1. Η εκμετάλλευση των λατομείων της περίπτωσης β της παραγράφου 3 του άρθρου 1 πραγματοποιείται με τις προϋποθέσεις των άρθρων 54, 55 και 56 του Κεφαλαίου Θ του ν. 4442/2016 (Α’230).
2.Η εκμετάλλευση λατομείων αδρανών υλικών σε όλη τη χώρα, διενεργείται μέσα στις λατομικές περιοχές, που καθορίζονται σύμφωνα με το άρθρα 4, 5 και 6. Εκτός λατομικών περιοχών, η εκμετάλλευση λατομείων αδρανών υλικών επιτρέπεται, στις ακόλουθες περιπτώσεις:
α) Εάν αποκλειστεί, με τη διαδικασία των άρθρων 4 έως και 6, η δημιουργία λατομικής περιοχής, σε συγκεκριμένη περιφερειακή ενότητα, τέως επαρχία ή νήσο, λαμβανομένης υπόψη και της δυνατότητας της παρ. 4 του άρθρου 5. Στην περίπτωση αυτή εκδίδεται απόφαση του οικείου Περιφερειάρχη, μετά από αιτιολογημένη γνώμη του οικείου περιφερειακού συμβουλίου, οποία δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβέρνησης και επικαιροποιείται ανά δέκα έτη.
Σε περίπτωση που στο μέλλον καταστεί δυνατός ο καθορισμός λατομικής περιοχής σε συγκεκριμένη περιφερειακή ενότητα, τέως επαρχία ή νήσο, όπου υφίσταται εκμετάλλευση λατομείων αδρανών υλικών στο πλαίσιο του προηγούμενου εδαφίου, οι εκμεταλλευτές των λατομείων αυτών συνεχίζουν τη λειτουργία τους για χρονικό διάστημα όχι λιγότερο των δέκα ετών και μέχρι την εξάντληση του χρονικού ορίου του δικαιώματος εκμετάλλευσης. Οι εκμεταλλευτές των λατομείων αυτών υποχρεούνται εντός έξι μηνών από τον καθορισμό της λατομικής περιοχής να υποβάλουν για έγκριση τροποποιητικό προσάρτημα της τεχνικής μελέτης εκμετάλλευσης και της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την πλήρη αποκατάσταση του λατομικού χώρου εντός του εναπομείναντος χρονικού διαστήματος.
β) Εάν στον αιτούμενο χώρο περικλείονται πετρώματα κατάλληλα για ειδικές χρήσεις και ιδίως για την παραγωγή αντιολισθηρών υλικών, αποκλειστικά μαρμαρόσκονης και μαρμαροψηφίδας ή για την παραγωγή τσιμέντου, ασβέστου ή συλλιπασμάτων μεταλλουργίας, υπό την προϋπόθεση ότι η εκμετάλλευση λατομείων που τροφοδοτούν τσιμεντοβιομηχανίες, ασβεστοποιίες ή μεταλλουργίες πραγματοποιείται από επιχειρήσεις παραγωγής τσιμέντου ή ασβέστου ή μεταλλουργικές και συνδέεται άμεσα με τον τόπο λειτουργίας των εγκαταστάσεών τους.
Για την συνδρομή των προϋποθέσεων του ως άνω εδαφίου εκδίδεται απόφαση του Υπουργού ΠΕΝ, μετά από μελέτη-γνωμοδότηση της Κεντρικής Υπηρεσίας του Ι.Γ.Μ.Ε.. Σε περιπτώσεις λατομείων αντιολισθηρών υλικών που η ορυκτολογική σύσταση του πετρώματος στοιχειοθετεί αμφιβολίες αναφορικά με πιθανή παρουσία αμιάντου, το Ι.Γ.Μ.Ε. θα πρέπει να πραγματοποιήσει σχετικούς ελέγχους και να συμπεριλάβει τα αποτελέσματά τους στη γνωμοδότησή του.
Ειδικά, τα μέτωπα των λατομείων αδρανών υλικών ειδικών χρήσεων που εξορύσσουν οφιολιθικά πετρώματα (βασικά και υπερβασικά) θα εξετάζονται μετά από εισήγηση της κατά τόπο αρμόδιας Επιθεώρησης του Σ.Ε.Π.Δ.Ε.Μ., για τη διερεύνηση της ύπαρξης ινωδών ορυκτών από τριμελή επιτροπή συγκροτούμενη με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και αποτελούμενη από υπάλληλους της εν λόγω υπηρεσίας και του Ι.Γ.Μ.Ε.
Για τις επιχειρήσεις παραγωγής ασβέστου ή τους συνεταιρισμούς ασβεστοποιών η ως άνω διάταξη έχει εφαρμογή, εφόσον οι ποσοτικές και ποιοτικές ανάγκες τους δεν καλύπτονται από τις λατομικές περιοχές ή τα λειτουργούντα λατομεία της περιοχής τους. Στην περίπτωση αυτή η γνωμοδότηση της Κεντρικής Υπηρεσίας του Ι.Γ.Μ.Ε. αναφέρεται τόσο στη δυνατότητα κάλυψης των αναγκών της ασβεστοποιίας από τις λατομικές περιοχές ή τα λειτουργούντα λατομεία της περιοχής τους, όσο και στην καταλληλότητα του υλικού για τη συγκεκριμένη χρήση.
Τα ανωτέρω λατομεία, με την επιφύλαξη του τελευταίου εδαφίου της παρούσας περίπτωσης, που τροφοδοτούν τσιμεντοβιομηχανίες, μεταλλουργίες ή ασβεστοποιίες μπορούν να διαθέτουν την πλεονάζουσα παραγωγή τους δηλ. την ποσότητα των αδρανών υλικών, που συνεξορύσσονται ή συμπαράγονται με τα κύρια υλικά τροφοδοσίας της ασβεστοποιίας, της τσιμεντοβιομηχανίας ή της μεταλλουργίας και λόγω της ποιότητας ή της κοκκομετρίας τους δεν είναι κατάλληλα για την τροφοδοσία αυτή. Η συνεξορυσσόμενη πλεονάζουσα παραγωγή θα υπολογίζεται στην εγκεκριμένη τεχνική μελέτη που θα συνοδεύεται από επικαιροποιημένη τοπογραφική αποτύπωση.
Οι σχετικές δαπάνες για τις μελέτες του Ι.Γ.Μ.Ε των ανωτέρω εδαφίων, βαρύνουν τους αιτούντες.
Η πλεονάζουσα παραγωγή αδρανών υλικών από τα ανωτέρω λατομεία διατίθενται κατόπιν καταβολής αναλογικού μισθώματος και ειδικού τέλους υπέρ ΟΤΑ, όπως αυτά ορίζονται αντιστοίχως στην παράγραφο 7 του άρθρου 3 και στην παράγραφο 2 του άρθρου 20.
Τα λατομεία αδρανών υλικών ειδικών χρήσεων μαρμαρόσκονης και μαρμαροψηφίδας δεν επιτρέπεται να διαθέτουν στην αγορά τυχόν συμπαραγόμενα αδρανή υλικά. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τα ανωτέρω, επιπλέον των διοικητικών κυρώσεων της παραγράφου 5 του άρθρου 17, παύει η εκμετάλλευση.
γ) Για την εκτέλεση δημόσιων, εθνικών ή περιφερειακών έργων, που χαρακτηρίζονται ως εθνικής σημασίας σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία.
Για την ίδρυση λατομείου των περιπτώσεων α, β και γ ισχύουν οι περιορισμοί και απαγορεύσεις του άρθρου 85 του ΚΜΛΕ σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 7.
3. Για την έρευνα και την εκμίσθωση των λατομείων ειδικών χρήσεων της περίπτωσης β της παρ.2, εφαρμόζονται οι διατάξεις των λατομείων βιομηχανικών ορυκτών και μαρμάρων, με εξαίρεση τα λατομεία μαρμαρόσκονης και μαρμαροψηφίδας καθώς και τα λατομεία αντιολισθηρών ασβεστολιθικών αδρανών υλικών, τα οποία μισθώνονται με τη διαδικασία της δημοπρασίας,. Για την καταβολή μισθωμάτων λατομείων της περίπτωσης β της παρ. 2 του παρόντος άρθρου, που μισθώνονται κατόπιν έρευνας στους έχοντες το σχετικό δικαίωμα, ισχύουν τα οριζόμενα για τα λατομεία βιομηχανικών ορυκτών στο εδάφιο γγ της παρ. 4 του άρθρου 3 του παρόντος νόμου.
Για τη λειτουργία των λατομείων τούτων εφαρμόζονται οι λοιπές διατάξεις των λατομείων αδρανών υλικών.
4. Οι διατάξεις των παραγράφων,3 και 4 του άρθρου 9 έχουν ανάλογη εφαρμογή και για τα λατομεία αδρανών υλικών.
5. Τα εξορυσσόμενα αδρανή υλικά, που προέρχονται από την εκτέλεση δημοσίων, περιφερειακών και δημοτικών έργων απαγορεύεται να διατίθενται προς εμπορία. Σε περίπτωση μη συμμόρφωσης εφαρμόζονται και οι διατάξεις της παρ. 5 του άρθρου 17 του παρόντος νόμου.
Άρθρο 10 παρ. 2β
Όσον αφορά τα Λατομεία μαρμαρόσκονης και μαρμαροψηφίδας το προτεινόμενο πλαίσιο διαβλέπεται από τον σύνδεσμο μας πολύ θετικά.
Σε σχέση με το παλιό καθεστώς, το οποίο κατά την γνώμη μας καταστρατηγήθηκε στην πράξη, οι προτεινόμενες αλλαγές και δη,
α. Η απαγόρευση της διάθεσης των συμπαραγομενων αδρανών υλικών και
β. Οτι η μίσθωση διενεργείται με την διαδικασία της δημοπρασίας και όχι της απ ευθείας μίσθωσής που γινόταν παλιά
επιφέρουν μια ισονομία και δίκαιη αντιμετώπιση για όλους τους εκμεταλλευτές.
Επίσης μέλη του Συνδέσμου μας, αναφέρουν ότι η κατάταξη ενός ορυκτού σε μαρμαροψηφίδα ή σε βιομηχανικό ορυκτό (ανθρακικό ασβέστιο) είναι ασαφής, και δίνεται πρακτικά η δυνατότητα αδειοδότησης ενός λατομείου μαρμαροψηφίδας μέσω της διαδικασίας του λατομείου βιομηχανικών ορυκτών ανθρακικού ασβεστίου με την δυνατότητα τότε διάθεσης στην αγορά τυχόν συμπαραγόμενων αδρανών υλικών. Στην πράξη ένα λατομείο ανθρακικού ασβεστίου εκμεταλλεύεται πετρώματα ειδικών χρήσεων και έχει όμοια χρήση με αυτά των λατομείων που τροφοδοτούν τσιμεντοβιομηχανίες, ασβεστοποιιες ή μεταλλουργίες. Τα πετρώματα που τροφοδοτούν τις εν λόγω βιομηχανίες κατατάσσονται στα αδρανή ειδικών χρήσεων παρόλο που η τελική τους χρήση είναι στην βιομηχανία. Ανάλογης αντιμετώπισης θεωρούμε ότι πρέπει να τύχει και το ανθρακικό ασβέστιο και να κατατάσσεται στην κατηγορία της μαρμαροψηφίδας με όλες τις ανάλογες υποχρεώσεις.
Κατά την γνώμη μας , τα λατομεία ανθρακικού ασβεστίου θα πρέπει να αδειοδοτούνται και αυτά βάση της παραγράφου 2β του άρθρου 10 ομοίως με αυτήν της μαρμαροψηφίδας – μαρμαροσκονης. Επίσης θα πρέπει ρητώς να απαγορεύεται η διάθεση των συμπαραγομενων αδρανών υλικών σε λατομεία ανθρακικού ασβεστίου.
Δημιουργείται εύλογα η απορία γιατί η πρώτη υλη ασβεστού και τσιμέντου κατατάσσεται στα αδρανή υλικά, ενώ και η χρήση τους είναι στην βιομηχανία και το απλό ανθρακικό ασβέστιο κατατάσσεται στα βιομηχανικά ορυκτά όπου η διαδικασία αδειοδοτησης δεν είναι τόσο επώδυνη και επιτρέπει την πώληση αδρανών υλικών ως συμπαραγόμενων υλικών ενώ η χρήση του είναι παλι στην βιομηχανία .
Προτείνεται λοιπόν η κατάταξη του ανθρακικού ασβεστίου στα αδρανή ειδικών χρήσεων και όπου αναγράφεται στο άρθρο 10 παρ 2β μαρμαρόσκονης και μαρμαροψηφίδας να αναγράφεται μαρμαρόσκονης και μαρμαροψηφίδας καθώς και ανθρακικού ασβεστίου.
Άρθρο 10 § 2(β)
Στο λατομικό νομοσχέδιο γίνονται συνεχείς αναφορές (και στο Άρθρο 25 § 15) για λατομεία μαρμαρόσκονης και μαρμαροψηφίδες. Δίνεται μάλιστα η δυνατότητα να λειτουργούν τέτοιου είδους λατομεία εκτός λατομικών περιοχών. Δεν υπάρχουν εδώ και πολλά χρόνια τέτοιου είδους λατομεία, αποκλειστικά για μαρμαρόσκονη και μαρμαροψηφίδα.
Αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως νομικό κάλυμμα προς ευκολότερη (χωρίς πολλές υποχρεώσεις) παραγωγή και πώληση αδρανών υλικών. Δεν χτυπά την παράνομη λατόμευση.
Ιδιαίτερα η μαρμαροψηφίδα δεν αποτελεί κάποιο ειδικό και σπάνιο υλικό, μπορεί να παραχθεί από οποιοδήποτε λατομείο, με οποιοδήποτε χρωματισμό.
Επισημαίνουμε επίσης στην ίδια παράγραφο ότι πρέπει να έχουν δικαίωμα λειτουργίας λατομείου εκτός λατομικών περιοχών όχι αυτοί που θέλουν το πέτρωμα «για παραγωγή τσιμέντου» (όπως αναγράφεται) αλλά για παραγωγή κλίνκερ.
Άρθρο 10 § 2 (γ)
Προτείνουμε την προσθήκη:
«Για την εκτέλεση δημοσίων ή περιφερειακών έργων που χαρακτηρίζονται ως εθνικής σημασίας, με ΥΑ, μπορεί να λειτουργήσουν λατομεία αδρανών υλικών εκτός λατομικών περιοχών, μόνο εάν τα εν λόγω έργα δεν καλύπτονται από λειτουργούντα, εντός λατομικής περιοχής, παρακείμενα λατομεία αδρανών».
Άρθρο 11 παραγ. 5
Στη δεύτερη σειρά αντί «της παραγράφου 2» θα πρέπει να συμπληρωθεί «της παραγράφου 2 του άρθρου 1»
Άρθρο 11 παραγ. 8
Για να μην γίνονται καταστρατηγήσεις στις δημοπρασίες στο τέλος του δευτέρου εφαφίου θα πρέπει να προστεθεί «… με τους ίδιους όρους»
Άρθρο 10 παραγ. 2α δεύτερο εδάφιο
Η έκφραση «…συνεχίζουν την λειτουργία τους για χρονικό διάστημα όχι λιγότερο των δέκα ετών και μέχρι την εξάντληση του χρονικού ορίου του δικαιώματος εκμετάλλευσης» είναι ασαφής και μπορεί να οδηγήσει σε αντιφάσεις όταν το δικαίωμα εκμετάλλευσης εξαντλείται προ της δεκαετίας.
Προτείνεται, αν αντιστοιχεί στη βούληση του νομοθέτη, να διατυπωθεί ως εξής:
«….συνεχίζουν την λειτουργία τους μέχρι την λήξη του δικαιώματος εκμετάλλευσης το οποίο κατέχουν. Σε κάθε περίπτωση η συνέχιση της λειτουργίας τους δεν μπορεί να υπερβεί τα δέκα έτη»
(α) Η αναφορά στα άρθρα 54-56 ν. 4442/2016 (βλ. παράγραφο 1) είναι εσφαλμένη, διότι τα άρθρα αυτά δεν έχουν την παραμικρή σχέση με λατομεία αδρανών υλικών. Επίσης, η παράγραφος 4 μοιάζει να αναφέρεται σε άλλο άρθρο, και άλλο εντελώς θέμα. Με την ευκαιρία αυτή, θα πρέπει να υπογραμμιστεί πάλι η κακή διατύπωση του νομοσχεδίου, η οποία, σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα, τις ακατάληπτες αναφορές σε άλλα κείμενα, και τις νομοτεχνικές αδυναμίες δημιουργεί ένα μνημείο αδιαφάνειας.
(β) Με τις υπόλοιπες διατάξεις του άρθρου 10, παρέχεται η δυνατότητα εκμετάλλευσης λατομείων αδρανών υλικών και εκτός λατομικών περιοχών. Καταρχάς, σύμφωνα με τα στοιχεία της πύλης Latomet, στους περισσότερους νομούς της χώρας υπάρχουν λατομικές περιοχές: δεν φαίνεται να υπάρχουν σοβαρά κενά (με την πιθανή εξαίρεση ορισμένων νησιών), ιδίως αν αξιοποιηθεί η δυνατότητα που παρέχει (ορθά) το άρθρο 5 παρ. 4 του νομοσχεδίου. Σε κάθε περίπτωση, το νομοσχέδιο θα έπρεπε τουλάχιστον να προβλέψει μία διαδικασία που θα εξετάζει αν πραγματικά χρειάζονται λατομικές περιοχές σε κάθε νομό, και αν είναι δυνατή η «εισαγωγή» λατομικών υλικών από άλλους νομούς.
Παρόλα αυτά, η προτεινόμενη διάταξη διαιωνίζει το «μεταβατικό» σύστημα που προβλέπεται στα άρθρα 8 παρ. 2 έως 4 του ν. 1428/1984 (όπως έχουν αντικατασταθεί και τροποποιηθεί, από το άρθρο 8 ν. 2115/1993, 9 παρ. 2 ν. 2947/2001, και 41 παρ. 3 ν. 4409/2016). Πρώτα-πρώτα, το σύστημα αυτό δεν είναι μεταβατικό, και αποσκοπεί στην παροχή ενός καλύμματος νομιμότητας σε εξορυκτικές δραστηριότητες που λειτουργούν χωρίς τα ελάχιστα εχέγγυα προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας. Με αντισυνταγματικό τρόπο (πρβλ. ΣτΕ Ολ. 705/2006, ΣτΕ 3168/2008, 160/2012, 1443/2016, 1639-1640/2016), καταργεί στην πράξη την υπαγωγή των λατομείων ορισμένων κατηγοριών σε χωροταξικό σχεδιασμό. Ακόμα χειρότερα, οι ισχύουσες ρυθμίσεις επιδεινώνονται σε πολλά σημεία: για παράδειγμα, ο καθορισμός λατομικών περιοχών δεν φαίνεται να είναι πια υποχρεωτικός, καθώς αφαιρέθηκε η αναφορά της ισχύουσας νομοθεσίας (άρθρο 8 παρ. 2 εδ. α’ ν. 1428/1984, όπως ισχύει) σε «κατ’ εξαίρεση» χωροθέτηση λατομείων εκτός λατομικών περιοχών. Επίσης, παρατείνεται «για χρονικό διάστημα όχι μικρότερο των 10 ετών, και μέχρι την εξάντληση του χρονικού ορίου του δικαιώματος εκμετάλλευσης» η εκμετάλλευση λατομείων των οποίων η λειτουργία υποτίθεται ότι έπρεπε να λήξει την 31.12.2017 (183 ν. 4001/2001, όπως διαδοχικά αντικαταστάθηκε από τα 17 παρ.17 ν. 4203/2013 και 22 ν. 4351/2015, και το οποίο καταργείται από το νομοσχέδιο). Οι ρυθμίσεις αυτές, πέρα από τον αποσπασματικό, πελατειακό και αυτοσχεδιαστικό τους χαρακτήρα, εγγυούνται την άναρχη διάχυση των λατομικών δραστηριοτήτων στον χώρο, την συνεχή παραβίαση της νομοθεσίας, και εν τέλει καθιστούν περιττό τον καθορισμό λατομικών περιοχών.
(γ) Η πιθανότητα ύπαρξης ινωδών ορυκτών και αμιάντου σε λατομεία των κατηγοριών αυτών, η οποία αναγνωρίζεται από το νομοσχέδιο [στοιχείο β) της παραγράφου 2] αυξάνει τους κινδύνους για την υγεία εργαζόμενων και περίοικων. Και μόνο για τον λόγο αυτό, δεν θα πρέπει να επιτρέπεται η χωροθέτηση των λατομείων της κατηγορίας αυτής εκτός λατομικών περιοχών. Για τις περιπτώσεις αυτές, το νομοσχέδιο προβλέπει ελέγχους και γνωμοδότηση του ΙΓΜΕ, και εισήγηση του ΣΕΠΔΕΜ. Οι εισηγήσεις/γνωμοδοτήσεις και έλεγχοι αυτοί, για τους οποίες δεν προβλέπεται η παραμικρή δημοσιότητα, δεν μπορούν από την φύση τους να αξιολογήσουν το σύνολο των κινδύνων για το περιβάλλον και την δημόσια υγεία. Πόσο μάλλον που οι σχετικές μελέτες δεν έχουν επαρκή εχέγγυα αμεροληψίας, αφού «χρηματοδοτούνται από τους αιτούντες».
(δ) Το νομοσχέδιο διατηρεί την δυνατότητα εγκατάστασης λατομείων αδρανών υλικών εκτός λατομικών περιοχών για την «εκτέλεση δημόσιων, εθνικών ή περιφερειακών έργων, που χαρακτηρίζονται δημόσιας σημασίας». Η διάταξη συνεχίζει μία διαχρονική εύνοια προς μία κατηγορία λατομείων, η οποία εντείνει την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής σε περιοχές όπου εκτελούνται έργα εθνικής σημασίας. Η δυνατότητα αυτή υπήρχε και τον αρχικό ν. 1428/1984 (άρθρο 8 παρ. 3), ο οποίος τουλάχιστον προέβλεπε μία ελάχιστη δημοσιότητα και συμμετοχή (με την μορφή γνωμοδότησης του τότε νομαρχιακού συμβουλίου). Σημειώνεται ότι τα λατομεία αυτά οφείλουν να αδειοδοτούνται περιβαλλοντικά με το σύνολο του έργου (πρβλ. 1 παρ. 5 και 7 παρ. 2 έως 4 ν. 4014/2011), και ότι τα έργα εθνικής σημασίας σε κάθε περίπτωση οφείλουν να είναι ενταγμένα σε χωροταξικό σχεδιασμό: δεν είναι, συνεπώς, κατανοητό για ποιον λόγο τα λατομεία που εξυπηρετούν τα έργα αυτά πρέπει να εξαιρούνται από τον σχεδιασμό αυτό.
Λειτουργία δανειοθαλάμων αδρανών υλικών
Αιτιολόγηση
Σύμφωνα με την διάταξη του άρθρου 10 παρ. 2γ του Σχεδίου Νόμου, μπορεί να λειτουργήσει λατομείο αδρανών υλικών για τις ανάγκες δημοσίων, εθνικών ή περιφερειακών έργων που χαρακτηρίζονται ως εθνικής σημασίας εκτός λατομικών περιοχών. Δεν υπάρχει λόγος λειτουργίας τέτοιων λατομείων αν ήδη λειτουργούν στην περιοχή νομίμως λατομεία αδρανών υλικών, που μπορούν να εξυπηρετήσουν τις ανάγκες του κάθε συγκεκριμένου έργου.
Προτείνεται:
Η διάταξη του άρθρου 10 παρ. 2γ του Σχεδίου Νόμου, να διαμορφωθεί ως εξής:
«γ) Για την εκτέλεση δημοσίων, εθνικών ή περιφερειακών έργων που χαρακτηρίζονται ως εθνικής σημασίας σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, υπό την προϋπόθεση ότι, θα εκδίδεται απόφαση του Υπουργού ΠΕΝ, μετά από εισήγηση – γνωμοδότηση της Κεντρικής Υπηρεσίας του Ι.Γ.Μ.Ε., στην οποία θα βεβαιούται ότι το εκάστοτε έργο, δεν μπορεί να εφοδιαστεί με αδρανή υλικά από νομίμως λειτουργούντα λατομεία σε απόσταση τουλάχιστο 40 Χιλιομέτρων από την εκάστοτε διεξαγωγή των εργασιών».
Ας θεωρήσουμε ότι ένα μέσο λατομείο αδρανων το οποίο πουλά 200.000 τν ετησίως με μέση τιμή 5 ευρω και συνεπώς τα ακαθάριστα έσοδα του είναι 1.000.000 ευρώ
από τα παραπάνω προκύπτει
α. ότι το λατομείο αυτό θα πληρώσει ετήσιο τέλος υπέρ ΟΤΑ 50.000 ευρώ
β. ότι για 50 ετη λειτουργίας με ένα μέσο επιτόκιο 1% θα πληρώσει αν = α(1 + τ)ν 3.200.000 ευρώ !!!
γ. το παραπάνω ποσό είναι σαφώς 10 φορές μεγαλύτερο από το οποιοδήποτε κόστος αποκατάστασης
δ. δεν υπάρχει κανένα άλλος είδος επιχείρησης που να τιμωρείται με αυτό το τέλος επι των εσοδών του παρόλο που ο τοπικός ΟΤΑ στις περισσότερες των περιπτώσεων δαπανά τα χρήματα αυτά δίχως έλεγχο και σαφώς χωρίς ανταποδοτικότητα.
Ενδεικτικό είναι ότι ο TAP που διασχίζει 10 νομούς σε 3 περιφέρειες και μεταφέρει αεριο εχει σαν εταιρική κοινωνική ευθύνη μια προσφορά των 6 εκ ευρω το οποίο περιλαμβάνει την προσφορά 100 διάφορων οχημάτων
Προτείνω και εγώ την κατάργηση ή τη θέσπιση ενός συμβατικού τέλους υπερ ΟΤΑ το οποίο να μην ξεπερνά το 0,5 % επι των ακαθάριστων εσοδων
ΣΤΕΦΑΝΗΣ ΦΩΤΗΣ
ΠΟΛΙΤΙΚΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ
ΔΝΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΛΑΤΟΜΕΙΑ ΒΟΥΓΙΟΥΚΛΗ
Απόψεις της εταιρείας ΕΛΑΨ ΑΕ για την επικείμενη ψήφιση του νέου λατομικού νόμου:
Ο κλάδος παραγωγής αδρανών υλικών είναι η βάση του οικοδομικού και κατασκευαστικού κλάδου (δημόσιου και ιδιωτικού), ων δημοτικών έργων, του τουρισμού κ.α.
Τα νομίμως λειτουργούντα λατομεία αποτελούν την πιο υγιή έκφραση του κλάδου. Νόμιμη και ελεγχόμενη λειτουργία (επίβλεψη από μεταλλειολόγο, καθορισμένος τρόπος εκμεταλλεύσεως, ασφάλεια κατά την εργασία, περιβαλλοντική αποκατάσταση), πιστοποίηση αδρανών υλικών σύμφωνα με τις κοινοτικές οδηγίες CE και σημαντική συμβολή στην τοπική ανάπτυξη και απασχόληση.
Επειδή τα νομίμως λειτουργούντα λατομεία, σε σύγκριση με άλλες επιχειρήσεις αποτελούν σημαντικότατο έσοδο για το Δημόσιο, Η ΝΕΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ θα πρέπει να προστατεύει την λειτουργία τους, να αποτρέπει κατά το δυνατόν αθέμιτους ανταγωνισμούς δίνοντας προσοχή στις απευθείας εκμεταλλεύσεις, (πχ. Δημόσια έργα), στα ιδιωτικά λατομεία (που δεν αποδίδουν αναλογικό μίσθωμα), παράνομες αμμοληψίες κλπ.
Οι ειδικές εισφορές των δημοσίων λατομείων ανέρχονται τουλάχιστον σε 12% και άνω επί της αξίας των πωλούμενων αδρανών υλικών (αναλογικό μίσθωμα 6% και άνω, ειδικό τέλος υπέρ ΟΤΑ 5%, τέλος 1% υπέρ πράσινου ταμείου) ενώ των εκμεταλλευτών ιδιωτικών λατομείων σε 6% ( ειδικό τέλος υπέρ ΟΤΑ 5% τέλος 1% υπέρ πράσινου ταμείου). Η συνέχιση των ανωτέρων εισφορών στα Δημόσια λατομεία συμβάλλει στα αρνητικά οικονομικά αποτελέσματα τους και γίνεται επισφαλής η είσπραξη τους.
Επειδή η βιώσιμη ανάπτυξη αποτελεί εθνικό στόχο, πρέπει να υποβοηθηθεί ο κλάδος, παραγωγή αδρανών υλικών.
Οι ειδικές εισφορές των δημοσίων λατομείων, σε συνδυασμό με την κατακόρυφη πτώση της ζήτησης αδρανών υλικών μετά το 2010, λόγω της κρίσης στην οικοδομή και της μείωσης των Δημοσίων επενδύσεων περίπου κατά 80% έχει επιβαρύνει τα οικονομικά τους αποτελέσματα, καθιστώντας σχεδόν απαγορευτικές τις επενδύσεις σε ανανέωση – εκσυγχρονισμό του μηχανολογικού εξοπλισμού οι οποίες είναι αναγκαίες για τον εκσυγχρονισμό των λατομείων, την ασφάλεια των εργαζομένων και την μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων.
Στο πλαίσιο αυτό θεωρούμε ότι το ειδικό τέλος υπέρ των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ, να το καταβάλλουν μόνο ΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ λατομεία τα οποία δεν επιβαρύνονται με αναλογικά μισθώματα και να καθοριστεί επίσης τέλος περίπου 2 έως 4% επί της αξίας πώλησης υπέρ του Δημοσίου ως αντιστάθμισμα για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οχλήσεις και την χρησιμοποίηση όλης της κρατικής μηχανής κλπ.
Στα δημόσια λατομεία να καταργηθεί το ειδικό τέλος και να καθοριστεί από το πάγιο και αναλογικό μίσθωμα ποσοστό υπέρ των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ (Παρόμοια διάταξη προέβλεπε ο παλαιός Ν. 1428)
Οι αμμοληψίες φυσικών αποθέσεων θραυσμάτων, από τις κοίτες και εκβολές ποταμών, χειμάρρων και από τις θαλάσσιες και λιμναίες ακτές, κατά κανόνα συνοδεύονται από μηχανολογικές εγκαταστάσεις προς παραγωγή αδρανών. ΠΡΑΚΤΙΚΑ επομένως πρόκειται για δημόσια λατομεία αδρανών υλικών.
Το θεσμικό πλαίσιο που τις διέπει Α.Ν. 1219/38 (ΦΕΚ 191 τ. Α’) διαφοροποιείται σημαντικά από αυτό των δημόσιων λατομείων αδρανών, όπως αυτό καθορίζεται στο παρόν σχέδιο νόμου.
Οι σημαντικότερες διαφοροποιήσεις είναι:
− Η αμμοληψία γίνεται με μισθωτήριο συμβόλαιο με την Κτηματική Υπηρεσία Δημοσίου (ΚΥΔ) χωρίς πλειοδοτική δημοπρασία, όπως απαιτείται για τα δημόσια λατομεία αδρανών
− Οι διενεργούντες Αμμοληψία καταβάλλουν μόνο το τίμημα που καθορίζεται από την ΚΥΔ ενώ τα δημόσια λατομεία αδρανών καταβάλλουν πάγιο και αναλογικό μίσθωμα, ειδικό τέλος 5 % υπέρ του ΟΤΑ και «πράσινο τέλος» 1% επί της αξίας των πωλούμενων προϊόντων.
− Στις αμμοληψίες δεν προβλέπονται υποχρεώσεις, που θα εξασφαλίζουν κατά το δυνατόν την ασφάλεια των εργαζομένων και την ποιότητα των παραγόμενων αδρανών, όπως προβλέπονται για δημόσια λατομεία αδρανών (βιβλία Επισκευών και Συντηρήσεων, Ιατρού εργασίας και ατομικών βιβλιαρίων για κάθε εργαζόμενο, Επιβλέψεων εργασιών, Ηλεκτρομηχανολογικής Επίβλεψης, Επιθεωρήσεων Τεχνικού Ασφάλειας, Εκπαιδευτικών Σεμιναρίων, Υγιεινής και Ασφάλειας, Θορύβου – Σκόνης, Ατυχημάτων – Δυστυχημάτων, διανομής Ατομικών Μέσων Προστασίας, Μελέτη Εκτίμησης Επαγγελματικού Κινδύνου, Θεωρημένος Κανονισμός Ασφάλειας για όλες τις λειτουργίες του λατομείου, Γραπτές οδηγίες ασφάλειας για κάθε ειδικότητα εργαζομένων, ετησίως υποβολή τοπογραφικής αποτύπωσης του λατομικού χώρου, ετησίως υποβολή Δελτίων Δραστηριοτήτων.)
ΔΗΛΑΔΗ τα δημόσια λατομεία, σε σχέση με τις αμμοληψίες, έχουν επιπλέον ειδικότερες εισφορές και τέλη τουλάχιστον 12 % επί της αξίας των πωλούμενων προϊόντων και μείωση της ρευστότητας τους και δέσμευση σημαντικών ίδιων κεφαλαίων ίση με τα ποσά των Εγγυητικών Επιστολών.
Οι επιπλέον εισφορές και τέλη σε συνδυασμό με το μεγαλύτερο κόστος εξόρυξης στα λατομεία, δημιουργούν συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού εις βάρος των δημόσιων λατομείων και απώλεια σημαντικών δημόσιων εσόδων.
Οι παράνομες εκμεταλλεύσεις των φυσικών αποθέσεων αποτελούν κακουργηματικές ενέργειες αφού οι πωλήσεις των προϊόντων του ‘εγκλήματος’ (αδρανή υλικά) χρησιμοποιούνται ως έσοδα για παράνομο πλουτισμό και στις περισσότερες περιπτώσεις χωρίς την συνοδεία φορολογικών στοιχείων.
Συνοψίζοντας θα προτείναμε:
1) Κατάργηση του ειδικού τέλους 5% από τα δημόσια λατομεία, και απόδοση από τα πάγια και αναλογικά μισθώματα ενός ποσοστού προς τους πρωτοβάθμιους ΟΤΑ.
2) Καθορισμός τέλους, στα ιδιωτικά λατομεία περίπου 2 έως 4% επί της αξίας πώλησης υπέρ του Δημοσίου ως αντιστάθμισμα για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οχλήσεις και την χρησιμοποίηση όλης της κρατικής μηχανής κλπ
3) Ένταξη όλων των σπαστηροτριβείων που τροφοδοτούνται από αμμοληψίες ή άλλα υλικά στον νέο νόμο ως μηχανολογικές εγκαταστάσεις, καθορισμός τέλους (όπως και στα ιδιωτικά λατομεία) περίπου 2 έως 4% επί της αξίας πώλησης υπέρ του Δημοσίου ως αντιστάθμισμα για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις και οχλήσεις και την χρησιμοποίηση όλης της κρατικής μηχανής κλπ. και υποχρέωση για ειδικό τέλος υπέρ των πρωτοβάθμιων ΟΤΑ.
4) Οι εγγυητικές επιστολές οι οποίες συνοδεύουν όλη τη διάρκεια της εκμετάλλευσης (καλής εκτέλεσης – τήρηση των περιβαλλοντικών όρων) εκδίδονται από τις τράπεζες με την απαίτηση κατάθεσης και δέσμευσης αντίστοιχων ποσών, πολλών εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ, για 20 ή 30 ή 40 και πλέον χρόνια. Για τον λόγο αυτό για την έκδοση τους να υπάρξει κρατική μέριμνα, π.χ. εγγύηση του Δημοσίου.
5) Αυστηρότατες προϋποθέσεις για απευθείας αναθέσεις λειτουργίας λατομείων για δημόσια έργα, αφού σε πολλές περιπτώσεις διατίθενται παρανόμως και στην αγορά, αδρανή χωρίς παραστατικά κλπ. χωρίς φορολογικά στοιχεία και τέλη δημιουργώντας αθέμιτο ανταγωνισμό.
6) Να προβλέπει ο νέος νόμος σε μικρά νησιά κάτω των ………… κατοίκων εύκολη αδειοδότηση με εξαιρετικά χαμηλά ειδικά και αναλογικά τέλη, επειδή η πολυπλοκότητα και η εφαρμογή της λατομικής νομοθεσίας καθιστά ασύμφορη την λειτουργία μονάδων παραγωγής αδρανών υλικών όπως πχ νήσος Χάλκη, Καστελόριζο κλπ.
Το Σωματείο μας, ο Σύνδεσμος Λατομείων Ελλάδος, αποτελεί τον μοναδικό αντιπροσωπευτικό επαγγελματικό φορέα εκπροσώπησης των λατομικών επιχειρήσεων αδρανών υλικών που λειτουργούν νόμιμα εντός θεσμοθετημένων λατομικών περιοχών στα όρια της ελληνικής Επικράτειας.
Κύριος σκοπός του συνδέσμου είναι η προαγωγή και η προάσπιση των κοινών συμφερόντων των μελών του.
Επι του άρθρου 10 παρ. 2γ – Εργοταξιακά Λατομεια
Η διάταξη αυτή είναι συνέχεια του Ν 2947/2001 (Αρ. 9 παρ Β1) που έγινε για την υλοποίηση των ολυμπιακών έργων με την προοπτική και την λογική του κατεπείγοντος και τελικά παρέμεινε σε ισχύ και σήμερα επανέρχεται στο προσκήνιο.
Σήμερα όμως δεν υπάρχει τέτοια ανάγκη και μάλιστα όταν όλα τα μεγάλα οδικά – σιδηροδρομικά έργα έχουν ήδη υλοποιηθεί.
Ο νομοθέτης δίνει το δικαίωμα για ίδρυση λατομείων εκτός ζώνης σε περίπτωση που βρίσκονται στη θέση αυτή πετρώματα με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και για ιδιαίτερες χρήσεις με κυρiα χρήση την τσιμεντοβιομηχανια, την ασβεστοποια κοκ
Πως κατατάσσεται εκτός ζώνης ένα λατομείο που παράγει κοινα αδρανή; Κατά τη γνώμη μας αυτό είναι αντισυνταγματικό και παραβιάζει επίσης τον ανταγωνισμό και την ομαλή λειτουργία της αγοράς. Σημειωτέων δε ότι σε όλη την Ευρώπη δεν υφίστανται τέτοιου είδους λατομεία και όλες οι εταιρείες προμηθεύονται υλικά από τα νόμιμα και υφιστάμενα λατομεία της περιοχής.
Με την εν λογω διάταξη επισης περιορίζεται η απόσταση από οικισμό στα 500 μέτρα την στιγμή που για ένα κανονικό λατομείο απαιτείται 1000 μέτρα
Θα διερωτάται κάποιος, ποιος είναι ο λόγος να υπάρχουν νόμιμα λατομεία με λειτουργία ακόμη και για 70 χρόνια να απασχολουν εργαζόμενους να καταβάλλουν τέλη σε Δημόσιο και Ο.Τ.Α. όταν δίδεται το δικαίωμα για κάθε μειοδότη μεγάλου έργου να δημιουργεί και ένα νέο λατομείο για τις ανάγκες του έργου;
Προτείνουμε λοιπόν να μπει η παρακάτω διάταξη
γ)Για την εκτέλεση δημόσιων, εθνικών ή περιφερειακών έργων, που χαρακτηρίζονται ως εθνικής σημασίας σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία. Η ως άνω διάταξη έχει εφαρμογή, εφόσον οι ποσοτικές και ποιοτικές ανάγκες τους δεν καλύπτονται από τις λατομικές περιοχές ή τα λειτουργούντα λατομεία της περιοχής τους.
Για την ίδρυση λατομείου των περιπτώσεων α, β και γ ισχύουν οι περιορισμοί και απαγορεύσεις του άρθρου 85 του ΚΜΛΕ σε συνδυασμό με τις διατάξεις του άρθρου 7 και της παραγράφου 1 του άρθρου 6 .
Στο άρθρο 10, παράγραφος 2, περίπτωση β αναφέρει ο νέος Νόμος ότι τα λατομεία αδρανών ειδικών χρήσεων μαρμαρόσκονης και μαρμαροψηφίδας δεν μπορούν να πωλούν στην αγορά τυχόν συμπαραγόμενα αδρανή υλικά.
Προφανώς αφορά αυτούς που σκόπιμα έστησαν μια λατομική επιχείρηση χωρίς να ενταχτούν σε λατομική περιοχή με σκοπό την εμπορία αδρανών και κατ επέκταση τον αθέμιτο ανταγωνισμό.
1. Πρέπει να γίνει διαχωρισμός των λατομείων ειδικών χρήσεων σε σχέση με την χρονολογία αδειοδότησης τους. Αυτών που αδειοδοτήθηκαν πριν και μετά το 2002 χρονολογία κατά την οποία με την εγκύκλιο του υπουργείου (Δ10/Α/ΦΓΕΝ.3/550/12-2-2002) υπάγονται σε λατομεία αδρανών υλικών.
2. Με το νόμο 4262/2014 άρθρο 43 στα λατομεία βιομηχανικών ορυκτών και μαρμάρων δίνεται δυνατοτητά τα αδρανή υλικά που παράγονται ως παραπροιόντα να διατίθονται ελεύθερα στην αγορά. Γιατί όχι στα ανω λατομεία!!!!
3. Σε επιχείρηση που εργάζεται σύννομα κατά κύριο λόγο μαρμαρικά υποπροϊόντα , στα τμήματα του κοιτάσματος που το υλικό είναι σκάρτο και δεν μπορεί να παραχθεί μαρμαρόσκονη ή ψηφίδα με τις απαιτούμενες ιδιότητες και προδιαγραφές (λευκότητα, λαμπρότητα), γιατί να υποχρεούται ο λατόμος να βρει χώρο απόθεσης υλικών ή άλλη νόμιμη διαδικασία για απόρριψη προϊόντος με σημαντική περιεχόμενη αξία. (είναι τουλάχιστον αντιοικονομικό και εξοντωτικό).
4. Στις σημερινές συνθήκες η ζήτηση μαρμαρικών υποπροϊόντων από μικρά λατομεία μαρμαρόσκονης μαρμαροψηφίδας συμβαίνει πολλές φορές να είναι τόσο μικρή που καθιστά την επιχείρηση αυτόματα ζημιογόνα. Αυτό σημαίνει λουκέτο για αρκετές μικρές επιχειρήσεις αν εφαρμοστεί ο νόμος όπως προτείνεται και δεν μπορούν τουλάχιστον να πωλήσουν κάποια συμπαραγόμενα αδρανή.
ΠΡΟΤΑΣΗ
Είναι λογικό να υπάρχει μια ποσόστωση επί της αξίας των προϊόντων που πωλούνται σαν αδρανή, στην λογική της προστασίας από αθέμιτο συναγωνισμό των καθαρών λατόμων αλλά και ταυτόχρονα της προστασίας της βιωσιμότητας μιας μικρής μονάδας.
Μικρά λατομεία που έχουν πωλήσεις κάτω από 100.000 τν ετησίως δεν είναι δυνατόν να μπαίνουν στο στόχαστρο αθέμιτου ανταγωνισμού, η ακόμα να γίνει περιορισμός στην αξία των πωλούμενων αδρανών σαν ποσοστό % ( <35%) των συνολικών πωλήσεων.Σε διαφορετική περίπτωση μπαίνει οριστικό λουκέτο σε μια σειρά μικρές και κατά κύριο λόγο οικογενειακές επιχειρήσεις
AΡΘΡΟ 10
Παρ. 2.β. Η αναφορά στην εξέταση ύπαρξης αμιάντου δεν μπορεί να βασίζεται στο ΙΓΜΕ που δεν είναι διαπιστευμένο για τέτοιες έρευνες αλλά η εξέταση για αμίαντο θα γίνεται μόνο σε διαπιστευμένα εργαστήρια και με βάση πιστοποιημένες μεθόδους. Σε διαφορετική περίπτωση η όποια γνωμοδότηση θα καταπίπτει εντός Ευρωπαικής ένωσης. Ο αμίαντος έχει διεθνώς ορισθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και έχει περιληφθεί στις νομοθεσίες των κρατών της Ευρωπαικής Ένωσης (Ε.Ε.) ως συγκεκριμένα ινώδη πυριτικά άλατα (Οδηγία 2003/18/ΕΚ/27-3-2003). Για τη μέτρησή του σε πετρώματα υπάρχουν τουλάχιστον τρεις πιστοποιημένες μέθοδοι κατά ISO, και τουλάχιστον πέντε διαπιστευμένα ( UKAS) εργαστήρια εντός της Ε.Ε.. Εργαστήριο διαπιστευμένο και κρατικό και σύμβουλος της Π.Ο.Υ. για θέματα αμιάντου, είναι το Εργαστήριο του Υπουργείου Υγείας και Ασφαλείας της Αγγλίας, το HEALTH AND SAFETY LABORATORY (HSL), που είναι διαπιστευμένο από την UKAS και εξετάζει για ίνες αμιάντου με πιστοποιημένη μέθοδο (ISO 13794).
Οι ποσοτικές μετρήσεις αποτέλεσαν σημείο προβληματισμού για επιστήμονες παγκοσμίως. Μετά τον προσδιορισμό των νόμων που διέπουν τα διάφορα μεγέθη ακολουθούσε πάντα καθορισμός των μονάδων μέτρησής τους ώστε να υπάρχει κοινή βάση αναφοράς.
Σημαντική επίσης είναι η διαδικασία μέτρησης. Γι αυτό επιστημονικά ιδρύματα διαφόρων χωρών κατέγραψαν επακριβώς τη μεθοδολογία μέτρησης και τα απαιτούμενα ειδικά μηχανήματα (μέθοδοι ASTM, DIN, ISO). Οι μέθοδοι αυτές αναφέρονται ως πιστοποιημένες μέθοδοι.
Προτείνουμε να συμπεριληφθεί στο νόμο
«Απαραίτητη για την εξέταση ύπαρξης αμιάντου είναι οι εξετάσεις να γίνονται αποκλειστικά σε Εργαστήριο διαπιστευμένο και κρατικό με συγκεκριμένη πιστοποιημένη μέθοδο.»
Παρ. 2.β. Η αναφορά στην εξέταση ύπαρξης αμιάντου δεν μπορεί να βασίζεται στο ΙΓΜΕ που δεν είναι διαπιστευμένο για τέτοιες έρευνες αλλά η εξέταση για αμίαντο θα γίνεται μόνο σε διαπιστευμένα εργαστήρια και με βάση πιστοποιημένες μεθόδους. Σε διαφορετική περίπτωση η όποια γνωμοδότηση θα καταπίπτει εντός Ευρωπαικής ένωσης. Ο αμίαντος έχει διεθνώς ορισθεί από την Παγκόσμια Οργάνωση Υγείας και έχει περιληφθεί στις νομοθεσίες των κρατών της Ευρωπαικής Ένωσης (Ε.Ε.) ως συγκεκριμένα ινώδη πυριτικά άλατα (Οδηγία 2003/18/ΕΚ/27-3-2003). Για τη μέτρησή του σε πετρώματα υπάρχουν τουλάχιστον τρεις πιστοποιημένες μέθοδοι κατά ISO, και τουλάχιστον πέντε διαπιστευμένα ( UKAS) εργαστήρια εντός της Ε.Ε.. Εργαστήριο διαπιστευμένο και κρατικό και σύμβουλος της Π.Ο.Υ. για θέματα αμιάντου, είναι το Εργαστήριο του Υπουργείου Υγείας και Ασφαλείας της Αγγλίας, το HEALTH AND SAFETY LABORATORY (HSL), που είναι διαπιστευμένο από την UKAS και εξετάζει για ίνες αμιάντου με πιστοποιημένη μέθοδο (ISO 13794).