Άρθρο 01 – Ορισμός – Σκοπός – Στόχος

Η τελευταία παράγραφος πρέπει να τροποποιηθεί, ενσωματώνοντας κείμενο που να αναφέρεται στην ανάγκη προστασίας των τεχνικών χαρακτηριστικών των παλαιών μονοπατιών. Αν για παράδειγμα ένα μονοπάτι είχε παλαιό καλντερίμι, σε καμία περίπτωση συντήρησης δεν θα πρέπει να καταστρέφετε το παλαιό καλντερίμι και να ανακατασκευάζεται ένα καινούργιο με σύγχρονα υλικά και τεχνικές (τσιμέντο, κλπ). Προτείνω η παράγραφος να διαμορφωθεί λιγάκι, ως εξής:

«Για τον λόγο αυτό, ως προς την χάραξή και συντήρησή τους, πρέπει να αξιοποιούνται οι τοπικές γνώσεις και να διατηρούνται οι παραδοσιακές τεχνικές, με απώτερο στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας ανάπτυξης των κοινοτήτων και του περιβάλλοντος της κάθε περιοχής.»

Δεν σημειώνω κάτι για το άρθρο 1 αλλά μπορώ γενικά να σημειώσω τα εξής:

Η Ελλάδα πριν 50 χρόνια είχε άπειρα μονοπάτια. Στην τελευταία 50ετία καταστράφηκε το μεγαλύτερο μέρος τους με την διάνοιξη δρόμων που κατά μεγάλο μέρος γίνανε χωρίς κανένα προγραμματισμό και σε αλόγιστα χλμ. καταστρέφοντας και προσεγγίζοντας τα πιο απόμακρα σημεία της χώρας. Η μανία διάνοιξης δρόμων θεωρείται ακόμα σήμερα »ανάπτυξη». Η δημιουργία μονοπατιών γίνεται κυρίως με την αναβίωση των μονοπατιών που υπήρχαν και αυτός θα πρέπει να είναι ο στόχος. Το να δημιουργηθούν νέα μονοπάτια είναι άκαιρο και λανθασμένο . Το σημαντικό είναι να σωθούν όσα μπορούν από τα ήδη υπάρχοντα.
Κανένα μεγαλόπνοο έργο δεν είναι αναγκαίο παρά μόνο να καταγραφούν-καθαρισθούν προβληθούν και συντηρηθούν τα ήδη υπάρχοντα σωζόμενα μονοπάτια. Και αυτά είναι πάρα πολλά. Μπορεί να υπερβαίνουν τα 50 χιλ. χιλιόμετρα.

Η ανάθεση διαχείρισης των μονοπατιών στο νομοσχέδιο γίνεται κυρίως σε δασικές υπηρεσίες. Η πολυετής μου πείρα έχει αποδείξει ότι οι δασικές υπηρεσίες όχι μόνον δεν προσφέρουν τίποτα αλλά αποτελούν και τροχοπέδη για την ανάπτυξη των μονοπατιών και γενικότερα του πεζοπορικού τουρισμού. H γενικότερη ιδέα ότι αφού τα μονοπάτι περνάνε από τα βουνά και τα δάση (που δεν είναι έτσι στην πραγματικότητα) και ότι θα πρέπει να ανατεθούν στις δασικές υπηρεσίες είναι σαν να αναθέταμε τη διαχείριση ενός ξενοδοχείου που βρίσκεται στην παραλία σε λιμενικές αρχές .
Τα μονοπάτια είναι ένα τουριστικό προϊόν και η θέση τους είναι στο Υπουργείο Τουρισμού.
Η πλέον σωστή λύση θα ήταν να ανατεθεί σε μια ξεχωριστή υπηρεσία στο Υπουργείο Τουρισμού, να δημιουργηθεί ένας μικρός φορέας από άτομα όμως σχετικά με το θέμα και όχι με άσχετους γραφειοκράτες. Η πείρα και η γνώση των μονοπατιών και της πεζοπορίας αποχτιέται μετά από πολυετή εμπειρία στην πεζοπορία και όχι μέσα από τα γραφεία. Δυστυχώς ένα τμήμα που υπήρχε και ίσως υπάρχει στο Υπουργείο Τουρισμού (ΕΟΤ) δεν καταλάβαινε τίποτα και έργα των 50 χιλ. τα προκήρυσσαν 300 χιλ. για τους γνωστούς λόγους.
Πέραν όμως αυτού η εμπλοκή των Δασικών Υπηρεσιών είναι ότι χειρότερο.
Επίσης σημειώνεται ότι τα μεμονωμένα μονοπάτια δεν εξυπηρετούν τον σκοπό τους εκτός από σπάνιες περιπτώσεις. Καλόν είναι να δημιουργείται ένα δίκτυο μονοπατιών που επικοινωνούν μεταξύ τους μήκους το λιγότερο 20 χλμ.

Συμπληρωματικές προτάσεις για όλο το νομοσχέδιο.
1) Δημιουργία site με όλα τα καταγραμμένα μονοπάτια της Ελλάδας εκφρασμένα σε διαδρομές συνοδευόμενα με φυλλάδιο σε μορφή PDF και χάρτη του μονοπατιού που θα μπορεί να κατεβάσει ο καθένας. Η παρουσίαση να γίνεται σε τουλάχιστον 4 γλώσσες.
Στο site αυτό να υπάρχουν links για τα site που υπάρχουν στην Ελλάδα και ασχολούνται με τα μονοπάτια την πεζοπορία και την ορειβασία.
2) Στα μονοπάτια για πεζοπορία να απαγορεύονται οιαδήποτε μηχανοκίνητα μέσα. Η καταστροφή των μονοπατιών από τους εντουράδες αποτελεί μεγάλο πρόβλημα.
3) Όσον αφορά τα ποδήλατα θα πρέπει με πινακίδες να ορίζεται ανάλογα το μονοπάτι αν επιτρέπεται να περνούν ποδήλατα. Σε πλαγιές με μεγάλες κλίσεις η συνύπαρξη πεζών και ποδηλάτων είναι πολύ επικίνδυνη λόγω των μεγάλων ταχυτήτων των ποδηλάτων όταν κατεβαίνουν. Συνύπαρξη μπορεί να γίνει μόνο σε μονοπάτια φαρδιά και με μικρή κλίση.
Το καλύτερο θα ήταν οι διαδρομές των ποδηλάτων που έχουν και άλλες απαιτήσεις να αποτελούν χωριστές διαδρομές. Σε κάθε περίπτωση στην αρχή του μονοπατιού να υπάρχει ενδεικτική πινακίδα που να επιτρέπει ή να απαγορεύει την διέλευση των ποδηλάτων.
4) H προστασία των μονοπατιών είναι σημαντική. Υπάρχουν μονοπάτια που είναι έργα τέχνης και πρέπει να προστατευθούν σαν μνημεία. Τα υπόλοιπα μονοπάτια να ενταχθούν σε κάποια μορφή προστασίας και να απαγορεύεται να πειραχθούν από την υπάρχουσα κατάσταση. Όταν γίνεται ένα οιαδήποτε έργο να υπάρχει και βεβαίωση από τον φορέα των μονοπατιών ότι δεν γίνεται κάποια παρέμβαση ή καταστροφή. Έτσι τα μονοπάτια θα προφυλαχθούν στο μέλλον.

Ως μέλος μιας κοινότητας πεζοπόρων που τελευταία χρόνια δραστηριοποιείται στην καταγραφή και ανάδειξη των μονοπατιών της χώρας μας θέλω να ελπίζω ότι το κράτος αποφάσισε επιτέλους να ασχοληθεί σοβαρά με το θέμα της ανάπτυξης του πεζοπορικού και φυσιολατρικού τουρισμού και να βοηθήσει στην διάσωση και ανάδειξη του δικτύου μονοπατιών. Δυστυχώς διαβάζοντας το παρών νομοσχέδιο διατηρώ τις επιφυλάξεις μου, καθώς φαίνεται να συντηρεί το καθεστώς των προηγούμενων δεκαετιών.

Η κατάσταση των υπαρχόντων μονοπατιών θέλω να πιστεύω ότι έχει βελτιωθεί τα τελευταία χρόνια χάρις στις προσπάθειες εθελοντών που κράτησαν καθαρά και σηματοδότησαν εκατοντάδες μονοπάτια στην χώρα. Χάρις στο διαδίκτυο πολλά από αυτά τα μονοπάτια που παλιά ήταν γνωστά στους λίγους σήμερα έχουν αναδειχθεί και προσελκύουν το ενδιαφέρον όχι μόνο των Ελλήνων άλλα σταδιακά και των ξένων. Δυστυχώς στην προσπάθεια αυτή η παρουσία του κράτους ήταν αν όχι ασήμαντη τουλάχιστον πενιχρή. Με τα χρήματα που κατασπαταλήθηκαν μέχρι σήμερα για την ανακατασκευή λίγων μονοπατιών θα μπορούσε να έχει συντηρηθεί ίσως όχι το σύνολο άλλα ένα μεγάλο μέρος του υπάρχοντος δικτύου. Οι αιτία είναι προφανής.

Τα έργα σχεδιάστηκαν από φορείς του δημοσίου χωρίς την συμμετοχή των χρηστών πεζοπόρων. Καθώς η πεζοπορία δεν είναι δημοφιλής δραστηριότητα στην χώρα μας ήταν σπάνιο να βρεθούν στις δημόσιες υπηρεσίες άτομα με γνώση των αναγκών τους, δηλαδή τι πρέπει να έχει ένα μονοπάτι για να το βαδίζεις με άνεση και ασφάλεια. Συνέπεια ο σχεδιασμός να γίνει με χαρακτηριστικά αστικού οδικού δικτύου που εκτόξευσαν το κόστος (γέφυρες, κάγκελα, σκάλες, κιόσκια, παγκάκια κ.α.). Ο πεζοπόρος χρειάζεται πολύ λιγότερα από αυτά: το μονοπάτι να είναι καθαρό από κλαδιά και χόρτα και επαρκή σήμανση για να μην χάνεται. Επιπλέον και το πιο σημαντικό χρειάζεται η διαρκής συντήρηση του μονοπατιού: καθαρισμός, και ανακατασκευή τμημάτων που έχουν πιθανών καταρρεύσει από κατολισθήσεις. Οι ίδιοι οι πεζοπόροι θα καταδείξουν πια είναι αυτά τα σημεία. Τέλος ο πεζοπόρος να βρίσκει εύκολα πληροφορίες για μονοπάτια που υπάρχουν σε μια περιοχή (από που ξεκινά και που καταλήγει και κάποιες έγκυρες πληροφορίες για την δυσκολία της διαδρομής).

Συμπερασματικά στόχος του νομοσχεδίου θα πρέπει να είναι:

– Η οργάνωση της συντήρησης και ανάδειξης του υπάρχοντος δικτύου μονοπατιών με τρόπο που να ικανοποιεί τις ανάγκες των χρηστών ελαχιστοποιώντας παράλληλα το οικονομικό κόστος. Αυτό μπορεί να γίνει μόνο με την συμμετοχή των χρηστών στα όργανα αποφάσεων. Ο ορισμός ενός συνόλου τεχνικών προδιαγραφών είναι άκυρος αν αυτές δεν προσαρμόζονται στην κάθε συγκεκριμένη περίπτωση.

– Η οργάνωση του σήμερα κατακερματισμένου ανθρώπινου δυναμικού με γνώση του χώρου της πεζοπορίας (ορειβατικοί σύλλογοι, φυσιολατρικοί σύλλογοι, ομοσπονδία, επαγγελματίες στον χώρο του πεζοπορικού τουρισμού, εθελοντές) με στόχος την επιτάχυνση των παραπάνω.

Αναφέρω συγκεκριμένες προτάσεις στα επιμέρους άρθρα.

Θα πρέπει να γίνει αναφορά επίσης στην τελευταία ραγδαίως αναπτυσσόμενη χρήση των μονοπατιών για την διεξαγωγή αγώνων ορεινού τρεξίματος. Κάθε έτος διοργανώνεται από τοπικούς φορείς των ορεινών περιοχών (Δήμοι, Περιφέρειες, Ορειβατικοί , αθλητικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι κ.α.), δεκάδες τέτοιας μορφής αγώνες που χρησιμοποιούν ως επί το πλείστον υπάρχοντα μονοπάτια. Οι αγώνες μάλιστα σε μερικές περιοχές αποτελούν οικονομική ανάσα για την ξεχασμένη ελληνική ύπαιθρο και προβλέπεται η εντατικοποίηση τους την επόμενη δεκαετία, αφού γενικά το δρομικό κίνημα στην χώρα μας είναι σε ανάπτυξη.
(βλ. runningnews.gr)

Ως μέλος της ορειβατικής-πεζοπορικής κοινότητας με πολύχρονη εμπειρία στην πεζοπορία και την καταγραφή των μονοπατιών με GPS, και διαχειριστής του hellaspath (Αρχείο ορεινών διαδρομών για GPS στα Ελληνικά βουνά) παραθέτω τις προτάσεις μου σχετικά την υπό δημοσίευση Υπουργική Απόφαση.

Το καθεστώς μέχρι σήμερα απέδειξε ότι: Το κόστος της συντήρησης μερικών χιλιομέτρων μονοπατιών <10χλμ τα προηγούμενα έτη στοίχισε ίσο με το κόστος συντήρησης και πλήρη σηματοδότησης πάνω από 1000 χλμ μονοπατιών. Ενδεικτικά αναφέρων ότι το κόστος δε θα πρέπει να ξεπερνά τα 3 ευρώ ανά τρέχον μέτρο μονοπατιού ενώ το ποσό του 1 ευρώ/μέτρο είναι ικανοποιητικό.

Το πρόβλημα της υπερ-κοστολόγησης της αξιοποίησης των μονοπατιών οφείλετε αποκλειστικά στο ότι μέχρι τώρα αυτοί που αναλαμβάνουν τις μελέτες/εργασίες δεν ασχολούνται με την πεζοπορία και έχουν παντελή άγνοια του αντικειμένου. Υπάρχουν πάμπολλα τέτοια παραδείγματα με κατασκευές εκτρωμάτων στην ελληνική φύση τα όποια την υποβαθμίζουν αντί του αντιθέτου. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι μια τέτοια απόφαση καθορισμού των τεχνικών προδιαγραφών είναι απαραίτητη για τη διασφάλιση τουλάχιστον των στοιχειωδών για τη προστασία της φύσης.

Η μονή λύση για τη σωστή χάραξη και συντήρηση των μονοπατιών είναι η συμμετοχής των χρηστών των μονοπατιών και με βάση του κανόνες και τρόπους που εφαρμόζουν οι αναπτυγμένες στο αντικείμενο της ανάδειξης των μονοπατιών ευρωπαϊκές χώρες (Ελβετία, Γαλλία, Γερμανία Αυστρία, Ιταλία κτλ).

Είναι φύσης αδύνατο να γνωρίζει κάποιος το σύνολο των μονοπατιών σε όλη την επικράτεια. Ο μόνος τρόπος επίτευξης είναι η ίδρυση τοπικών συμβουλίων που θα αποτελούνται από εκπροσώπους ορειβατικών-φυσιολατρικών συλλόγων, σωματίων και επαγγελματιών που δραστηριοποιούνται στον χώρο της πεζοπορίας, εθελοντικών ομάδων, και άλλα φορέων (π.χ. τοπικών τουριστικών οργανισμών, εκπροσώπους ΑμΕΑ).
Το δημόσιο θα είναι υποχρεωμένο σύσταση και οργάνωση των συμβουλίων ανά Νομό ή Δήμο ή Περιφέρεια.

Το αρχείο ορεινών διαδρομών hellaspath με 15 χρόνια συνεισφοράς έχει εδραιωθεί από την πεζοπορική κοινότητα σαν τον κύριο σημείο εύρεσης διαδρομών κυρίως διότι περιέχει διαδρομές σε όλη την επικράτεια. Η δημιουργία του αρχείου των διαδρομών είναι μια συλλογική προσπάθεια πολλών εθελοντών από πολλά σημεία της Ελλάδας και αποτελεί τη μεγαλύτερη πηγή πληροφόρησης ορεινών διαδρομών στην χώρα μας. Για παράδειγμα η συμμετοχή μελών του hellaspath σε τοπικά συμβούλια μονοπατιών θα είναι σημαντική στην καταγραφή και τον έλεγχο της κατάστασης των μονοπατιών.

Οι αρμοδιότητες του κάθε συμβουλίου θα μπορούσαν να είναι:
1. Αρχικά να καταγράφει περιληπτικά το δίκτυο μονοπατιών στην περιοχή ευθύνης του.
2. Ενημερώνει το δημόσιο για τις ανάγκες συντήρησης, ανακατασκευή, ανάδειξης μονοπατιών καταδεικνύοντας με λεπτομέρεια τις εργασίες που πρέπει να γίνουν.
3. Το δημόσιο ελέγχει και εντάσσει τις ανάγκες αυτές σε κάποιο πρόγραμμα χρηματοδότησης και αναθέτει την μελέτη σε κάποιον εργολάβο/ειδικό μελετητή κλπ.
4. Ο μελετητής παραδίδει την μελέτη στο συμβούλιο προς έγκριση. Το συμβούλιο κάνει πιθανές διορθώσεις και τελικά εγκρίνει την μελέτη και προωθεί στο δημόσιο.
5. Το δημόσιο ελέγχει τις τυπικές απαιτήσεις και προκηρύσσει το έργο.
6. Το συμβούλιο ορίζει επιτροπή που ελέγχει και αποδέχεται τελικά την παράδοση του έργου εφόσον έχει πραγματοποιηθεί σύμφωνα με την μελέτη. 7. Το δημόσιο πραγματοποιεί τον τελικό έλεγχο και παραλαβή του έργου.

Ως φοιτητής του τμήματος δασολογίας και φυσικού περιβάλλοντος του ΑΠΘ και επειδή το επιστημονικό μου πεδίο το επιτρέπει έχοντας κάποιες επιστημονικές γνώσεις πάνω στο αντικείμενο θα προσεγγίσω το θέμα σχετικά με την διαχείριση των μονοπατιών από τις δασικές υπηρεσίες .

Όπως αναφέρθηκε στο άρθρο 1 <>.

Όλοι οι προαναφερθείς παράμετροι συμπεριλαμβάνονται στο επιστημονικό πεδίο διαχείρισης και μελέτης των δασολόγων που απαρτίζουν τις δασικές υπηρεσίες της χωράς μας. Σαφώς είναι κατανοητό ότι στις δασικές υπηρεσίες υπάρχουν επιστήμονες που μπορούν να αξιολογήσουν και να υποστηρίξουν την μελέτη, την διάνοιξη, και την συντήρηση των μονοπατιών αυτών. Προκειμένου να διανοιχθεί ή να συντηρηθεί ένα υπάρχων μονοπάτι παίρνονται μια σειρά από παράμετροι όπως το μονοπάτι να είναι διαμορφωμένο έτσι ώστε να βοηθάει στην πυρόσβεση, να εξυπηρετεί την διαχείριση των συστάδων ενός δάσους, παίρνονται υπόψη οι οικολογικοί παράγοντες, οι εδαφικές συνθήκες ( σύσταση, κλίση, τοπογραφία του εδάφους ) κ.α. Συμπεραίνοντάς θέλω να καταλήξω στο γεγονός ότι η διαχείριση των μονοπατιών οποία και να είναι αυτή ( συντήρηση, διάνοιξη, μελέτη ) πρέπει να γίνετε από τις δασικές υπηρεσίες της χωράς μας διότι εκτός από το γεγονός ότι τα περισσότερα μονοπάτια υπάγονται σε δασικές περιοχές ( φορέας διαχείρισης είναι οι δασικές υπηρεσίες ) οι υπηρεσίες αυτές έχουν την επιστημονική κατάρτιση και τις προδιαγραφές για την διαχείριση των μονοπατιών αυτών.

H Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) με ιδιαίτερη χαρά διαπίστωσε ότι οι συντάκτες του παραπάνω σχεδίου προσπάθησαν να προσεγγίσουν το θέμα με διάθεση συνεκτική, ήτοι χωρίς αποκλεισμούς πολιτών, ακολουθώντας τις επιταγές της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία (Ν. 4074/2012) και ιδιαίτερα του άρθρου 9 – «Προσβασιμότητα» αυτής, όπου αναφέρεται με σαφήνεια ότι «1. Προκειμένου να επιτρέψουν στα άτομα με αναπηρίες να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής, τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον,[…]».
Η καλή πρόθεση των συντακτών αποδεικνύεται όμως ανεπαρκής, δεδομένου ότι τα θέματα προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία απαιτούν εξειδικευμένη τεχνογνωσία, η οποία απουσιάζει από το σχέδιο της Απόφασης. Ιδιαίτερη δε εντύπωση μας προκάλεσε το γεγονός ότι το σχέδιο μιας τέτοιας Απόφασης δεν ετέθη υπόψη της Επιτροπής Προσβασιμότητας του ίδιου Υπουργείου (ΥΠΕΝ), στην οποία εκπροσωπείται τόσο το αναπηρικό κίνημα όσο και εμπειρογνώμονες και στελέχη του Υπουργείου, με σημαντική εμπειρία στα θέματα προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία. Είμαστε βέβαιοι ότι πρόκειται για παράλειψη, η οποία θα αποκατασταθεί άμεσα ώστε να διασφαλιστεί ο απαιτούμενος βαθμός ποιότητας των τεχνικών προδιαγραφών, τουλάχιστον όσον αφορά σε θέματα προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία.
Σε συνέχεια των παραπάνω σας υποβάλλουμε τις προτάσεις μας επί του αρχικού σχεδίου, το οποίο επαναλαμβάνουμε σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι θέτει προδιαγραφές για ορειβατικά-πεζοπορικά μονοπάτια προσβάσιμα σε άτομα με αναπηρία.
1. Στα «έχοντας υπόψη» προτείνουμε να προστεθεί ο Ν.4074/2012 (Αρ. ΦΕΚ 88 Α’ /11.04.2012), με θέμα «Κύρωση της Σύμβασης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες και του Προαιρετικού Πρωτοκόλλου στη Σύμβαση για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρίες».

2. Στο άρθρο 1 «Oρισμός-Σκοπός-Στόχος» προτείνουμε το παρακάτω εδάφιο να συμπληρωθεί ως εξής (βλ. κείμενο με έντονους χαρακτήρες): «Τα μονοπάτια δεν είναι ένα στενά ορισμένο τεχνικό έργο, αλλά κυρίως μια προτεινόμενη για συγκεκριμένους λόγους διαδρομή. Για τον λόγο αυτό, ως προς την χάραξή και συντήρησή τους, πρέπει να αξιοποιούνται οι τοπικές γνώσεις και οι παραδοσιακές τεχνικές, με απώτερο στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας ανάπτυξης των κοινοτήτων και του περιβάλλοντος της κάθε περιοχής, διασφαλίζοντας κατά το δυνατόν την ασφαλή χρήση τους από όλους, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων με αναπηρία.»

Θα πρέπει να γίνει αναφορά στην τελευταία ραγδαίως αναπτυσσόμενη χρήση των μονοπατιών για την διεξαγωγή αγώνων ορεινού τρεξίματος. Κάθε έτος διοργανώνονται από τοπικούς φορείς των ορεινών περιοχών (Δήμοι, Περιφέρειες, ορειβατικοί, αθλητικοί και πολιτιστικοί σύλλογοι κ.α), δεκάδες τέτοιας μορφής αγώνες που χρησιμοποιούν ως επί το πλείστον υπάρχοντα μονοπάτια. Οι αγώνες μάλιστα σε μερικές περιοχές αποτελούν οικονομική ανάσα για την ξεχασμένη ελληνική ύπαιθρο και προβλέπεται η εντατικοποίηση τους την επόμενη δεκαετία, αφού γενικά το δρομικό κίνημα στην χώρα μας είναι σε ανάπτυξη (runningnews.gr)

Ως γενικό σχόλιο θα ήθελα καταρχήν να εκφράσω την ικανοποίησή μου και την χαρά μου γιατί επιτέλους τίθεται ένα νομικό πλαίσιο για την κατασκευή και κυρίως την συντήρηση των μονοπατιών και την αξιοποίηση πολλών και όμορφων δασικών και ορεινών αλλά και επί αγροτικών εδαφών διαδρομών που μπορούν να προσφέρουν πάρα πολλά στον σύγχρονο φυσιολάτρη. Θα ήθελα να επισημάνω γενικά την ανάγκη κυρίως συντήρησης πολλών παραδοσιακών μονοπατιών εκπληκτικής ομορφιάς που άλλοτε ήταν και κύρια και καθημερινή χρήση από τους ανθρώπους της υπαίθρου. Ας μην λημσμονούμε τα χρόνια τα πρότερα της αμαξητής οδού , τα οποία ήταν απείρως περισσότερα οπότε οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν ως κύριες οδούς μονοπάτια διαμορφωμένα με τοιχία αντιστήριξης πετρόχτιστα τα οποία διέρχονταν από επίσης πετρόχτιστα γεφύρια, παλαιούς νερόμυλους και καλντερίμια σε εγκαταλελειμμένα σήμερα χωριά. Πλήθος από τέτοια μονοπάτια με ιστορική σημασία διέρχονται από κάθε γωνιά της χώρας, τα οποία σε συνδυασμό με τις φυσικές ομορφιές του τόπου μας μπορούν αν συντηρηθούν και αναδειχθούν από τις δασικές υπηρεσίες να αποτελέσουν , εκτός των άλλων, και ένα σοβαρό μοχλό βιώσιμης ανάπτυξης αυτών των περιοχών. Στο πλαίσιο αυτό θα έλεγα λοιπόν πως θα πρέπει το θέμα των μονοπατιών να ειδωθεί από τις Δασικές Υπηρεσίες ως ίσης σημασίας θέμα με την συντήρηση των δασικών οδών , να χαρτογραφηθούν και να συνταχθούν για αυτά μελέτες συντήρησης οι οποίες θα εγκρίνονται, θα χρηματοδοτούνται και θα υλοποιούνται κατά τον ίδιο τρόπο. Συμφωνώ και εγώ και πως ελάχιστη σημασία έχουν έργα όπως παγκάκια, σκαλοπάτια κτλ Μεγαλύτερη σημασία έχει ο καθαρισμός τους από την φυσική βλάστηση που τα έχει σήμερα κλείσει, η εξασφάλιση τυχόν επικίνδυνων σημείων, η χαρτογράφησή τους ώστε να η πληροφορία να δίδεται σε κάθε επισκέπτη απρόσκοπτα και εύκολα και η σήμανσή τους όπου είναι απαραίτητο.

Το μονοπάτι στους Καλαρρύτες είχε προϋπολογισμό 650.000 ευρώ για 1,6 χλμ μονοπατιού, με επιβλέπουσα υπηρεσία το Δασαρχείο Ιωαννίνων! Και μόνο ένας τέτοιος προϋπολογισμός αποτελεί πρόκληση, και το γεγονός ότι τελικά ο εργολάβος το έφτιαξε με 350.000 ευρώ, το μόνο που δείχνει ότι οι μέχρι σήμερα «υπεύθυνοι» είναι βαθιά νυχτωμένοι. Προκειμένου το έργο να δικαιολογήσει τον προϋπολογισμό, προέβλεπε προστατευτικά τείχη σε πλαγιές με κλίση 25 μοιρών (που λειτουργούν ως φράγματα στα νερά της βροχής), κάγκελα inox, και τσιμέντο παντού. Το χειρότερο είναι πως σε όσα σημεία υπήρχε παλαιό χτιστό μονοπάτι, ανακατασκευάστηκε με πέτρα και τσιμέντο, χωρίς καμία διατήρηση των παραδοσιακών χαρακτηριστικών που άντεξαν για εκατονταετίες. Τα καπάκια στους τείχους είναι μικρές τρίγωνες πλάκες που ήδη έχουν αρχίσει να ξεκολλάνε και το μονοπάτι άρχισε να παρουσιάζει φθορές πριν ακόμη παραδοθεί από τον εργολάβο. Σε λίγα χρόνια θα δείχνει εικόνα πλήρους εγκατάλειψης.
Η σήμανση των αποστάσεων στο μονοπάτι, ξεκινάει από εκεί που άρχισαν τα έργα και όχι από την αρχή του μονοπατιού! Περπατάς δηλαδή 600 μέτρα και ξαφνικά ανακαλύπτεις ότι είσαι στο σημείο μηδέν! Τόση ασχετοσύνη! Το τραγικότερο δε όλων, είναι πως το Δασαρχείο περηφανεύεται ότι είναι το καλύτερο έργο που έχει φτιάξει. Αυτό μας δείχνει ότι τα Δασαρχεία σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να είναι υπεύθυνα για τα μονοπάτια, είναι άσχετοι και επικίνδυνοι. Άσχετοι γιατί δεν φρόντισαν να διατηρήσουν τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία του μονοπατιού (το ίδιο έχει συμβεί και σε πολλά άλλα μονοπάτια που γνωρίζω), και επικίνδυνοι γιατί συνέβαλαν στην κατασπατάληση κονδυλίων σε ένα γυαλιστερό έργο βιτρίνας, στερώντας έτσι αυτά τα χρήματα από την συντήρηση μονοπατιών εκατοντάδων χιλιομέτρων.
Πάρτε το αυτό πολύ σοβαρά υπόψη σας πριν αναθέσετε αποκλειστικά στα δασαρχεία μια τέτοια αρμοδιότητα.
Οι στόχοι του κανονισμού αυτού θα πρέπει να είναι:
1. Η διάσωση όσων μονοπατιών έχουν απομείνει, από την διάνοιξη δασικών δρόμων ή άλλων κινδύνων
2. Η διάσωση των παραδοσιακών χαρακτηριστικών των μονοπατιών, μέσω της υποχρεωτικής εφαρμογής παρόμοιων τεχνικών επισκευής (π.χ. ξερολιθιές και όχι τσιμέντο), κλίσεις, πλάτος, κλπ
3. Η δραματική μείωση του κόστους επισκευής και συντήρησης υπαρχόντων μονοπατιών (ιδανικό κόστος επισκευής 1.000 – 2.000 € το χλμ, και κόστος ετήσιας συντήρησης 20 – 100 ευρώ το χλμ)
4. Η διαρκής συντήρηση και ανάδειξη μεγάλων δικτύων μονοπατιών σε όλη την Ελλάδα (Ευρωπαϊκά και Εθνικά μονοπάτια, Περιφερειακά δίκτυα, κλπ)
5. Η παρότρυνση και/ή ενίσχυση εναλλακτικών φορέων που ενδιαφέρονται για επισκευή και συντήρηση μονοπατιών (σύλλογοι, γραφεία τουρισμού, δήμοι, εταιρείες, ιδιώτες, κλπ)

Στο άρθρο 1 μπορεί να προστεθεί και ο όρος «περιπατητική διαδρομή», που ορίζεται ως μια πεζοπορική πορεία που μπορεί να κινείται σε μονοπάτι, χωματόδρομο, άσφαλτο, τσιμεντόδρομο ή σε ελεύθερο έδαφος, καθώς τις περισσότερες φορές οι μελέτες που γίνονται αναφέρονται σε πεζοπορικές διαδομές που ξεκινούν από κέντρικά σημεία χωριών και κινούνται σε διάφορα καταστρώματα και είδη εδάφους.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού – Οι βασικές θέσεις μας επί της Υ.Α.

Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑ Περιβάλλοντος και Πολιτισμού εκδηλώνει ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη συμμετοχή της στη διαβούλευση για την Υ.Α. «Καθορισμός τεχνικών προδιαγραφών χάραξης, σήμανσης, διάνοιξης και συντήρησης των ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών».

Το ενδιαφέρον αυτό δεν εντάσσεται μόνο στους γενικούς στόχους της ΕΛΛΕΤ για την αναβάθμιση και προστασία της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς αλλά και στον πολυετή σχεδιασμό και εκτέλεση μονοπατιών σε πολλές περιοχές της χώρας με τη συνεργασία και τη στήριξη των τοπικών αρχών, των κατοίκων και κορυφαίων ευρωπαϊκών φορέων (European Ramblers Association). Πρόκειται για το πρόγραμμα της ΕΛΛΕΤ «Μονοπάτια Πολιτισμού» στο οποίο θα αναφερθούμε αναλυτικότερα παρακάτω. Από το πρόγραμμα αυτό έχουμε εξάγει πλούσια εμπειρία που είμαστε πεπεισμένοι ότι θα συμβάλλει εποικοδομητικά στην διαβούλευση.

Με την πρώτη προσεκτική ανάγνωση του κειμένου της Υ.Α. και των Παραρτημάτων αναγνωρίζεται μια αρχική πρόθεση αντιμετώπισης του θέματος στην ευρύτητά του και στο σύνολο των κλιμάκων θεώρησης του χώρου με αναφορές και στόχους για έναν ολοκληρωμένο σχεδιασμό αναγνώρισης, αναβάθμισης και οργάνωσης της ποικιλομορφίας των πεζοπορικών δικτύων της χώρας.

Αν και, τόσο στους σκοπούς όσο και σε επιμέρους άρθρα θίγεται αυτή η ολοκληρωμένη αντιμετώπιση, μεγάλο τμήμα των προβλέψεων της Υ.Α. καταλήγει στην αντιμετώπιση του πεζοπορικού μονοπατιού στο χώρο της υπαίθρου ως δασικού μονοπατιού, σε δασική έκταση, υπό την αποκλειστική αρμοδιότητα της – ως βέβαια ορίζεται από την υπάρχουσα νομοθεσία – Αποκεντρωμένης Διοίκησης για τις δασικές περιοχές. Παραμένει έωλο και ασαφές το πώς εφαρμόζεται αυτή η Υ.Α. στις υπόλοιπες περιοχές του αγροτικού χώρου, των αραιοδομημένων τουριστικών περιοχών του παράκτιου χώρου, των νησιών, καθώς και στις περιοχές οικοτόπων. Ιδιαίτερη ανησυχία εκφράζουμε για τις περιοχές του Δικτύου Natura 2000 οποίες, ως επί το πλείστον παραμένουν σε μεγάλο βαθμό θεσμικά ανοχύρωτες στη μεγαλύτερή τους έκταση από διάφορες παρεμβάσεις όπως και η ενδεχόμενη εφαρμογή της συγκεκριμένης Υ.Α..

Οι διαπιστωμένες ελλείψεις και γενικά η ανάγκη σημαντικών αλλαγών που κατά την άποψή μας κρίνονται απαραίτητες θα ήταν αδύνατον να θεραπευθούν με αναλυτικές προτάσεις στην παρούσα παρέμβαση μας στο στενό χρονικό διάστημα που έχει διατεθεί και δη στην συγκεκριμένη περίοδο του Αυγούστου.

Για τους παραπάνω λόγους θεωρούμε απαραίτητη την παράταση της διαβούλευσης τουλάχιστον ως τα τέλη Οκτωβρίου και την συμπλήρωση της Υ.Α. με συγκεκριμένες προβλέψεις εφαρμογής σε σύνθετες χωρικές ενότητες δίνοντάς μας τη δυνατότητα να ολοκληρώσουμε την παρέμβασή μας, αξιοποιώντας τις εξειδικευμένες διεθνείς εμπειρίες.

Πριν από τις αναφορές μας στα συγκεκριμένα άρθρα συνοψίζουμε τα κύρια σημεία που δημιουργούν επιφυλάξεις, αλλά και προτάσεις που βασίζονται στην εμπειρία μας. Σημειώνεται ότι δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στην ανάδραση με επιμέρους προγράμματα/δράσεις που εξασφαλίζουν τη συνέχεια των μονοπατιών:

• Η προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα θεσμικό πλαίσιο για τα μονοπάτια αξιολογείται ως κατ’ αρχήν θετική. Είναι όμως εξίσου σημαντικό να μην προκύψει μια αυστηρή γραφειοκρατική δομή, η οποία θα αποθαρρύνει ή και αποξενώσει την κοινωνία των πολιτών να ασχοληθεί με τα μονοπάτια και να τα εντάξει στην καθημερινή της δραστηριότητα, γεγονός που εξασφαλίζει την βιωσιμότητά τους.

• Στη συγκεκριμένη περίπτωση είναι απαραίτητο να γίνει διαχωρισμός μεταξύ της καταγραφής των μονοπατιών και της πραγματοποίησης δράσεων σηματοδότησης, προώθησης, τουριστικής αξιοποίησης κλπ.

α/ Θεωρούμε ότι είναι σημαντική η ηλεκτρονική καταγραφή των υπαρχόντων, παλαιών μονοπατιών σε εθνικό επίπεδο. Η δημιουργία ενός «μητρώου» μονοπατιών θα μπορούσε να βοηθήσει ώστε τα παραδοσιακά μονοπάτια να μην καταπατούνται και να μην χάνονται όπως συχνότατα συμβαίνει. Προς αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσαν να συμβάλλουν όλοι οι φορείς που έχουν ασχοληθεί με τα μονοπάτια και έχουν ήδη καταγράψει τα ίχνη τους σε ηλεκτρονική μορφή, με τις απαιτούμενες προδιαγραφές. Αφού ολοκληρωθεί η καταγραφή του πλουσιότατου δικτύου παλαιών μονοπατιών σε εθνικό επίπεδο, θα πρέπει να διερευνηθεί εάν υπάρχει ανάγκη διάνοιξης νέων διαδρομών.

β/ Υπάρχει σαφής ανάγκη πρωτοβουλιών που αξιοποιούν, με τρόπο φιλικό προς το περιβάλλον και σαφώς βιώσιμο τα δίκτυα μονοπατιών, ώστε να αυξηθεί η επισκεψιμότητα των περιοχών από Έλληνες και αλλοδαπούς επισκέπτες. Οι πρωτοβουλίες αυτές θα πρέπει να υλοποιούνται πάντα σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, με αδειοδότηση του Τοπικού Δήμου και με ενημέρωση του Υπουργείου Τουρισμού.

• Θα πρέπει επίσης να υπάρξει διαχωρισμός μεταξύ:
α/ των ορειβατικών μονοπατιών με σαφείς ιδιαιτερότητες προσέγγισης και σηματοδότησης Ευρωπαϊκών προδιαγραφών, και
β/ ήπιων περιπατητικών διαδρομών σε διάφορες περιοχές της χώρας ( όχι μόνο ορεινές ή δασικές αλλά και πεδινές ή παραθαλάσσιες). Η πλειοψηφία των επισκεπτών σε αυτή την περίπτωση δεν είναι έμπειροι ορειβάτες αλλά επισκέπτες περιοχών που θέλουν να εντάξουν περιπάτους στις δραστηριότητες των διακοπών τους.

• Σε σχέση με τη σηματοδότηση των διαδρομών, να επισημανθεί ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν πρέπει να συνδέεται με τα πολύπλοκα, δαπανηρά και συχνά παρωχημένης αντίληψης κατασκευαστικά έργα που περιγράφονται στο Παράρτημα ΙΙ.
Για παράδειγμα, οι χώροι αναψυχής όπως προτείνονται έχουν υψηλό κόστος κατασκευής και συντήρησης και αποτελούν παρέμβαση στο τοπίο. Στόχος μας είναι να διατηρήσουμε το τοπίο και όχι να μεταφέρουμε το αστικό περιβάλλον στην φύση, δημιουργώντας ένα «πάρκο» μέσα στο φυσικό περιβάλλον.

Πρόγραμμα «ΜΟΝΟΠΑΤΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ», της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ Περιβάλλοντος & Πολιτισμού.
^[1]

Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα επιλογής, μελετημένης σηματοδότησης και επικοινωνίας ενός πλέγματος μονοπατιών σε περιοχές της χώρας που παρουσιάζουν ξεχωριστό περιβαλλοντικό ή πολιτιστικό ενδιαφέρον. Για τη μελέτη και την υλοποίηση του προγράμματος συνεργάζονται φυσιολάτρες και επιστήμονες από διαφορετικούς τομείς (γεωγράφοι, λαογράφοι, ιστορικοί, εκπαιδευτικοί, γεωπόνοι, ορνιθολόγοι), θεσμικοί παράγοντες και εκπρόσωποι του τουριστικού – επιχειρηματικού τομέα, με στόχο – μέσω της ανάδειξης τοπίων – την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, στη δημιουργία θέσεων εργασίας, στη βελτίωση της υγείας των κατοίκων της περιοχής και στη βελτίωση της ποιότητας ζωής.

Η ονομασία του προγράμματος «Μονοπάτια Πολιτισμού», προσδιορίζει το χαρακτηριστικό του στοιχείο: το περιβάλλον και ο πολιτισμός αντιμετωπίζονται ως ενιαίο σύνολο.

Το πρόγραμμα ενεργοποιείται μετά από γραπτή επιθυμία του Δήμου μιας περιοχής. Τα οφέλη μεγιστοποιούνται για όλες τις εμπλεκόμενες ομάδες, όταν ο Δήμος υποστηρίζει, κινητοποιεί, ενημερώνει, προωθεί, συμμετέχει ενεργά στην υλοποίηση και λειτουργία της Δράσης. Στη συνέχεια αποστέλλεται εξειδικευμένος επιστήμονας (γεωγράφος ή τοπογράφος) ο οποίος σε συνεργασία με συνεργάτες του Δήμου και ντόπιους κατοίκους, καταγράφει ηλεκτρονικά το ίχνος των μονοπατιών και προχωρά σε εξειδικευμένη μελέτη σήμανσης. Ακολουθεί η υλοποίηση δίγλωσσης σηματοδότησης με ευαισθησία, φροντίδα και υλικά φιλικά προς το περιβάλλον. Τέλος, ιδιαίτερη φροντίδα δίνεται στη βιωσιμότητα του προγράμματος και την εξέλιξή του μέσα στο χρόνο με δράσεις όπως η υιοθέτηση μονοπατιών από σχολεία και η δημιουργία ομάδων «Φίλων των Μονοπατιών».
Ιδιαίτερης σημασίας είναι η επικοινωνία του προγράμματος, μέσα από την οποία επιδιώκεται η αναγνωρισιμότητά του, η διάδοσή του στο ευρύ κοινό και η αλληλεπίδραση με διεθνείς ιστοσελίδες ανάλογου περιεχομένου.

Σκοπός του προγράμματος είναι η στήριξη των τοπικών κοινωνιών σε εποχή κρίσης μέσω της προστασίας και ανάδειξης του φυσικού περιβάλλοντος και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Οι βασικοί στόχοι του είναι:
– Η προστασία και διατήρηση μονοπατιών που συνδέουν τόπους με ιστορική και περιβαλλοντική σημασία.
– Η αξιοποίηση των μονοπατιών, αυτού του πολύτιμου κομματιού της πολιτιστικής και φυσικής κληρονομιάς του τόπου μας, με βιώσιμο τρόπο.
– Η ευαισθητοποίηση για την αξία των τοπίων.
– Η εξασφάλιση αυξημένης επισκεψιμότητας σε περιόδους εκτός αιχμής, εκμεταλλευόμενοι τη ραγδαία αύξηση του περιπατητικού Τουρισμού που είναι σε άνθηση παγκοσμίως (Νο1 στην Ευρώπη).
– Η ουσιαστική συμμετοχή της τοπικής κοινότητας στο έργο.
– Η διασφάλιση της συνέχειας του έργου μέσω της συνεργασίας με τα σχολεία και την υιοθέτηση μονοπατιών από τους νέους.
– Η στήριξη της τοπικής οικονομίας μέσα από την προώθηση των τοπικών προϊόντων και των παραδόσεων.
– Η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας κυρίως για νέους μέσα από την υλοποίηση του προγράμματος.

Μέχρι στιγμής, το πρόγραμμα έχει υλοποιηθεί ή βρίσκεται σε εξέλιξη στις παρακάτω περιοχές:
– Μαραθώνας
– Πάτμος
– Σίκινος
– Ορεινή Κορινθία – Ψάρι
– Αρκαδία – Menalon Trail
– Αίγινα
– Επίδαυρος
– Μικρές Κυκλάδες
– Θράκη – Περιοχή Ξάνθης
– Σαμοθράκη
– Σαντορίνη

Η ΕΛΛΕΤ στο πλαίσιο του προγράμματος:
– έχει σηματοδοτήσει πάνω από 540 χλμ.
– έχει συνεργασθεί με την Πανευρωπαϊκή Πεζοπορική Ομοσπονδία για την ευρωπαϊκή πιστοποίηση Leading Quality Trails (Menalon Trail και Μονοπάτι Ξάνθης).
– έχει δεχθεί τιμητικό Βραβείο Greek Tourism Awards 2015, ως καινοτόμα πρωτοβουλία στον χώρο του τουρισμού.

ΑΡΘΡΟ 1
Ο διπλός προσδιορισμός «ορειβατικά – πεζοπορικά» που διατρέχει το κείμενο υποδηλώνει και μια κατ’ αρχήν ασάφεια, που σε διάφορα σημεία εγείρει ερωτήματα.

Η κατηγορία «ορειβατικά» προσδιορίζεται αναλυτικά στην Υ.Α. 95436/3857 του 2006. Η αποσπασματική και επιλεκτική επίκληση προβλέψεων της Υ.Α. του 2006, εμφανίζεται σε διάφορα άλλα άρθρα και Παραρτήματα, γεγονός που, πέρα από κάποια θετικά σημεία, δημιουργεί προβλήματα.

Στο άρθρο αυτό θα πρέπει να προσδιορισθεί το πεδίο εφαρμογής των διαφόρων κατηγοριών του χώρου μια και το δίκτυο διατρέχει ένα χώρο με διαφορετικά γεωπεριβαλλοντικά χαρακτηριστικά και θεσμικά καθεστώτα.

Στον σκοπό μεταξύ άλλων σημαντικό στοιχείο είναι η συμβολή του δικτύου στις εναλλακτικές μορφές τουρισμού και αναψυχής και όχι μόνον της δασικής αναψυχής.
Το πεζοπορικό δίκτυο και οι διάφορες κατηγορίες του (ποδηλατόδρομοι κλπ) μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην δημιουργία τοπικών δικτύων στον παράκτιο και νησιωτικό χώρο των αναπτυσσόμενων τουριστικών περιοχών, όπως και στην ανάδειξη περιοχών πλούσιων σε μνημεία και εγκαταστάσεις της παραδοσιακής παραγωγικής διαδικασίας.

Oι επισκέπτες των βουνών, ορειβάτες και πεζοπόροι να ενημερώνονται για την ορθή συμπεριφορά τους κατά την είσοδο. Υπάρχουν πινακίδες σε κάποια σημεία εισόδου των μονοπατιών, όμως είναι παλιές και μάλλον δεν είναι κατανοητές από τους περισσοτέρους. Υπάρχουν εξαιρετικές προτάσεις για την «ορθή συμπεριφορά» στα βουνά και στη φύση, στη Διακήρυξη του Τιρόλου αλλά και σε έντυπο των ΦτΦ.
(Οι ορειβάτες και οι επισκέπτες)
Να περνούν και να διασχίζουν τα «φυσικά τοπία και τις προστατευόμενες περιοχές»:
α) όχι ως κατακτητές αλλά ως ευγενικοί φιλοξενούμενοι,
β) χωρίς να αναστατώνουν τους «οικοδεσπότες» δηλαδή τους «μόνιμους κάτοικους» των οικοτόπων που είναι η χλωρίδα, η πανίδα και το έδαφος,
γ) χωρίς να αφήνουν ανθρώπινα αποτυπώματα (σκουπίδια, πλαστικά κ.λπ) εκτός από εκείνα των παπουτσιών τους και χωρίς να «κλέβουν» τον πλούτο των οικοτόπων (χλωρίδα, πανίδα).
Η «ΔΙΑΚΗΡΥΞΗ ΤΟΥ ΤΥΡΟΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΣΤΗ ΑΣΚΗΣΗ ΑΘΛΟΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΒΟΥΝΟ» (2002) παρουσιάζει βασικές αρχές για τα αθλήματα και την ψυχαγωγία στο βουνό και συνιστάται να συμπεριληφθεί στα ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. Η ΔτΤ δεν περιορίζεται σε τεχνικά ζητήματα, επεκτείνεται και σε άλλα θέματα όπως η προστασία της βιοποικιλότητας, οι τοπικές κοινωνίες κ.λπ. Η παρέμβαση των ΦτΦ βασίζεται κυρίως στο πνεύμα της ΔτΤ. [Διαθέσιμη σε δύο εκδόσεις ΦτΦ ^[2] και Ε.Ο.Ο.Α]

Στον όλο ορισμό δεν αναφέρεται πουθενά το ποδήλατο, το οποίο πρέπει να συμπεριληφθεί στα επιτρεπόμενα μέσα διελεύσεως ενός μονοπατιού(1η παράγραφος).
Στη 2η παράγραφο θα πρέπει να συμπεριληφθεί και ο αθλητισμός και η διεξαγωγή αγώνων, στους λόγους τους οποίους εξυπηρετούν και προορίζονται τα μονοπάτια

ΑΝΟΙΧΤΗ ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΩΝ ΤΩΝ ΔΥΟ ΗΔΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ (ΜΑΙΝΑΛΟΝ, ΑΝΔΡΟΣ) ΚΑΙ ΤΕΣΣΑΡΩΝ ΥΠΟ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ (ΜΕΤΣΟΒΟ, ΣΚΙΑΘΟΣ, ΧΙΟΣ, ΞΑΝΘΗ) ΑΠΟ ΤΗΝ «ΠΑΝΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΕΖΟΠΟΡΩΝ» ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΜΟΝΟΠΑΤΙΩΝ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗ ΥΠΟΥΡΓΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ κ.ΤΣΙΡΩΝΗ
Αξιότιμε Κύριε Υπουργέ,
Εκπροσωπώντας τα δύο ήδη πιστοποιημένα και τα τέσσερα υπό πιστοποίηση μονοπάτια της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπορίας , κρίναμε σκόπιμο να καταθέσουμε σχόλια και παρατηρήσεις στο σχέδιο της Υπουργικής Απόφασης «Καθορισμός τεχνικών προδιαγραφών σήμανσης, χάραξης, σήμανσης, διάνοιξης, συντήρησης των ορειβατικών και πεζοπορικών διαδρομών» με σκοπό να συμβάλλουμε εποικοδομητικά πριν την τελική έκδοση της Απόφασης στη διαμόρφωση του πλαισίου για τα μονοπάτια της Ελλάδας.
Η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία Πεζοπορίας (European Ramplers Association) στο εξής “ERA” είναι η Ευρωπαϊκή Συνομοσπονδία στην οποία συμμετέχουν 55 πεζοπορικές και ορειβατικές ομοσπονδίες από 33 ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ αυτών και η «Ελληνική Ομοσπονδία Ορειβασίας Αναρρίχησης», με μέλη που ξεπερνούν συνολικά τα 3.000.000 πεζοπόρους. Βασική της φιλοσοφία είναι η ανάπτυξη και διάδοση της πεζοπορίας σε όλη την Ευρώπη ενώ μεταξύ των ποικίλων δράσεων που αναπτύσσει είναι η πιστοποίηση επιλεγμένων μονοπατιών με την διάκριση Leading Quality Trail (LQT). Τα κριτήρια της πιστοποίησης, ανέρχονται σε σαράντα ένα (41), και μπορείτε να τα δείτε αναλυτικά στο :
^[3]
Τα κριτήρια αυτά είναι ιδιαιτέρως αυστηρά, χαίρουν παγκόσμιας αναγνώρισης (πρόσφατα θέλει να τα υιοθετήσει και η Κίνα) και μέσω μιας διαφανούς και αδιάβλητης διαδικασίας διασφαλίζεται πως ένα πιστοποιημένο μονοπάτι διαθέτει μια σειρά χαρακτηριστικών που το καθιστούν ελκυστικό και ασφαλές σε δυνητικούς επισκέπτες. Επιγραμματικά , υπάρχουν κριτήρια που συνδέονται στενά με το μονοπάτι όπως εναλλαγές φυσικού τοπίου, παρουσία σημείων πολιτιστικού ενδιαφέροντος, , βιοποικιλότητα, κατάσταση διαδρομής, χώροι ξεκούρασης και κριτήρια που αφορούν γενικότερα τις περιοχές από τις οποίες περνά το μονοπάτι όπως η απόλυτη προστασία της ευρύτερης περιοχής, η ύπαρξη τουριστικής υποδομής και ανωδομής (χώροι φιλοξενίας, εστίασης κλπ.) ,υποδομές υγείας, καθαριότητα κλπ.

Όπως αντιλαμβάνεστε η διαδικασία λήψης της πιστοποίησης είναι ιδιαίτερα επίπονη και για το λόγο αυτό σε όλη την Ευρώπη έχουν πιστοποιηθεί μόλις δώδεκα μονοπάτια και από αυτά δύο βρίσκονται στην Ελλάδα (Menalon trail και Andros routes) ενώ ήδη έχει ξεκινήσει η διαδικασία άλλων τεσσάρων με τη συμβολή ομάδων εθελοντών, ορειβατικών συλλόγων και της τοπικής κοινωνίας. Σημειώνεται πως μιλάμε πάντα για παλαιά μονοπάτια αιώνων, στα χνάρια αρχαίων διαδρομών , τα οποία είχαν κλείσει και η διαδικασία καθαρισμού και αποκατάστασής τους δεν ήταν καθόλου εύκολη.
Σε συνέχεια των ανωτέρω και σε σχέση με τα αναφερόμενα στην υπό έκδοση υπουργική απόφαση , παρακαλούμε να λάβετε υπόψη σας τα παρακάτω :
ΑΡΘΡΟ 1
– Καλό θα ήταν στους σκοπούς και στόχους του σχεδίου νόμου να ληφθούν υπόψη οι παρακάτω ανάγκες που σχετίζονται και αφορούν τη συντήρηση και ανάδειξη των πεζοπορικών διαδρομών και μονοπατιών :
o Η ανάγκη να συμπεριληφθούν στο σχεδιασμό όλες οι εμπλεκόμενες ομάδες σε τοπικό επίπεδο που ενδιαφέρονται για τη φροντίδα και ανάδειξη των μονοπατιών και των πεζοπορικών διαδρομών. Επίσης η ανάγκη δημιουργίας ευέλικτων δομών που απρόσκοπτα θα μεριμνούν για τη φροντίδα των διαδρομών. Η δημιουργία ενός σχεδίου νόμου που αποδίδει αρμοδιότητες μπορεί να αποτελεί ένα βήμα προς μια πρόταση διαχείρισης, ωστόσο δεν επαρκεί για να εξασφαλίσει ούτε το ενδιαφέρον, ούτε τη μέριμνα για τα μονοπάτια και τις πεζοπορικές διαδρομές. Η εμπειρία έχει δείξει και ιδιαίτερα στη χώρα μας πως όσο υφίσταται κάποιου είδους χρηματοδότηση για συναφή έργα αυτά υλοποιούνται με τον όποιο τρόπο κι όταν η χρηματοδότηση αυτή εκλείψει αυτά εγκαταλείπονται και «μαραζώνουν». Ταυτόχρονα η αυξημένη συμμετοχή πολιτών στα «κοινά», η λεγόμενη κοινωνία των πολιτών στις μέρες μας έρχεται προσφέροντας εθελοντικό έργο να καλύψει πολλά κενά που αφορούν τη φροντίδα των κοινόχρηστων πόρων αλλά και ανάγκες κοινωνικών ομάδων, συμπεριλαμβανομένων και των πεζοπορικών διαδρομών. Η μέχρι τώρα εμπειρία τόσο στη χώρα μας όσο και στο εξωτερικό έχει δείξει πως είναι ένα πολύπλευρο πλέγμα ανθρώπων που ενδιαφέρεται για τη χρήση, συντήρηση και ανάδειξη των μονοπατιών και των πεζοπορικών διαδρομών και σε αυτούς περιλαμβάνονται κυρίως κάτοικοι περιοχών από όπου αυτά διέρχονται, εθελοντικές ομάδες, ορειβατικοί και πεζοπορικοί σύλλογοι, ερευνητές, επιχειρηματίες του τουρισμού, κα. Θα πρέπει να υπάρξει πρόβλεψη για τις ομάδες αυτές που ήδη δραστηριοποιούνται σε πολλά μέρη της χώρας μας στην καταγραφή, συντήρηση και ανάδειξη των διαδρομών αυτών. Συχνά είναι αυτές οι ομάδες και όχι η τοπική ή η περιφερειακή αυτοδιοίκηση ή άλλες υπηρεσίες που δείχνουν έμπρακτα σχετικό ενδιαφέρον. Συνεπώς θα πρέπει κι αυτές οι περιπτώσεις ατόμων ή φορέων (σύλλογοι, αστικές μη κερδοσκοπικές, Κοινσεπ, κα) με κάποιο τρόπο να ενσωματωθούν στο σχεδιασμό αυτό, προκειμένου για τον κοινό στόχο. Παραδείγματα τέτοιων πρωτοβουλιών είναι οι ομάδες που βρίσκονται πίσω από τις διαδρομές στο Μαίναλο και στην Άνδρο που πρόσφατα έλαβαν και ευρωπαϊκή πιστοποίηση αλλά και άλλες περιοχές στην Ελλάδα. Ζητούμενο είναι τέτοιες πρωτοβουλίες να ενθαρρυνθούν στη δραστηριοποίηση τους και να συνεργαστούν με τις αρμόδιες αρχές κι όχι η συντήρηση των διαδρομών να αποκτήσει ένα δυσκίνητο και απαγορευτικό πλαίσιο διαχείρισης που θα αποκλείει τέτοιες υγιείς πρωτοβουλίες, με σεβασμό πάντα στην ουσία των θεσμών για την προστασία του περιβάλλοντος.
o Η ανάγκη η όποια συντήρηση να κινείται παράλληλα με στόχους αύξησης της χρήσης των μονοπατιών και πεζοπορικών διαδρομών, δηλαδή προώθησης τους ώστε αυτά χρησιμοποιούμενα να παραμένουν ανοικτά αλλά και προκειμένου για τη βιώσιμη ανάπτυξη των περιοχών όπου αυτά εντοπίζονται. Εδώ αναφερόμαστε στην ανάγκη προσέλκυσης πεζοπορικού-περιηγητικού τουρισμού παράλληλα με τη συντήρηση και ανάδειξη των μονοπατιών και πεζοπορικών διαδρομών και ουσιαστική για την ανάγκη για συστηματική προώθηση τους στο ενδιαφερόμενο πεζοπορικό κοινό, είτε αυτό προέρχεται από κοντινές περιοχές ή άλλα μέρη της Ελλάδας είτε από το εξωτερικό.
– Στο σχέδιο νόμου χρησιμοποιείται κυρίως ο όρος μονοπάτι. Έχει σημασία η έννοια της διαδρομής, ως προτεινόμενης πορείας και θα πρέπει ίσως σαφέστερα να διατυπωθεί ως όρος σε συνδυασμό με τα μονοπάτια. Ειδικά στις περιπτώσεις παλαιών πεζοπορικών διαδρομών που τμήματα τους έχουν μετατραπεί σε αμαξιτούς σήμερα δρόμους. Συμβαίνει ιδιαιτέρως συχνά σε πολλές περιοχές της Ελλάδας για τους σκοπούς της πεζοπορίας και αναψυχής να χρησιμοποιούνται και να σημαίνονται αυτές ακριβώς οι παλαιές διαδρομές συμπεριλαμβάνοντας και τα τμήματα τους που σήμερα είναι δρόμοι και συνεπώς για τα τμήματα αυτά δεν αναφερόμαστε πλέον σε μονοπάτια αλλά σε πεζοπορικές διαδρομές που κινούνται παράλληλα ή κατά μήκος δρόμων.

Άρθρο 2
– Θα πρέπει στην εν λόγω Υπουργική απόφαση να συμπεριληφθεί ειδική μνεία για τα ήδη δύο πιστοποιημένα και τα τέσσερα υπό πιστοποίηση πεζοπορικά μονοπάτια, τις μελλοντικές τους επεκτάσεις, καθώς και για όσα στο μέλλον πιστοποιηθούν από την “ERA” , τα οποία έχουν δικό τους σύμβολο σήμανσης – σήμα, κατοχυρωμένο από την «ERA» κλπ
Στο σχέδιο της Υπουργικής απόφασης συγχέονται παλαιά, ήδη υπάρχοντα μονοπάτια, με νέα, τα οποία δεν έχουν ακόμη χαραχθεί και γενικά επικρατεί μία ασάφεια για το ποιές διατάξεις αφορούν τα νέα και ποιές τα ήδη υπάρχοντα. Η φιλοσοφία διάνοιξης των παλαιών μονοπατιών ήταν τελείως διαφορετική και εμείς οφείλουμε να τα διαφυλάξουμε, να τα προστατεύσουμε και κυρίως να τα αναδείξουμε ως κομμάτι της παράδοσης και της εθνικής μας κληρονομιάς. Η κατάταξή τους σε κατηγορίες όπως μονοπάτι αναψυχής, εκπαιδευτικό-θεματικό ή αθλητικό δεν συνεισφέρει σε κάτι , αντιστρόφως μπορεί να δημιουργήσει πληθώρα προβλημάτων όπως ένα μονοπάτι να ενταχθεί υποχρεωτικά σε μία κατηγορία ενώ μπορεί να εξυπηρετεί και την άλλη. Γιά παράδειγμα ένας παλιός αγροτικός δρόμος, σήμερα μπορεί να εξακολουθεί να εξυπηρετεί τους αγρότες για να πηγαίνουν με τα υποζύγια ή με τα πόδια στα χωράφια τους, να χρησιμοποιείται και ως μονοπάτι αναψυχής από τους περιπατητές και δύο φορές τον χρόνο να διοργανώνεται σε αυτό ένας ημιμαραθώνιος βουνού και να αξιοποιείται και αθλητικά. Παράλληλα ένα τμήμα του πχ. 1.000 μέτρα να μπορεί να χρησιμοποιηθεί και από ΑΜΕΑ. Στις περιπτώσεις αυτές οι χρωματισμοί και ο διαχωρισμός σε κατηγορίες, μόνο σύγχυση μπορεί να φέρει.

Άρθρο 3
– στον τίτλο απουσιάζουν τα πεζοπορικά μονοπάτια αν και αναλύονται στο κείμενο
– η διάκριση σε πρωτεύοντα και δευτερεύοντα και η απόδοση στα πρώτα μιας γραμμικής πορείας και στα δεύτερα ενίοτε κυκλικής μπορεί σε βάθος χρόνου να μην ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα πχ. να προκύψουν μεγάλες κυκλικές διαδρομές οι οποίες απαρτίζονται από τμήματα επί μέρους γραμμικών διαδρομών

Άρθρο 4

– καθώς η όποια συντήρηση και ανάδειξη μονοπατιών και πεζοπορικών διαδρομών στη χώρα μας δεν αφορά αποκλειστικά και μόνο Έλληνες και δεδομένου πως στόχος είναι και η προσέλκυση περιπατητών από την υπόλοιπη Ευρώπη αλλά και τον κόσμο καλό θα ήταν να ληφθεί υπόψη και η κατηγοριοποίηση βαθμών δυσκολίας σύμφωνα με τα πρότυπα της Πανευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Πεζοπορικών Συλλόγων (European Ramblers Association) που προβλέπει τις εξής επί μέρους κατηγορίες με τα αντίστοιχα χαρακτηριστικά :
o εύκολη
o μέτρια
o δύσκολη
o πολύ δύσκολη

Άρθρο 5
– Θα πρέπει στην εν λόγω Υπουργική απόφαση να συμπεριληφθεί ειδική μνεία για τα ήδη δύο πιστοποιημένα και τα τέσσερα υπό πιστοποίηση πεζοπορικά μονοπάτια, τις μελλοντικές τους επεκτάσεις, καθώς και για όσα στο μέλλον πιστοποιηθούν από την “ERA” , τα οποία έχουν δικό τους σύμβολο σήμανσης – σήμα, κατοχυρωμένο από την «ERA» κλπ
– θα πρέπει ξεκάθαρα να διαφοροποιηθεί σε ότι αφορά τις διαδικασίες η χάραξη νέας πεζοπορικής διαδρομής από τη συντήρηση υφιστάμενου παλαιού μονοπατιού και πεζοπορικής διαδρομής. Στην πρώτη περίπτωση θα πρέπει να υπάρχουν σαφώς συνδέσεις με τις όποιες υφιστάμενες απόπειρες σχεδιασμού του χώρου, αν και στις περισσότερες περιπτώσεις του ελλαδικού χώρου δεν υφίστανται ακόμη χωροταξικά νομοσχέδια ή δασικοί χάρτες. Στη δεύτερη περίπτωση, δηλαδή των υφιστάμενων παλαιών πεζοπορικών διαδρομών θα πρέπει να προβλέπονται πολύ απλούστερες διαδικασίες καθώς αναφερόμαστε σε διαδρομές που σε αρκετές περιπτώσεις για αιώνες χρησιμοποιούνταν από τους κατοίκους των περιοχών ή επισκέπτες κι απλά υφίσταται ανάγκη συντήρησης τους, χωρίς να τίθενται νέα ζητήματα περιβαλλοντικών επιβαρύνσεων ή συγκρούσεων με άλλες χρήσεις.
– Δεν είναι σαφές τι σημαίνει και σε τι ανταποκρίνεται ο όρος πιστοποίηση (παράγραφος 3) αλλά και το ποια θα είναι η ετικέτα, που και πότε θα χρησιμοποιείται και από ποιους και με ποιο σκοπό
– Δεν αποσαφηνίζεται το ποιοι θα είναι επιφορτισμένοι με την καταγραφή των διαδρομών εκ μέρους της αρμόδιας τοπικής υπηρεσίας και πάλι λαμβάνοντας υπόψη την υποστελέχωση λόγω της οικονομικής κρίσης των περισσοτέρων δημοσίων υπηρεσιών της κεντρικής αλλά και τοπικής αυτοδιοίκησης καλό θα ήταν να προβλεφθεί η δυνατότητα κάλυψης των αναγκών αυτών από ενδιαφερόμενους ιδιώτες ή συλλογικότητες εθελοντών και ακολουθώντας πάντα κάποιες συμφωνημένες και εύλογες προδιαγραφές

– Η ταξινόμηση των μονοπατιών πέρα από τη διάκριση τους σε ευρωπαϊκά και εθνικά που εξυπηρετεί διαφοροποιήσεις εθνικών ορίων, θα έπρεπε να λαμβάνει υπόψη της τις διαφορποιήσεις που υπάρχουν μεταξύ των ορειβατικών (πιο απαιτητικών σε ζητήματα ασφάλειας και φυσικής κατάστασης) και πεζοπορικών διαδρομών (μικρότερης δυσκολίας διαδρομών χωρίς ιδιαίτερα ζητήματα ασφάλειας) Είναι σημαντικό να υπάρξει αναλυτική διάκριση μεταξύ ορειβατικού και πεζοπορικού μονοπατιού. Για τη χρήση των πρώτων και ιδιαίτερα σε μεγάλα υψόμετρα και κλίσεις είναι απαραίτητη η γνώση τεχνικών ορειβασίας από τους χρήστες ενώ τα δεύτερα απευθύνονται σε ένα πολύ ευρύτερο κοινό που δεν είναι απαραίτητο να έχει λάβει ειδική εκπαίδευση.
– Απουσιάζει μια πιο ξεκάθαρη αναφορά στο γεγονός ότι οι περισσότερες πεζοπορικές διαδρομές στη χώρα μας αποτελούν παλαιές ημιονικές “οδούς” που εξυπηρετούσαν για αιώνες ανάγκες μετακίνησης, επικοινωνίας, εμπορίου κα. Η απουσία ξεκάθαρης αναφοράς στο Άρθρο 2 ενδεχομένως οδηγεί και σε απουσία ξεκάθαρης πρόβλεψης στα επόμενα άρθρα όπου δίνεται κατά κύριο λόγο έμφαση στη χάραξη και δημιουργία νέων κι όχι υφιστάμενων διαδρομών
– είναι σημαντικό να εισαχθεί στο σχέδιο νόμου η έννοια του δικτύου πεζοπορικών διαδρομών καθώς και της τοπικής διαχείρισης καθώς σε αρκετές περιοχές υπάρχουν συστάδες διαδρομών που συγκροτούν ένα δίκτυο διαδρομών
– η διάκριση των μονοπατιών σε αναψυχής, εκπαιδευτικών-θεματικών, αθλητικών και διαβίωσης είναι μάλλον θεωρητική καθώς οι περισσότερες πεζοπορικές διαδρομές συνήθως συνδυάζουν όλες τις παραπάνω χρήσεις αναλόγως του πότε και ποιος τα χρησιμοποιεί

Άρθρα 8-11
– από το άρθρο 8 και μέχρι τέλους παραλείπεται ο όρος πεζοπορικά μονοπάτια και γίνεται αποκλειστική αναφορά στα ορειβατικά. Είναι σημαντικό να υπάρχει ο όρος αλλά και η περιγραφή ουσίας που διαφοροποιεί τον ένα όρο από τον άλλο καθώς υπάρχει πληθώρα πεζοπορικών διαδρομών στη χώρα μας που δεν έχουν ορειβατικό χαρακτήρα αλλά προσφέρονται για πεζοπορία από ένα ευρύτερο κοινό που δεν είναι απαραίτητο να κατέχει γνώσεις ορειβασίας

– είναι χρήσιμο να ληφθεί υπόψη εδώ η εμπειρία από χώρες του εξωτερικού όπου διαθέτουν μακρά παράδοση στην πεζοπορία, όπως είναι η Αυστρία και η Γερμανία. Στις χώρες αυτές δεν ισχύουν τόσο αυστηρά καθορισμένα συστήματα σήμανσης καθώς αφήνεται στη διακριτική ευχέρεια της κάθε περιοχής να επιλέξει το συγκεκριμένο σύμβολο με το οποίο θα σημάνει τις διαδρομές της, ανάλογα με το μήνυμα που επιθυμεί να επικοινωνήσει και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της
– η διάκριση δε σε μονοπάτια αναψυχής, εκπαιδευτικά-θεματικά, αθλητικά και διαβίωσης στις περισσότερες περιπτώσεις απλά θα γεννήσει την ανάγκη για πολλαπλές σημάνσεις αφού μια διαδρομή στην πλειοψηφία των περιπτώσεων επιτελεί περισσότερες από μια αν όχι όλες τις παραπάνω λειτουργίες (εκτός της περίπτωσης ΑμεΑ)

Άρθρο 12
– Λαμβάνοντας υπόψη την υποστελέχωση λόγω της οικονομικής κρίσης των περισσοτέρων δημοσίων υπηρεσιών της κεντρικής αλλά και τοπικής αυτοδιοίκησης καλό θα ήταν να προβλεφθεί η δυνατότητα κάλυψης των αναγκών καταγραφής των διαδρομών από ενδιαφερόμενους ιδιώτες εθελοντές ή συλλογικότητες εθελοντών κα. ακολουθώντας πάντα κάποιες συμφωνημένες και εύλογες προδιαγραφές

Άρθρο 13

– Πολλές πεζοπορικές διαδρομές σε όλη την Ελλάδα δεν διέρχονται από δασικές εκτάσεις και συνεπώς με την έννοια αυτή δεν αποτελούν δασοτεχνικά έργα. Ωστόσο, ακόμη και στις περιπτώσεις όπου διέρχονται από δασικές εκτάσεις καθώς δεν υπάρχουν δασικοί χάρτες η δικαιοδοσία της δασικής υπηρεσίας μένει κάθε φορά να αποδειχθεί. Στις περιπτώσεις όπου οι διαδρομές δεν διέρχονται από δασικές περιοχές είναι σημαντικό να ορίζεται καθεστώς προστασίας κυρίως από τις παράνομες διανοίξεις δρόμων κατά μήκος τους
– σε πολλές περιοχές της χώρας μας η καταγραφή, συντήρηση και ανάδειξη μονοπατιών και πεζοπορικών διαδρομών γίνεται με ιδιωτική πρωτοβουλία και από εθελοντικές οργανώσεις, είτε αυτές έχουν τη μορφή σωματείων ή συλλόγων, αστικών μη κερδοσκοπικών εταιρειών, Κοινσεπ ή ακόμη και άτυπων ομάδων πολιτών. Είναι αυτές οι ομάδες που έχουν δείξει ενδιαφέρον και έχουν διαθέσει το χρόνο και τους πόρους για τη φροντίδα των ιστορικών αυτών πόρων της χώρας μας. Είναι απαραίτητο να συμπεριληφθούν στις διαδικασίες του σχεδίου νόμου που προτείνεται κι όχι να αποκλείονται από αυτές. Παραδείγματα τέτοιων ομάδων υπάρχουν στο Μαίναλο, στην Άνδρο αλλά και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας. Στο εξωτερικό, σε χώρες με μακρά παράδοση στην πεζοπορία η συντήρηση των μονοπατιών αποτελεί μέριμνα εθελοντών και τοπικών συλλόγων καθώς η εμπειρία έχει δείξει πως αφενός είναι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν τα μονοπάτια που ενδιαφέρονται γι αυτά, αφετέρου δεν επαρκούν σχεδόν ποτέ τα κρατικά κονδύλια για την απρόσκοπτη συντήρηση των διαδρομών αυτών

– Η συντήρηση των μονοπατιών θα πρέπει να αποτελεί μέλημα του κάθε χρήστη είτε αυτός είναι ένας τοπικός σύλλογος , είτε ακόμα και ένας ιδιοκτήτης χωραφιού που περνά από εκεί όπως ήταν εδώ και αιώνες. Σε αντίθετη περίπτωση όποιος κόβει ένα κλαδί που εμποδίζει τη διέλευσή του προς το χωράφι του είναι πιθανό να του γίνει καταγγελία λόγω τοπικών αντιδικιών. Σαφέστατα προκύπτει πως ένα ασφυκτικό θεσμικό πλαίσιο ουδόλως βοηθά τις σχέσεις ιδίως στις μικρές κοινωνίες και πιθανό να αποτελέσει αντικείμενο διαμάχης σε τοπικό επίπεδο. Επί πλέον, ρόλο δικαιούχου συντήρησης θα πρέπει να μπορούν να αναλάβουν Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, ΜΚΟ και τοπικά σωματεία – σύλλογοι.
– Οι δικαιούχοι για την κατασκευή – συντήρηση των ορειβατικών – πεζοπορικών μονοπατιών οφείλουν να μεριμνούν είτε οι ίδιοι είτε μέσω άλλων φορέων π.χ. τοπικών Κοινωνικών Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων ή ΜΚΟ και για την προβολή και ανάδειξή τους. Είναι καιρός να σταματήσει η κατασκευή νέων μονοπατιών ή η ανακαίνιση παλαιών (ειδικά μέσω ευρωπαϊκών χρηματοδοτήσεων) και η μέχρι τώρα απαράδεκτη πρακτική να δαπανώνται χρήματα κάποιες φορές για περιττές μελέτες αλλά και για ακαλαίσθητες παρεμβάσεις (πλακοστρώσεις, καλάθια αχρήστων, μαρμάρινα κολωνάκια κλπ.) με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται η φυσιογνωμία πολλών αξιόλογων μονοπατιών και να αφαιρείται η λιτή μεγαλοπρέπεια και ιδιαιτερότητά τους, για τα οποία μετά το πέρας των εργασιών ουδείς ενδιαφέρεται για την προβολή τους . Προτείνεται λοιπόν στην επιλογή των δικαιούχων οπωσδήποτε να λαμβάνεται υπόψη η παράμετρος αυτή και κυρίως να γίνεται εκ των υστέρων έλεγχος για τις δράσεις προβολής που υλοποίησε κάθε δικαιούχος . Όλοι μιλάμε για το πώς θα έρθει η ανάπτυξη στον τόπο μας κυρίως μέσω του τουρισμού και της διαφοροποίησης του τουριστικού προϊόντος, την αλλαγή του μοντέλου «ήλιος-θάλασσα» και την ανάδειξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού. Μόνο με ενέργειες σαν αυτές θα επιτυχούμε τα παραπάνω και επιπλέον θα δώσουμε πνοή σε περιοχές της πατρίδας μας καθόλη τη διάρκεια του χρόνου.

Στη διάθεσή σας για οποιαδήποτε περαιτέρω διευκρίνιση, και ανταλλαγή απόψεων πριν την υπογραφή της Υπουργικής σας απόφασης.
1.Πιστοποιημένο μονοπάτι Μαινάλου : ^[4]
2.Πιστοποιημένο μονοπάτι Άνδρου : ^[5]
3.Υπό πιστοποίηση μονοπάτι Μετσόβου
4.Υπό πιστοποίηση μονοπάτι Σκιάθου
5.Υπό πιστοποίηση μονοπάτι Χίου
6.Υπό πιστοποίηση μονοπάτι Ξάνθης

Πέραν των χρήσεων που αναφέρονται , και αυτών που θα προστεθούν (ορεινό τρέξιμο, ποδηλασία κτλ) σε πυρόπληκτες περιοχές λειτουργούν ως υποτυπώδεις αντιπυρικές ζώνες και εξυπηρετούν στον έλεγχο και την κατάσβεση πυρκαγιών.

Στην τελευταία παράγραφο αναφέρεται «Για τον λόγο αυτό, ως προς την χάραξή και συντήρησή τους, πρέπει να αξιοποιούνται οι τοπικές γνώσεις και οι παραδοσιακές τεχνικές, με απώτερο στόχο την αναβάθμιση της ποιότητας ανάπτυξης των κοινοτήτων και του περιβάλλοντος της κάθε περιοχής» δεν αναφέρεται όμως πουθενά ότι πρέπει να αξιοποιούνται οι καθ’ ύλη αρμόδιες επιστημονικές ειδικότητες, που όσο αφορά τα δάση και τις δασικές εκτάσεις είναι οι Δασολόγοι.

Σε όλους τους μεχρι τώρα σχολιασμούς δεν έχει ληφθεί υπόψη η άποψη των κατοίκων της περιοχής στην οποία βρίσκεται το εκάστοτε μονοπάτι και κυρίως των μόνιμων κατοίκων που μαγάλωσαν ζουν και εργάζονται στην περιοχή. Για τον λόγο αυτό είναι καθοριστικό να προστεθεί στο τέλος του άρθρου:
«Η χάραξη και συντήρηση μονοπατιών και τα έργα που προτείνονται σε αυτά θα πρέπει να έχουν την σύμφωνη γνώμη της Τοπικής Κοινότητας στην οποία βρίσκονται.»
Επιπλέον δεν είναι δυνατό να λαμβάνονται υπόψη μονο οι ανάγκες συγκεκριμένων ανθρώπων που δραστηριοποιούνται επαγγελματικά με τον ορεινό αθλητισμό αλλά θα πρέπει να εξετάζεται το κάθε μονοπάτι ανάλογα με τις ανάγκες των επισκεπτών του. Σε ένα μονοπάτι με αρχαιολογικό ή πολιτιστικό ενδιαφέρον θα πρέπει να μπορούν να γίνουν έργα που θα εξυπηρετήσουν και άτομα με κινητικές δυσκολίες ή ηλικιωμένους ανθρώπους.
Τέλος καλό θα ήταν να προβλεφθεί μια ιστοσελίδα όπου θα είναι διαθέσιμα όλα τα επίσημα καταγεγραμμένα μονοπάτια σε μορφή κατάλληλη για συσκευές GPS πχ αρχεία gpx ή kmz. Αυτό θα έδινε την δυνατότητα σε κάθε ενδιαφερόμενο να δει την πορεία του μονοπατιού και τις δυσκολίες του ακόμα και πριν το διασχύσει.

1) Η υπό διαβούλευση υ.α. εκδίδεται κατ’ εξουσιοδότηση του άρθρου 78 παρ. 9 του ν. 998/1979 όπως ισχύει. Σύμφωνα με αυτήν «Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής, καθορίζονται οι τεχνικές προδιαγραφές χάραξης, σήμανσης, διάνοιξης και συντήρησης των ορειβατικών μονοπατιών της παραγράφου 2 του άρθρου 56 του παρόντος νόμου». Το άρθρο 56 παρ. 2 με την σειρά του αναφέρεται στα ορειβατικά μονοπάτια και περιλαμβάνει τον ορισμό τους (σωστός ή εσφαλμένος άλλο θέμα). Συνεπώς οι ρυθμίσεις του σχεδίου υ.α. που επιδιώκουν να ρυθμίσουν γενικά όλες τις κατηγορίες των μονοπατιών της Ελλάδας βρίσκονται εκτός νομοθετικής εξουσιοδότησης.
2) Ο ορισμός του μονοπατιού γενικά που επιχειρείται είναι εσφαλμένος αφού τα μονοπάτια είναι κοινόχρηστοι οδοί που διέπονται από τις διατάξεις των άρθρων 966 – 968 του Αστικού Κώδικα.
3) Ο ορισμός του ορειβατικού μονοπατιού διατυπώνεται στο άρθρο 56 παρ. 2 του ν. 998/1979 άρα παρέλκει η επανάληψή του.
4) Τα μονοπάτια είναι εξ όρισμού πεζοπορικά άρα παρέλκει η τοποθέτηση της λέξης «πεζοπορικό» ως επιθετικού προσδιορισμού στο μονοπάτι.
5) Τα σκαλοπάτια δεν είναι χαρακτηριστικό του ορειβατικού μονοπατιού εκτός αν υπονοούνται τα φυσικά ανάγλυφα που μοιάζουν με σκαλοπάτια. Το σύνηθες είναι στη διαδρομή ενός μονοπατιού να παρεμβάλλονται μικρά τεχνικά έργα όπως γεφύρια, λιθόστρωτα, χτιστά τμήματα κ.α.

Η πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ να ορίσει ένα νομικό θεσμικό πλαίσιο για τα μονοπάτια είναι καταρχήν θετική. Τα μονοπάτια εξάλλου μπορούν να συντελέσουν στη προβολή της φυσικής και πολιτιστικής κληρονομιάς της χώρας μας και στην ευαισθητοποίηση για την καλύτερη προστασία της. Επιπλέον δίνουν ευκαιρία για επαφή με τη φύση και τόνωση της ψυχικής και φυσικής ευεξίας των επισκεπτών. Η αξιοποίηση των μονοπατιών μπορεί να αποτελέσει μοχλό για την αειφορική ανάπτυξη της χώρας και παράγοντα ενίσχυσης της τοπικής και εθνικής οικονομίας.

Το παρόν σχέδιο ΥΑ ωστόσο χρειάζεται μεγαλύτερη προσοχή και καλύτερη επεξεργασία για να μπορέσει πετύχει τον σκοπό του. Δεδομένων των πολλών (συχνά εγκαταλελειμμένων) μονοπατιών της χώρας μας, τόσο στον ηπειρωτικό όσο και στον νησιωτικό χώρο, θα πρέπει η ΥΑ να δώσει έμφαση και προτεραιότητα στη διατήρηση, συντήρηση και αξιοποίηση υφιστάμενων μονοπατιών πριν την χάραξη και κατασκευή νέων μονοπατιών.

Είναι δεδομένο ότι τα μονοπάτια έχουν επίσης συχνά πολύ-λειτουργικό χαρακτήρα και μπορούν να εξυπηρετήσουν πολλές και διαφορετικές χρήσεις, ωστόσο ο χαρακτήρας αυτός δεν διακρίνεται στην περιγραφή και τις κατηγορίες που διατυπώνει το σχέδιο ΥΑ και θα πρέπει να συμπληρωθεί. Διαφοροποίηση είναι απαραίτητη για τα ποδηλατικά μονοπάτια καθώς οι προδιαγραφές κατασκευής/συντήρησης είναι διαφορετικές ενώ διαφορετικά υπάρχει κίνδυνος για τους πεζοπόρους (άρθρο 2). Ενώ η διαφοροποίηση που προβλέπει το άρθρο 3 δεν είναι κατανοητή και για αυτό προτείνεται να διαγραφεί.

Στο πλαίσιο της πολύ-λειτουργικότητας των μονοπατιών θεωρούμε απαραίτητη για την πιο αποτελεσματική εφαρμογή των διατάξεων της ΥΑ, τη συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων (βλ. περ. μονοπατιών κρασιού, καπνού και ελιάς), το Υπουργείο Πολιτισμού (βλ. περ. ιστορικό μονοπάτι, καλντερίμι) και το Υπουργείο Οικονομίας, Ανάπτυξης και Τουρισμού.

Την ΥΑ χαρακτηρίζει η βεβαιότητα ότι τοπικές ή περιφερειακές αρχές και υπηρεσίες έχουν τη δυνατότητα (προσωπικό, πόρους και μέσα) καταγραφής, επίβλεψης ή/και συντήρησης υποδομών, κάτι ωστόσο που τόσο η εμπειρία όσο και η τρέχουσα οικονομική κατάσταση διαψεύδει. Συνεπώς η πρόβλεψη για νέες υποδομές (π.χ. χώροι δασικής αναψυχής) ή υπηρεσιών (π.χ. καταγραφή μονοπατιών ή αποκομιδή απορριμμάτων) θα πρέπει να είναι περιορισμένη. Επιπλέον θα πρέπει να προβλέπεται η συμμετοχή και η συνδρομή συλλόγων και σωματείων πεζοπορικών, ορειβατικών, τοπικών εξωραϊστικών συλλόγων, αλλά και περιβαλλοντικών συλλόγων, σωματείων και οργανώσεων τοπικής ή εθνικής εμβέλειας και κυρίως των χρηστών των μονοπατιών.

Για να μπορέσουν να συνδράμουν χωρίς να υποβαθμίσουν την φυσική κληρονομία της χώρας, αν και είναι δεδομένο ότι μπορούν να «διασχίζουν…φυσικά τοπία καθώς [και] να περνούν μέσα από προστατευόμενες περιοχές», δεν μπορούν να περνούν «μέσα από κάθε είδος οικότοπου», καθώς η διάσχιση κάποιων τύπων οικοτόπων, ειδικά οικοτόπων προτεραιότητας της οδηγίας 92/43/ΕΟΚ θα μπορούσε να οδηγήσει στην υποβάθμιση ή/και καταστροφή του άμεσα (μέσω της χρήσης) ή έμμεσα (μέσω π.χ. της εκδήλωσης μιας δασικής πυρκαγιάς). Προτείνουμε τη διαγραφή του εδαφίου «μέσα από κάθε είδος οικοτόπου».

Στο μέλλον θα ήταν σκόπιμη η συμπλήρωση του νομικού πλαισίου και με προδιαγραφές που να αφορούν σε θαλάσσια και υποβρύχια μονοπάτια και διαδρομές. Βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη παρόμοιες πρωτοβουλίες από ιδιωτικούς φορείς (π.χ. Δυτική Λέσβος, Γυάρος, Λέρος) και η νέα αυτή οπτική θα συμβάλλει στη διατήρηση και προβολή και του θαλασσίου περιβάλλοντος. Η αξιοποίηση της εμπειρίας των πρωτοβουλιών αυτών, μπορεί να βοηθήσει στη δημιουργία σχετικών προδιαγραφών ώστε η προοπτική που δίνεται για τον θαλάσσιο χώρο να βασιστεί στο πλέον κατάλληλο πλαίσιο σχεδιασμού και λειτουργίας.

Η παράταση της διαβούλευσης θα επέτρεπε μεγαλύτερη συμμετοχή από περισσότερους φορείς που έχουν εμπειρία στην καταγραφή, προστασία, διάνοιξη, συντήρηση και κυρίως χρήση των μονοπατιών. Η διαβούλευση εκκίνησε στις 22/7 και για ένα μήνα κατά τον οποίο είναι λογικό αρκετοί φορείς να μην έχουν καν πληροφορηθεί για την παρούσα διαβούλευση. Ειδικά σε αυτή την περίπτωση όπου δεν υπάρχει χαρακτήρας επείγοντος ή πίεση χρόνου, το Υπουργείο θα επωφελείτο από μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαβούλευση.

Γενική τοποθέτηση επί της Υ.Α. από την Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση “Μονοπάτια της Ελλάδας”.

Η ανάγκη οργάνωσης του θέματος των μονοπατιών σε κρατικό επίπεδο είναι επιτακτική. Θεωρούμε πως το σχέδιο είναι μια καλή βάση για συζήτηση, αλλά χρειάζεται πολύ πιο διεξοδική δουλειά, από πολλούς φορείς και οργανώσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα, ώστε να καταλήξει σε μορφή και κατευθύνσεις που θα είναι χρήσιμες για τη Χώρα και τον τουρισμό της.

Οι γενικότερες προτάσεις μας είναι οι κάτωθι (κάνουμε και ξεχωριστό σχολιασμό επί των άρθρων):

1) Θεωρούμε απολύτως απαραίτητο να εμπλακούν στη συζήτηση και στη δημιουργία πλαισίου για τα μονοπάτια τα Υπουργεία Τουρισμού και Πολιτισμού, τα οποία έχουν εξίσου, ίσως και περισσότερη ευθύνη, σχετικά με το θέμα. Ειδικά το Υπουργείο Τουρισμού, ήδη από τον Ιούλιο του 2007 είχε δημοσιεύσει την “Πρόταση Πολιτικής για την Ανάπτυξη των Μονοπατιών στην Ελλάδα” (εφ’ εξής ΕΟΤ, 2007), η οποία βρίσκεται στο διαδίκτυο εδώ: ^[6])

2) Θεωρούμε επίσης αναγκαίο να εμπλακούν στη συζήτηση άλλοι δημόσιοι ή ιδιωτικοί φορείς οι οποίοι έχουν δραστηριοποιηθεί στο χώρο των μονοπατιών τα τελευταία χρόνια.

3) Να υπάρξει σαφής διαχωρισμός και διαφορετική αντιμετώπιση μεταξύ ορειβασίας και πεζοπορίας. Η ορειβασία αφορά σε συγκεκριμένο κοινό, και από τον ίδιο τον όρο που την περιγράφει αφορά στα “όρη”. Αντίθετα, η πεζοπορία έχει να κάνει με διαφορετικά κοινά (η πρόσβαση σε ένα μονοπάτι μπορεί να ενδιαφέρει εξίσου ένα τουρίστα “ήλιου και θάλασσας” ή κάποιον που συμμετέχει σε κάποιο συνέδριο, με έναν επισκέπτη φυσιολατρικού τουρισμού ή οικοτουρισμού. Μπορεί να μην είναι βασικό κίνητρο για τους πρώτους, αλλά συμβάλλει στη διαμόρφωση της “θετικής εμπειρίας” που αποκομίζει ο επισκέπτης, η οποία είναι και το ζητούμενο στην παγκόσμια τουριστική κοινότητα. (ΕΟΤ, 2007).

4) Ο σχεδιασμός των μονοπατιών να γίνεται από ανθρώπους που έχουν εξειδίκευση στη δημιουργία δικτύων πεζοπορικών μονοπατιών που να είναι ικανό να προσελκύσει πεζοπόρους. Αυτό απαιτεί γνώσεις του ελληνικού και διεθνούς πεζοπορικού κοινού, των απαιτήσεών τους καθώς και γνώσεις πεζοπορίας.

5) Τα θέματα σήμανσης και προβολής (εκτός των Ευρωπαϊκών και Εθνικών μονοπατιών) να αφορούν αποκλειστικά το κάθε δίκτυο μονοπατιών, και να απαντούν σε απλούς κανόνες ασφάλειας και αισθητικής και να είναι ευκολονόητα. Η ομοιομορφία είναι πολύ επικίνδυνη, καθώς δεν έχει η κάθε περιοχή την ίδια δυναμική ανάπτυξης στην πεζοπορία

6) Το κάθε μονοπάτι ή δίκτυο μονοπατιών, να σχεδιάζεται βάσει πενταετούς σχεδίου ανάπτυξης, το οποίο να περιλαμβάνει: σχέδιο μονοπατιού (-ών), σήμανση, και συγκεκριμένες δράσεις προβολής.

7) Το Κράτος να δίνει κίνητρα για τη δημιουργία τοπικών ομάδων – συμβουλίων που θα αναλαμβάνουν να παρακολουθήσουν και να εξελίξουν περαιτέρω το μονοπάτι ή δίκτυο μονοπατιών της περιοχής τους.

8) Το Μητρώο μονοπατιών να είναι ένας κατάλογος όπου θα μπορούν να εγγράφονται όλα τα υφιστάμενα ή τα νέα μονοπάτια εθελοντικά, από όσους φορείς έχουν αρμοδιότητα – ευθύνη.

Συμπερασματικά, λόγω των πολλών ασαφειών και δυσκολιών που παρουσιάζει το εν λόγω σχέδιο Υ.Α., προτείνουμε τη δημιουργία ευρείας ομάδας εργασίας που θα απαρτίζεται από φορείς του Δημοσίου και ιδιωτικού τομέα όπου έχουν ασχοληθεί ενεργά και αποδεδειγμένα με τα μονοπάτια, η οποία θα έχει ως στόχο να θέσει το γενικό πλαίσιο ανάπτυξης των πεζοπορικών μονοπατιών. Η σύγκλιση της ομάδας εργασίας θα μπορούσε να γίνει και στα πλαίσια πανελλήνιου συνεδρίου για τα μονοπάτια. Προτείνουμε μέχρις ότου αυτή η ευρεία ομάδα εργασίας ή συνέδριο καταθέσει κείμενο συμπερασμάτων – προτάσεων, η διαβούλευση να παραταθεί ή τουλάχιστον το κείμενο συμπερασμάτων να ληφθεί υπόψη πριν την κατάρτιση του τελικού κειμένου της Υ.Α.
Διαφορετικά, και δεδομένου ότι η χρήση των μονοπατιών, που αποδεδειγμένα έχουν να κάνουν και με τον τουρισμό, δεν αφορά αποκλειστικά το Υπουργείο Περιβάλλοντος, τίθεται και θέμα νομιμοποίησης της Υ.Α.

Άρθρο 01 – Ορισμός – Σκοπός – Στόχος

Ο ορισμός θα πρέπει να επικεντρωθεί στο τί είναι πεζοπορία. Υπάρχει διαφορά μεταξύ πεζοπορίας και ορειβασίας και το σχέδιο Υ.Α. μπορεί να αφορά μόνο ένα από τα δύο. Η πεζοπορία είναι η πορεία πεζή, με τα πόδια, και η ύπαρξη ενός πεζοπορικού μονοπατιού βοηθάει σχεδόν όλους τους τύπους τουριστών – επισκεπτών ενός τόπου. Η ορειβασία, η ανάβαση σε κάποιο όρος δηλαδή, έχει πολύ μικρότερο “τουριστικό” κοινό, καθότι πιο απαιτητική και πιο δύσκολη. Στην ορειβασία πράγματι κυριαρχεί το στοιχείο της φύσης. Στην πεζοπορία τα μονοπάτια απαντώνται ακόμη και σε αστικό ιστό, και είναι ένας τρόπος επαφής του πεζοπόρου με την ιστορία και τη φύση του τόπου που επισκέπτεται. Από τον ορισμό του άρθρου 1 λείπει οποιαδήποτε αναφορά σε ιστορικά – πολιτιστικά στοιχεία και αξιοθέατα (εδώ να αναφέρουμε πως περίπου 3 εκατομμύρια πεζοπόροι κάθε χρόνο περπατούν το “Δρόμο του Αγίου Ιακώβου” στην Ισπανία, που λίγη σχέση έχει με φύση, και ακόμη λιγότερη ο λόγος για τον οποίο τον περπατούν οι πεζοπόροι).

Στον ορισμό της παρ. 1, προτείνουμε να συμπεριληφθεί στα επιτρεπόμενα μέσα διελεύσεως ενός μονοπατιού και το ποδήλατο, ανεξάρτητα από την ύπαρξη «αθλητικών μονοπατιών». Ο διπλός προσδιορισμός «ορειβατικά – πεζοπορικά» που διατρέχει το κείμενο υποδηλώνει και μια κατ’ αρχήν ασάφεια, που σε διάφορες περιοχές μπορεί να εγείρει ερωτήματα και αντιπαραθέσεις μεταξύ των χρηστών.

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΟΡΕΙΝΗΣ ΠΟΔΗΛΑΣΙΑΣ – Οι προτάσεις – επισημάνσεις μας επί της Υ.Α.

Η Ε.Ε.Ο.Π ιδρύθηκε το 2013 και είναι μη κερδοσκοπικός μη κυβερνητικός σύλλογος ορεινών ποδηλατών. Αριθμεί πάνω από 1.500 μέλη, είναι επίσημο μέλος τηςI.M.B.A ( ^[7]) και οι δράσεις της αποσκοπούν στην διάδοση και προώθηση της ορεινής ποδηλασίας, με έμφαση στην διάνοιξη και συντήρηση αειφόρων ποδηλατικών μονοπατιών, πάντα με σημείο αναφοράς το σεβασμό στο περιβάλλον και τη φύση.

Γενικά πρέπει να αναφέρουμε ότι η η συγκεκριμένη υπουργική απόφαση είναι κάτι θετικό, καθώς η ως τώρα έλλειψή της δημιούργησε προβλήματα. Ωστόσο βασική προϋπόθεση είναι να βελτιωθεί και να εφαρμοστεί σωστά, κλείνοντας τα παραθυράκια και τις διατάξεις – λάστιχο. Πιο συγκεκριμένα όμως η χάραξη μονοπατιών είναι ειδικό Δασοτεχνικό έργο, που σημαίνει ότι ο Μελετητής είναι Δασολόγος, ελέγχεται από την Δασική Υπηρεσία και εγκρίνεται με μέριμνα της Επιθεώρησης Δασών από τον ΓΓ Αποκ. Δ/σης. Επίσης περιλαμβάνεται – ενσωματώνεται στα διαχειριστικά σχέδια – Διαχειριστικές Μελέτες Δασών και τα χρησιμοποιούμενα υλικά είναι δεσμευτικά από φυσικά υλικά (πέτρα, ξύλο κλπ).

Αναφέρει το σχέδιο απόφασης ότι «Εκτός από ορεινά, ημιορεινά και πεδινά σημεία μπορούν να διασχίζουν, παραλίμνια, παραθαλάσσια και παραποτάμια φυσικά τοπία καθώς να περνούν και μέσα από προστατευόμενες περιοχές ή μέσα από κάθε είδος οικοτόπου». Αυτό δείχνει ότι βρέθηκε ο τρόπος άλωσης και αξιοποίησης όλων των ανωτέρω φυσικών στοιχείων, πράγμα που το ελληνικό κράτος διαχρονικά με πράξεις ή παραλείψεις έχει να δείξει ιδιαίτερα αξιόλογο έργο! Η διάταξη πρέπει να αλλάξει και να εξοπλίζει τα διαχειριστικά σχέδια των προστατευόμενων περιοχών και δασών με την ευέρεια να επιτρέπουν ή όχι και με ποιες προϋποθέσεις τα έργα αυτά.

Παρατηρήσεις του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Καρδίτσας
επί της πρότασης υπουργικής απόφασης για τα μονοπάτια

1-επειδή δεν είναι δυνατή η αποστολή εικόνων θα αναζητήσουμε τρόπο αποστολής του αρχείου με email
2-παραθέτουμε το κείμενό μας ενιαίο στο πρώτο άρθρο καθώς με τυχόν κατάτμησή του είναι υπαρκτός ο κίνδυνος να χάσει την συνοχή του.

«Με μεγάλη ικανοποίηση ενημερωθήκαμε για την πρόταση που αφορά τις πεζοπορικές – ορειβατικές διαδρομές. Ο ΕΟΣ Καρδίτσας σχεδόν αμέσως από την ίδρυσή του πριν δέκα χρόνια έχει προτεραιότητα την ανάδειξη των μονοπατιών στην περιοχή των Βόρειων και ανατολικών Αγράφων. Η μεθοδολογία που έχουμε επιλέξει, ελλείψει κάποιας αξιόπιστης προϋπάρχουσας, είναι σε πολλά σημεία στην ίδια λογική με την πρόταση υπ. απόφασης, η οποία φαίνεται πολύ φιλόδοξη και ευελπιστούμε ότι θα μπορεί να εφαρμοστεί στην πράξη. Ελπίζουμε ότι οι παρατηρήσεις μας θα φανούν χρήσιμες στην διαμόρφωση ενός νομοθετικού πλαισίου που θα σταθεί ικανό να αξιοποιήσει τον πλούσιο σε δυνατότητες ανάπτυξης ήπιων – φιλικών προς το περιβάλλον δραστηριοτήτων που εκτός των άλλων έχει και σημαντικό όφελος για τις τοπικές ορεινές κυρίως κοινωνίες. Ένα τέτοιο πλαίσιο θα είναι πολύτιμο εργαλείο στο έργο του συλλόγου μας για την ανάδειξη των πεζοπορικών διαδρομών της περιοχής μας.
Με βάση την εμπειρία του συλλόγου μας σας παραθέτουμε τις παρακάτω προτάσεις – παρατηρήσεις.
1) Ο βαθμός δυσκολίας είναι σε μεγάλο μέρος υποκειμενικός παράγοντας και έχει να κάνει με την φυσική κατάσταση και την επιδεξιότητα του περιπατητή. Επίσης μια διαδρομή μπορεί να περιλαμβάνει ένα δύσκολο τμήμα, που δεν μπορεί να χαρακτηρίσει όλο το μονοπάτι:
– Προτείνουμε όπως αναφέρεται στην πρόταση υπ. απόφασης η δυσκολία να περιγράφει περισσότερο την κατάσταση του μονοπατιού παρά το μήκος και την διάρκεια, καθώς ένας περιπατητής μπορεί να επιλέξει τμήμα της διαδρομής. Επίσης καθώς μπορεί κάποιο τμήμα μόνο της διαδρομής να παρουσιάζει δυσκολία, αυτό δεν πρέπει να χαρακτηρίσει την διαδρομή στο σύνολό της με αποτέλεσμα να αποθαρρύνει τον πεζοπόρο. Οι κατάλληλες πληροφορίες μπορούν να δίδονται στον πίνακα υποδοχής, στα έντυπα, στο διαδίκτυο, κλπ, καθώς και στα σημεία όπου υπάρχει η δυσκολία, όπως αναφέρεται στην πρόταση νόμου, με πινακίδες επισήμανσης (προειδοποιητικές). Άρθρο 4
2) Για την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος και των οικοσυστημάτων.
– Να επισημάνουμε να μην ανοίγονται νέα μονοπάτια σε παρθένο δάσος, παρά μόνον σε εξαιρετικές περιπτώσεις, αν υπάρχει κάποιο αξιοθέατο που ήδη δέχεται επισκέψεις (σπήλαιο, κάποιος γεωλογικός σχηματισμός, κλπ) ή για διασύνδεση υπαρχόντων παλαιών μονοπατιών. Άρθρο 5 παρ2

3) Έχει παρατηρηθεί ότι εντάσσονται σε προγράμματα μονοπάτια που δεν έχουν καμιά χρησιμότητα ή και δεν προκαλούν το ενδιαφέρον των χρηστών ή ακόμη να προτείνονται άχρηστες, ακριβές παρεμβάσεις καθώς οι προτάσεις γίνονται χωρίς ιδιαίτερη εμπειρία
– Προτείνουμε να υπάρξει μέριμνα ώστε στην μελέτη κατασκευής για την επιλογή των διαδρομών και των επεμβάσεων να υπάρχει και η συμμετοχή εξουσιοδοτημένων μελών ορειβατικών συλλόγων με ανάλογη εμπειρία. Το ίδιο να προβλέπεται και στην επίβλεψη των έργων. Άρθρο 5.

4) Έχει παρατηρηθεί ότι το κόστος συντήρησης μονοπατιών παρουσιάζει πολύ υψηλές τιμές σε σχέση με το τελικό προϊόν. Αυτό έχει να κάνει με το ότι στις μελέτες προβλέπονται εργασίες που δεν εξυπηρετούν στην πραγματικότητα κάποια ανάγκη, όπως σκαλοπάτια πετρόχτιστα στις αρχές των διαδρομών. Ή δίδονται τιμές που είναι κατά πολύ πολλαπλάσια του αναγκαίου κόστους. Μια καλή τιμή για σήμανση και καθαρισμό μονοπατιού, με σκαλιά με κορμούς σε προσεκτικά επιλεγμένα σημεία είναι αυτή του ενός ευρώ /τρέχον μέτρο.
– Πρόταση: να γίνει σαφής αναφορά στο κόστος των εργασιών (τιμές 2016), Δλδ ένα μονοπάτι 1 χλμ, δεν μπορεί να κοστολογηθεί παραπάνω από 1000 ευρώ. Εκεί μπορεί να υπολογιστεί επιπλέον κάποια κατασκευή (τραπεζόπαγκος) καθώς και το νόμιμο κέρδος του εργολήπτη. Επίσης μπορεί να απαιτείται αναφορά σε άλλους διαγωνισμούς για επιλογή χαμηλότερης τιμής.
– Πρέπει να υπάρχει μέριμνα έτσι ώστε και στη μελέτη κατασκευής για την διάνοιξη μονοπατιού και τις επεμβάσεις να υπάρχει συμμετοχή και σύμφωνη γνώμη εξουσιοδοτημένων μελών ορειβατικών συλλόγων με εμπειρία στην διάνοιξη και σηματοδότηση μονοπατιών. Το ίδιο να γίνεται και στην επίβλεψη του έργου. Άρθρο 5

5) Η ηλεκτρονική καταγραφή των μονοπατιών σε ενιαία βάση δεδομένων και διαδικτυακό τόπο διευκολύνει την πρόσβαση των χρηστών και προφανώς αποτελεί χρήσιμη πηγή πληροφοριών για τις υπηρεσίες της πολιτείας.
– Προτείνουμε την δημιουργία μιας κεντρικής-εθνικής ιστοσελίδας για την ανάρτηση των πιστοποιημένων μονοπατιών, όχι μόνο καταχώρηση σε τοπικές υπηρεσίες, από όπου εκτός των άλλων θα μπορούν να αντλούν στοιχεία και άλλοι διαδικτυακοί τόποι όπως ή και όσοι δραστηριοποιούνται επαγγελματικά (εκδότες, τουριστικοί πράκτορες, κλπ). Άρθρο 5 παρ 4 και άρθρο 12.

6) Η όσο το δυνατό απλοποίηση του τρόπου κωδικοποίησης και σήμανσης μπορεί να συμβάλλει στην ευκολότερη σήμανση των διαδρομών και την συντήρησή τους. Η μεγάλη ποικιλία σε είδη πινακίδων (χρώματα, κωδικοί) είναι παράγοντες που προσθέτουν εμπόδια. Ένα μονοπάτι μπορεί να ανήκει συγχρόνως σε περισσότερες από μια από τις κατηγορίες που αναφέρονται (αναψυχής, θεματικά-εκπαιδευτικά κλπ) ή ένα τμήμα κάποιου μονοπατιού αναψυχής μπορεί να έχει τα χαρακτηριστικά του αθλητικού:
– Να μην επιλεγεί ποικιλία στους χρωματισμούς των πινακίδων σήμανσης και περιορισμός του είδους του μονοπατιού με αυτόν τον τρόπο. Προτείνουμε για την καλή πληροφόρηση και διευκόλυνση των επισκεπτών να γίνει η ενημέρωση για τις δυνατότητες που παρέχει η διαδρομή στην υποδοχή του μονοπατιού, στις πινακίδες κατεύθυνσης με αναγραφή του αντίστοιχου γράμματος και πιθανόν σε άλλα επιλεγμένα σημεία όπου να φαίνονται οι αντίστοιχοι συμβολισμοί/κωδικοί. Όλα τα παραπάνω μπορεί να αναφέρεται με τον ίδιο τρόπο και στα ενημερωτικά φυλλάδια, στο διαδίκτυο κλπ. Άρθρο11

7) Αν η αναφορά στην κωδικοποίηση της περιοχής, πχ Καρδίτσα, θα αναφέρεται πάνω στα σήματα στην πορεία της διαδρομής, για λόγους απλοποίησης και οικονομίας χώρου:
– Προτείνουμε να περιλαμβάνουν μόνο δυο ψηφία. Για παράδειγμα: Καρδίτσα KR, Καστοριά KS, Καρπενήσι KP, Καβάλα KA…. Άρθρο 12
Καλό θα ήταν ο διαχωρισμός να γίνεται με βάση τους ορεινούς όγκους και όχι τα διοικητικά όρια, αλλά αντιλαμβανόμαστε ότι κάτι τέτοιο είναι πολύπλοκο στην προετοιμασία του

8) Η επιλογή του χρωματισμού καλό είναι να εξυπηρετεί πρωτίστως την ανάγκη καλής διακριτικής ικανότητας σε περιπτώσεις ιδιαίτερων καιρικών συνθηκών, ομίχλη, βροχή, έντονη βλάστηση κλπ. Σήμανση μονόχρωμη σε κόκκινο, πράσινο, πορτοκαλί χρώμα, κι αν ακόμη φέρουν επιγραφή στο εσωτερικό τους, δεν είναι διακριτά. Επίσης η όσο το δυνατό απλούστερη και μικρότερη σε αριθμό επιλογή χρωμάτων και σχεδίων εξυπηρετεί το χαμηλό κόστος κατασκευής αλλά και (κυρίως) την ευκολία συντήρησης πού είναι πολύ δύσκολη διαδικασία και εκεί υπάρχει μεγάλο πρόβλημα. Συνεπώς Η κατηγοριοποίηση δεν έχει καμία χρησιμότητα στην σήμανση παρά μόνον στην περιγραφή των μονοπατιών και στους χάρτες και δεν πρέπει να υπάρχει διαφοροποίηση στην σήμανση :
– Προτείνουμε την διχρωμία στο σχεδιασμό των σημάτων (πινακίδες κατεύθυνσης) κατά μήκος των διαδρομών. Ένα καλό παράδειγμα είναι η κατασκευή αλουμινένιων σημάτων σε κίτρινο χρώμα (εργοστασιακή ηλεκτροστατική βαφή) εντός του οποίου να επικολλάται αυτοκόλλητο (ποιότητας 8ετίας) κόκκινου χρώματος. Εντός του αυτοκόλλητου μπορεί να χαραχτεί ο κωδικός του μονοπατιού που μετά την αφαίρεση θα φαίνεται στο χρώμα της βάσης, το κίτρινο, εικόνα 1. Η αναγραφή οποιουδήποτε στοιχείου μπορεί και να γίνει και σε οποιοδήποτε σημείο του σήματος. Για την οικονομία χώρου ( ιδιαίτερα το τετράγωνο για να αφήσει χώρο πρέπει να είναι μικρότερο σε μέγεθος), ευκολία κατασκευής (ευκολότερη επικόλληση), αντοχή (χωρίς γωνίες το αυτοκόλλητο όπως αν ήταν πχ τετράγωνο ή ρόμβος) το καλύτερο σχήμα αυτοκόλλητου εντός της πινακίδας είναι ο κύκλος. Στις τέσσερις γωνίες της πινακίδας μπορούν να επικολληθούν διάφορα διακριτικά. Άρθρο 11 Β

9) Η σήμανση δευτερευόντων μονοπατιών (κλάδων μονοπατιών) απαιτεί και αυτή να είναι ευδιάκριτη και απλοποιημένη:
– Προτείνουμε η σήμανση να γίνεται με αυτοκόλλητο μπλε χρώματος εντός του κίτρινου τετράγωνου αλουμινίου όπου μπορεί να αναγράφεται ο αριθμός του κλάδου (Πχ KR217-Α), αν για λόγους απλοποίησης αλλά και επειδή αυτοί οι προορισμοί είναι κοντινοί δεν είναι καθόλου απαραίτητο. Στην αρχή του μπορεί να αναφέρεται ο κοντινός προορισμός: μια πηγή, ένα σημείο θέας κλπ.. Η κωδικοποίηση όμως χρειάζεται και μπορεί να διατηρείται για χρήση αρχείου. Μπορεί επίσης να επικολλάται χαρακτηριστικό σχήμα- σύμβολο, αντίστοιχο του προορισμού, παράδειγμα οι εικόνες 2,3 και 4 αν πρόκειται για δευτερεύον μονοπάτι που οδηγεί σε πηγή, σημείο θέας, κλπ. παράρτημα ΙΙ εικ. 27

10) Επειδή σε πολλές περιοχές, όπως και στην δική μας, έχει ήδη στηθεί δίκτυο μονοπατιών, καλό είναι να ληφθεί μέριμνα εκεί όπου το είδος σήμανσης έχει γίνει με μια παρόμοια λογική να μπορεί να ενσωματωθεί στο νέο σύστημα:
– Προτείνουμε για τα υφιστάμενα μονοπάτια να προβλεφτεί η δυνατότητα πιστοποίησής με ταυτόχρονη συμπλήρωση πάνω στις κάθε είδους πινακίδες των μονοπατιών όπου να επικολλάται αυτοκόλλητο με τον νέο τρόπο κωδικοποίησης. Η αρίθμηση, αν δεν εξυπηρετείται κάποιος άλλος σκοπός, να μην ακολουθεί υποχρεωτικά την αύξουσα ακολουθία, δλδ. Για παράδειγμα στην περιοχή της Καρδίτσας έχουμε σηματοδοτήσει δεκάδες μονοπάτια την τελευταία πενταετία, περί τα δεκαπέντε είναι ολοκληρωμένα και γύρω στα τριάντα είναι σε τελικό στάδιο. Η κωδικοποίηση που εμφανίζεται στις πινακίδες αποτελείται από ένα γράμμα για κάθε μια από τις τέσσερις περιοχές που χωρίστηκε ο νομός (ABZK), και έναν μονοψήφιο ή διψήφιο αριθμό, πχ Κ1. Στην προκειμένη περίπτωση μπορεί αν ακολουθηθεί ο νέος τρόπος κωδικοποίησης αν ένα μονοπάτι με κωδικό πχ Β17 θα μπορούσε να αλλαχτεί σε KR217.

11) Ένα μονοπάτι μπορεί να έχει παρακλάδια όπου με δυσκολία μπορεί κάποιος να κρίνει ότι κάποια είναι δευτερεύοντα. Παράδειγμα η περίπτωση της διαδρομής προς το ορειβατικό καταφύγιο Καραμανώλη που είναι προσβάσιμο από τρείς μεριές, Μπελοκομίτης, Νεοχώρι, Καλύβια Πεζούλας:
– Προτείνουμε να υπάρχει μια ελαστικότητα στον καθορισμό των πρωτευόντων μονοπατιών ώστε να καλύπτει ιδιάζουσες περιπτώσεις. Έχοντας ο επισκέπτης την συνολική εικόνα μπορεί να χαράσσει την επιθυμητή διαδρομή χρησιμοποιώντας όποια τμήματα εξυπηρετούν τις ανάγκες του.

12) Η χρήση συσκευών προσανατολισμού gps έχει γίνει ιδιαίτερα δημοφιλής. Ο τρόπος κωδικοποίησης και αρχειοθέτησης των διαδρομών καλό είναι να εξυπηρετεί τους χρήστες αυτού του μέσου. Μια κατάλληλη καταχώρηση των πληροφοριών μπορεί να εξυπηρετήσει και τους σκοπούς της ανάπτυξης των δικτύων μονοπατιών, την ευκολότερη συντήρησή τους , κλπ:
– Προτείνουμε την αρχειοθέτηση των ιχνών για χρήση gps με την προσθήκη του γράμματος «Τ» (από την λέξη trak) και για τα σημεία ενδιαφέροντος του γράμματος “W” (waypoint).
Με αυτόν τον τρόπο μπορεί να διευκολυνθεί και το «κατέβασμα» από το διαδίκτυο των διαδρομών και των σημείων ενδιαφέροντος από τους ενδιαφερόμενους. Για παράδειγμα σε ιστότοπους που θα έχουν οργανώσει κατάλληλα τα παρεχόμενα αρχεία (όπως αυτός που προτείνουμε στην παράγραφο 5 της πρότασής μας), το ίχνος μιας η περισσοτέρων διαδρομών θα μπορεί εύκολα να ανευρεθεί από τους χρήστες του διαδικτύου με την αναζήτηση του/των αντίστοιχων κωδικών.
Παράδειγμα: T-KR107 για μονοπάτια και επιπρόσθετα T-KR107Α,Β, κλπ για δευτερεύον μονοπάτι (κλάδος μονοπατιού), ως πακέτα. Κατά τον ίδιο τρόπο W-KR501 για κάποιο σημείο ενδιαφέροντος όπως πηγή, χώρος αναψυχής, αφετηρία μονοπατιού, κλπ.

13) Υπηρεσίες όπως τα δασαρχεία αντιμετωπίζουν μεγάλο πρόβλημα έλλειψης προσωπικού, αλλά είναι και πιθανή η απουσία στελεχών που θα μπορούσαν να επωμιστούν το έργο της καταγραφής των μονοπατιών.
– Προτείνουμε να είναι δυνατή η πρόταση για πιστοποίηση και κατασκευή μονοπατιών να είναι δυνατή και από χρήστες των μονοπατιών, ορειβάτες – συλλόγους, κλπ και η Δ/ση Δασών να προβαίνει σε έγκριση. άρθρο 12

14) Διάφορες ανθρώπινες δραστηριότητες έχουν σαν συνέπεια την αλλοίωση η και καταστροφή τμημάτων ή και ολόκληρων μονοπατιών. Για παράδειγμα σε περιπτώσεις κατασκευής δρόμων είτε αυτοί ακολουθούν σε μεγάλο μήκος και καταστρέφουν τα μονοπάτια, είτε προϊόντα εκσκαφής που απορρίπτονται ανεξέλεγκτα στα πρανή, δυσχεραίνουν την πρόσβαση. Άλλο παράδειγμα είναι οι υλοτομήσεις όπου είτε απορρίπτονται ή εγκαταλείπονται τα κατάλοιπα (κλαδιά, κορμοί) πάνω στα μονοπάτια, είτε με την ριζική υλοτόμηση (φυλλοβόλα δάση) τμήματα των μονοπατιών χάνουν την φυσική κάλυψη και ομορφιά.
– Προτείνουμε η ηλεκτρονική αποτύπωση των διαδρομών να αποστέλλονται στις αρμόδιες υπηρεσίες και στην διαδικασία προκήρυξης διαγωνισμών να προλαμβάνονται φαινόμενα υποβάθμισης ή καταστροφής των πιστοποιημένων μονοπατιών. Στις περιπτώσεις υλοτομήσεων όπου αυτό μπορεί να σημαίνει οικονομική επιβάρυνση ιδιωτικής δραστηριότητας αν θα προβλεφτεί η εξαίρεση υλοτόμησης (πχ σε πλάτος δέκα μέτρων), να αναζητηθεί η δυνατότητα ανάλογης οικονομικής ελάφρυνσης ( απαλλαγή από καταβολή δικαιωμάτων αδείας;). Στις περιπτώσεις κατασκευής δρόμων να αναζητείται η λύση που θα έχει την μικρότερη επίπτωση επί των πιστοποιημένων μονοπατιών, και όπου αυτό δεν είναι απολύτως εφικτό, οι τεχνικές μελέτες να προβλέπουν κατασκευές για την απρόσκοπτη πρόσβαση.
Γενικά καλό είναι να επισημανθεί πως «η μοναδική παρθένα Ελληνική φύση και το ποικίλο ανάγλυφο των κορυφογραμμών αξίζουν την καλύτερη προστασία καθώς είναι και ένα μεγάλο κεφάλαιο για την ήπια ανάπτυξη στις ορεινές περιοχές Άρθρο 13

15) Απορρίμματα. Ο καλός πεζοπόρος δεν αφήνει σκουπίδια στο πέρασμά του, αυτό κατά κανόνα ισχύει. Κάδοι απορριμμάτων μόνο προβλήματα μπορεί να προσθέσουν, για παράδειγμα με την δυσκολία να αδειάζουν από αρμόδια υπηρεσία.
– Να γίνει ρητή αναφορά ότι ΔΕΝ τοποθετούνται κάδοι απορριμμάτων κατά μήκος των διαδρομών, παρά μόνο σε σημεία όπου περνούν ήδη συνεργεία της τοπικής αυτοδιοίκησης.

16) Παρατήρηση για το παράρτημα ΙΙ εικ 16
– Καλό είναι να αποφεύγονται μεταλλικά πασαλάκια στις κατασκευές σκαλοπατιών διότι με την πάροδο του χρόνου μένουν ακάλυπτα, είναι πολύ δύσκολη η αφαίρεσή τους και αποτελούν κίνδυνο για τους περιπατητές.

17) Τα παρακάτω παραδείγματα είναι μόνο για την αρχειοθέτηση

ΑΧΕΙΟΘΕΤΗΣΗ

ΙΧΝΗ – TRACKS
ΚΥΡΙΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗ Τ-ΚR-107
ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΥΣΑ (κλάδος) Τ-ΚR-107Α
ΤΜΗΜΑ ΔΙΑΔΡΟΜΗΣ Τ-ΚR-107-1
ΑΝΤΙΣΤΡΟΦΟ Τ-ΚR-107R
WAYPOINTS
W-KR-100
Αυτός ή κάποιος παρόμοιος τρόπος αρχειοθέτησης των διαδρομών σε βάση δεδομένων μπορεί να διευκολύνει την δημιουργία, για παράδειγμα στο διαδίκτυο, διαδραστικών χαρτών όπου στα δίκτυα μονοπατιών ο χρήστης μπορεί να επιλέξει την αφετηρία και τον τερματισμό της διαδρομής του και να έχει το ίχνος και την αποτύπωση στον χάρτη με αποστάσεις, χρόνους πορείας , κλπ.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΠΙΝΑΚΙΔΩΝ ΣΗΜΑΝΣΗΣ ΜΟΝΟΠΑΤΙΟΥ

Εικόνα 1:
Κύριο μονοπάτι

Εικόνες 2,3,4:
Δευτερεύοντα (κλάδοι) μονοπάτια

————–

——————

Επισυνάπτουμε:
 σκαρίφημα με τις καταγεγραμμένες (και καθαρισμένες) πεζοπορικές και ορειβατικές διαδρομές στην περιοχή μας για την περιοχή λίμνη Πλαστήρα-Μουζάκι-κοιλάδα Μέγδοβα (υπάρχουν και οι περιοχές Βουλγάρα-Σμόκοβο και Αργιθέα), μεγάλο μέρος εκ των οποίων όπως προαναφέραμε έχουν σημανθεί από, η με συμμετοχή του ΕΟΣ Καρδίτσας.

Είναι ανάγκη ένα ενιαίο πλαίσιο για τον τρόπο σήμανσης μονοπατιών να μπορεί να ανταποκριθεί στις ανάγκες ενός δικτύου διαδρομών, όπως στο παρακάτω παράδειγμα, που να είναι χρηστικό κυρίως για τον αρχάριο πεζοπόρο.
( Στο σκαρίφημα είναι αποτυπωμένα μόνο τα κύρια μονοπάτια)

 Παράδειγμα (προς έκδοση) Πίνακα με χάρτη διαδρομών της περιοχής όπου αποτυπώνονται οι κύριες διαδρομές, οι δευτερεύουσες (κλάδοι), ο τρόπος σήμανσης, κλπ.

Πιστεύουμε ότι οι παραπάνω προτάσεις μας μπορούν να φανούν χρήσιμες στην κατάρτιση μιας υπουργικής απόφασης ορόσημο για την πεζοπορία και ορειβασία στην χώρα μας. κινούνται στην κατεύθυνση της εξυπηρέτησης του δημοσίου συμφέροντος. Μπορούν να υπηρετήσει τις ανάγκες ανάπτυξης πεζοπορικών και ορειβατικών διαδρομών προσφέροντας ελαστικότητα στις επιλογές με δυνατότητα να προσαρμόζεται σε μελλοντικές προοπτικές και ανάγκες.

Επίσης, θα θεωρούσαμε ιδιαίτερα θετικό στα πλαίσια της διαβούλευσης να πραγματοποιηθεί συνάντηση σε χρόνο και χώρο της επιλογής σας με τους ενδιαφερόμενους πολίτες και φορείς.

Για τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύλλογο Καρδίτσας
Ο πρόεδρος, Παντελής Μανώλης

Επικοινωνία
^[8]
6973695595, 6974110853″

Καταθέτω σχόλια στην παρούσα διαβούλευση τις προσωπικές μου απόψεις ως πεζοπόρος και συμμετέχων σε αρκετές δράσεις καθαρισμού και σηματοδότησης ορειβατικών-πεζοπορικών διαδρομών. Θεωρώ ότι είναι πολύ θετικό που το ΥΠΕΝ έλαβε την πρωτοβουλία για την σύνταξη ενός σχεδίου νόμου για την χάραξη και κατασκευή μονοπατιών. Είναι καλό να υπάρχουν προδιαγραφές και μια στοιχειώδης οργάνωση-πρότυπα. Το θέμα όμως είναι ότι το σχέδιο νόμου εμφανίζει κενά και λάθος στοιχεία.Επίσης δεν περιλαμβάνει πάγιες θέσεις-προδιαγραφές της ΕΟΟΑ (που παρουσιάζονται στην ιστοσελίδα της)αν και όπως φαίνεται συμμετείχε εκ των προτέρων στην σύνταξη του συγκεκριμένου κειμένου ^[9]. Ίσως το ΥΠΕΝ θα πρέπει πρώτα να συμβουλευτεί ανθρώπους του ορειβατικού κόσμου με χρόνια εμπειρία στην συντήρηση και χάραξη διαδρομών και σίγουρα να λάβει σοβαρά υπόψη τα σχόλια στην παρούσα διαβούλευση. Δεν υπάρχει κανένας απολύτως λόγος το παρόν σχέδιο νόμου να προχωρήσει βιαστικά και πρόχειρα. Δεν υπάρχει λόγος επείγοντως που να δικαιολογεί διαβούλευση ενός μηνός και μάλιστα εντός Αυγούστου.

Άρθρο 1: να συμπληρωθεί ότι τα μονοπάτια διευκολύνουν και την πρόσβαση πεζοπόρων τμημάτων για την καταστολή δασικών πυρκαγιών.

Ο χρόνος διαβούλευσης είναι αρκετά μικρός για ένα ζήτημα που δεν επείγει, δεν έχει καμιά σύνδεση με «μνημονιακές» δεσμεύσεις και παρόμοια ζητήματα, θα θέσει σοβαρά θέματα για τις συγκεκριμένες υποδομές στο μέλλον. Χρειάζεται ίσως μια νομοπαρασκευαστική επιτροπή (έστω άτυπη) με την ΕΟΟΑ και μέλης της με μεγάλη εμπειρία π.χ. ΕΟΣ Σπάρτης, ΣΑΟΟ Τρίπολης, ΕΠΟΣ Φυλής, ιδωτικές εταιρίες, ΚΥΝΣΕΠ ή άλλα εταιρικά σχήματα, ΜΚΟ που αποδειγμένα κάνουν πολύ καλή δουλειά στο ζήτημα που πραγματεύεται το σχέδιο νόμου. Φυσικά και ιδιώτες-ορειβάτες που έχουν σχετική εμπειρία. Όπως και να έχει ο χρόνος διαβούλευσης πρέπει να παραταθεί και η ΕΟΟΑ οφείλει να ενημερώσει τα σωματεία-μέλη της για αυτή την εξέλιξη.

Εκπροσωπώντας έναν συλλογικό φορέα με κατατεθειμένη σχετική εθελοντική δράση (στα πλαίσια, βεβαίως, της ορειβατικής κοινότητας εντός της Ομοσπονδίας μας επί σχεδόν 25 χρόνια στον τομέα των μονοπατιών, θα ήθελα να συμφωνήσω με τις επισημάνσεις για την ανάγκη παράτασης της Διαβούλευσης, τουλάχιστον επί τρίμηνο, -όχι διότι δεν έχουν ήδη εκφραστεί πολύ αξιόλογες παρατηρήσεις, αλλά για τον επιπλέον λόγο αυτών ακριβώς των παρατηρήσεων !

Όπως έχει ήδη παρατηρηθεί, εξάλλου, πολλές κατηγοριοποιήσεις, προδιαγραφές και χρονοδιαγράμματα που περιλαμβάνονται στο σχέδιο είναι εξωπραγματικά και η πράγματι αξιέπαινη πρωτοβουλία ρύθμισης ενός τομέα υποδομών που εδώ και χρόνια κινείται στα θολά νερά της αυθαιρεσίας και των (καλών ή κακών) αυτοσχεδιασμών, κινδυνεύει , υπό την πίεση της «σπουδής» για λόγους αλλότριους (πχ «απορροφήσεις» περιφερειακών κονδυλίων κ.α., να μορφοποιήσει ένα στρεβλό, γραφειοκρατικό, κοστοβόρο και αντιλειτουργικό Πρότυπο.