1. Η αναγκαιότητα για την προστασία ομάδων πληθυσμού και πραγμάτων αναντικατάστατων και ανεκτίμητης αξίας, για πολιτικά κλιμάκια κρατικών και αυτοδιοικητικών οντοτήτων, αλλά και για ειδικό εξοπλισμό και υλικά χρήσιμα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, λόγω των πάσης φύσεως υπαρκτών κινδύνων και απειλών, των οποίων η εκδήλωση δημιουργεί πολλαπλασιαστικά σοβαρές δυσμενείς επιπτώσεις, τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στο ανθρωπογενές, δεδομένης της υπερσυγκέντρωσης ανθρώπων και πλούτου κυρίως σε μεγάλα αστικά συγκροτήματα.
Η αναγκαιότητα επεξεργασίας και διαμόρφωσης ενός πολυκριτηριακού Εθνικού Χάρτη Χωρικής Επικινδυνότητας (Ε.Χ.Χ.Ε.) για τη χώρα αποτελεί υποχρέωση του παρόντος νόμου.
2. Σκοπός των διατάξεων του παρόντος νόμου είναι η ρύθμιση των θεμάτων που αφορούν στη χωροθέτηση, κατασκευή, συντήρηση και λειτουργία Κατασκευών Δημοσίου Ενδιαφέροντος Προστασίας Ανθρώπων και Πραγμάτων (Κ.ΔΕ.Π.Α.Π.), καθώς και στη βελτίωση και εκσυγχρονισμό των ήδη υφιστάμενων για την αντιμετώπιση κατάστασης έκτακτης ανάγκης (παρ. 9 άρθρο 2 του παρόντος νόμου), ενώ παράλληλα προβλέπεται η υπό προϋποθέσεις χρήση αυτών για την εξυπηρέτηση καθημερινών λειτουργικών αναγκών δημοσίου και ιδιωτικού ενδιαφέροντος με κοινωνικό χαρακτήρα.
Ειδικότερα ο παρών νόμος στοχεύει στην :
• Πρόληψη ως απόκριση ή αντίδραση της πολιτείας σε έκτακτες ανάγκες, μέσω συγκεκριμένων δράσεων που αποβλέπουν κατά κύριο λόγο στην προστασία και ασφάλεια των πολιτών, της πολιτικής ηγεσίας της χώρας και της κινητής ιστορικής, πολιτιστικής και λοιπής κρατικής περιουσίας, μη εξαιρούμενης και της αντίστοιχης ιδιωτικής, από καταστροφικές απειλές που δημιουργούν ακραία και υπερακραία φυσικά και καιρικά φαινόμενα, κακόβουλες ανθρωπογενείς ενέργειες συμπεριλαμβανομένων των τρομοκρατικών προσβολών και τεχνολογικά ατυχήματα (καταστροφή βασικών υποδομών, μεγάλων πυρκαγιών, διασπορά Βιολογικών Ραδιολογικών και Χημικών ουσιών), καθώς και καταστροφικών απειλών από πόλεμο ή πολεμικό επεισόδιο.
• Υλοποίηση Εθνικού Χάρτη Χωρικής Επικινδυνότητας (Ε.Χ.Χ.Ε.), ως βοηθήματος πολιτικής διαχείρισης όλων των κινδύνων και ως δράση συνεχούς βελτίωσης του γνωστικού αντικειμένου και του επιχειρησιακού σχεδιασμού, σχετικά με τη χαρτογράφιση των καταστροφικών κινδύνων και την επισκόπηση της διαχρονικής τους εξέλιξης, συμπεριλαμβανομένου και του μελλοντικού αντίκτυπου της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής (συλλογή, ταξινόμηση, εναρμόνιση και χρήση μεθοδολογιών διαχρονικής εκτίμησης κινδύνων).
• Επικαιροποίηση των Τεχνικών Προδιαγραφών (Τ.Π.) / Οδηγιών και Προτύπων στους τομείς του χωρικού σχεδιασμού του Οικοδομικού Κανονισμού των Δομοστατικών, Ηλεκτρομηχανολογικών και Ενέργειας, Υδραυλικών, Ραδιοβιοχημικών και Πυροπροστασίας, βάση της ισχύουσας ελληνικής και ευρωπαϊκής νομοθεσίας.
• Βελτίωση της ικανότητας προσαρμογής, αντοχής και ετοιμότητας αντίδρασης ων κοινωνικοοικονομικών δομών στην αντιμετώπιση κινδύνων οφειλόμενων σε καταστροφικά ανθρωπογενή και φυσικά καταστροφικά φαινόμενα καθώς και σε τρομοκρατικές ή πολεμικές απειλές.
• Ενίσχυση, επισκευή, εκσυγχρονισμό και μετασκευή όσων υφιστάμενων παλαιών «δομοκατασκευών προστασίας ανθρώπων» (παρ. 3 άρθρ. 4 του Π.Δ. 1125/1977 – Α’ 364) επιδέχονται βελτιώσεων με βάση τα σύγχρονα δεδομένα και απαιτήσεις.
• Χωροθέτηση, μελέτη, κατασκευή, συντήρηση, διαχείριση και λειτουργία νέων Κατασκευών Δημοσίου Ενδιαφέροντος Προστασίας Ανθρώπων και Πραγμάτων (Κ.Δ.Ε.Π.Α.Π.), με δυνατότητες εγκατάστασης πολλαπλών χρήσεων εκτός περιπτώσεων έκτακτης ανάγκης (περίοδοι ομαλότητας) που εξυπηρετούν και λειτουργικές απαιτήσεις της καθημερινότητας.
• Πρόβλεψη μέτρων – κινήτρων και ενισχύσεων πολεοδομικού, οικονομικού γενικώς και φορολογικού χαρακτήρα, που ενισχύουν τη δυνατότητα υλοποίησης των ως άνω νέων κατασκευών καθώς και τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό των ήδη υφιστάμενων, λαμβανομένων υπόψη των ειδικών αναγκών των παραμεθόριων απόκεντρων και άλλων περιοχών ή νήσων, σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης.
• Άμεση ή έμμεση κοινωνική ωφέλεια που θα προκύπτει από την εφαρμογή του παρόντος νόμου αναφορικά με την επιτρεπόμενη «πολλαπλότητα χρήσεων» κατά τις περιόδους ομαλότητας, ιδίως χώροι συναθροίσεων και εκδηλώσεων, σταθμοί Ι.Χ. οχημάτων που εξυπηρετούν τη λειτουργικότητα των υπερκείμενων κτιριακών κατασκευών, καθώς και των αστικών μεταφορών με την απελευθέρωση από σταθμευμένα οχήματα δρόμων και πεζοδρομίων.
Υποχρεωτικές χρήσεις που δεν συμπεριλαμβάνονται στις ανωτέρω, αλλά εξυπηρετούν τις ΚΔΕΠΑΠ καθώς και τις υπερκείμενες αυτών κτιριακές κατασκευές, είναι αναφερόμενες στις § 3α και 3β άρθρ. 18 του παρόντος νόμου.
• Αντιμετώπιση έκτακτων αναγκών αρμοδιότητας Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας, όπως ακραία και υπερακραία καταστροφικά φυσικά και καιρικά φαινόμενα ως συνέπεια της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής καθώς και τεχνολογικά ατυχήματα (άρθρ. 2 § 9).
Το άρθρο 6 του Νομοσχεδίου για το ΡΣΑ Αθήνας/Αττική 2021, αναφέρεται σε βιώσιμη ανάπτυξη, εξοικονόμηση πόρων, αποτελεσματική προστασία του περιβάλλοντος και της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Δεν μας λέει όμως πώς θα γίνουν όλα αυτά χωρίς προστασία της ανθρώπινης ζωής, ή ακόμα και με πόσες ανθρώπινες θυσίες.
Είναι και αυτό ένα από τα «ελληνικά παράδοξα», αφού από το ίδιο Υπουργείο προωθούνται ταυτόχρονα 2 νομοσχέδια εκ των οποίων εκείνο του ΡΣΑ δεν λαμβάνει καθόλου υπόψη κινδύνους που απειλούν την ανθρώπινη ύπαρξη και την «πραγματική πολιτιστική κληρονομιά» στην πολυπληθέστερη ελληνική περιφέρεια και πόλη, ούτε αναφέρεται σε τρόπους αντιμετώπισης, σε μεθοδεύσεις και στην υλοποίηση συγκεκριμένων υποδομών όπως το νομοσχέδιο για τις ΚΔΕΠΑΠ.
Στο νομοσχέδιο για το ΡΣΑ δίνεται η εντύπωση ότι νοιαζόμαστε κυρίως για το management των φυσικών καταστροφών ( πρόληψη, προστασία και αποκατάσταση) ενώ εκ των προτέρων, και λόγω πείρας κυρίως, γνωρίζουμε ότι κάθε μεγάλο καταστροφικό επεισόδιο (πυρκαγιές, σεισμοί, πλημμύρες, τεχνολογικό ατύχημα , κλπ.) , είναι καταδικασμένο σε «επιτυχία» σε πείσμα της ελληνικής κατευναστικής δυνότητος (βλέπε κρατικός μηχανισμός).
Τα άρθρα 5, 6, 15 και παράρτημα άρθρου 15 για την «Ασφάλεια και Προστασία» του νομοσχεδίου για το ΡΣΑ Αθήνας/Αττικής 2021 θα πρέπει να αναμορφωθούν κατάλληλα, ώστε να συμπεριλάβουν και τις βασικές αρχές του νομοσχεδίου για τις ΚΔΕΠΑΠ.
Γίνεται συχνή αναφορά στους όρους «πόλεμος» και «πολεμικό επεισόδιο» οι οποίοι παραπέμπουν σε συγκεκριμένες στρατιωτικές επιχειρήσεις κλασσικού τύπου.
Εν τούτοις, ασύμμετρες προσβολές (π.χ. σε κεντρικά τμήματα μεγάλων αστικών κέντρων, σε υπερύψηλα κτήρια-ουρανοξύστες από ρουκέτες αεροπλάνων ή εδάφους, σε λιμάνια, αεροδρόμια, συγκοινωνιακούς κόμβους, διυλιστήρια, μεγάλα υδροφράγματα, πυρηνικά κέντρα, έκρηξη μικρής πυρηνικής γόμωσης, σε εργοστάσια παραγωγής ρεύματος κεντρικούς σταθμούς τηλεπικοινωνιών ή και συνδυασμός των ανωτέρω, συνιστούν σοβαρά εθνικά πλήγματα που δοκιμάζουν την αντοχή και την τρωτότητα της διοικητικής, οικονομικής και κοινωνικής δομής της χώρας.
Η Σουηδία, επί παραδείγματι, η οποία είναι χώρα με υψηλή κοινωνική κουλτούρα, κατατάσσει ενιαία όλες τις ανωτέρω έκρυθμες καταστάσεις προσδιορίζοντας χρονικά τα γεγονότα ως «περίοδος αυξημένης ένστασης» ( αντί για «πόλεμο» ή «πολεμικό επεισόδιο» ή «μικρή, μεσαία, μεγάλη «ασύμμετρη ενέργεια»).
Στο άρθρο 1 (Αναγκαιότητα – Σκοπός) του ως άνω Ν/Σ και συγκεκριμένα στην παρ. 3ι του άρθρου 4 του ΠΔ 1125/1977 (Α’ 364), αναφέρεται ότι το Τμήμα Προστασίας Πληθυσμού, δια Δομοκατασκευών είναι αρμόδιο μεταξύ άλλων και δια «Την έρευνα και ανάπτυξη δομικών μεθόδων κατασκευής (προκατασκευή καταφυγίων) και υλικών προσιδιαζόντων (και όχι παραβιαζόντων) προς την ελληνική πραγματικότητα».
Πράγματι η μελέτη και κατασκευή εύχρηστων, οικονομικών και ανθεκτικών προκατασκευασμένων Κ.Δ.Ε.Π.Α.Π. που εξασφαλίζουν τουλάχιστον «Βασική Προστασία», θα μπορούσε να προσφέρει μία γρήγορη λύση σε σειρά προβλημάτων, κυρίως διαδικαστικών, που αναφύονται με τις κλασσικές μεθόδους.
Πάντως στο Ν/Σ δεν αναφέρεται τίποτα σχετικό. Γιατί άραγε ?