Άρθρο 04 – Εθνική Χωροταξική Πολιτική (Ε.Χ.Π)

Δεν αναφέρεται πουθενά η ανάγκη προσαρμογής στην ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία.

1. Πρός θεού όχι άλλες επιτελικές επιτροπές-παρ 1β-!!!.
Το έργο αυτό μπορεί κάλλιστα να επωμισθεί η επιτροπή του άρθρου 1 παρ. 7 ,όπως την προτείναμε στο σχετικό σχόλιο.
Οι αναρίθμητες επιτροπές -όσα και τα συναρμόδια υπουργεία και οργανισμοί – αλήθεια πόσα όλα μαζί , θα καταστρέψουν το έργο της συνεκτικής και ταχείας πορείας του σχεδιασμού ,γνώρισμα των μέχρι σήμερα νομοθετημάτων και της τύχης που είχαν.
2. οι εκθέσεις αξιολόγησης -παρ.3- αν γίνονται ανά πενταετία!! θα χάσουν το νόημα και την χρησιμότητα τους ,τη στιγμή που γοργά άλλάζουν τα δεδομένα.

3. το ίδιο και για την αναθεώρηση των Στρατηγικών Πλαισίων Χωροταξίας. Το διάστημα των 5 ετών , δεν συνάδει επιπλέον και με την πολιτική άλλων ευρωπαικών κρατών που επικαιροποιείται σε συντομώτερα χρονικά διαστήματα. Ας ψάξουν τα στελέχη σας πολιτικές ανάλογων ευρωπαικών υπουργείων

Δεν περιγράφεται ο χρονικός ορίζοντας της ΕΧΠ καθώς και το πλαίσιο τροποποίησης της. Για παράδειγμα, κάθε νέα Κυβέρνηση θα έχει ως υποχρέωση να αναθεωρεί την ΕΧΠ;

1. «… που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη διάρθρωση και ανάπτυξη του εθνικού χώρου» βλ. αντίστοιχη διατύπωση και στο άρθρο 5 παρ. 1γ

Ο όρος «επιπτώσεις» δεν είναι δόκιμος. Επίπτωση είναι το «αρνητικό αποτέλεσμα. Λέμε πχ. «το κάπνισμα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του καπνιστή». Δε λέμε όμως «η κατανάλωση φρούτων και λαχανικών έχει καρδιολογικές επιπτώσεις»

Θα μπορούσε να αντικατασταθεί με τη φράση:
«…που επηρεάζουν σημαντικά τη… »
ή
«..που εμφανίζουν υψηλή χωρική, θεματική ή λειτουργική συσχέτιση με τη…»

2. Προφανώς το Γενικό Πλαίσιο αντικαθίσταται σε ό,τι αφορά τη στοχοθεσία από την ΕΧΠ και σε ό,τι αφορά τις ειδικές διατάξεις από κάποιο ΣΧΠ (βλ. και άρθρο 5)

3.»… Οι βασικοί άξονες και στόχοι της Εθνικής Χωροταξικής Πολιτικής λαμβάνονται υπόψη για τις κατευθύνσεις των Στρατηγικών Χωροταξικών Πλαισίων και Περιφερειακών Χωροταξικών Στρατηγικών του παρόντος νόμου.»

Η φράση «λαμβάνονται υπόψη για τις κατευθύνσεις» είναι ασαφής. Πρέπει να ορίζεται ότι δεσμεύουν όχι μόνο τις κατευθύνσεις αλλά και τις ειδικότερες διατάξεις του υποκείμενου σχεδιασμού. Αυτό σημαίνει ότι η ΕΧΠ είτε πρέπει να συγκροτείται από γενικές κατευθύνσεις, είτε (εφ’ όσον περιέχει λεποτομερέστερες διατάξεις), να επικαιροποιείται συνεχώς και να περνάει από τη Βουλή.

Παρ. 2. Μετά το «Κλιματικής Αλλαγής» προτείνεται να προστεθεί «μετά από γνώμη του Εθνικού Χωροταξικού Συμβουλίου»

Παρ. 3. Μετά το «υπόψη» προτείνεται να προστεθεί «η ευρωπαϊκή περιβαλλοντική νομοθεσία»

Σωτήρης Μηλιώνης – Γ.Γ. Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων

ΚΟΙΝΟ ΣΧΟΛΙΟ για αρθρα 4,5 και6
Το κενό του ότι δεν υπάρχουν εισαγωγικά ορισμοί για το ΣΝ, όπως επίσης ότι δεν υπάρχει (στην αιτιολογική έκθεση) τεκμηρίωση των λόγων αλλαγής του ΣΝ σε σχέση με τον Ν.2742/99, μας οδηγεί σε συμπεράσματα που μπορεί να είναι αυθαίρετα. Πάντως φαίνεται ότι: αδυνατίζει μεν το ΓΠΧΣ&ΑΑ, αλλά ισχυροποιούνται τα Ειδικά, ένα εργαλείο που κάλυψε μεν κάποια κενά σε μια ιστορική συγκυρία με επιπτώσεις όμως που δεν έχουν αποτιμηθεί πλήρως (όπως πχ ότι εμπεριέχοντας κανονιστικές διατάξεις προκάλεσε επικαλύψεις και υπερρύθμιση). Επίσης επεκτείνονται σε πεδία που δεν έχουν κανένα λόγο να ρυθμίζονται με Εδικά Χωρικά Πλαίσια Εθνικού επιπέδου, όπως «σχέδια προγράμματα ή έργα χωρικής ανάπτυξης μείζονος σημασίας», με πλήρη ασάφεια εξ άλλου του όρου μείζονος σημασίας.
Αντίθετα φαίνεται ότι αδυνατίζει ο ρόλος και το περιεχόμενο του ΠΠΧΣ&ΑΑ που μετονομάζεται σε στρατηγική, ενώ αντίθετα θα πρέπει να συνεκτιμηθεί το γεγονός ότι είναι προ των πυλών η θεσμοθέτηση αυτών, που θα μπορέσει ενδεχομένως να επηρεάσει θετικά και την διαμόρφωση των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων της επόμενης προγραμματικής περιόδου.
ΠΡΟΤΕΙΝΩ:
1ον ΝΑ ΠΑΡΑΤΑΘΕΙ Ο ΧΡΟΝΟΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ και να γίνουν διαδικασίες ουσιαστικού επιστημονικού και πολιτικού διαλόγου, επί των νέων προτάσεων.
2ον ΝΑ ΙΣΧΥΡΟΠΟΙΗΘΕΊ Ο ΡΟΛΟΣ και ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΌΜΕΝΟ ΤΟΥ ΠΠ (να παραμείνει ο όρος ΠΠ) και να συμπληρωθεί το περιεχόμενό του με θέματα που εχουν προκύψει από την μέχρι σήμερα εμπειρία (πχ το αντικείμενο της διατύπωσης κατευθύνσεων για την βέλτιστη αξιοποίηση των δημοσίων ακινήτων, λαμβάνοντας υπόψη τους στόχους της δημοσιονομικής στρατηγικής βεβαίως, αλλά και την τοπική αναπτυξιακή δυναμική)
3ον Να προβλεφθεί ρητά διαδικασία τροποποίησης των ΕΠΧΣΑΑ από τα Περιφεριακά, αντί για απλή ανάδραση, επισήμανση, μετά από αιτιολόγηση και ειδική διαδικασία ([ΠΧ γνωμη του Εθνικού Συμβουλίου ή ΚΥΑ)
4ον Να προβλεφθεί διαδικασία θεματικής ή χωρικής εξειδίκευσης των ΠΠΧΣΑΑ κατά το πρότυπο του ΡΣΑ (γινόταν εξειδίκευση με ΠΔ, που μπορούσε να έχει κανονιστικό χαρακτήρα αλλά μπορεί να είναι και ΚΥΑ) ενιαίας ρύθμισης θεμάτων που χρήζουν περιφερειακής θεώρησης όπως πχ οι παραγωγικές ζώνες. ή η πολιτική προστασίας περιοχών ΝΑΤΟΥΡΑ για τις οποίες απαιτείται ενιαία διαχειριστική στρατηγική κλπ
5ον Ο φορέας παρακολούθησης και εφαρμογής των ΠΠ πρέπει να είναι η Περιφέρεια (και όχι το ΥΠΕΚΑ που το εγκρίνει διότι ο συγκεντρωτισμός ποτέ δεν βοήθησε στην χειραφέτηση της Αυτοδιοίκησης) ώστε να επικεντρωθεί στην εφαρμογή τους, παράλληλα με την διαχείριση των εθνικών και κοινοτικών πόρων και να υπάρξει μεγαλύτερη συνεργασία μεταξύ χωρικού και αναπτυξιακού σχεδιασμού.

i. Δυστυχώς η πρόταση διαιωνίζει την έλλειψη ουσιαστικής σύνδεσης μεταξύ χωροταξικού σχεδιασμού και αναπτυξιακού προγραμματισμού, κλειδί της μέχρι τώρα παθογένειας του συστήματος χωρικού σχεδιασμού της χώρας. Η απλή αναφορά :«Για τη σύνταξη της Εθνικής Χωροταξικής Πολιτικής λαμβάνονται υπόψη η Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική….και το εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων…» δεν αρκεί, όπως η εμπειρία εφαρμογής του ισχύοντος ν.2742/1999 απέδειξε. Απαιτείται ουσιαστική και αμφίδρομος σύνδεση μεταξύ των Μεσο-προθέσμων Πλαισίων Οικονομικής Ανάπτυξης και της ΕΧΠ, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι στόχοι των δευτέρων, χωρίς να θυσιαστεί το περιβάλλον στην οικονομική ανάπτυξη. Η Ελληνική Εταιρεία, με την πρότασή της για μια ριζική Περιβαλλοντική Φορολογική Μεταρρύθμιση συνδέει αρμονικά τα δύο και επιπλέον και την Κοινωνική Πολιτική.
ii. Η προβλεπόμενη διαδικασία έγκρισης της Εθνικής Χωροταξικής Πολιτικής παρουσιάζει ασάφειες και Συνταγματικά κενά : «υποβάλλεται στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση και ανακοινώνεται στη Βουλή για συζήτηση κατά τις κείμενες διατάξεις.» Η Βουλή δηλ.- σε ολομέλεια ή όχι; – συζητάει απλώς, χωρίς να εγκρίνει ; Αλλά και αν η συζήτηση συνεπάγεται δικαίωμα λήψης τελικής απόφασης, με βάση ποιό άρθρο του Συντάγματος ολοκληρώνεται η διαδικασία ; Είναι το άρθρο 79 παρ.8 ή άλλο;
iii. Πρέπει και εδώ να προστεθεί η υποχρεωτική γνωμοδότηση του ΕΣΧ, καθώς επίσης να περιοριστεί και η συναρμοδιότητα, άλλων Υπουργείων στα απολύτως αναγκαία.

Στα άρθρα 4,5,6 και 9, δεν γίνεται καμία αναφορά στην αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου και την ένταξή του ή την πρόβλεψη μελλοντικής αξιοποίησής του στα (Ε.Χ.Π.), (Σ.Χ.Π.),(ΠΕΧΩΕ), (ΤΧΣ).
Δεν συγκεκριμενοποιείται πώς τα (Ε.Χ.Π.), (Σ.Χ.Π.),(ΠΕΧΩΕ),(ΤΧΣ)συνδυάζονται με το υπάρχον Γενικό Χωροταξικό και τα Ειδικά Χωροταξικά. Δίνεται η εντύπωση ότι μπορεί και να παρακαμφθούν, που κατά τη γνώμη μας το θεωρούμε και βασικότατο μειονέκτημα.
Το ερώτημα το οποίο τίθεται είναι εάν υπάρχει η δυνατότητα ή νόημα εκπόνησης ειδικών χωροταξικών για κάποιες κατηγορίες δραστηριοτήτων ή αυτό καλύπτεται από τα (Ε.Χ.Π.), (Σ.Χ.Π.),(ΠΕΧΩΕ), (ΤΧΣ).

Το άρθρο αφορά την Εθνική Χωροταξική Πολιτική (Ε.Χ.Π.), η οποία αντιστοιχεί στο Γενικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης. Σε αντίθεση με το Γενικό Πλαίσιο κατά τις ισχύουσες διατάξεις, η Ε.Χ.Π. είναι απογυμνωμένη από οποιοδήποτε κανονιστικό περιεχόμενο (“κείμενο αρχών”, 1η παράγραφος). Η υποβάθμιση της Βουλής επίσης είναι πασιφανής και ουσιώδης: σε αντίθεση με το Γενικό Πλαίσιο, το οποίο «υπόκειται σε έγκριση της Ολομέλειας της Βουλής κατά το άρθρο 79 παρ. 8 του Συντάγματος», η Ε.Χ.Π. «ανακοινώνεται στην Βουλή για συζήτηση» (!).

Εκτός από το δημοκρατικό, υπάρχει και ένα «συμμετοχικό» έλλειμμα. Κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο , η Ε.Χ.Π. θα έπρεπε να υποβληθεί σε Σ.Π.Ε. και διαβούλευση, καθώς «λαμβάνεται υπόψη» από υποκείμενες μορφές σχεδιασμού, όπως το Σ.Χ.Π. (4η παράγραφος), και είναι σαφές (από τα συμφραζόμενα) ότι καθορίζει το πλαίσιο δραστηριοτήτων που υπάγονται σε περιβαλλοντική αδειοδότηση κατά το ευρωπαϊκό δίκαιο.

Δεν μπορεί να αμφισβητηθεί ότι η χωροταξική πολιτική πρέπει να λαμβάνει υπόψη την οικονομική κρίση και τις συνέπειές της. Ωστόσο, σήμερα, το ισχύον Μεσοπρόθεσμο (και άλλα παρόμοια νομοθετήματα) αγνοούν ή ανατρέπουν οποιαδήποτε προϋφιστάμενη χωροταξική πολιτική, και διαμορφώνουν μία νέα χωροταξική πολιτική σε κατάσταση πανικού, η οποία έχει ήδη σωρεία αρνητικών συνεπειών. Δυστυχώς, η 3η παράγραφος επικυρώνει τις επιλογές αυτές, καθώς καθιστά σαφές ότι η Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική της Χώρας για εκάστη προγραμματική περίοδο και το εκάστοτε ισχύον Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής διαμορφώνουν την ΕΧΠ. Αντίθετα, θα έπρεπε να υπάρχει μία διαλογική σχέση ανάμεσα στην χωροταξία και την αναπτυξιακή πολιτική, τόσο σε διοικητικό όσο και κοινωνικό επίπεδο. Σε κάθε περίπτωση, ο διάλογος αυτός θα πρέπει να αναπτύσσεται μέσα στα όρια που θέτει η ανάγκη προστασίας των περιβαλλοντικών αγαθών.

Συμφωνώ σε μεγάλο βαθμό με τα προηγούμενα τρία σχόλια. Ειδικότερα η μη αναφορά στα άρθρα 1 (σκοπός) και 2 (στόχοι και αρχές) του ισχύοντος χωροταξικού νόμου του 1999 καθώς και η συνέχιση μη σύνδεσης των διατάξεών του με την περιβαλλοντική νομοθεσία, ουσιαστικά αποδυναμώνουν το «σχεδιασμό» σε κάθε επίπεδο (αφορά και τα επόμενα άρθρα 5 και 6). Είναι αξιοπερίεργο γιατί προτείνεται σήμερα προς νομοθέτηση ένα τόσο γενικό κείμενο, με κενά και ασάφειες όταν το ισχύον νομοθέτημα (Ν.2742/1999)διαθέτει τουλάχιστον νομοτεχνική αρτιότητα, ενώ είναι επίσης σημαντικό το γεγονός ότι μετά από «βασανιστική» διαδικασία χρόνων, έχουν εγκριθεί σύμφωνα με τις προβλέψεις του, τόσο το Γενικό Πλαίσιο, αρκετά Ειδικά Πλαίσια και όλα τα Περιφερειακά για τα οποία μάλιστα εκπονείται η αναθεώρηση/επικαιροποίησή τους. Δεν θα ήταν λογικό να επιχειρηθεί η τροποποίηση μόνο εκείνων των θεμάτων που είναι προβληματικά (όπου κρίνεται αναγκαίο) των υφισταμένων διατάξεων? Δεν θα έπρεπε να διευκρινίζεται τι θα γίνει με τα ήδη ισχύοντα Πλαίσια? Το κείμενο του άρθρου αυτού «απλοποιείται» σε τέτοιο βαθμό (δεν υπάρχει καν το περιεχόμενο, οι βασικοί άξονες της χωροταξικής πολιτικής από το άρθρο 6 του ισχύοντος νόμου) ώστε εύλογα θα μπορούσε κάποιος να ισχυριστεί πως επιδιώκεται έμμεσα η κατάργηση στην πράξη των προβλέψεων του ισχύοντος Γενικού Πλαισίου.

Πάρα πολύ γενικόλογο αυτό το άρθρο. Ποιός θα κάνει τί και ποιές θα είναι οι αρχές, οι στόχοι και τα μέσα για μιά χωροταξική πολιτική της αειφορίας;
ΟΛα τα Προγράμματα Δράσης για το Περιβάλλον της Ε.Ε και ρητά το 6ο Π.Δ.για το Περιβάλλον προβλέπουν τη συμπερίληψη της περιβαλλοντικής διάστασης σε ΟΛΕΣ τις πολιτικές της Ε.Ε.. Αυτό πρέπει ρητώς να αναφερθεί στο Νόμο καθώς και η συνταγματική επιταγή για την αειφορία.
Και ο ρόλος της Βουλής ποιός θα είναι;
Προτείνω το κείμενο αρχών να συμπροταθεί από Κυβέρνηση και Βουλή. Και να συζητηθεί και να ψηφιστεί από τη Βουλή των Ελλήνων μετά από ενδελεχή διαβούλευση και φυσικά με τους πολίτες.

Πολύ γενικόλογο και απουσιάζουν αναφορές σχετικά με τη προστασία του περιβάλλοντος.

Άρθρο 4: Εθνική Χωροταξική Πολιτική (ΕΧΠ)
– Η Εθνική Χωροταξική Πολιτική θα εκφράζει τη γενικότερη πολιτική του κράτους. Εκτιμάται ότι είναι απαραίτητο να επιβληθεί αφενός η υποχρέωση ποσοτικοποίησης των στόχων σε επίπεδο χωροταξικής πολιτικής και αφετέρου κανόνες δημοσιότητας της υποχρεωτικής περιοδικής αξιολόγησης του βαθμού επίτευξης της πολιτικής στοχοθεσίας, για την ενίσχυση της διαφάνειας και λογοδοσίας αλλά και για την αποφυγή του κινδύνου να παραμείνει η εθνική χωροταξική πολιτική ένα ευχολόγιο, ή ένα μη εφαρμόσιμο κείμενο καλών προθέσεων.
– Εκτιμάται επίσης ότι είναι σκόπιμο να αποσαφηνιστεί ο τρόπος σύνδεσης της χωροταξικής πολιτικής με την αναπτυξιακή πολιτική, καθώς και τα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα εθνικής και περιφερειακής εμβέλειας που την υλοποιούν. Στο πλαίσιο αυτό θα πρέπει να προσδιοριστεί και ο συντονιστικός ρόλος της χωροταξίας σε σχέση με τις εθνικές πολιτικές που έχουν χωρικές επιπτώσεις και να προβλεφθεί ότι η ΕΧΠ και η Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική (ΕΑΣ) πρέπει να είναι αλληλοτροφοδοτούμενες, καθώς και ένας συγκεκριμένος μηχανισμός επίτευξης αυτής της συνέργειας.
– Προτείνεται η στοχοθέτηση της ΕΧΠ να μην είναι μόνο μεσοπρόθεσμη αλλά να έχει και μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα αναφοράς, θέτοντας με αυτό τον τρόπο ένα ρόλο πλαισίου για όλες τις υπάρχουσες και νέες πολιτικές της Κυβέρνησης με χωρικές επιπτώσεις. Η πρακτική αυτή ακολουθείται διεθνώς για τη χάραξη πολιτικής και εθνικών στρατηγικών, ειδικά για θέματα υποδομών.
– Η συνεχής αξιολόγηση της εφαρμογής αυτής της πολιτικής θα διασφαλίσει τη δυνατότητα μεταβολής των πολιτικών στη βάση τεκμηρίωσης, θα ενισχύσει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία σε επίπεδο πολιτικής διοίκησης και θα ενισχύσει και τη συνέχεια της διοίκησης.
___________________________________________

Μπορείτε να δείτε το συνολικό κείμενο γνωμοδότησης αναρτημένο εδώ: ^[1]

Επιπλέον σχόλιο εκ μέρους του WWF Ελλάς.

Το Εθνικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού, το οποίο με τον ν. 2742/1999 αποτελούσε νόμο της Βουλής, αντικαθίσταται πλέον από ένα κείμενο που επί της ουσίας αποτυπώνει την χωροταξική πολιτική της κάθε Κυβέρνησης. Και μάλιστα δίχως καμία απολύτως πρόβλεψη για διάλογο, κοινωνικό και πολιτικό, ως αν η χωροταξία να μην αποτελεί πλέον το εργαλείο για τη «μακροπρόθεσμη και ολοκληρωμένη χωρική ανάπτυξη και την αειφόρο οργάνωση του εθνικού χώρου» (βλ. ιστοσελίδα ΥΠΕΚΑ) αλλά απλά κυβερνητικό πρόγραμμα με προοπτική τετραετίας.

Η έλλειψη σύνδεσης με την Περιβαλλοντική Νομοθεσία, η έλλειψη δημοκρατικής νομιμοποίησης που μόνον η ψήφιση από το Κοινοβούλιο μπορεί να εξασφαλίσει και η ΜΗ δέσμευση των Πλαισίων και Στρατηγικών υποκειμένου επιπέδου για τήρηση της Ε.Χ.Π, κατά την άποψή μου αποτελούν τις σημαντικώτερες αδυναμίες του 4ου Αρθρου, όπως έχουν άλλωστε επισημάνει και αρκετοί άλλοι συμμετέχοντες στη διαβούλευση. Μείζον πρόβλημα αποτελεί επίσης η έλλειψη ρητής πρόβλεψης για το χρονικό διάστημα ισχύος-επανελέγχου-αναπροσαρμογής της Ε.Χ.Π.
Με στόχο την αντιμετώπιση αυτών των ζητημάτων προτείνεται η Αναδιατύπωση του όλου άρθρου ως εξής:

» Άρθρο 04 – Εθνική Χωροταξική Πολιτική (Ε.Χ.Π)
1. Για τη βιώσιμη ανάπτυξη και οργάνωση του εθνικού χώρου, η Κυβέρνηση ανά πενταετία καταρτίζει κείμενο αρχών για την Εθνική Χωροταξική Πολιτική. Η Πολιτική αυτή περιλαμβάνει τους βασικούς άξονες και τους μεσοπρόθεσμους στόχους χωρικής ανάπτυξης στο επίπεδο της Γενικής Κυβέρνησης και των επιμέρους φορέων της καθώς και τα προτεινόμενα μέτρα και δράσεις για την υλοποίηση της επιδιωκόμενης ανάπτυξης.
2. Η Εθνική Χωροταξική Πολιτική συντάσσεται υπό την ευθύνη και εποπτεία του Υπουργείου Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, υποβάλλεται στο Υπουργικό Συμβούλιο για έγκριση και κατατίθεται στη Βουλή για ψήφιση, κατά τις κείμενες διατάξεις.
3. Για τη σύνταξη της Εθνικής Χωροταξικής Πολιτικής λαμβάνονται υπόψη η Εθνική Αναπτυξιακή Στρατηγική της Χώρας για εκάστη προγραμματική περίοδο, οι Ευρωπαϊκές Πολιτικές και το εθνικό δίκαιο για το Περιβάλλον, το εκάστοτε ισχύον Μεσοπρόθεσμο Πλαίσιο Δημοσιονομικής Στρατηγικής, το εθνικό πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων καθώς και άλλα γενικά ή ειδικά προγράμματα εθνικής ή διαπεριφερειακής κλίμακας που έχουν σημαντικές επίδραση στη διάρθρωση και ανάπτυξη του εθνικού χώρου.
4. Οι βασικοί άξονες και στόχοι της Εθνικής Χωροταξικής Πολιτικής δεσμεύουν κατ΄αρχήν τις κατευθύνσεις των Στρατηγικών Χωροταξικών Πλαισίων και Περιφερειακών Χωροταξικών Στρατηγικών του παρόντος νόμου. Αποκκλίσεις από τους άξονες και στόχους της Ε.Χ.Π. από οιαδήποτε Στρατηγική ή Πλαίσιο υποκειμένου επιπέδου επιτρέπονται μόνον κατ’εξαίρεσην, με πλήρη ειδική τεκμηρίωση, η οποία δεν επιτρέπεται να συνίσταται σε επίκληση οικονομικής και μόνον φύσεως στόχων ή δεσμεύσεων.»

ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΠΟΛΕΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΧΩΡΟΤΑΚΤΩΝ (ΣΕΠΟΧ)
^[2]
Γαμβέττα 6, 10678, Αθήνα, 5ος όροφος
τηλ./φαξ: +30 210 3820076, e-mail: ^[3], ^[4]

Αθήνα 21.05.2014
Α.Π. 21

ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΝΟΜΟΥ
“Χωροταξικός και Πολεοδομικός Σχεδιασμός”
Σχόλια – παρατηρήσεις του ΣΕΠΟΧ

1. Γενικές διαπιστώσεις

O ΣΕΠΟΧ ως ο συλλογικός επιστημονικός φορέας των Ελλήνων Πολεοδόμων και Χωροτακτών και ως εκπρόσωπός τους στο αντίστοιχο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, με ρόλο την προστασία και την προαγωγή του επιστημονικού πεδίου της Χωροταξίας και Πολεοδομίας αλλά και της εφαρμογής της ως δημόσιας πολιτικής, καθώς και της άσκησης του επαγγέλματος του Χωροτάκτη και Πολεοδόμου στα πλαίσια της επιστημονικής δεοντολογίας και του δημοσίου συμφέροντος που αμφίδρομα συνδυάζεται με αυτή, εκφράζει την κάθετη διαφωνία για τον τρόπο που διεξάγεται η διαδικασία της «μεταρρύθμισης» γύρω από τη βασική (κατά συνταγματική επιταγή) νομοθεσία του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού.

Πριν από δύο χρόνια ξεκίνησε με πρωτοβουλία του ΥΠΕΚΑ η επεξεργασία και η συζήτηση με τους σχετικούς φορείς, επιστημονικούς και κοινωνικούς, επί συγκεκριμένων θεμάτων με στόχο την απλοποίηση και επιτάχυνση κυρίως του πολεοδομικού σχεδιασμού σε τοπικό επίπεδο ((local planning – πολεοδομικές μελέτες). Η διαδικασία αυτή, που έδωσε γρήγορα χρήσιμα και συγκεκριμένα αποτελέσματα, απενεργοποιήθηκε λόγω της καθυστέρησης κατάθεσης μιας τελικά επεξεργασμένης πρότασης. Ταυτόχρονα, από τις κατά καιρούς ανακοινώσεις τόσο του ΥΠΕΚΑ όσο και του τύπου διεφαίνετο η ώθηση της «μεταρρύθμισης» προς συνολική και βασική ανατροπή της ισχύουσας χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας με στόχους που υπερέβαιναν το αρχικό σχέδιο του ΥΠΕΚΑ που είχε τεθεί σε συζήτηση με τους Φορείς.

Παράλληλα, στη συγκυρία της κρίσης, με αλλεπάλληλα νομοθετήματα, εισήχθησαν νέα χωροταξικά και πολεοδομικά εργαλεία που επηρέαζαν βασικά σημεία της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας και τις αρμοδιότητες του ΥΠΕΚΑ, ενώ προωθούντο νομοθετήματα σε συγγενείς τομείς που επηρεάζουν τον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό -με αποκορύφωμα το πρόσφατο νομοσχέδιο για τον «αιγιαλό»- και θέτουν ζητήματα παραβίασης των συνταγματικών αρχών περί «αειφόρου ανάπτυξης» που τον διέπει.

Όλα τα ανωτέρω είναι γνωστό ότι έχουν δημιουργήσει ένα καθεστώς «κρίσης» στον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, τόσο στο θεωρητικό επιστημονικό πεδίο (αντιφάσεις που εγγίζουν τη συνταγματική νομιμότητα) όσο και -κυρίως- στο πρακτικό, με την καθυστέρηση του σε εξέλιξη περιφερειακού και τοπικού (ΓΠΣ / ΣΧΟΟΑΠ) χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού και ως εκ τούτου της υλοποίησης επενδύσεων, που μόνο ο χωροταξικός σχεδιασμός μπορεί να τους εξασφαλίσει ασφάλεια δικαίου, ταχύτητα και κοινωνική αποδοχή.

Ο ΣΕΠΟΧ έχει έμπρακτα εκφράσει το έντονο ενδιαφέρον των μελών και των οργάνων του για την εξέλιξη της χωροταξικής και πολεοδομικής νομοθεσίας, η οποία άπτεται συνολικά ποικίλων πτυχών του επιστημονικού πεδίου της χωροταξίας και της πολεοδομίας, της πρακτικής εφαρμογής της και κυρίως της αναπτυξιακής διαδικασίας της χώρας στο παρόν και στο μέλλον, συμμετέχοντας ενεργά από τις αρχικές φάσεις της διαδικασίας διαβούλευσης.

Θεωρεί ότι η διαβούλευση που επιχειρείται στην παρούσα φάση δεν ανταποκρίνεται στη σοβαρότητα του εγχειρήματος. Επιεικώς προωθείται μία εικονική σύντομη διαδικασία εντός των δυο εκλογικών εβδομάδων, στην πραγματικότητα, με αδρανοποιημένους τους βασικούς εταίρους του σχεδιασμού (Αυτοδιοίκηση) και δυσχεραίνοντας τους συλλογικούς φορείς να αντιδράσουν σοβαρά σε ένα νομοσχέδιο που ανατρέπει βασικές ρυθμίσεις (κατάργηση Εθνικού Χωροταξικού – υποβάθμιση περιφερειακού σχεδιασμού, απόλυτη πρόσδεση του υποχρεωτικά μακροπρόθεσμου σχεδιασμού στην εκάστοτε κυβερνητική μεσοπρόθεσμη πολιτική κλπ.), δίχως καθαρούς στόχους των επιχειρούμενων αλλαγών, ενώ εμπεριέχει σοβαρές ασάφειες και αντιφάσεις που μπορεί να εγγίζουν την συνταγματική συνέπεια.

Ως εκ τούτου απαιτεί σοβαρή συλλογική συζήτηση για να λειτουργήσει θετικά η επιχειρούμενη νομοθετική παρέμβαση.

Στα πλαίσια αυτά ο ΣΕΠΟΧ ζήτησε αρμοδίως την παράταση της διαβούλευσης εκτός της προεκλογικής περιόδου, ώστε να διασφαλισθεί η δυνατότητα διευρυμένης συμμετοχής στο πλαίσιο ενός ουσιαστικού και εποικοδομητικού διαλόγου. Επιπλέον, κινητοποιείται στην κατεύθυνση ανοίγματος ενός σφικτού διαλόγου μεταξύ των εταίρων της θεωρίας και της δράσης στον τομέα του σχεδιασμού (επιστημονικοί, ακαδημαϊκοί, επαγγελματικοί, κοινωνικοί και πολιτικοί φορείς, φορείς με αρμοδιότητες χωρικού σχεδιασμού, ΜΚΟ, ενεργοί πολίτες), ώστε να συνεισφέρει ουσιαστικά στην κοινοβουλευτική διαδικασία.

2. Βασικές θέσεις ΣΕΠΟΧ – ειδικές παρατηρήσεις

Στην παρούσα φάση καταγράφουμε εν συντομία βασικές θέσεις που διατυπώσαμε στο δημόσιο διάλογο μέχρι σήμερα (και παραμένουν επίκαιρες) και σχόλια σε καίρια ζητήματα (επί της αρχής) που θέτει το υπό διαβούλευση σχέδιο νόμου. Επιφυλασσόμαστε για την δημοσιοποίηση των περαιτέρω λεπτομερών θέσεών μας για την βασική αυτή επιχειρούμενη παρέμβαση στο χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό, που μπορεί να ανατρέπει βασικές συλλογικές και συναινετικές μέχρι σήμερα αρχές μιας βιώσιμης ανάπτυξης για τη χώρα.

• Είναι παράδοξη η απουσία αναφοράς στη φιλοσοφία, τις αρχές και τους στόχους του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού, ακόμη και αν θεωρείται δεδομένη η συσχέτιση με τους Ν. 2742/99 και 2508/97. Επομένως, θα πρέπει να προστεθεί ως άρθρο 01.

• Με τις προτεινόμενες ρυθμίσεις, που δεν στηρίζονται σε σαφείς σκοπούς, αρχές και στόχους, αναιρούνται και υποβαθμίζονται κρίσιμα επίπεδα στην «ιεραρχική» διάρθρωση του σχεδιασμού, όπως τα περιφερειακά χωροταξικά (ΠΕΧΩΣ) και ο πολεοδομικός σχεδιασμός προς όφελος των αποσπασματικών Ειδικών Χωρικών Σχεδίων και ενός παρωχημένου ρυμοτομικού σχεδίου.

• Η αιτιολογική έκθεση δεν τεκμηριώνει καθόλου την ανάγκη των προτεινόμενων ρυθμίσεων.

Ουσιαστικά καταργείται ο εθνικού επιπέδου χωροταξικός σχεδιασμός με την υποκατάσταση του «Εθνικού Πλαισίου» από ένα κυβερνητικό κείμενο αρχών για την Εθνική Χωροταξική Πολιτική, το οποίο δεν διασφαλίζει ούτε τον ολοκληρωμένο ούτε τον συντονιστικό (όλων των τομεακών πολιτικών και δράσεων) ρόλο ενός εθνικού χωροταξικού σχεδίου, ούτε όμως και τον μακροπρόθεσμο και βιώσιμο χαρακτήρα ενός τέτοιου σχεδίου, όπως απαιτείται και προδιαγράφεται σε όλα τα κείμενα των διεθνών οργανισμών (Συμβούλιο της Ευρώπης, Ευρωπαϊκή Επιτροπή) και την επιστήμη.

• Χωροταξία με στόχο τη «βιώσιμη ανάπτυξη» σημαίνει ισόρροπη ανάπτυξη, ολοκληρωμένος χαρακτήρας του σχεδιασμού της ανάπτυξης, εδαφική συνοχή και δημοκρατική διακυβέρνηση και πάνω απ’ όλα τη διαφύλαξη του συνόλου των πόρων της επικράτειας και την άριστη διαχείρισή τους. Τα σοβαρά και μακροπρόθεσμα επενδυτικά σχέδια προϋποθέτουν αυτούς τους όρους και αυτές τις πρακτικές.

Όλα αυτά επιβάλλουν ολοκληρωμένο διατομεακό συντονισμό, συμμετοχή «εταίρων» και δημοκρατική διακυβέρνηση / αυτοδιοίκηση με «ρόλο – αρμοδιότητες» σ’ αυτόν (χωροταξία = δημόσια πολιτική και σχεδιασμός συνδεδεμένοι συνδεδεμένη με τη διοικητική δομή και τη διάρθρωση της χώρας). Η ισχύουσα νομοθεσία (Ν.2742/99 και Ν.2508/97) αποτέλεσε μια σημαντική προσπάθεια ενσωμάτωσης καίριων συνιστωσών του σχεδιασμού (αειφορική προσέγγιση, διασύνδεση επιπέδων, «αποκέντρωση» και δημοκρατικός προγραμματισμός, αντιμετώπιση των «πόλεων», ως σύνθετων φαινομένων με διεκδίκηση θεσμοθετημένης έκφρασής τους, συσχέτιση με τον οικονομικό προγραμματισμό κλπ.).

Το προτεινόμενο νομοσχέδιο δεν προωθεί τα αναγκαία αλλά «υποχωρεί» υποβαθμίζοντας σε εξαιρετικά «τομεακό και σχεδιαστικό» τον ολοκληρωμένο χωροταξικό σχεδιασμό.

Επισημαίνουμε ότι η αποτίμηση των πραγματικών λόγων των εξαιρετικά μεγάλων καθυστερήσεων «στην ολοκλήρωση των σχεδίων» απουσιάζει.

• Χωροταξία με στόχο τη «βιώσιμη ανάπτυξη» σημαίνει: Μακροπρόθεσμος χαρακτήρας με εταιρική συμφωνία στη βάση αρχών και όχι στη μόνο μεσοπρόθεσμη κυβερνητική πολιτική και τις μεμονωμένες ανατροπές «εκ των άνω» εκτός κανόνων δημοκρατικής διακυβέρνησης του χώρου.

• Κοινωνικός διάλογος και διαβούλευση στα πλαίσια ενός Εθνικού Συμβουλίου Χωροταξίας σημαίνει κατ’ ελάχιστο διατήρηση του Συμβουλίου όπως προβλέπεται στον ισχύοντα Ν.2742/99 με πρόεδρο ανεξάρτητο της πολιτικής ηγεσίας και με υποχρέωση γνωμοδότησης και όχι «έκφραση άποψης».

Σε ό,τι αφορά την Εκτελεστική Επιτροπή (άρθρο 3), προτείνεται η ένταξη του ΣΕΠΟΧ, ως κατ’ εξοχήν αρμόδιου επιστημονικού φορέα. Το ΤΕΕ είναι, μεν, συλλογικό όργανο, αλλά με την έννοια αυτή δεν διασφαλίζεται η εξειδίκευση στο αντικείμενο (βλ. σημείο 7, αρμοδιότητες Επιτροπής).

• Το υπάρχον βασικό νομοθετικό πλαίσιο (Ν.2742/99 και Ν.2508/97) έχει κυρίως ανάγκη συμπλήρωσης και όσμωσης με τον αναπτυξιακό και το διοικητικό σχεδιασμό της χώρας και απλοποίησης (επικαλυπτόμενα επίπεδα, ασάφειες και υπερβάσεις «αρμοδιοτήτων» των επιπέδων σχεδιασμού, πολυπλοκότητα αλλά κυρίως έλλειψη βούλησης υποστήριξης της εφαρμογής του, χρονοβόρες διαδικασίες, συγκρούσεις με διαδικασίες που τον εμποδίζουν έως και τον αναιρούν όπως η ΣΜΠΕ ενώ αυτό που απαιτείται είναι ολοκληρωμένη διαδικασία με ενσωμάτωση της ΣΜΠΕ και όχι παράλληλη εκπόνηση της.

Το νομοθέτημα όμως δεν δίνει λύση στο καίριο αυτό θέμα της συσχέτισης χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού και ΣΜΠΕ .Απαιτείται ολοκληρωμένη διαδικασία με ενσωμάτωση της ΣΜΠΕ και όχι παράλληλη εκπόνηση.

• Στο σχέδιο νόμου υπάρχουν σημαντικές ασάφειες και ελλείψεις επιπλέον των διαφωνιών «αρχής». Μια σημαντική συνεισφορά του νομοσχεδίου θα ήταν η σαφής αναφορά σε μηχανισμούς διασφάλισης της ομαλής εξέλιξης των διαφόρων επιπέδων σχεδιασμού, μέσω της τήρησης ελάχιστων προϋποθέσεων, όπως η ύπαρξη μελετών βάσης και υποστηρικτικών εργαλείων.

• Το πλαίσιο έχει ανάγκη «προγραμματισμού» της εφαρμογής / υλοποίησης του πολεοδομικού σχεδιασμού (χρονική ιεράρχηση, τεκμηρίωση επεκτάσεων, ορθολογική διαχείριση οικονομικών πόρων). Η διαφαινόμενη κατάργηση του στρατηγικού – κατευθυντήριου χαρακτήρα των ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ (νυν Τ.Χ.Σ.) θα έχει δυσμενείς επιπτώσεις στην υγιή αναβαθμισμένη ολοκληρωμένη αστική ανάπτυξη.

• Με στόχο την μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα προτείνεται ως προς τα επίπεδα σχεδιασμού:

Α) Η διατήρηση του ενιαίου Στρατηγικού Χωροταξικού Πλαισίου (ως το Γενικό Πλαίσιο), ως κατευθυντήριου και συντονιστικού των τομεακών κατευθύνσεων των παραγωγικών τομέων (Ειδικών Πλαισίων που καταργούνται με τη σημερινή τους μορφή) με δυνατότητα κατ’ εξαίρεση εξειδικεύσεων σε ειδικά χωρικά ζητήματα. Γεωπολιτικοί λόγοι και η ανάγκη ένταξης του εθνικού στο κοινοτικό χώρο το καθιστούν απαραίτητο.

Με δεδομένη την έμφαση στην κατάρτιση της αναπτυξιακής πολιτικής για την έξοδο της χώρας από την κρίση, αλλά και της ευρωπαϊκής στρατηγικής της και αξιοποίησης των χρηματοοικονομικών πόρων, ο χωροταξικός σχεδιασμός σε εθνικό επίπεδο αποτελεί ένα πολύ χρήσιμο και υποστηρικτικό εργαλείο. Εξασφαλίζει την αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων (συντονισμός συμπληρωματικότητα, διασύνδεση), των χρηματοδοτούμενων έργων και δράσεων, καθώς και τη διαφάνεια, έγκαιρη προετοιμασία (ωρίμανση των προτάσεων) και διευκόλυνση των διαδικασιών χρηματοδότησης (conditionalities, κ.α.) και τελικώς υλοποίηση. Εν τέλει, παρέχοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση, αυξάνει την διαπραγματευτική ισχύ σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Επιτροπής για αναπτυξιακές δράσεις και προγράμματα.

Μέχρι σήμερα, η πολιτική και διοικητική πρακτική αναπτυξιακού σχεδιασμού συχνά χαρακτηρίζεται από την ένταξη έργων την τελευταία στιγμή, κατά κανόνα αποσπασματικών, των οποίων η προώθηση οφείλεται σε παρέμβαση διαφόρων συμφερόντων. Τα έργα που προτείνονται σπανίως συνδυάζονται και δεν προκύπτουν από ολοκληρωμένο σχεδιασμό.

Η έγκριση του Στρατηγικού Χωροταξικού Πλαισίου μπορεί να γίνεται με ΚΥΑ μετά από γνωμοδότηση του ΕΣΧΣΑΑ. Είναι δυνατόν, κατ’ εξαίρεση, να τροποποιείται και εντός της 5ετίας, εφ’ όσον από την έκθεση αξιολόγησης προκύψει τεκμηριωμένη ανάγκη τροποποίησης, αναθεώρησης, συμπλήρωσης.

Β) Η διατήρηση του Περιφερειακού Πλαισίου (νυν ΠΕΧΩΣ) ως έχει (πλαίσιο και όχι στρατηγική) με κατάλληλη προσαρμογή ώστε να συνδέεται αποτελεσματικά με το Καλλικρατικό ή Διακαλλικρατικό Επίπεδο.

Με το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, τα περιφερειακά σχέδια -ΠΕΧΩΣ-απαξιώνονται αν και αποτελούν το καθοριστικότερο εργαλείο της αναπτυξιακής διαδικασίας το μεγαλύτερο βάρος της οποίας έχει αναλάβει η περιφερειακή αυτοδιοίκηση.

Eνώ το περιεχόμενό τους αυξάνεται (βλ. α’ φάση των ΤΧΣ που στην ουσία περιλαμβάνεται), ο ρόλος τους υποβαθμίζεται, καθώς υποτάσσονται στην κυβερνητική Χωροταξική πολιτική και τα νέα Ειδικά πλαίσια. Στην ουσία ο ρόλος τους είναι κυρίως εργαλειακός (κατευθύνσεις προς τα χαμηλότερα επίπεδα) και λιγότερο στρατηγικός.

Σχέδια χωρικής ανάπτυξης που εξειδικεύουν και συντονίζουν τις τομεακές πολιτικές και καταγράφουν και παρακολουθούν τις ανάγκες σε υποδομές και εξυπηρετήσεις είναι απαραίτητα εργαλεία για την άρση των παθογενειών της διαχείρισης των χρηματοδοτικών πόρων (απουσία ωρίμανσης, αποσπασματικές εντάξεις έργων και προγραμμάτων, αναποτελεσματικότητα των έργων ακόμα και όταν υλοποιούνται με μεγάλες καθυστερήσεις).

Σε ό,τι αφορά την παρακολούθηση της εφαρμογής, ο ΣΕΠΟΧ έχει κατ’ επανάληψη υποστηρίξει την αναγκαιότητα ουσιαστικής αξιολόγησης των επιπτώσεων και της αποτελεσματικότητας του σχεδιασμού. Θα ανέμενε, λοιπόν, επ’ ευκαιρία του νομοσχεδίου την εγκαθίδρυση ενός κοινού συστήματος σύνθετων δεικτών, ώστε να τεκμηριώνεται επί της ουσίας η ποιότητα των αποτελεσμάτων.

Γ) Η διατήρηση δύο επιπέδων στον Πολεοδομικό σχεδιασμό: του Τοπικού Χωρικού Σχεδίου και του Πολεοδομικού Σχεδίου ( ό όρος ρυμοτομικό σχέδιο είναι επιστημονικά ανεπαρκής και οπισθοδρομικός ως προς την εξέλιξη της πολεοδομικής επιστήμης).

Το τέως ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ βρίσκεται «αποκεφαλισμένο» και διασπασμένο σε επιμέρους μελέτες / θεσμοθετήσεις τμημάτων του Καλλικρατικού δήμου (έστω και όταν πρόκειται για τ. Καποδιστριακούς δήμους) χωρίς συνοχή και «δομικό σχέδιο», δηλαδή χωρίς βασικές αρχές και μεγέθη χωρικής οργάνωσης. Βέβαια οι «στρατηγικές» κατευθύνσεις για τους Καλλικρατικούς δήμους περιέχονται στις αντίστοιχες ΠΕΧΩΣ, αλλά εφόσον οι τελευταίες είναι ακριβώς στρατηγικές και κεντρικά ελεγχόμενες, είναι αδύνατον να έχουν τεκμηρίωση βάσει τοπικών ιδιαιτεροτήτων, ούτε αντίστοιχη κοινωνική νομιμοποίηση!

Στην πραγματικότητα, τα ΤΧΣ έχουν απολέσει κάθε χωροταξικό χαρακτήρα που είχαν τα ΓΠΣ/ΣΧΟΟΑΠ του Ν.2508/97 (αυτός έχει αναχθεί στις ΠΕΧΩΣ) και έχουν μετατραπεί σε «σεντόνια» χρήσεων γης εντός και εκτός σχεδίου.

Ειδικά Χωρικά Σχέδια (ΕΧΣ): ενώ επιχειρείται η απλοποίηση και μείωση των επιπέδων σχεδιασμού, δημιουργείται το αμφίβολης σκοπιμότητας επίπεδο των ΕΧΣ, τα οποία και αναδεικνύονται σε κυρίαρχα κανονιστικά σχέδια δεσμευτικά για τα ισχύοντα Σχέδια, τα οποία αποτελούν προϊόν ολοκληρωμένου σχεδιασμού και έχουν υιοθετηθεί μέσα από συμμετοχικές διαδικασίες.

Είναι εμφανής ο κίνδυνος αναίρεσης του χωροταξικού σχεδιασμού, προκειμένου να ικανοποιηθούν μεμονωμένα αιτήματα χωροθέτησης δραστηριοτήτων. Ακόμη πιο κρίσιμη είναι η δυνατότητα τροποποίησης των ΖΟΕ (συμπεριλαμβανομένων όσων θεσμοθετήθηκαν βάσει του Ν.1650/86), σε σχέση με την διαφύλαξη και προστασία περιβαλλοντικά ευαίσθητων περιοχών. Είναι απαράδεκτο να αναγράφεται ρητά ότι οι ΖΟΕ θα αλλάζουν με…’πολεοδομικά κριτήρια’ ! Θα πρέπει τουλάχιστον να απαλειφθεί αυτή η φράση και να τηρηθούν κάποια προσχήματα.

Επομένως, θεωρούμε επιβεβλημένη την αυστηρή οριοθέτηση των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων εντός του γενικότερου υπερκείμενου περιφερειακού σχεδιασμού.

• Εκτός των προαναφερόμενων, πρόσθετες παρατηρήσεις αφορούν:

– Ασάφειες με αναπόφευκτες αρνητικές επιπτώσεις που εμπεριέχουν διατυπώσεις όπως: «… κατάργηση διατάξεων που κρίνονται ατελέσφορες για επίτευξη πρακτικών αποτελεσμάτων …» (άρθρο 2), «… μείζονος σημασίας …».
– Αναγκαιότητα επανεξέτασης της κατάργησης του Ρ.Σ. Θεσσαλονίκης.
– Εμπλουτισμό του περιεχομένου του Μητροπολιτικού Σχεδίου, ώστε να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες αντιλήψεις του σχεδιασμού μητροπολιτικών περιοχών.
– Ως προς την ψηφιοποίηση και καταγραφή των θεσμικών γραμμών κλπ. (άρθρο 1), θα πρέπει να ληφθούν υπόψη τα προβλήματα απόκλισης μεταξύ επίσημων πηγών, συμβατότητας μεταξύ συστημάτων, αλλά κυρίως η εφικτότητα ανταπόκρισης των ΟΤΑ σε σχέση με το επίπεδο τεχνικής ικανότητας.

Συμπερασματικά, θεωρούμε ότι βάσει των προαναφερόμενων τεκμηριώνεται η αναγκαιότητα περαιτέρω επεξεργασίας των επιμέρους διατάξεων του νομοσχεδίου και κατά συνέπεια η παράταση της προθεσμίας διαβούλευσης, ώστε να αναδειχθούν κρίσιμες πτυχές και στοιχεία αποτίμησης της έως σήμερα αποτελεσματικότητας από την εφαρμογή σχετικών κατευθύνσεων στα διάφορα επίπεδα χωρικού σχεδιασμού και να δοθεί η δυνατότητα εποικοδομητικού διαλόγου μεταξύ των συντελεστών του σχεδιασμού. Η θεσμοθέτηση του νομοσχεδίου θα σφραγίσει την έκφραση της Αναπτυξιακής Πολιτικής στο Χώρο για μεγάλο χρονικό διάστημα και στις περισσότερες των περιπτώσεων οι αρνητικές επιπτώσεις δεν θα μπορούν να αναιρεθούν.

Αρθρο 4, παρ.3

1. ‘…καθώς και άλλα γενικά ή ειδικά προγράμματα εθνικής ή διαπεριφερειακής κλίμακας που έχουν σημαντικές επιπτώσεις στη διάρθρωση και ανάπτυξη του εθνικού χώρου.»

Λόγω του απόλυτα αρνητικού περιεχομένου της λέξης «επιπτώσεις» προτείνεται να αντικατασταθεί η περικοπή «που έχουν σημαντικές επιπτώσεις» από πλέον δόκιμη (ενδεικτικά: «που επηρεάζουν σημαντικά»).

2. Αν και θεωρείται αυτονόητο, χρήσιμο θα ήταν να αναφέρεται ότι η Εθνική Χωροταξική Πολιτική συντάσσεται και διαμορφώνεται στα πλαίσια και της περιβαλλοντικής νομοθεσίας, όπως αυτή εκάστοτε ισχύει.