ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α΄ ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ – Άρθρο 1 Σκοπός

Η απόφαση είναι τόσο γενικόλογη, που δεν εξυπηρετεί τίποτα. Θα πρέπει όλα να ξανα-οριστούν και στις επιμέρους αποφάσεις ή να γίνονται παραπομπές από την μια απόφαση στην άλλη, σε διαφορετικά επίπεδα διοίκησης μάλιστα (ΟΤΑ, Αποκεντρωμένες Διοικησεις, κλπ.), που θα δυσχαιρένουν την ανάγνωση και την εφαρμογή τους. Οπότε ποιος ο λόγος ύπαρξης της?

Για δε τις υδρογεωτρήσεις, καταλαβαίνω, ότι όσοι έχουν κάνει το λάθος να βγάλουν άδεια, να ανοίξουν και να συντηρούν με δικά τους έξοδα μια γεώτρηση για δική τους χρήση, θα κληθούν να πληρώνουν τίμημα που δεν προσδιορίζεται σε αυτή την απόφαση, αλλά σε άλλες μελλοντικές, μεταβαλλόμενο κατά τόπους και κατά χρόνο, από διάφορες τοπικές υπηρεσίες. Αυτό σε αντιδιαστολλή όσων διαθέτουν παράνομες γεωτρήσεις ή όσων ρυπαίνουν ΥΣ, χωρίς να πληρώνουν τίποτα. Τεράστιες περιοχές της χώρας (περιλαμβανομένης της Αν. Αττικής) δεν διαθέτουν αποχέτευση και επεξεργασία λυμάτων, αλλά προφανώς δίνεται προτεραιότητα μόνο σε όσες αποφάσεις οδηγούν δυνητικά σε εισπράξεις. Όπως η παρούσα.

Αποτελεί ουσιαστικά ενσωμάτωση κοινοτικής οδηγίας και θα πρέπει να προβληθούν συγκεκριμένες και ρητές διατάξεις που να καταρ΄γούν και κάθε άλλο τέλος ή επιβάρυνση.Αξίζει να σημιωθεί ότι σε πολλές ΔΕΥΑ επιβάλλεται ακόμη το 80% επί της αξίας του ύδατος χωρίς να προβλέπεται πλέον από διάταξη νόμου.Είναι σημαντικό να αποφευχθεί η καταχρηστική επιβολή τελών και επιβαρ΄θνσεων που σήμερα λαμβάνει χώρα ανεξέλέγκτα

Με την παρούσα ΚΥΑ η χώρα μας ανταποκρίνεται, αν και με καθυστέρηση, στην ανάγκη ολοκλήρωσης της Οδηγίας – Πλαίσιο για το Νερό θεσμοθετώντας εργαλεία και μεθόδους για μια νέα τιμολόγηση του νερού κάνοντας διαφοροποίηση της έννοιας των χρήσεων και των υπηρεσιών. Ωστόσο, η προσπάθεια αυτή για να είναι επιτυχής θα πρέπει να έχει προηγηθεί ένας αναλυτικός υπολογισμός του οικονομικού κόστους και του κόστους για τους φυσικούς πόρους και το περιβάλλον σε συνδυασμό ποιοτικών, ποσοτικών και οικολογικών στόχων που συμβάλλουν στην προστασία των υδάτινων οικοσυστημάτων και την καλή κατάσταση όλων των υδατικών πόρων, κάτι που δε φαίνεται να έχει προηγηθεί!

Πρέπει να είναι απολύτως σαφές ότι η ανάλυση των προβλημάτων διαχείρισης των υδατικών πόρων με βάση οικονομικά εργαλεία και πρακτικές αποτελεί thn βασική προϋπόθεση για την αξιολόγηση των επιπτώσεων από την επίτευξη των περιβαλλοντικών στόχων σε σημαντικούς παραγωγικούς τομείς για την τοπική, περιφερειακή ή εθνική οικονομία.

Επιπλέον, η εκτίμηση του κόστους των απαιτούμενων μέτρων και η επιλογή των αποδοτικότερων για την οικονομία ή για συγκεκριμένους παραγωγικούς τομείς θα εξασφαλίσει τη σωστή χρήση των διαθέσιμων κεφαλαίων.

Ως εκ τούτου γεννώνται πολλά εύλογα ερωτήματα λαμβάνοντας υπόψη ότι κάθε ενδεχόμενη αναπροσαρμογή των περιβαλλοντικών στόχων για συγκεκριμένες περιοχές ή υδατικά συστήματα θα πρέπει να βασίζεται στη συνεκτίμηση οικονομικών και κοινωνικών παραμέτρων, κάτι που δεν φαίνεται να έχει προηγηθεί πριν τη σύνταξη της εν λόγω ΚΥΑ.

Κατά την άποψή μας η χρήση μέτρων όπως η τιμολόγηση των υπηρεσιών νερού, προϋποθέτει την εκτίμηση των επιπτώσεων σε κάθε παραγωγικό τομέα και κάθε χρήση νερού.

Προϋποθέτει επίσης ότι έχουν επιτευχθεί ήδη οι βασικοί στόχοι της Οδηγίας 2000/60, όπως:

􀂃 Αποτροπή της περαιτέρω επιδείνωσης, προστασία, και βελτίωση της κατάστασης των υδάτινων οικοσυστημάτων.
􀂃 Προώθηση της βιώσιμης χρήσης του νερού στη βάση της μακροπρόθεσμης προστασίας των διαθέσιμων υδατικών πόρων.
􀂃 Προστασία και βελτίωση του υδάτινου περιβάλλοντος με ειδικά μέτρα για την προοδευτική μείωση των απορρίψεων, εκπομπών και διαρροών ρύπων ή ομάδων ρύπων, που συνιστούν σημαντικό κίνδυνο για το υδατικό περιβάλλον.
􀂃 Διασφάλιση της προοδευτικής μείωσης της ρύπανσης των υπόγειων υδάτων και αποτροπή της περαιτέρω επιβάρυνσής τους.
􀂃 Περιορισμό των επιπτώσεων από πλημμύρες και ξηρασίες.

Δηλαδή βασική προϋπόθεση για την εκπόνηση και επιτυχή υλοποίηση μέτρων που βασίζονται σε σημαντικές οικονομικές αρχές και οικονομικά εργαλεία προκειμένου να επιτευχθούν συγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί στόχοι, θα πρέπει πρώτα να έχουν προϋπάρξει οι κατάλληλες επεξεργασίες ώστε να συνυπολογίζεται με ακρίβεια το συνολικό κόστος των υπηρεσιών νερού, παράλληλα με τον τρόπο ανάκτησης αυτού υπέρ του κοινωνικού συνόλου.
Και μάλιστα υπό το φως ενός σαφέστατου διαχωρισμού των υπηρεσιών νερού, των φορέων παροχής, των χρηστών και ρυπαντών, όπως υποδεικνύει η σχετική Οδηγία.

Δεν είναι τυχαίο που η Οδηγία υποχρεώνει τα Κράτη Μέλη να εκτιμήσουν το βαθμό στον οποίο το συνολικό κόστος των υπηρεσιών νερού ανακτάται και στο επόμενο στάδιο να χρησιμοποιήσουν τις κατάλληλες πολιτικές τιμολόγησης για την πλήρη ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιών νερού ορίζοντας συγκεκριμένα βήματα σε πλήρη εφαρμογή της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει, όπως:

•Καθορισμός των υπηρεσιών νερού, φορέων παροχής, των χρηστών και των ρυπαντών.
•Υπολογισμός του συνολικού κόστους υπηρεσιών νερού.
•Προσδιορισμός του μηχανισμού ανάκτησης του κόστους και κατανομής του στους χρήστες.
•Υπολογισμός του βαθμού ανάκτησης του οικονομικού κόστους.
•Το οικονομικό κόστος που περιλαμβάνει τα κόστη επενδύσεων, λειτουργίας και συντήρησης των έργων, διαχειριστικά και διοικητικά κόστη και άλλα άμεσα οικονομικά κόστη.
•Το κόστος των φυσικών πόρων που αντιπροσωπεύει την απώλεια οφέλους λόγω του περιορισμού των διαθέσιμων υδατικών πόρων σε βαθμό μεγαλύτερο από το φυσικό ρυθμό ανανέωσης τους.
•Το περιβαλλοντικό κόστος που αντιπροσωπεύει το κόστος από τις ζημιές που προκαλούνται από τη χρήση νερού στο περιβάλλον και τα υδατικά οικοσυστήματα.
•Το Συνολικό Κόστος (Απόσβεση υφιστάμενων υποδομών, Κόστος Λειτουργίας και Συντήρησης, Οικονομικό κόστος, Κόστος Ευκαιρίας, Άλλα κόστη, Κόστος Φυσικών Πόρων, Άμεσο Περιβαλλοντικό Εξωτερικό Κόστος, Κόστος νέων υποδομών, Έμμεσο Περιβαλλοντικό Εξωτερικό Κόστος, Κόστος διαχείρισης, κλπ.).

Θετική πράξη η έκδοση της εν λόγω ΚΥΑ, σε πλήρη ευθυγράμμιση με την Οδηγία – Πλαίσιο 2000/60 για την ολοκληρωμένη διαχείριση των υδατικών πόρων και την προστασία του περιβάλλοντος σε ότι αφορά στην αποτελεσματική εφαρμογή οικονομικών αρχών, εργαλείων και μέτρων με απαιτήσεις για το σχεδιασμό και την υλοποίηση μέτρων για την ανάκτηση του κόστους των υπηρεσιών νερού, ως κοινωνικό και οικονομικό αγαθό.

Με τον τρόπο αυτό αποκρυσταλλώνεται μια βασική αλλαγή που έχει ήδη συντελεστεί στις προτεραιότητες της διαχείρισης των υδατικών πόρων, συνυπολογίζοντας την αξία του νερού για το περιβάλλον, την υγεία και την κατανάλωση σε παραγωγικούς τομείς.

Το νερό, ως αναντικατάστατο για την επιβίωση, την υγεία και την οικονομική ανάπτυξη αποτελεί ένα ύψιστο κοινωνικό αγαθό καθώς η διαθεσιμότητά του βελτιώνει την ευημερία τόσο του ατόμου όσο και του κοινωνικού συνόλου. Καλή ποιότητα νερού για το μεμονωμένο άτομο σημαίνει ταυτόχρονα και καλύτερη ποιότητα νερού για ολόκληρο το κοινωνικό σύνολο.

Τα κοινωνικά αγαθά μπορούν ωστόσο σε μερικές περιπτώσεις να έχουν και τα χαρακτηριστικά ενός ΙΔΙΩΤΙΚΟΥ αγαθού. Περισσότερο νερό για κάποιον ιδιώτη μπορεί να σημαίνει λιγότερο νερό για άλλους, οι οποίοι μοιράζονται τον ίδιο πόρο.

Η Οδηγία 2000/60 δημιουργεί ένα νέο και δυναμικό μοντέλο διαχείρισης των υδατικών πόρων με στόχο τη διατήρηση και βελτίωση της κατάστασης των υδατικών συστημάτων δημιουργώντας το πλαίσιο για την ολοκληρωμένη διαχείριση τους στο επίπεδο των λεκανών απορροής. Ταυτόχρονα όμως η υλοποίηση της αποτελεί μια πρόκληση που τα Κράτη Μέλη πρέπει να αντιμετωπίσουν με μεγάλη σοβαρότητα και ύστερα από εκτεταμένες μελέτες προκειμένου να την εφαρμόσουν στα προβλεπόμενα πολύ αυστηρά χρονοδιαγράμματα.

Θεωρώ ότι τα ύδατα είτε επιφανειακά, είτε υπόγεια, είτε βρόχινα θα έπρεπε κατ’ αρχήν να ορίζονται ως κοινωνικό αγαθό που θα επιβάλλεται να μπορούν να έχουν πρόσβαση όλοι οι πολίτες. Δεν μπορεί έτσι απλά το νερό να μετατρέπεται σε προϊόν, τη στιγμή που πάνω από το 40% του πλανήτη δεν έχει πρόσβαση σε πόσιμο νερό. Είναι μάλιστα γνωστά τα νεοφιλελεύθερα εγκλήματα σε διάφορες χώρες, όπου έχουν αγοραστεί τα δικαιώματα του νερού (Χιλή, κ.λπ.) και οι άνθρωποι δεν έχουν νερό να πιούν κσι να καλλιεργήσουν. Σαφώς πρέπει να διαχωρίζεται η χρήση του, αλλά πάνω από όλα είναι κοινωνικό αγαθό που πρόσβαση θα έχουν όλοι

Στο παρόν άρθρο αναφέρεται πως ένας από τους σκοπούς της απόφασης είναι η έγκριση μέτρων βελτίωσης για τις υπηρεσίες ύδατος. Η φιλοσοφία της απόφασης διακρίνεται από τον οικονομικό-λογιστικό χαρακτήρα, που δίνει έμφαση στην οικονομική βιωσιμότητα των υπηρεσιών ύδατος, όπως φαίνεται στο Άρθρο 9 και στις παρ. 2.1, 2.2 και 2.3.

Η ΚΥΑ παρόλο που είναι σημαντική, αφήνει έξω τους πολίτες, τους φορείς και την κοινωνία. Δεν διαχωρίζονται οι καλοί από τους κακούς χρήστες, οι καλοί από τους κακούς διαχειριστές-παρόχους.

Για ποιο λόγο να βελτιώσει τις υπηρεσίες της μία υπηρεσία ύδατος (π.χ. να περιορίσει τις απώλειές της κ.λ.), αν η οικονομική της βιωσιμότητα που επηρεάζεται από τα μεταβλητά κόστη εξασφαλίζεται από την πρώτη κλίμακα της κατανάλωσης; Είναι δίκαιη η κατανομή της μεταβλητής δαπάνης του ενεργειακού κόστους για τη λειτουργία εφεδρικών γεωτρήσεων για την κάλυψη υπερβάλλουσας ζήτησης στους χρήστες που περιορίζουν την κατανάλωσή τους;

Η προσαύξηση στο κόστος υπηρεσιών νερού λόγω περιβαλλοντικού τέλους (περιβαλλοντικό κόστος και κόστος πόρου), λόγω του έμμεσου και ασαφούς τρόπου ανταποδοτικότητας (πράσινο ταμείο), δεν είναι πιθανό να λειτουργήσει ως εργαλείο ορθολογικής διαχείρισης. Αντίθετα, μάλλον θα αντιμετωπιστεί ως ένα πρόσθετο τέλος-«χαράτσι» (αύξησης κρατικών εσόδων), γεγονός που θα ευνοεί τη μη τιμολογημένη (παράνομη) χρήση νερού ή θα αυξήσει το κόστος παραγωγής. Στις περισσότερες περιπτώσεις αρδευτικής χρήσης νερού που το τέλος δεν συναρτάται με κυβικά μέτρα κατανάλωσης θα αποτελεί στην ουσία ένα πρόσθετο πάγιο, χωρίς κίνητρο για ορθολογική χρήση νερού.

Όσον αφορά στο 80%, φυσικά και προβλέπεται από διατάξεις νόμων (τριών για την ακρίβεια), και είναι συνάρτηση του πότε κάθε ΔΕΥΑ ιδρύθηκε. Θα πρέπει μάλιστα να γίνει σαφές ότι μια ΚΥΑ δεν μπορεί να καταργήσει διατάξεις νόμου και άρα η συγκεκριμένη ΚΥΑ δεν μπορεί να καταργήσει ούτε το τέλος 80% (που είναι το μόνο ουσιαστικά τέλος – με την έννοια της μη άμεσης ανταποδοτικότητας- στα τιμολόγια των ΔΕΥΑ, ασχέτως αν με τον ίδιο όρο εμφανίζονται και άλλες χρεώσεις, π.χ. πάγιο τέλος, τέλος αποχέτευσης, τα οποία είναι όμως τιμολόγηση παρεχόμενων υπηρεσιών), αλλά ούτε και τις διατάξεις των νόμων που προβλέπουν ατέλειες στο ευρύτερο ελληνικό δημόσιο (το οποίο παίρνοντας αφορμή από τη λέξη «τέλος», αρνείται να πληρώσει τις υπηρεσίες αποχέτευσης π.χ.)

H τιμολόγηση του αρδευτικού νερού των αγροτών πρέπει, με δεδομένη την μεγάλη επιβάρυνση των αγροτών από πολλαπλασιασμό των εισφορών σε ΟΓΑ και φορολόγηση (από 13% σε 22%) να κινηθεί σε καθαρά συμβολικά επίπεδα.
Σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν ορατά περιβαλλοντικά προβλήματα, όπως σοβαρή πτώση υπογείων υδροφορέων, υπερεκμετάλλευση επιφανειακών, μπορεί να προβλέπεται υψηλότερο επίπεδο, προς άμεση και ορατή από τους αγρότες όμως χρηματοδότηση έργων εμπλουτισμού.

Το Τ.Ο.Ε.Β. Χρυσουπόλεως Δήμου Νέστου που αντιπροσωπεύει 6500 Μέλη κατά κύριο επάγγελμα αγρότες, με αίσθημα ευθύνης εκφράζουμε τον προβληματισμό μας στο νέο «χαράτσι» που πρόκειται να επιβληθεί στους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες.
Από την νέα ΚΥΑ της Εθνικής Επιτροπής Υδάτων, προβλέπεται ένα μόνιμο «χαράτσι» για τους κατά κύριο επάγγελμα αγρότες που θα είναι δυσβάσταχτο κόστος για τον ήδη βεβαρημένο οικογενειακό προϋπολογισμό, ο οποίος ήδη πλήττεται από το κόστος παραγωγής και τις τιμές των προϊόντων.
Οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες καλούνται να πληρώσουν δυο φορές το νέο «χαράτσι» της ΚΥΑ, μια για το νερό ύδρευσης και μία για το νερό άρδευσης.
Επίσης η είσπραξη του Περιβαλλοντικού Τέλους(χαράτσι) της ΚΥΑ από τους Τ.Ο.Ε.Β. είναι αδύνατη και θα δημιουργήσει προβλήματα στην καλή λειτουργία των Οργανισμών.
Το Τ.Ο.Ε.Β. Χρυσουπόλεως Δήμου Νέστου προτείνει να εξαιρεθούν οι κατά κύριο επάγγελμα αγρότες από το νέο «χαράτσι» που προτείνει η Εθνική Επιτροπή Υδάτων.