Για την αποτροπή της δημιουργίας αυθαίρετης δόμησης το Παρατηρητήριο Δομημένου Περιβάλλοντος προβαίνει ειδικότερα, στα ακόλουθα:
α) Ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των πολιτών για τις συνέπειες της αυθαίρετης δόμησης στο περιβάλλον,
β) Έλεγχος και σύγκριση Ψηφιακών Χαρτών,
γ) Σύνδεση του αριθμού οικοδομικής άδειας με τα δελτία αποστολής οικοδομικών υλικών,
δ) Αυτεπάγγελτο Έλεγχο όλου του δομημένου περιβάλλοντος με αξιοποίηση νέων τεχνολογιών,
ε) Δειγματοληπτικό έλεγχο των πορισμάτων των Ελεγκτών Δόμησης για τις υπαγωγές αυθαιρέτων κατασκευών και αλλαγών χρήσης σε διατάξεις αναστολής επιβολής κυρώσεων,
στ) Ανάρτηση και ενημέρωση σε ετήσια βάση στο διαδίκτυο χάρτη καταγραφής αυθαιρέτων,
ζ) Σύνταξη ετήσιας έκθεσης επεξεργασίας στοιχείων, συμπερασμάτων και προτάσεων.
η) Δημιουργία δορυφορικών χαρτών και ενιαίας βάσης αναφοράς
Απαραίτητη η διάκριση της χωρίς αδειοδότηση εκτός σχεδίου δόμησης από τις εντός σχεδίου παραβάσεις.
Να διαφοροποιηθούν οι ελεγκτικές διαδικασίες και να αυξηθούν τα πρόστιμα για τις χωρίς αδειοδότηση εκτός σχεδίου δόμηση. Το περιβαλλοντικό αποτύπωμα είναι πολύ μεγαλύτερο και απαιτούνται πιο αποτρεπτικά μέτρα.
στ) Ανάρτηση και ενημέρωση σε ετήσια βάση στο διαδίκτυο χάρτη καταγραφής αυθαιρέτων,
Θα πρέπει να γίνεται σε πραγματικό χρόνο εφόσον η δήλωση αυθαιρέτου πρέπει να πραγματοποιείται ηλεκτρονικά.