1. Ο συντελεστής φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων που ισχύει κατά το χρόνο σύστασης της Ε.Κοιν. παραμένει σταθερός για χρονικό διάστημα πέντε (5) ετών. Αν μειωθεί ο συντελεστής φορολογίας, εφαρμόζεται ο εκάστοτε μειωμένος συντελεστής.
2. Οι Ε.Κοιν. δύνανται να εντάσσονται στο ν.4399/2016 (Α΄ 117) όπως ισχύει, εφαρμοζομένων αναλογικά των διατάξεων του νόμου αυτού για τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.) του ν.4430/2016 (Α’ 205), καθώς και σε άλλα προγράμματα χρηματοδοτούμενα από εθνικούς πόρους ή πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τους σκοπούς τους.
3. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να καθορίζονται ειδικές προϋποθέσεις και όροι προνομιακής συμμετοχής ή εξαίρεσης από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών του άρθρου 7 του ν.4414/2016 (Α’149) για σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που πρόκειται να λειτουργήσουν από Ε.Κοιν.
4. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας δύναται να καθορίζονται ειδικές προνομιακές χρεώσεις για χρήση των υπηρεσιών του Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης Τελευταίου Καταφυγίου (Φο.Σ.Ε.Τε.Κ.) του άρθρου 5 του ν.4414/2016 (Α’ 149) από σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που κατέχουν Ε.Κοιν.
5. Οι Ε.Κοιν. στις δραστηριότητές των οποίων συμπεριλαμβάνεται η παραγωγή και πώληση ηλεκτρικής ενέργειας από σταθμούς Α.Π.Ε. και στις οποίες συμμετέχουν ως μέλη ΟΤΑ α’ βαθμού εντός των διοικητικών ορίων των οποίων είναι εγκατεστημένοι οι εν λόγω σταθμοί Α.Π.Ε. και οι γραμμές σύνδεσης τους με το Σύστημα ή το Δίκτυο, απαλλάσσονται από την καταβολή του μέρους του ειδικού τέλους της παρ. Α.1 του αρ. 25 του ν. 3468/2006, που αντιστοιχεί στην περίπτωση (iii) της παρ. Α.3 του ίδιου άρθρου.
6. Οι Ε.Κοιν. απαλλάσσονται από την υποχρέωση καταβολής του Ετήσιου τέλους διατήρησης δικαιώματος κατοχής άδειας παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που προβλέπεται για σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. στην υποπαράγραφο Ι.2. της παραγράφου Ι του άρθρου πρώτου του ν. 4152/2013 (Α΄107).
7. Οι αιτήσεις που υποβάλλονται από Ε.Κοιν. για χορήγηση άδειας παραγωγής στη ΡΑΕ για σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. εξετάζονται κατά προτεραιότητα έναντι λοιπών αιτήσεων, κατά παρέκκλιση από κάθε άλλη γενική ή ειδική διάταξη, εφόσον παρουσιάζουν εδαφική επικάλυψη και έχουν υποβληθεί εντός του ίδιου κύκλου υποβολής αιτήσεων όπως ορίζεται στον Kανονισμό Αδειών Παραγωγής Ηλεκτρικής Ενέργειας με χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και μέσω Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού και Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (Σ.Η.Θ.Υ.Α.) (Β’ 2373/2011). Επίσης εξετάζονται κατά προτεραιότητα έναντι λοιπών αιτήσεων, αιτήσεις για χορήγηση προσφοράς σύνδεσης και έγκρισης περιβαλλοντικών όρων που αφορούν σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής από Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που πρόκειται να λειτουργήσουν υπό την ευθύνη Ε.Κοιν.
8. Το ύψος της εγγυητικής επιστολής της παραγράφου 3 της υποπαραγράφου Ι.1 της παρ. Ι του άρθρου πρώτου του ν. 4152/2013 (Α΄107) για σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. των άρθρων 3 και 4 του ν. 3468/2006, όπως ισχύουν, οι οποίοι ανήκουν σε Ε.Κοιν., μειώνεται κατά 50%.
9. Η περίπτωση (α) της παρ. 2 του άρθρου 134 του ν.4001/201 αντικαθίσταται ως ακολούθως «(α) έχει τη μορφή ανώνυμης εταιρείας ή εταιρείας περιορισμένης ευθύνης με εταιρικό κεφάλαιο τουλάχιστον εξακοσίων χιλιάδων (600.000) ευρώ ή είναι Ε.Κοιν. με συνεταιριστικό κεφάλαιο τουλάχιστον εξήντα χιλιάδων (60.000) ευρώ».
10. Με απόφαση της ΡΑΕ κατόπιν εισήγησης των Λειτουργών της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας και των αρμόδιων Διαχειριστών δύναται να ορίζονται μειωμένα ποσά των εγγυήσεων για την εγγραφή των Ε.Κοιν. στα μητρώα Συμμετεχόντων στο πλαίσιο των σχετικών Συμβάσεων Συναλλαγών Ημερήσιου Ενεργειακού Προγραμματισμού (ΗΕΠ) και Διαχείρισης των ηλεκτρικών δικτύων αντίστοιχα, λαμβάνοντας υπόψη κριτήρια όπως ο πληθυσμός ή η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην περιφερειακή ενότητα της έδρας της Ε.Κοιν. ή και τις όμορες περιφερειακές ενότητες αυτής.
11. Επιτρέπεται η εγκατάσταση φωτοβολταϊκών σταθμών και σταθμών μικρών ανεμογεννητριών από Ε.Κοιν. για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών των μελών τους με εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού όπως αυτός ορίζεται στην παρ. 13 του άρθρου 2 του ν.3468/20016 (Α’ 129) όπως ισχύει. Τυχόν πλεόνασμα ενέργειας που προκύπτει από το συμψηφισμό του προηγούμενου εδαφίου, μετά τη διενέργεια της τελικής εκκαθάρισης στο τέλος της χρονικής περιόδου συμψηφισμού, διοχετεύεται στο Δίκτυο χωρίς υποχρέωση για οποιαδήποτε αποζημίωση στην Ε.Κοιν. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας μετά από γνώμη της Ρ.Α.Ε. ορίζονται ο τρόπος με τον οποίο θα γίνεται ο εικονικός ενεργειακός συμψηφισμός των Ε.Κοιν. και ειδικότερα οι προϋποθέσεις, οι περιορισμοί, οι χρεώσεις, το χρονικό διάστημα εντός του οποίου θα υπολογίζεται ο συμψηφισμός, ο τύπος, το περιεχόμενο και η διαδικασία κατάρτισης των συμβάσεων συμψηφισμού, καθώς και κάθε ειδικότερο θέμα ή άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.
Με την ανωτέρω υπουργική απόφαση δύναται να διαφοροποιείται ο τρόπος συμψηφισμού βάσει του μεγέθους των σταθμών, του επιπέδου τάσης σύνδεσης και των ειδικότερων χαρακτηριστικών των τιμολογίων κατανάλωσης. Με την ίδια απόφαση, με μέγιστο όριο τα 500 kW για τους σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α., ορίζονται τα ανώτατα όρια εγκατεστημένης ισχύος, διαφοροποιημένα ανά ηλεκτρικό σύστημα διασυνδεδεμένο ή αυτόνομο, για σταθμούς του πρώτου εδαφίου, και η μοναδιαία τιμή με την οποία θα υπολογίζεται η αποζημίωση για το πλεόνασμα της ενέργειας η οποία θα καταβάλλεται από τους Προμηθευτές, υπέρ του Ειδικού Λογαριασμού του άρθρου 143 του ν. 4001/2011 (Α` 179). Οι εν λόγω σταθμοί εξαιρούνται από την υποχρέωση λήψης άδειας παραγωγής.
1. Αναφορικά με την παρ. 1 του άρθρου 10:
Να επιμηκυνθεί το χρονικό διάστημα κατά το οποίο ο συντελεστής φορολογίας της Ε.Κοιν παραμένει σταθερός, από 5 έτη σε 10 έτη.
2. Αναφορικά με την παρ. 5 του άρθρου 10:
Η απαλλαγή από την καταβολή του μέρους του ειδικού τέλους της παρ. Α1 του άρθρου 25 του ν. 3468/2006, να αφορά και σε Ε.Κοιν. που συμμετέχουν ως μέλη και ΟΤΑ β’ βαθμού.
3. Αναφορικά με το άρθρο 10:
Να προβλεφθεί ως επιπρόσθετο οικονομικό κίνητρο η απαλλαγή των Ε.Κοιν από την καταβολή υφιστάμενων ή μελλοντικών τελών και παρακρατήσεων.
4. Να θεσπισθεί νέο Τέλος Προστασίας Περιβάλλοντος ίσο με 0,5% ή 1% των κερδών της Ε.Κοιν, μόνον για τις κερδοσκοπικού χαρακτήρα Ε.Κοιν, το οποίο θα αξιοποιείται σε δράσεις αναδάσωσης ή λοιπές ενέργειες περιβαλλοντικής ευαισθησίας εντός της περιφερειακής ενότητας της έδρας της Ε.Κοιν. Το εν λόγω τέλος θα έχει το χαρακτήρα αντισταθμιστικού μέτρου και θα στοχεύει στην αποδοχή της τοπικής κοινωνίας.
Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Επενδυτών Μικρών Ανεμογεννητριών ‘’(Ε.Σ.Ε.Μ.Α.) θεωρεί σαν ιδιαίτερα σημαντική και θετική την αναφορά στο συγκεκριμένο άρθρο του νομοσχέδιου για την αξιοποίηση από τις Ενεργειακές Κοινότητες των μικρών Α/Γ.
Τεκμηριωμένη θέση του Συνδέσμου μας είναι, ότι η απόλυτα εφικτή εγκατάσταση στο άμεσο μέλλον περίπου 2000 μικρών ανεμογεννητριών συνδεδεμένων στο εθνικό ηλεκτρικό δίκτυο, σε τοποθεσίες της χώρας μας, που διαθέτουν αξιόλογο αιολικό δυναμικό και τις απαραίτητες υποδομές, θα συνεισφέρει ουσιαστικά στην οικονομική στήριξη ακριτικών και παραμεθόριων περιοχών, στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, στην ενεργειακή επάρκεια της χώρας, στην προσέγγιση από τη χώρα μας των στόχων της Ε.Ε. για αυξημένη συμμετοχή των Α.Π.Ε. στη συνολική ηλεκτροπαραγωγή ( ποσοστό των ΑΠΕ τουλάχιστον 30% , στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας μέχρι το 2030) στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και στην προστασία του περιβάλλοντος, χωρίς ταυτόχρονα να προκύπτει οποιασδήποτε μορφής αρνητική επίπτωση από τη λειτουργία τους .
Όπως είναι γνωστό, η Πολιτεία αναγνωρίζοντας τα πολλαπλά και ουσιαστικά οφέλη από την εγκατάσταση και λειτουργία μικρών ανεμογεννητριών ισχύος μέχρι 50 KW, έχει ήδη διαμορφώσει νομοθετικά τους βασικούς όρους και προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των παραπάνω καινοτόμων για την Ελλάδα, επενδύσεων ( ν3851/2010 άρθρο 5, ν4203/2013 άρθρο 4).
Η δυνατότητα εγκατάστασης μΑΓ και από Ενεργειακές Κοινότητες θα πρέπει να ενισχύσει την υπάρχουσα ισχυρή τάση για την υλοποίηση παρόμοιων έργων από υποψήφιους μεμονωμένους επενδυτές και για το λόγο αυτό προτείνεται η αδειοδοτούμενη ισχύς για τις Ενεργειακές Κοινότητες να επεκτείνεται πέραν του εκάστοτε ετησίου ορίου ισχύος, το οποίο θα καθορίζεται από το πρόγραμμα ανάπτυξης των μικρών ανεμογεννητριών.
Επίσης λαμβάνοντας υπόψη επιτυχημένα παραδείγματα από την λειτουργία μΑΓ σε γειτονικές χώρες, προτείνεται η επέκταση του προς ενεργοποίηση Ελληνικού προγράμματος ανάπτυξης μΑΓ για ανεμογεννήτριες ισχύος μέχρι και 60 KW με δεδομένη την αυξημένη ανταγωνιστικότητα/βιωσιμότητά τους σε σχέση με τις μΑΓ ισχύος μέχρι 50KW.
Τέλος , άποψη του Συνδέσμου μας είναι ότι είναι απόλυτα αναγκαία για την οικονομική ανάπτυξη της χώρας μας η πρόσθετη, πέραν των προβλεπόμενων στο παρόν νομοσχέδιο, ενίσχυση με κάθε νόμιμο και θεμιτό μέσο από την Πολιτεία των Ενεργειακών Κοινοτήτων με δεδομένα το νεοσύστατο του θεσμού για τη χώρα μας, την παραγωγική υπόσταση των συνεταιρισμών αυτών αλλά και τα ιδιαίτερα επιτυχημένα παραδείγματα λειτουργίας αντίστοιχων θεσμών στο εξωτερικό
Δίκτυο Αειφόρων Νήσων ΔΑΦΝΗ
Άρθρο 10
Παρ 7
Προτείνεται η παρακάτω προσθήκη στο τέλος της παραγράφου.
«… καθώς και αιτήσεις πάσης φύσις περιβαλλοντικής και άλλης αδειοδότησης για έργα που αποτελούν αντικείμενο της εκάστοτε Ε.Κοιν. σύμφωνα με το καταστατικό της.»
Επιπλέον Οικονομικά κίνητρα και μέτρα στήριξης των Ε. Κοιν.
α. η δημιουργία ενός Ταμείου Χρηματοδότησης Ενεργειακών Συνεταιρισμών (ΤΧρΕΣ) με χαμηλότοκα (άτοκα) δάνεια τύπου «Εξοικονομώ κατ’ οίκον» μέσω του ΕΣΠΑ. Με το πέρας της περιόδου αποπληρωμής του δανείου, να επιβάλλεται ειδική εισφορά επί του καθαρού αποτελέσματος της επένδυσης πχ 2-4%, στο ΤΧρΕΣ για τη διατήρηση της δυνατότητας χρηματοδότησης με χαμηλότοκα δάνεια σε νέες Ενεργειακές Κοινότητες (εξασφάλιση αειφορίας του Ταμείου).
β. Ειδικών κριτηρίων για ένταξη έργων ΕΣ σε εργαλεία τύπου Jessica,
γ. Αποφυγή εισαγωγής στο σχέδιο νόμου ειδικού προγράμματος επιδότησης από το ΕΣΠΑ, έτσι ώστε να συνδεθεί η έννοια του «Ενεργειακού Συνεταιρισμού» μόνο με τον «προστατευμένο μέχρι ενός σημείου ανταγωνισμό».
Στην παράγραφο 3 του άρθρου 10 να υπάρχει εξειδίκευση του «ειδικές προϋποθέσεις και όροι προνομιακής συμμετοχής ή εξαίρεσης από τις ανταγωνιστικές διαδικασίες υποβολής προσφορών του άρθρου 7 του ν.4414/2016 (Α’149) για σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α. που πρόκειται να λειτουργήσουν από Ε.Κοιν» ως «Να υπάρχει δέσμευση για τους ΕΣ, συγκεκριμένου ποσοστού ισχύος (π.χ. 10% επί της συνολικής ισχύος που δημοπρατείται σε κάθε διαγωνισμό για κάθε τεχνολογία). Η διανομή του συγκεκριμένου ποσοστού ισχύος, στους διαγωνισμούς της κάθε τεχνολογίας, να γίνεται με συγκεκριμένα-εξειδικευμένα για αυτούς κριτήρια, μόνο μεταξύ των ΕΣ που συμμετέχουν σε αυτούς. Τέτοια κριτήρια, εκτός της χαμηλότερης τιμής, προτείνεται να σχετίζονται με τις ειδικές περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες στην περιοχή δράσης τους, όπως εάν η περιοχή εγκατάστασης είναι προστατευόμενη περιοχή ή δυσμενείς κοινωνικές συνθήκες (πχ ποσοστό ανεργίας, το κατά κεφαλήν εισόδημα). Ο διαγωνισμός αυτός θα πρέπει να προηγείται του αντίστοιχου για τους κοινούς επενδυτές. Το υπολειπόμενο της ισχύος σε κάθε διαγωνισμό, εφόσον δεν διατίθεται σε ΕΣ θα μπορεί να διατεθεί στους κοινούς επενδυτές.
6. Από τον ν. 4387/2016, άρθρο 39, παρ. 7, προκύπτει πως τα μέλη των Αστικών Συνεταιρισμών (άρα και των Εν. Κοιν. του παρόντος προσχεδίου) δεν θα εξαιρούνται των ασφαλιστικών εισφορών υπέρ του ΕΦΚΑ για το εισόδημα που θα εξασφαλίζουν από την συμμετοχή τους στον Συνεταιρισμό αυτό. Θεωρούμε ιδιαίτερα μειονεκτικό το καθεστώς αυτό των Εν. Κοιν., αφού σύμφωνα με τον ίδιο νόμο στις ΑΕ μόνο τα μέλη ΔΣ με ποσοστό άνω του 3% στο μετοχικό κεφάλαιο είναι υπόχρεα ασφαλιστικών εισφορών ενώ στις ΙΚΕ, ακόμη καλύτερα, μόνο ο διαχειριστής. Η ανισορροπία και το αντικίνητρο αυτό σε βάρος των Εν. Κοιν. νομίζουμε είναι εκ των ων ουκ άνευ να θεραπευθούν, οπότε ασφαλιστικά και σε αυτούς θα πρέπει κατ’ ελάχιστον να προβλέπεται ότι στις ΑΕ ή ακόμη καλύτερα ότι ισχύει στις ΙΚΕ.
2. Η κινητροδότηση που επιφυλάσσει στο άρθρο 10 το προσχέδιο νόμου για τις Εν. Κοιν και πρωτίστως η προτεραιότητα τους στην αδειοδότηση (σε λήψη άδειας ΡΑΕ, προνομιακούς όρους συμμετοχής ή παντελούς εξαίρεσης από ανταγωνιστικές διαδικασίες του άρθ. 7 του ν. 4414 για κατοχύρωση 20ετούς τιμής πώλησης της παραγόμενης ενέργειας, προτεραιότητα σε λήψη ΑΕΠΟ και έκδοση όρων σύνδεσης στα δίκτυα, προνομιακές χρεώσεις για χρήση Φο.Σ.Ε.Τε.Κ) είναι εξόχως θετική. Μέσω αυτής αποφορτίζεται η ανάγκη των συνεταιριστικών σχημάτων να αγοράσουν ώριμα αδειοδοτημένα έργα, αφού τους δίνεται πλέον η δυνατότητα με χρονικά συνοπτικότερες διαδικασίες, ένεκα της προτεραιότητας που προαναφέρθηκε, ρεαλιστικά να αδειοδοτήσουν εξαρχής το δικό τους έργο ΑΠΕ.
Μαζί με τα υπόλοιπα κίνητρα του άρθρου 10 είναι νομίζουμε ικανά να ωθήσουν και αρκετούς ιδιώτες που είτε δεν έχουν τα χρήματα να υλοποιήσουν τα αδειοδοτημένα έργα ΑΠΕ τους, είτε τα έργα αυτά είναι μπλοκαρισμένα από άλλα που προηγούνται π.χ. σε λήψη όρων σύνδεσης οπότε δεν προχωρούν, να αποταθούν σε τρίτους για σύσταση Εν. Κοιν. τουλάχιστον 15 μελών όπως προβλέπει η παρ. 4 του άρθρου 2 και έτσι να υλοποιήσουν αμεσότερα το σχετικό έργο.
Στην παρ. 5 του άρθρου 10 να προστεθεί και ΟΤΑ β΄ βαθμού.
Επίσης, οι Ε.Κ. να απαλλάσσονται από την απόδοση υφιστάμενων ή μελλοντικών τελών ή/και παρακρατήσεων.
Κρίνεται ως ιδιαίτερα σημαντική η δυνατότητα αξιοποίησης των μικρών Α/Γ μέχρι 50 kW από τις Ε.Κοιν., διότι μπορούν να διαχυθούν στο μέγιστο δυνατό βαθμό σε όλη την Ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα στα μεσαία και μικρομεσαία εισοδηματικά στρώματα με οικολογική συνείδηση που ταυτόχρονα αναζητούν επενδυτικό έναυσμα, ιδιαιτέρως στην Ελληνική περιφέρεια και τα νησιά στα οποία υπάρχει υψηλό και αξιοποιήσιμο αιολικό δυναμικό.
Η δράση αυτή μπορεί να συμβάλει στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής, αποτελώντας μέρος του ενεργειακού μείγματος της χώρας, καθώς και στην ανεξαρτητοποίηση από πεπαλαιωμένες συμβατικές και ρυπογόνες λύσεις που σήμερα χρησιμοποιούνται ευρέως.
Κατ’ αυτόν τον τρόπο και μέσω των Ε.Κοιν. η ανάπτυξη των μικρών Α/Γ, θα συμβάλλει στην επίτευξη του Εθνικού στόχου, δηλ. της συμμετοχής ποσοστού τουλάχιστον 30% από ΑΠΕ, στο ενεργειακό ισοζύγιο της χώρας μέχρι το 2030, παρέχοντας παράλληλα ένα επιπλέον οικονομικό κίνητρο στους πολίτες για τη διάδοση και περαιτέρω ανάπτυξη του μοντέλου των Ε.Κοιν στην Ελλάδα.
Προτείνεται συνεπώς, να επιτρέπεται στις Ε.Κοιν. κατ’ εξαίρεση, η εγκατάσταση και λειτουργία αιολικών σταθμών με μικρές ανεμογεννήτριες ισχύος έως 50 kW, με σκοπό την πώληση της παραχθείσας ηλεκτρικής ενέργειας, δια μέσου σχετικής συμβάσεως αγοραπωλησίας με τον ΛΑΓΗΕ.
Η αδειοδοτούμενη ως άνω ισχύς για τις Ε.Κοιν. προτείνεται να είναι πέραν τυχόντος ετησίου ορίου ισχύος, το οποίο θα ορίζεται από θεσμοθετημένο Εθνικό πρόγραμμα ανάπτυξης μικρών ανεμογεννητριών.
Για την ανωτέρω πώληση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας προτείνεται να ορίζεται σταθερή αποζημίωση της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας ίση με 190 €/MWh με σύστημα αποζημίωσης Feed In Τariff (FIT), για όλη τη διάρκεια της σχετικής σύμβασης αγοραπωλησίας.
Η διάρκεια ισχύος των σχετικών συμβάσεων αγοραπωλησίας προτείνεται να ορίζεται σε 25 έτη με δικαίωμα ανανέωσης τους για ίσο χρονικό διάστημα.
Για την έκδοση των σχετικών όρων σύνδεσης της μικρής Α/Γ με το δίκτυο διανομής προτείνεται να απαιτείται από τον αρμόδιο Διαχειριστή η προσκόμιση πιστοποιητικού που να βεβαιώνει ότι η Α/Γ σχεδιάστηκε με βάση το πρότυπο IEC 62400-2 και ότι άλλο προβλέπεται από τις οδηγίες της ΕΕ σχετικά με την ηλεκτρική συμβατότητα των Α/Γ με τα δίκτυα διασύνδεσης.
Με την έκδοση των όρων σύνδεσης των ανωτέρω σταθμών, προτείνεται η θέσπιση καταβολής εγγυητικής επιστολής προς το Διαχειριστή Δικτύου, ύψους 100€ ανά Kw (με μέγιστο τις 5.000€ για τα 50 kw) και διάρκειας 180 ημερών.
Εάν απαιτείται ο καθορισμός ενός μέγιστου αριθμού μικρών Α/Γ που θα έχει το δικαίωμα κατοχής και λειτουργίας κάθε Ε.Κοιν., αντί του καθορισμού ενός απόλυτου αριθμού (λ.χ. 20 ή 15) προτείνεται να λαμβάνεται υπόψη και το πλήθος των μελών της Ε.Κοιν.
Άρθρο 10, παρ. 3 και 4, 10 και 11: Διαγραφή
Προτείνεται να απαλειφθούν οι παρ. 3 και 4, καθώς τα προνόμια αυξάνουν το κόστος για τους καταναλωτές και αλλοιώνουν τον ανταγωνισμό!!! Επίσης, ομοίως και οι παρ. 10 και 11.
Οι Ε.Κ. να απαλλάσσονται και από τέλη υπέρ της διακοψιμότητας
Να γίνει σαφέστερη η δυνατότητα ένταξη έργων ΑΠΕ από Ε.Κ. σε αναπτυξιακό νόμο ή προγράμματα ΕΣΠΑ, δεδομένου ότι με την ισχύουσα νομοθεσία κάποιες κατηγορίες έργων ΑΠΕ (π.χ. αιολικά πάρκα) δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα.
Άρθρο 10, Οικονομικά κίνητρα και μέτρα στήριξης των Ε.Κοιν.
παραγρ. 1 : «Ο συντελεστής φορολογίας εισοδήματος νομικών προσώπων και νομικών οντοτήτων που ισχύει κατά το χρόνο σύστασης της Ε.Κοιν. παραμένει σταθερός για χρονικό διάστημα πέντε (5) ετών».
Στις επενδύσεις μονάδων παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, ο χρόνος απόσβεσης χωρίς επιδοτήσεις ξεπερνάει πάντα την πενταετία και κυμαίνεται από 8 έως 15 χρόνια.
Πρόταση 7η : Η σταθερότητα του συντελεστή φορολογίας να παραμένει για τουλάχιστον 10 χρόνια.
παραγρ. 2 : «Οι Ε.Κοιν. δύνανται να εντάσσονται στο ν.4399/2016 (Α΄ 117) όπως ισχύει, εφαρμοζομένων αναλογικά των διατάξεων του νόμου αυτού για τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (Κοιν.Σ.Επ.) του ν.4430/2016 (Α’ 205), καθώς και σε άλλα προγράμματα χρηματοδοτούμενα από εθνικούς πόρους ή πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τους σκοπούς τους».
Ο Αναπτυξιακός Νόμος 4399/2016 είναι κομμένος και ραμμένος στα μέτρα της ιδιωτικής κερδοσκοπικής οικονομίας και εκτιμάται ότι θα απορροφήσει για μια ακόμη φορά πάνω από το 95% των δημόσιων ενισχύσεων.
Με την πρόβλεψη αυτή, σε συνδυασμό με τις παραπάνω γενικές εισαγωγικές παρατηρήσεις, προβλέπεται στον τομέα της ενέργειας, να αφαιρεθούν ακόμη και τα ψίχουλα που ήταν να δοθούν για την ανάπτυξη των ΑΠΕ μέσω της Κοινωνικής Αλληλέγγυας Οικονομίας (ΚΑΛΟ), για να δοθούν και πάλι στον ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα.
Πρόταση 8η : Οι Ε.Κοιν. δύνανται να εντάσσονται στο ν.4399/2016 (Α΄ 117) όπως ισχύει καθώς και σε άλλα προγράμματα χρηματοδοτούμενα από εθνικούς πόρους ή πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τους σκοπούς τους, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν ενταχθεί στο Μητρώο Φορέων ΚΑΛΟ του ν.4430/2016 (Α’ 205).
Η ίδια πρόταση (8η) ισχύει και για όλες τις παραγράφους – 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, – οι οποίες αφορούν στα οικονομικά κίνητρα και μέτρα στήριξης των Ε. Κοιν., ώστε αυτά να μην είναι στην πράξη «μια ακόμη μεγάλη προσφορά στον ιδιωτικό κερδοσκοπικό τομέα της ενέργειας».
παραγρ. 11. : » Με την ανωτέρω υπουργική απόφαση δύναται να διαφοροποιείται ο τρόπος συμψηφισμού βάσει του μεγέθους των σταθμών, του επιπέδου τάσης σύνδεσης και των ειδικότερων χαρακτηριστικών των τιμολογίων κατανάλωσης. Με την ίδια απόφαση, με μέγιστο όριο τα 500 kW για τους σταθμούς Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α., ορίζονται τα ανώτατα όρια εγκατεστημένης ισχύος, διαφοροποιημένα ανά ηλεκτρικό σύστημα διασυνδεδεμένο ή αυτόνομο»,…
Το όριο των 500 kW αποτελεί σημαντικό περιοριστικό παράγοντα τόσο από άποψη ισχύος – ενέργειας όσο και πλήθους μελών που μπορούν να συμμετέχουν σε μια Ε.Κοιν. Για παράδειγμα, για ένα Φ/Β σύστημα με Virtual Net Metering, αυτό θα αντιστοιχούσε στην κατανάλωση περίπου 100 μελών. Από την άλλη, υπάρχει πλήθος περιοριστικών παραγόντων που έχουν να κάνουν με τη διαθέσιμη έκταση, με την ικανότητα του δικτύου να απορροφήσει ισχύ από στοχαστική πηγή ενέργειας κλπ, με την απόσταση της εγκατάστασης από το δίκτυο. Συνεπώς η εισαγωγή ακόμη ενός ορίου χωρίς ουσιαστικό λόγο αποδυναμώνει ακόμη περισσότερο τις Ε.Κοιν.
Πρόταση 9η : Δεν πρέπει να μπαίνει όριο. Αν είναι οπωσδήποτε να τεθεί δεν πρέπει να είναι κάτω των 5 MW.
Η αξιοποίηση των ΑΠΕ από συλλογικά σχήματα μπορεί να αφεθεί «στον πατριωτισμό των Ελλήνων»! Με λίγη καλή τύχη και τις φιλότιμες προσπάθειες κάποιων ιδεολόγων μπορεί κάποτε στο μέλλον να υπάρξει η πολυπόθητη ανάπτυξη! Αντίθετα, στη Γερμανία, η Ομοσπονδία των Συνεταιρισμών αποφάσισε, σχεδίασε και υποστήριξε την οργανωμένη ανάπτυξη ενεργειακών συνεταιρισμών (ΕΣ). Μάλιστα έθεσε ως στόχο τη δημιουργία 3 ΕΣ την εβδομάδα. Για το σκοπό αυτό εκπαίδευσε στελέχη τα οποία έθεσε στη διάθεση όποιων ομάδων πολιτών ενδιαφερόταν να διερευνήσουν τη δημιουργία ενός ΕΣ. Το αποτέλεσμα είναι γνωστό: Πάνω από 900 ΕΣ λειτουργούν αποτελεσματικά παράγοντας ένα μεγάλο μέρος των καθημερινών αναγκών σε ενέργεια (θερμική και ηλεκτρική). Στη χώρα μας, δυστυχώς, οι συνεταιρισμοί δεν έχουν αυτή την οργάνωση και τη δυνατότητα παροχής υποστήριξης σε νέα εγχειρήματα. Ωστόσο, αποδεικνύεται στην πράξη ότι όπου υπάρχουν τοπικοί υποστηρικτικοί μηχανισμοί, η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα ανθίζει. Θα αναφέρω για παράδειγμα το «Οικοσύστημα Καρδίτσας» το οποίο λειτουργεί με όρους αλληλοϋποστήριξης .
Κλείνοντας θα θέλαμε να τονίσουμε ότι η δημιουργία κατάλληλων υποστηρικτικών μηχανισμών θα μπορούσε να είναι μέλημα και της πολιτείας, δεδομένης της κατάστασης και του επιπέδου ανάπτυξης της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας ή της εν γένει Κοινωνικής και Αλληλέγγυας Οικονομίας.
Γι’αυτο το λογο ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ:Να υπάρξει πρόβλεψη ένταξης των Ενεργειακών Κοινοτήτων ως ωφελούμενων σε δράσεις υποστήριξης και ανάπτυξης της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας η συμβουλευτικών υπηρεσιών
Μια μεγάλη πηγή βιομάζας η οποία μένει αναξιοποίητη, είναι τα υπολείμματα των υλοτομιών ή άλλων φροντίδων του δάσους, όπως οι αραιώσεις κλπ. Είναι γνωστό ότι ένα μέρος των υπολειμμάτων (λεπτά κλαδιά, φύλλα) πρέπει να μένουν στο δάσος για λόγους αειφορίας. Επίσης είναι γνωστό ότι κάποιο μέρος των υπολειμμάτων που δεν έχουν εμπορική αξία θα πρέπει να απομακρύνεται από το δάσος, σύμφωνα με τις διαχειριστικές μελέτες. Μάλιστα οι αρμόδιες υπηρεσίες επιβάλουν πρόστιμα στα συνεργεία που δεν το κάνουν. Παρ’ όλα αυτά, επειδή δεν υπάρχουν (ακόμη) αγοραστές αυτού του είδους της βιομάζας, τα συνεργεία (ακόμη και δασικοί συνεταιρισμοί) προτιμούν να εγκαταλείπουν τα υπολείμματα μέσα στο δάσος, πληρώνοντας το πρόστιμο! Τα αποτελέσματα είναι αρνητικά γιατί αυξάνονται οι κίνδυνοι πυρκαγιάς, η ποσότητα των δένδρων που φύονται ανάμεσα στα υπολείμματα είναι κατά 40% μικρότερη λόγω παρεμπόδισης και η ποιότητα (στραβοί κορμοί) είναι χαμηλή. Τα υπολείμματα αυτά είναι γνωστά ως «ξυλεία θρυμματισμού». Αυτό το υλικό είναι ένα από αυτά που αποσκοπεί να αξιοποιήσει η ΕΣΕΚ, δημιουργώντας επιπλέον εισόδημα στους δασεργάτες και κυρίως στα μέλη των δασικών συνεταιρισμών, στους οποίους παρέχει τεχνική υποστήριξη για να προσαρμοστούν στο νέο θεσμικό πλαίσιο το οποίο είναι σε πιο σωστή κατεύθυνση από το προηγούμενο.
Συνεπώς, η ορθολογική αξιοποίηση της «ξυλείας θρυμματισμού» είναι ζητούμενο. Ο νόμος που προβλέπει διαχειριστικά θέματα δασών απαιτεί τη μεταφορά και το στίβαγμα του υλικού σε συγκεκριμένα σημεία ώστε να μπορέσει να κυβιστεί (η λεγόμενη κορμοπλατεία) και μετά να θρυμματιστεί, πράγμα που αυξάνει το κόστος συγκομιδής. Η πρακτική στις χώρες της ΕΕ είναι ο θρυμματισμός σε βολικά σημεία και ο κυβισμός στην καρότσα του φορτηγού, πράγμα που συμπιέζει δραστικά το κόστος.
Γι’ αυτο το λογο ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ: Να αλλάξει ο τρόπος απόληψης της ξυλείας θρυμματισμού και των υπολειμμάτων υλοτομίας που πρέπει να απομακρυνθούν από το δασός ,βάση της διαχειριστικής μελέτης Ειδικότερα βάση της κείμενης νομοθεσίας προβλέπεται η υποχρεωτική μεταφορά της ξυλείας θρυμματισμού σε κορμοπλατεια πριν το θρυμματισμό της . Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την υπερβολική αύξηση του κόστους . Προτείνετε η παροχή δυνατότητας στους δασικούς συνεταιρισμούς να θρυμματίζουν τη ξυλεία θρυμματισμού και τα υπολείμματα , χωρίς την παρεμβολή εργασιών για γραφειοκρατικούς λόγους
Η Πολιτεία επικροτεί (επιδοτώντας) την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα, αλλά εμποδίζει το σταδιακό χτίσιμο της εφοδιαστικής αλυσίδας! Για παράδειγμα, ενώ οι μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας επιτρέπεται να εγκατασταθούν σε εκτάσεις που χαρακτηρίζονται ως γη υψηλής παραγωγικότητας, οι μονάδες που συμβάλουν στη δημιουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας δεν έχουν την ίδια αντιμετώπιση. Η ΕΣΕΚ ανάλωσε 2 χρόνια για να ξεπεράσει το συγκεκριμένο εμπόδιο:.Ενώ επέλεξε οικόπεδο κοντά σε μη κορεσμένη γραμμή του ηλεκτρικού δικτύου, αντιμετώπισε προβλήματα αδειοδότησης για να προχωρήσει στο πρώτο στάδιο του εγχειρήματος .Το στήσιμο της ΕΦΟΔΙΑΣΤΙΚΗΣ ΑΛΥΣΙΔΑΣ.
Γι ‘αυτό το λόγο ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ : Να εξαιρείται κάθε επένδυση που πραγματοποιείται από Ενεργειακή Κοινότητα από την απαγόρευση εγκατάστασης σε « ΓΗ ΥΨΗΛΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑΣ »
Για την παράγραφο 1 προτείνεται :
Ο συντελεστής φορολογίας να παραμένει σταθερός για δέκα (10) έτη και επιπλέον να γίνεται σαφής αναφορά ότι απαγορεύεται η επιβολή κάθε είδους έκτακτης φορολογίας, εισφοράς και λοιπών επιβαρύνσεων που αποφασίζονται μονομερώς από Δημόσιες Υπηρεσίες.
Τεκμηρίωση :
Στις περιπτώσεις επενδύσεων σε μονάδες παραγωγής ενέργειας από ΑΠΕ, ο χρόνος απόσβεσης αυτών χωρίς επιδοτήσεις ξεπερνάει πάντα την πενταετία και κυμαίνεται από 8 έως 15 έτη. Συνεπώς κρίνεται δίκαιο η σταθερότητα του συντελεστή φορολογίας να επεκταθεί σε τουλάχιστον 10 έτη, δεδομένης της ανασφάλειας που δημιούργησε στο παρελθόν η μονομερής από μέρους της Πολιτείας ακύρωση των συμβάσεων παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από κάποιες κατηγορίες εγκαταστάσεων φωτοβολταϊκών καθώς και μια βεβαίωση ότι δεν θα επιβληθούν μονομερώς και εκ των υστέρων έκτακτες οικονομικές επιβαρύνσεις.
Για την παράγραφο 10 :
Πολύ σημαντικό και θετικό σημείο του Ν/Σ, επιπλέον θα έπρεπε να δίνεται το δικαίωμα στην Ε.Κοιν, να καθορίζει ενιαίο ή εξατομικευμένο ποσοστό ενεργειακού συμψηφισμού στα μέλη της Ε.Κοιν.
επίσης (ξανά για το χωροταξικό) προτείνεται:
«Η δραστηριότητα αυτή μπορεί να πραγματοποιείται εντός της Περιφέρειας σε δήμο της οποίας έχει έδρα η Ε.Κοιν.»
Τεκμηρίωση :
Στην περίπτωση εγκατάστασης φωτοβολταϊκών σταθμών και σταθμών μικρών ανεμογεννητριών από Ε.Κοιν. για την κάλυψη ενεργειακών αναγκών των μελών τους με εφαρμογή εικονικού ενεργειακού συμψηφισμού πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στην Ε.Κοιν να αποφασίζει εάν θα εφαρμόζει ίδιο ποσοστό συμψηφισμού ή ιδιαίτερο ποσοστό ενεργειακού συμψηφισμού προς κάθε μέλος της καθώς και ενός ανώτατου εύρους ποσοστών συμψηφισμού (πχ 1 προς 5), έτσι ώστε να υπάρχει κίνητρο απόκτησης περισσότερων της μιας μερίδας για τα μέλη, αλλά και αποφυγής της μετατροπής της Ε.Κοιν σε σχήμα εξυπηρέτησης ολιγαρχίας. Εννοείται ότι η αρχή «ένα μέλος – μια ψήφος ανεξάρτητα από το πλήθος των μερίδων κάθε μέλους» συνεχίζει να ισχύει.
Η δράση αυτή ουσιαστικά ακυρώνεται, εάν περιορσιθεί στα όρια της Περιφερειακής Ενότητας και προτείνεται κατ΄ ελάχιστον δράση στα όρια Περιφέρειας.
Για την παράγραφο 11 :
Το όριο των 500 kW αποτελεί σημαντικό περιοριστικό παράγοντα, προτείνεται όριο 5 MW, εφόσον χρειάζεται καν να τίθεται όριο ισχύος, πέρα από αυτό που εισάγει κάθε φορά το αντίστοιχο διασυνδεμένο δίκτυο ενέργειας.
Τεκμηρίωση :
Το όριο των 500 kW αποτελεί σημαντικό περιοριστικό παράγοντα, τόσο από άποψη ισχύος – ενέργειας όσο και πλήθους μελών που μπορούν να συμμετέχουν σε μια Ε.Κοιν. Για παράδειγμα, για ένα Φ/Β σύστημα 500 kW με Virtual Net Metering, αυτό θα αντιστοιχούσε στην κατανάλωση περίπου 100 μελών. Από την άλλη, υπάρχει πλήθος περιοριστικών παραγόντων της ισχύος που έχει να κάνει με τη διαθέσιμη έκταση, με την ικανότητα του δικτύου να απορροφήσει ισχύ από στοχαστική πηγή ενέργειας, με την απόσταση της εγκατάστασης από το δίκτυο κλπ και συνεπώς η εισαγωγή ακόμη ενός ορίου χωρίς ουσιαστικό λόγο αποδυναμώνει την ελκυστικότητα των Ε.Κοιν. και δημιουργεί την εντύπωση ότι οι Ε.Κοιν. προορίζονται μόνο για τα μικρά τοπικά έργα, αφήνοντας τα μεσαίου και μεγάλου μεγέθους στις ΑΕ.
ΓΕΝΙΚΑ :
Γενικά θα θέλαμε να παρατηρήσουμε ότι αρνητική εντύπωση δημιουργεί η πολύ μικρή διάρκεια του χρόνου διαβούλευσης (10 ημέρες) ενός τόσο σημαντικού νόμου. Εμείς, ως υπό δημιουργία Ενεργειακός Συνεταιρισμός που προετοιμάζεται εδώ και 6 μήνες περίπου πάνω στο θέμα, αισθανθήκαμε ιδιαίτερα πιεσμένοι χρονικά για να συμμετέχουμε -έστω και την τελευταία μέρα. Επομένως, φυσικά πρόσωπα ή φορείς που έρχονται για πρώτη φορά σε επαφή με το θέμα, πιστεύουμε ότι δεν θα είχαν καμιά δυνατότητα σοβαρής και έγκαιρης υποβολής σχολίων.
Τέλος, πιστεύουμε ότι αυτό το Σ/Ν θα έπρεπε να ήταν αποτέλεσμα διυπουργικής συνεργασίας (πχ Υπ. Εργασίας, Εσωτερικών και ΥΠΕΝ) και όχι έργο ενός μόνο Υπουργείου.
Σχετικά με την σταθερότητα των φορολογικών συντελεστών (της παραγράφου 1), προτείνω να γίνει για χρονικό διάστημα τουλάχιστον δέκα (10) ετών, και η σταθερότητα αυτή να είναι πλήρης και ειλικρινής, δηλαδή άνευ θέσπισης νέων λ.χ. τελών, κρατήσεων υπέρ τρίτων, εισφορών κλπ..
Αφενός, η φορολογική απόσβεση των φωτοβολταϊκών και Α/Γ είναι δεκαετής και αφετέρου, και πιο σημαντικό, τα τελευταία επτά (7) μνημονιακά χρόνια, μια σειρά διατάξεων όπως : η μονομερής μεταβολή των συμβολαιοποιημένων τιμών (N.4254/2014 – ΦΕΚ 85/Α/07.04.2014), τα τέλη επιτηδεύματος (από 2012), οι εφάπαξ εισφορές, οι εισφορές αλληλεγγύης (2013-2014), το τέλος ασφαλούς εφοδιασμού (από 2016) κλπ., είχαν ως αποτέλεσμα την νέκρωση της αγοράς των ΑΠΕ, που για μια χώρα σαν την Πατρίδα μας, αυτό αποτελεί έγκλημα.
Σήμερα, με την υπάρχουσα κατάσταση του τραπεζικού συστήματος, η «ανάσταση» είναι δυσκολότερη. Το μόνο ίσως πλέον που θα μπορούσε να δώσει μια ώθηση, είναι η πολιτική βούληση για στήριξη και παροχή πρόσθετων οικονομικών κινήτρων.
Όσον αφορά περιπτώσεις ενεργειακού συμψηφισμού(παράγραφος 11, άρθρου 10) προς όφελος των ενεργειακών αναγκών των μελών, καλό θα ήταν να μην ισχύει ο περιορισμός του 75% των μελών τα οποία πρέπει να έχουν κάποιο δικαίωμα(ψιλή ή πλήρους κυριότητας ή επικαρπίας, ή να είναι δημότες κ.ο.κ.) εντός του ακινήτου ή της περιοχής στην οποία θα γίνει η επένδυση(Άρθρο 2, Παρ. 3). Ειδικότερα σε περιπτώσεις αστικών κέντρων και ειδικότερα μεγάλων κτιρίων(οικιών ή γραφείων) που για να ενταχθεί κάποιος σε καθεστώς netmetering πρέπει να συναινέσουν όλοι οι ιδιοκτήτες είναι ανέφικτο. Διότι ακόμα και ένας να αρνηθεί(περίπτωση σχεδόν βέβαιη, ειδικά σε κτίρια με πολλούς ιδιοκτήτες) δεν μπορεί να να γίνει κάποια κίνηση. Επομένως αν κάποιος διαθέτει ένα ακίνητο εκτός αστικών κέντρων θα μπορούσε σε αυτό να κάνει μια επένδυση μαζί με άλλους που ενδιαφέρονται για ενεργειακό συμψηφισμό. Αυτό είναι ακόμα σημαντικότερο για επιχειρήσεις οι οποίες εκ της φύσεως τους καταναλώνουν πολλές κιλοβατώρες ηλεκτρικό ρεύμα. Χαρακτηριστικά γνωρίζω περιπτώσεις στην Αττική κτιρίου γραφείων στο Μοναστηράκι(επί της οδού Μιαούλη) και πολυκατοικίας στην Κυψέλη(επί της οδού Σκύρου) στις οποίες υπάρχουν πλέον των 50 ιδιοκτητών και ενώ υπάρχει η επιφάνεια, μένει αναξιοποίητη επειδή κάποιες μειοψηφίες αρνούνται να συναινέσουν. Συνεπώς όταν πρόκειται για αυτοκατανάλωση και αν προβλέπεται στο καταστατικό, θα μπορούσε να υπάρξει κάποια ειδική αναφορά. Σε αντίστοιχη περίπτωση πρέπει να συνυπολογιστεί και το όφελος που θα υπάρξει καθώς κεφάλαια θα κινηθούν προς τον χώρο των φωτοβολταικών που είναι σε νάρκωση. Τέλος αν υπάρξει επιδότηση φωτοβολταικών για ιδιοκατανάλωση από το πρόγραμμα «εξ’ οικονομώ κατ’ οίκον 2» καλό θα ήταν να υπάρξει πρόβλεψη και για συμμετοχή σε ενεργειακό συνεταιρισμό.