Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

1. Η εκμετάλλευση των λατομείων τελεί υπό την εποπτεία του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
2. Ο προϊστάμενος της κατά τόπο αρμόδιας Επιθεώρησης του ΣΕΠΔΕΜ ασκεί τον έλεγχο των λατομείων, ελέγχει την ορθή εφαρμογή των διατάξεων του ΚΜΛΕ για την έρευνα και εκμετάλλευση των λατομείων και τις εγκαταστάσεις επεξεργασίας των προϊόντων αυτών μέσα στους αντίστοιχους λατομικούς χώρους. Ελέγχει επίσης την εφαρμογή της εγκεκριμένης τεχνικής μελέτης και διατάσσει την τροποποίησή της, επιβάλλοντας στους διενεργούντες την έρευνα και εκμετάλλευση, τα τυχόν απαιτούμενα συμπληρωματικά μέτρα για την ορθολογική έρευνα και εκμετάλλευση των λατομείων και την ασφάλεια των έργων, της ζωής και της υγείας των εργαζομένων, των περιοίκων και των διερχομένων. Όπου στις προϋφιστάμενες του παρόντος νόμου διατάξεις, που διατηρούνται σε ισχύ, αναφέρεται «Επιθεωρητής Μεταλλείων», νοείται ο προϊστάμενος της κατά τόπο αρμόδιας Επιθεώρησης του ΣΕΠΔΕΜ. Ειδικώς, για τα θέματα τήρησης των ΑΕΠΟ και γενικότερα αποκατάστασης του περιβάλλοντος των λειτουργούντων λατομείων και διαχείρισης των εξορυκτικών αποβλήτων, ο έλεγχος ασκείται από τις κατά το νόμο αρμόδιες αρχές, όπως αυτές καθορίζονται από άρθρο 20 του Ν. 4014/2011.
3. Κάθε παράβαση από τον εκμεταλλευτή των διατάξεων του ΚΜΛΕ, των εντολών του προϊστάμενου της κατά τόπο αρμόδιας Επιθεώρησης του ΣΕΠΔΕΜ, καθώς και κάθε παράβαση των παραγράφων 4 και 6 του άρθρου 16, τιμωρείται με χρηματικό πρόστιμο από τριακόσια (300) ΕΥΡΩ έως είκοσι χιλιάδες (20.000) ΕΥΡΩ, που επιβάλλεται με αιτιολογημένη απόφαση του προϊστάμενου της αρμόδιας Επιθεώρησης του ΣΕΠΔΕΜ, ο οποίος συντάσσει και αποστέλλει στο Δημόσιο Ταμείο τίτλο βεβαίωσης (χρηματικό κατάλογο) για την είσπραξή του, σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων.
Κατ’ εξαίρεση, αποκλειστικά στην περίπτωση παραβάσεων, που δεν έχουν τελεστεί καθ’ υποτροπή, κατά την κρίση του ο προϊστάμενος της κατά τόπο αρμόδιας Επιθεώρησης του ΣΕΠΔΕΜ, αντί των ανωτέρω χρηματικών ποινών, μπορεί να επιβάλλει στον εκμεταλλευτή το μέτρο της έγγραφης σύστασης προς συμμόρφωση. Στην έγγραφη σύσταση ορίζονται οι ενέργειες στις οποίες οφείλει να προβεί ο εκμεταλλευτής, καθώς και συγκεκριμένη χρονική προθεσμία ολοκλήρωσής τους. Μετά το πέρας της προθεσμίας ελέγχεται με κάθε πρόσφορο μέσο η συμμόρφωσή του από την αρμόδια Επιθεώρηση του ΣΕΠΔΕΜ.
Αποκλείεται η επιβολή του μέτρου της σύστασης για παραβάσεις διοικητικών διαδικασιών που η μη τήρησή τους μπορεί να έχει επιπτώσεις στην υγεία, στην ασφάλεια, στην ορθολογική εκμετάλλευση, στο ανθρωπογενές και στο φυσικό περιβάλλον.
Το ύψος του προστίμου ανά παράβαση εξαρτάται από τρεις συντελεστές: 1) τη σοβαρότητα της παράβασης (σ), 2) την επαναληπτικότητα της παράβασης (ε) και 3) τον αριθμό εργαζομένων του έργου (α).
Η επιλογή του συντελεστή σ γίνεται κατά την κρίση των Επιθεωρητών Μεταλλείων (ελεγκτών μηχανικών) με τη βοήθεια του Πίνακα 1:

Πίνακας 1
Σοβαρότητα         Συντελεστής σ
Χαμηλή                          1
Σημαντική                     4
Υψηλή                            9
Η επιλογή του συντελεστή ε γίνεται με τη βοήθεια του Πίνακα 2:

Πίνακας 2
Επαναληπτικότητα                                                                             Συντελεστής ε
Η παράβαση δεν έχει επαναληφθεί                                                               1
Η παράβαση έχει επαναληφθεί μία φορά                                                    5
Η παράβαση έχει επαναληφθεί περισσότερες από μία φορές                10

Η επιλογή του συντελεστή α γίνεται με τη βοήθεια του Πίνακα 3:

Πίνακας 3
Αριθμός εργαζομένων στο έργο                  Συντελεστής α
0-3                                                                                1
4-20                                                                             3
21-50                                                                           6
> 50                                                                             9

Ο αριθμός εργαζομένων περιλαμβάνει το σύνολο του προσωπικού που απασχολείται στο έργο άμεσα και εργολαβικά.
Για τον προσδιορισμό του προστίμου π, υπολογίζονται αρχικά τα μόρια της παράβασης (μπ), που προκύπτουν ως το γινόμενο των τριών συντελεστών:

μπ = σ • ε • α
Στη συνέχεια, με βάση τα υπολογισμένα μόρια της παράβασης μπ, επιλέγεται η κλίμακα προσδιορισμού του προστίμου από τον Πίνακα 4, από την οποία προκύπτει το εύρος του προς υποβολή προστίμου:

Πίνακας 4
Κλίμακα  Μόρια παράβασης μπ                Εύρος προστίμου π (€)
1                              1 – 5                                                 300 – 1.500
2                             6 – 15                                            1.501 – 3.000
3                            16 – 35                                           3.001 – 5.000
4                            36 – 75                                           5.001 – 8.000
5                             76 – 155                                        8.001 – 12.000
6                           156 – 315                                       12.001 – 16.000
7                             > 315                                           16.001 – 20.000

4. Ο προϊστάμενος της αρμόδιας Επιθεώρησης του ΣΕΠΔΕΜ, μπορεί να διατάξει με πλήρως αιτιολογημένη απόφασή του, που κοινοποιείται στον εκμεταλλευτή και στην αρμόδια Αστυνομική Αρχή, την επιβολή περιοριστικών μέτρων στην έρευνα ή εκμετάλλευση του λατομείου, ιδίως δε την προσωρινή ή οριστική διακοπή του συνόλου ή μέρους των εργασιών έρευνας ή εκμετάλλευσης, στις περιπτώσεις παραβιάσεων της παραγράφου 3, κατά τις οποίες τίθεται σε κίνδυνο η ζωή και η υγεία των εργαζομένων, των περιοίκων και των διερχομένων ή η ασφάλεια κτισμάτων, έργων κοινής ωφελείας ή διενεργείται ανορθολογική εκμετάλλευση κατά παράβαση των διατάξεων του ΚΜΛΕ, καθώς και όταν δεν υπάρχουν σε ισχύ εγκεκριμένοι περιβαλλοντικοί όροι της εκμετάλλευσης, Στην απόφαση αυτή ορίζονται τα συγκεκριμένα περιοριστικά μέτρα, τα μέτρα για την ασφαλή λειτουργία του λατομείου και οι προθεσμίες συμμόρφωσης του εκμεταλλευτή προς τα μέτρα αυτά.
5. Όποιος εκμεταλλεύεται ή εξορύσσει ή αποκομίζει λατομικά ορυκτά χωρίς να έχει το σχετικό δικαίωμα, τιμωρείται ποινικώς με φυλάκιση τουλάχιστον τριών (3) μηνών και διοικητικώς με χρηματικό πρόστιμο από πέντε χιλιάδες (5.000) ΕΥΡΩ έως διακόσιες εβδομήντα χιλιάδες (270.000) ΕΥΡΩ, που επιβάλλεται με απόφαση του προϊστάμενου της αρμόδιας Επιθεώρησης του ΣΕΠΔΕΜ και βεβαιώνεται και εισπράττεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κώδικα Είσπραξης Δημοσίων Εσόδων. Η ανωτέρω διοικητική κύρωση επιβάλλεται επιπλέον των κυρώσεων του άρθρου 59 του ν.4442/2016 (Α’230).
Η διαπίστωση των παραβάσεων μπορεί να γίνεται από τις αρμόδιες Επιθεωρήσεις του ΣΕΠΔΕΜ, τις Αστυνομικές Αρχές, τις δασικές ή άλλες Δημόσιες Υπηρεσίες, οι οποίες είναι υποχρεωμένες να ενημερώνουν αμελλητί τις αρμόδιες Επιθεωρήσεις του ΣΕΠΔΕΜ.
Το ύψος της εν λόγω επιβαλλόμενης διοικητικής κύρωσης είναι ανάλογο με την επαναληπτικότητα και τη σοβαρότητα της παράβασης, υπολογίζεται δε ως εξής:
• Αν πρόκειται για παράβαση που τελείται για πρώτη φορά, ανάλογα με τα μέσα που χρησιμοποίησε ο παραβάτης επιβάλλεται αρχικό πρόστιμο π0, σύμφωνα με τον Πίνακα 1.

Πίνακας 1
Ταξινόμηση παράβασης                                                                                                                              Εύρος προστίμου (€)
Χειρωνακτικές εργασίες ή χρήση μηχανικού εξοπλισμού εξόρυξης-φόρτωσης-μεταφοράς        5.000 ≤ π0 ≤ 30.000
Χρήση μηχανικού εξοπλισμού επεξεργασίας                                                                                         15.000 ≤ π0 ≤ 60.000
Χρήση εκρηκτικών υλών                                                                                                                             30.000 ≤ π0 ≤ 90.000

Σε περίπτωση που η παράβαση μπορεί να ταξινομηθεί σε περισσότερες από μία κατηγορίες του Πίνακα 1, τότε το πρόστιμο π0 υπολογίζεται με βάση τη σοβαρότερη από αυτές.
• Αν πρόκειται για παράβαση που έχει τελεστεί για περισσότερες από μία φορές, το πρόστιμο πi υπολογίζεται ως η μέγιστη τιμή: 1) του τριπλάσιου του προστίμου πi-1 που είχε επιβληθεί στην αμέσως προηγούμενη παράβαση ή 2) του μέγιστου ποσού που αντιστοιχεί στην κατηγορία στην οποία ταξινομείται η τρέχουσα παράβαση με βάση τον Πίνακα 1.
Τα παρανόμως παραχθέντα λατομικά προϊόντα περιέρχονται στην οικεία Αποκεντρωμένη Διοίκηση, εφόσον προέρχονται από δημόσιο χώρο, ή στην οικεία περιφέρεια, σε κάθε άλλη περίπτωση. Τα υλικά αυτά, καταρχήν, χρησιμοποιούνται για την επαναφορά του αναγλύφου και την αποκατάσταση του χώρου και τα εναπομείναντα εκποιούνται με πλειοδοτική δημοπρασία από την κατά περίπτωση αρμόδια για τη διαχείρισή τους υπηρεσία, στην οποία περιέρχεται το προκύπτον από την εκποίηση τίμημα.
Σε περίπτωση καθ΄ υποτροπή τέλεσης της παράβασης, με την απόφαση επιβολής προστίμου, διατάσσεται και η σφράγιση των τυχόν υπαρχόντων ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων επεξεργασίας, καθώς και η κατάσχεση του κινητού εξοπλισμού (εξόρυξης, φόρτωσης και μεταφοράς) του διενεργούντος την παράνομη πράξη.
Μετά την απόρριψη της προβλεπόμενης στο άρθρο 19 ενδικοφανούς προσφυγής ή την παρέλευση άπρακτου του χρονικού διαστήματος για την άσκησή της, η απόφαση της επιβολής του προστίμου καθίσταται εκτελεστή και κοινοποιείται στην αρμόδια Περιφέρεια. Ο αρμόδιος Περιφερειάρχης, εκδίδει αμελλητί, απόφαση, με την οποία συγκροτεί τριμελή επιτροπή, αποτελούμενη από υπαλλήλους της Περιφέρειας, η οποία διενεργεί τη σφράγιση των τυχόν υπαρχόντων εγκαταστάσεων και την κατάσχεση του κινητού εξοπλισμού.
Η απόφαση της επιβολής του προστίμου κοινοποιείται και σε όλες τις αρμόδιες αρχές για τις δικές τους ενέργειες, προκείμενου να παράσχουν τη συνδρομή τους, εφόσον αυτή καθίσταται αναγκαία, ιδίως στην αρμόδια Εισαγγελία Πλημμελειοδικών, στην αρμόδια Αστυνομική Αρχή και στις αρμόδιες δασικές Υπηρεσίες, σε περίπτωση παράνομης εξόρυξης σε δασικές ή δημόσιες χορτολιβαδικές εκτάσεις. Η απόφαση σφράγισης κοινοποιείται και στον πάροχο ηλεκτρικής ενέργειας για τη διακοπή της παροχής ηλεκτρικού ρεύματος στις εγκαταστάσεις αυτές.
Η εκποίηση του εξοπλισμού πραγματοποιείται από την οικεία Περιφέρεια μετά την επικύρωση της κατάσχεσης από το αρμόδιο δικαστήριο και σε περίπτωση αγόνου της εκποιήσεως, αυτά διατίθενται στον οικείο Δήμο ή καταστρέφονται με τη σύνταξη πρωτοκόλλου καταστροφής, με ευθύνη της ανωτέρω επιτροπής. Το προκύπτον από την εκποίηση τίμημα κατατίθεται υπέρ ειδικού λογαριασμού που δημιουργείται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπό τη διαχείριση του Πράσινου Ταμείου. Ο λογαριασμός του προηγούμενου εδαφίου θα είναι πλήρως ανταποδοτικός και θα αφορά αποκλειστικά σε έργα αποκατάστασης λατομείων, απαγορευομένης της διάθεσης του για άλλο σκοπό. Στην περίπτωση που η παράνομη εξόρυξη πραγματοποιήθηκε σε εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία, το ποσό αποδίδεται στις δασικές υπηρεσίες, για την αποκατάσταση του δασογενούς περιβάλλοντος. Ως μεσεγγυούχος και ευθυνόμενος για τη φύλαξη των κατασχεμένων υλικών ορίζεται ο Περιφερειάρχης.
6. Τα πρόστιμα που προβλέπονται στην παράγραφο 3, πλην εκείνων που αφορούν δημοτικά λατομεία, καθώς και στην παράγραφο 4 του άρθρου 16, αποδίδονται στους πρωτοβάθμιους Ο.Τ.Α. στην Περιφέρεια των οποίων λειτουργεί το λατομείο, αφαιρούμενων των πιστώσεων που προβλέπονται υπέρ του ΣΕΠΔΕΜ από την παράγραφο 1 του άρθρου 51 του Ν.4409/2016 (ΦΕΚ 136Α).
Τα πρόστιμα που προβλέπονται στην παράγραφο 5, καθώς κι εκείνα της παραγράφου 3 που αφορούν λατομεία επί δημοτικών εκτάσεων, αφαιρούμενων των πιστώσεων υπέρ του ΣΕΠΔΕΜ ως ανωτέρω, αποδίδονται υπέρ ειδικού λογαριασμού που δημιουργείται στο Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας υπό τη διαχείριση του Πράσινου Ταμείου. Ο λογαριασμός του προηγούμενου εδαφίου θα είναι πλήρως ανταποδοτικός και θα αφορά αποκλειστικά σε έργα αποκατάστασης λατομείων, απαγορευομένης απολύτως της διάθεσης του για άλλο σκοπό. Στην περίπτωση που η παράνομη εξόρυξη πραγματοποιήθηκε σε εκτάσεις που προστατεύονται από τη δασική νομοθεσία, το ποσό αποδίδεται στις δασικές Υπηρεσίες, για την αποκατάσταση του δασογενούς περιβάλλοντος.
7. Τα πρόστιμα , που προβλέπονται στις παραγράφους 3 και 5, οι κλίμακες του Πίνακα 4 της παραγράφου 3, καθώς και τα εύρη των σχετικών προστίμων, μπορούν να αναπροσαρμόζονται με Απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
8. Οι χημικές και φυσικομηχανικές προδιαγραφές, που πρέπει να πληρούν τα παραγόμενα από λατομεία αδρανή υλικά, ανάλογα με τις χρήσεις για τις οποίες προορίζονται, καθώς και η διαδικασία δοκιμών και η μέθοδος ανάλυσης και εκτίμησης των αποτελεσμάτων τωνδοκιμών αυτών καθορίζονται με κοινές υπουργικές αποφάσεις οι οποίες εκδίδονται στα πλαίσια του Π.Δ. 334/1994 (ΦΕΚ 176Α).
Ειδικότερα, τα αδρανή τα οποία προορίζονται για δομικά έργα, πρέπει να πληρούν τις προδιαγραφές που τίθενται από την ΚΥΑ 5328/122/2007 (ΦΕΚ 386Β) και να συμμορφώνονται με τον Ευρωπαϊκό Κανονισμό για τα Δομικά Προϊόντα 305/2011/ΕΕ.
Η αρμόδια αρχή του Υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης, η οποία ορίζεται στο άρθρο 11 του Π.Δ. 334/1994, για τον έλεγχο της ορθής χρησιμοποίησης της σήμανσης CE στην αγορά καθώς και στους χώρους παραγωγής κι εμπορίας των προϊόντων που φέρουν το σήμα αυτό, σε περίπτωση που διαπιστώσει ότι κατ’ επανάληψη τίθενται στην κυκλοφορία, πωλούνται, αναλώνονται και προορίζονται για δομικά έργα, αδρανή προϊόντα προερχόμενα από λατομεία χωρίς την απαιτούμενη Σήμανση CE ή προϊόντα με ψευδή ή παραπλανητική Σήμανση CE ή αδρανή υλικά τα οποία δεν συμμορφώνονται με τις εθνικές διατάξεις, ανεξαρτήτως άλλων κυρώσεων προβλεπομένων από την κείμενη νομοθεσία, ενημερώνει την αδειοδοτούσα υπηρεσία ώστε να προβεί σε ανάκληση της αδείας των ηλεκτρομηχανολογικών εγκαταστάσεων επεξεργασίας στις οποίες παράγονται τα συγκεκριμένα δομικά προϊόντα.