Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

1. Το πολιτιστικό κεφάλαιο της περιοχής, υλικό και άυλο, διαθέτει διεθνή ελκυστικότητα, θεωρείται παγκοσμίως μοναδικό, και έχει δυναμικό χαρακτήρα καθώς εμπλουτίζεται συνέχεια με νέα στοιχεία σύγχρονης πολιτιστικής δημιουργίας.
2. Ο πολιτισμός, τα μνημεία, η ιστορία και η σύγχρονη δημιουργία αποτελούν κύριο προσδιοριστικό παράγοντα της ταυτότητας της περιοχής, πόρο και συγκριτικό πλεονέκτημα για την ανάπτυξή της και παράγοντα καθοριστικής σημασίας για την άνοδο του επιπέδου διαβίωσης των κατοίκων της. Κύριες πολιτικές που προωθεί το νέο ΡΣΘ είναι:
(α) Η ανάδειξη των πολιτιστικών πόρων, των μνημείων όλων των εποχών, των αρχαιολογικών χώρων, των αρχιτεκτονικών συνόλων και της ιστορίας. Η ενσωμάτωση των παραπάνω στοιχείων στις λειτουργίες του αστικού και περιαστικού χώρου με τη δημιουργία ενός χωρικού και χρονικού συνεχούς.
(β) Η προστασία, διατήρηση, προβολή και ανάδειξη της πολιτιστικής ποικιλότητας και η άμεση σύνδεσή της με το κοινωνικό και φυσικό περιβάλλον το οποίο τη δημιούργησε και στο οποίο δραστηριοποιείται.
(γ) Η υποστήριξη της σύγχρονης έκφρασης και δημιουργίας, η ενίσχυση της προσβασιμότητας του πληθυσμού στους πολιτιστικούς πόρους και υποδομές και η υποστήριξη της ανάπτυξης εγκατεστημένων ή νέων πολιτιστικών θεσμών.
(δ) Η ανάδειξη του πολιτισμού και της ιστορίας ως σημαντικών για την οικονομία κλάδων απασχόλησης και επιχειρηματικότητας και ως πόρων που συμβάλουν στην ανταγωνιστικότητα τομέων, όπως ο τουρισμός κάθε μορφής.
3. Η ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς συνδέεται ενεργά με άλλα προγραμματικού – επιχειρησιακού και πολεοδομικού χαρακτήρα μέτρα, με στόχο τη σύνδεση της πολιτιστικής κληρονομιάς με τη βιώσιμη αστική ανάπτυξη και την αειφορία της πόλης. Προωθούνται πολεοδομικές μελέτες ειδικού χαρακτήρα και επεμβάσεων που συνδυάζουν περισσότερους από ένα τρόπους και θεσμικά εργαλεία, όπως Σχέδια Ολοκληρωμένων Αστικών Παρεμβάσεων, Αναπλάσεις, εφαρμογή των ζωνών προστασίας Α’ και Β’ σε ευαίσθητες περιοχές, προστασία του τοπίου και των στοιχείων του.
4. Οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μνημεία, οι παραδοσιακοί οικισμοί, τα σύνολα αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος, τα σημεία ιστορικής αναφοράς και πολιτισμικής παραγωγής, συνδέονται σε δίκτυα πολιτιστικών πόρων που εντάσσονται στα δεδομένα του πολεοδομικού ιστού όταν βρίσκονται εντός πόλεων. Όταν αναπτύσσονται σε περιφερειακή κλίμακα ενσωματώνονται κατά το δυνατόν σε περιοχές της φύσης και διαμορφώνουν οικομουσεία με ενότητες μνημείων και τεκμηρίων της ίδιας ιστορικής περιόδου ή με συνδυασμό μνημείων και τεκμηρίων πολλαπλών ιστορικών περιόδων.
5. Τα ιστορικά κέντρα των πόλεων της περιοχής εφαρμογής οριοθετούνται μετά από μελέτη και κατάρτιση σχεδίων δράσης, κατά τα άρθρα 72 και 73, με σκοπό τη ρύθμιση, προστασία και ανάδειξή τους. Κύριες κατευθύνσεις είναι: (α) η ανάδειξη – ενίσχυση των στοιχείων που συνθέτουν τη φυσιογνωμία και εικόνα κάθε ιστορικού κέντρου, όπως ιστοί, τοπίο και σύνολα, (β) η ανάπλαση ελεύθερων χώρων, (γ) η λήψη μέτρων αποτροπής φαινομένων ερήμωσης και εξόδου της κατοικίας, (δ) η θέσπιση και εφαρμογή ειδικών όρων, περιορισμών και κανόνων δόμησης, που κατά περίπτωση κρίνονται απαραίτητα προκειμένου να προστατευτεί η μορφή του ιστορικού κέντρου, η πυκνότητα της δόμησης αλλά και στοιχεία που είναι άρρηκτα συνδεμένα με την ιδιομορφία κάθε περιοχής.
6. Σύνολα με ιδιαίτερα πολεοδομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά αναδεικνύονται και προστατεύονται ύστερα από θέσπιση κατάλληλων διατάξεων και αξιολόγηση για τα στοιχεία που απαρτίζουν το χαρακτήρα και το αρχιτεκτονικό ύφος κάθε παραδοσιακού οικισμού, ή παραδοσιακού τμήματος οικισμού ή αρχιτεκτονικού συνόλου.
7. Καταγράφονται και αναδεικνύονται μεμονωμένα μνημεία, κτίρια, χώροι ή εγκαταστάσεις που συνιστούν πολεοδομικά στοιχεία αναφοράς ή σημαντικά στοιχεία του τοπίου, ή συνδέονται με την ιστορία, ή αποτελούν σημαντικά αρχιτεκτονικά, κατασκευαστικά, βιομηχανικά ή καλλιτεχνικά δείγματα. Τα στοιχεία αυτά τίθενται σε καθεστώς προστασίας σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις και εξετάζεται η δυνατότητα αξιοποίησής τους με νέες συμβατές χρήσεις κατά τρόπο ώστε να ενσωματώνονται στις σύγχρονες λειτουργίες και ανάγκες της ευρύτερης περιοχής τους και να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητά τους.
8. Για την προστασία των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων καθορίζονται ζώνες προστασίας. Ο ΟΡ.ΘΕ. κατά τις διαδικασίες μελέτης και έγκρισης σχεδίων χρήσεων γης, ενσωματώνει μέτρα προστασίας του άμεσου και του ευρύτερου περιβάλλοντος μνημείων και αρχαιολογικών χώρων, ώστε να εξασφαλίζεται η απρόσκοπτη θέα από και προς τα μνημεία, η απομάκρυνση ασύμβατων χρήσεων καθώς και περιβάλλων χώρος αναψυχής που θα επιτρέπει την εύκολη πρόσβαση σ’ αυτά και την απόλαυσή τους.
9. Η ενσωμάτωση πολιτιστικών στοιχείων, μνημείων και αρχαιολογικών χώρων εξασφαλίζεται με τη χωρική και θεματική οργάνωση δικτύων και διαδρομών και τη λήψη μέτρων που στοχεύουν στην ενίσχυση της αναγνωρισιμότητας και της αντιληπτικής εικόνας τους, όπως θέσπιση μορφολογικών επεμβάσεων στις όψεις των πέριξ κτιρίων και γενικά βελτίωση των συνθηκών του περιβάλλοντος χώρου τους.
10. Για τη σύνδεση, ενοποίηση και ανάδειξη χώρων πολιτιστικού ενδιαφέροντος και χώρων πολιτιστικών δραστηριοτήτων, συντάσσονται σχέδια θεματικών διαδρομών και περιπάτων που συνδέουν χωρικά και θεματικά τα παραπάνω στοιχεία. Ο σχεδιασμός των διαδρομών είναι σκόπιμο να εντάσσει πέρα από στοιχεία πολιτιστικής κληρονομιάς και πολιτιστικές υποδομές, μνημεία της φύσης, αστικούς και περαστικούς χώρους πρασίνου.
11. Η ανάδειξη και αξιοποίηση των πολιτιστικών και ιστορικών πόρων εξειδικεύεται κατά περιοχές του νέου ΡΣΘ σύμφωνα με τις αναλυτικές κατευθύνσεις του Παραρτήματος ΧVIIΙ.