Άρθρο 01 – Εσήγηση στο ΚΥ.Σ.ΟΙ.Π

Η εθνική στρατηγική για την κυκλική οικονομία δεν περιλαμβάνει ποσοτικοποιημένους στόχους, ούτε χρησιμοποιούνται μεθοδολογίες στρατηγικής λήψης αποφάσεων, όπως ενδεικτικά μπορούμε να δούμε εδώ:
^[2]
Συμπερασματικά, είναι ευχολόγιο χωρίς αξία.

Το κείμενο είναι αρκετά γενικό και δεν έχει κανένα ποσοτικό στόχο. Η Εθνική Στρατηγική πρέπει να είναι συγκεκριμένους στόχους που δεν αποτυπώνονται. Επίσης είναι σημαντικό να υπάρχει στρατηγική για τη σταδιακή κατάργηση της υγειονομικής ταφής. Η υγειονομική ταφή των αποβλήτων δεν έχει νόημα σε μια κυκλική οικονομία και μπορεί να προκαλέσει μόλυνση του νερού, του εδάφους και του αέρα. Έως το 2035, η ποσότητα των αστικών αποβλήτων που καταλήγουν σε χώρους υγειονομικής ταφής πρέπει να μειωθεί στο 10 % ή λιγότερο, της συνολικής ποσότητας των παραγόμενων αστικών αποβλήτων.

Συμφωνώ με την ανακύκλωση των προϊόντων. Διαφωνώ με τα δευτερογενή καύσιμα, όπως η καύση σκουπιδιών σε βιομηχανίες, που μολύνουν την ατμόσφαιρα και τους πολίτες.

«…, η αξιοποίηση RDF στην Τσιμεντοβιομηχανία…». Εντελώς λάθος κατεύθυνση, η καύση RDF υποκρύπτει καύση σκουπιδιών εκτός προδιαγραφών RDF (περιεκτικότητα σε πλαστικό πολλές φορές και μεγαλύτερη του 70% όπως το πρόσφατο παράδειγμα της ΑΓΕΤ στον Βόλο) προσθέτοντας επικίνδυνους αέριους ρύπους που είναι αδύνατον να φιλτραριστούν επιβαρύνοντας την υγεία των πολιτών και την αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου. Οι έλεγχοι, όπως όλοι γνωρίζουν, είναι αδύνατον να γίνουν σωστά καθώς κάθε φορά ειδοποιείται η κάθε τσιμεντοβιομηχανία για την ημερομηνία ελέγχου…!

Η καύση RDF σε υφιστάμενες τσιμεντοβιομηχανίες ΔΕΝ αποτελεί βήμα μπροστά για την κυκλική οικονομία αλλά αποτελεί μια καλυμμένη μορφή καύσης και αποτέφρωσης σκουπιδιών γεγονός που μας οδηγεί πολλά βήματα πίσω.

Η καύση του θα πρέπει να γίνεται:
– ΑΥΣΤΗΡΑ κάτω από ιδανικές συνθήκες (πίεσης, θερμοκρασίας και συγκράτησης
ΟΛΩΝ των αέριων ρύπων από πιστοποιημένα φίλτρα (αν υπάρχουν διαθέσιμα).
Καθώς η καύση πραγματοποιείται σε δευτερογενές στάδιο (μετά την καύση πετ
κοκ ή μαζούτ συνηθέστερα) οι πτητικές καρκινογόνες ουσίες που
δημιουργούνται έρχονται να προστεθούν σε αυτές του πρωτογενούς καυσίμου
οι οποίες είναι έτσικαι αλλιώς άκρως καρκινογόνες!
Η αντικατάσταση του καυσίμου της πρωτογενούς καύσης με φυσικό αέριο θα
ήταν μία λύση προς την σωστή περιβαλλοντικά κατεύθυνση)

– Εξολοκλήρου και ΜΟΝΟ σε πιστοποιημένους και ΕΝΤΕΛΩΣ ΝΕΟΥΣ κλιβάνους οι
οποίοι πληρούν αυτές τις προδιαγραφές στις οποίες επιτυγχάνεται η πιο
αποδοτική καύση του RDF (ΚΑΜΙΑ τσιμεντοβιομηχανία στην ΕΛΛΑΔΑ δεν έχει
επενδύσει προς αυτήν την κατεύθυνση)
– Να θεσπιστούν ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ αποστάσεις από Αστικά κέντρα και οικισμούς στις
οποίες μια βιομηχανία θα μπορεί να κάνει καύση αυτών των υλικών. Σε
βιομηχανίες που βρίσκονται μέσα ή δίπλα σε αστικά και μη κέντρα θα πρέπει
να ΕΠΙΒΑΛΛΕΤΑΙ η χρήση και ΜΟΝΟ Φυσικού Αερίου και αν είναι τεχνικά
εφικτό ΑΠΕ.

Επειδη ο διαλογος, οπως και η αληθεια δεν εβλαψαν ποτε …

– H αξιοποίηση του RDF στην Τσιμεντοβιομηχανία ειναι ο μονος ασφαλης τροπος για την αποφυγη ταφης του υπολειμματος της ανακλυκλωσης.
Αποτελει βελτιστη πρακτικη τοσο σε ο,τι αφορα την σωστη ολοκληρωση της διαδικασίας ανακύκλωσης με ταυτοχρονη ενεργειακή αξιοποίηση.
– Αλλο σκουπιδια, αλλο RDF…απόδειξη το γεγονός οτι το RDF ως δευτερογενες καύσιμο, διαθετει ποιοτικές προδιαγραφες σύμφωνα με Ευρωπαικό Πρότυπο (ΕΝ 15359:2011). Οι ποιοτικές προδιαγραφες του RDF δεν οριζουν ανωτατα ή κατωτατα ποσοστα σε περιεκτικοτητα συστατικών (υπολειμματων ανακύκλωσης = χαρτί, πλαστικό, ξυλο) αντ αυτων κατηγοριοποιουν το δευτερογενες καύσιμο, αναλογα με την θερμιδική του αξία, την περιεκτικότητα σε χλώριο και την περιεκτικότητα σε υδράργυρο ανα θερμιδα. Το πρόσφατο παράδειγμα της ΑΓΕΤ στον Βόλο αποτελεί περίτρανο παραδειγμα, κομπογιανιτισμου και αλχημείας σε μια χωρα που στρουθοκαμηλιζοντας προτιμαει να θαβει απο το να «διαχωριζει- ανακυκλώνει-αξιοποιει».

– Οι αεριοι ρύποι δεν κατηγοριοποιούνται σε «επικινδυνους» και μη επικινδυνους, σε αντίθεση με τα Στερεα Αποβλητα τα οποια διακρίνονται σε επικίνδυνα και μη και για την διαχείριση των οποίων η χώρα αποτελει το παραδειγμα προς αποφυγη σε ολοκληρη την Ευρωπη.

– Καμια σοβαρη, σύγχρονη μελετη δεν εχει τεκμηριωσει τον συσχετισμο της αύξηση των κρουσμάτων καρκίνου, με την αξιοποιηση εναλλακτικων καυσιμων και RDF (ως συνεπεξεργασια ) απο την τσιμεντοβιομηχανια.

– Οι έλεγχοι, γινονται σωστά απο ανεξαρτητους διαπιστευμενους φορείς και η ημερομηνια ελεγχου οριζεται ετσι ωστε να καθίσταται εφικτη η ταυτοποιηση των παραμετρων λειτουργιας της εγκαταστασης την ημερα μετρησης, απο καθε αρμοδιο ελεγκτικο φορεα, δεδομένου οτι η διεργασια παραγωγης ελεγχεται απο συστηματα καταγραφής και αυτοματου ελεγχου.

– Η καύση RDF σε υφιστάμενες τσιμεντοβιομηχανίες ΔΕΝ αποτελεί βήμα μπροστά για την κυκλική οικονομία γιατι ειναι ενα βημα που σε ολες τις Ευρωπαικες κυριως χωρες εχει συμβει ΕΔΩ και Δεκαετίες. Αποτεφρωση και συν-αποτεφωση αποτελουν δυο μορφες «φανερής»καύσης που στην περιπτωση της χρησης του RDF εχουν θεμελιακες και ουσιαστικές διαφορες.

– Προς το παρον ας εστιαστουμε στην καύση του RDF στους κλιβανους της τσιμεντοβιομηχανίας. Αυτή γίνεται:
Κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες (παροχής αέρα, θερμοκρασίας, περιεκτικότητας O2, …). Ευτυχως η συγχρονη τεχνολογια επιτρεπει την εγκατασταση και λειτουργία φίλτρων υψηλης αποδοτικότητας (οπως αποδεικνύεται εκ του αποτελεσματος) που φυσικα διαθετουν τα απαραίτητα πιστοποιητικα απόδοσης και σωστης λειτουργίας, καθοσον αντιπροσωπευουν επενδυση δεκαδων εκατομμυρίων.
Η καύση ΕΙΝΑΙ ΜΙΑ, οι καυστήρες πάλι στους συγχρονους κλιβανους της τσιμεντοβιομηχανίας, συνηθως ειναι δυο. Το RDF συντροφοδοτειται με τα υπολοιπα συστατικα του μιγματος καυσιμων και δεν υπαρχει «αθροιστικη» συγκεντρωση αεριων ρυπων. Οι αεριοι ρυποι ειναι οι ιδιοι ανεξαρτητως χρησιμοποιουμενου καυσιμου και για τα ορια εκπομπων ενος εκαστου η Ευρωπαικη Νομοθεσια οριζει ορια, που διασφαλιζουν την προστασια του περιβαλλοντος και της υγειας των περιοίκων.

Η υποκατάσταση του μιγματος καυσιμων απο φυσικό αέριο δεν ειναι λυση γιατι το περιβαλλοντικο της αποτυπωμα δεν ειναι θετικο: δεν οδηγει σε μειωση των εκπομπων CO2 και δεν συνεισφερει στην κατευθυνση της κυκλικης οικονομίας. Ειναι σαν να αντικαθιστας το καταλυτικο σου αυτοκινητο με …..ελικοπτερο.

Ολοι οι κλιβανοι της ελληνικης τσιμεντοβιομηχανίας ειναι συγχρονης τεχνολογιας (ξηρας μεθοδου, με προσαβεστοποιητη) αποτελεσμα επενδυσεων δεκαετιων και διασφαλιζουν την πληρη και αποδοτικη καυση του RDF οπως και καθε αλλου καυσιμου. Αλλωστε το ελληνικο τσιμεντο αποτελουσε και αποτελει προιον υψηλων ποιοτικων προδιαγραφων, με σημαντικο αποτυπωμα στην Εθνικη οικονομια.

Πριν την αδειοδοτηση οπαιασδηποτε μεγαλης βιομηχανικης δραστηριοτητας, εξεταζεται αυστηρα η αλληλεπιδραση με το φυσικο και ανθρωπογενες περιβαλλον (π.χ. μοντελα διασπορας αεριων ρυπων).

Το Φυσικο Αεριο αποτελεί 0,5% του μιγματος καυσιμου της Ευρωπαικης Τσιμεντοβιομηχανίας, γεγονος που το διαγραφει

Οταν αναφερόμαστε στην κυκλική οικονομία , προκαλεί περιέργεια η προτεραιότητα για τη βιομηχανία τσιμέντου( τουλάχιστον για την εφαρμογή του RDF ).

Υπάρχει και ο κλάδος της βιομηχανίας κεραμικών δομικών προιόντων , ο οποίος παγκοσμίως υπερτερεί και σε όγκο δραστηριότητας και σε αριθμό τεχνολογιών χρήσης δευτερογενών πρώτων υλών ( είτε για καύση-εξώθερμο , είτε για ανάμιξη στη μάζα-ενδόθερμο ).

Εξάλλου υπάρχει σε εξέλιξη το Ευρωπαικό πρόγραμμα CRAM , πρόγραμμα καταγραφής πρωτογενών και δευτερογενών πρώτων υλών στη βιομηχανία κεραμικών δομικών προιόντων και καυσίμων υλών .

Αξίζει να σημειωθεί ότι σύμφωνα με το κριτήριο της διάρκειας ωφελίμου ζωής , τα κεραμικά δομικά προιόντα υπερτερούν των τσιμεντένιων , γιατί δεν εξασφαλίζεται η ποιότητα σε όλα τα στάδια παραγωγής του τσιμεντένιου προιόντος ( ΠΡΟΣΟΧΗ : μπορεί το τσιμέντο να πληρεί τις προδιαγραφές ποιότητας , αλλά το τελικό τσιμεντοπροιόν δεν τις πληρεί καθ’ ολοκληρία ) !!!

Θεωρώ ότι στις δράσεις κριτηρίων περιβαλλοντικού σχεδιασμού, θα πρέπει να ενσωματωθεί και η διερεύνηση της δόμησης εθνικών προτύπων για την πιστοποίηση της αειφορικής διαχείρισης των δασών. Θα αποδώσει αύξηση της αξίας των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών και θα συμβάλλει θετικά τόσο στην ορθολογική εφαρμογή του Καν.995/2010 όσο και στην δημιουργική παρακολούθηση του περιβαλλοντικού ισοζυγίου.

Το παράδειγμα της ΑΓΕΤ στον Βόλο ΠΕΡΊΤΡΑΝΑ απέδειξε ότι:
– Αποδεδειγμένα και με φυσικά στοιχεία κατατεθειμένα στον εισαγγελέα το υλικό το οποίο βαφτίστηκε RDF ΔΕΝ είχε ΚΑΜΙΑ σήμανση ως προς την καταλληλότητά του (για να είμαστε απολύτως συγκεκριμένοι ΔΕΝ είχε απολύτως καμία σήμανση)
– Το σύστημα αυτόματοης καταγραφή ρύπων (?) ΔΕΝ λειτουργούσε εδώ και μια δεκαετία που είχε εγκατασταθεί και επαναλειτούργησε κατόπιν της όλης φασαρίας που έγινε με το θέμα της αδειοδότησης και μετά από απαίτηση της Περιφέρειας.
(Να θυμίσουμε ότι ήταν εντός των όρων της αρχικής περιβαλλοντικής αδειοδότησης να εγκατασταθεί και να ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ αυτό το σύστημα, γεγονός που οδηγεί σε παραβίαση και αυτού του όρου εδώ και μια δεκαετία)
– Και τέλος κανένας έλεγχος δεν μπορεί να γίνει σωστά όταν σε αυτόν μετέχει και έχει την κυριότητα του συστήματος ο ελεγχόμενος…απλή λογική! (πχ: Ας καταργηθεί ο ΣΔΟΕ και ας ελέγχουμε τον εαυτό μας αν δηλώνουμε σωστά τα εισοδήματά μας παρέα με τον λογιστή μας…!)

«Οι αέριοι ρύποι είναι οι ίδιοι ανεξαρτήτως χρησιμοποιούμενου καυσίμου»…καθώς μπορεί να παρακολουθούν την συζήτηση και πολίτες οι οποίοι δεν γνωρίζουν παρακαλώ τεκμηριώστε μας το είδος των αερίων ρύπων και το κατά πόσο αυτοί είναι ίδιοι για όλα τα καιόμενα υλικά (δηλαδή αν οδηγήσουμε σε καύση 1 kg Πλαστικό θα δημιουργηθούν οι ίδιες – σε ποσότητα αλλά και είδος – πτητικές χημικές ενώσεις με το να κάψουμε 1 kg Φυσικού Αερίου ή Πετρελαίου;). Παρακαλώ να παρατεθούν χημικοί τύποι και τεκμηριωμένες απαντήσεις και από τις δυο πλευρές.

μοναδικος τροπος ώστε να πετυχει η ανακύκλωση σε αυτη την χωρα , ειναι να δινονται ανταμοιβη για καθε συσκευασια σε καθε πολιτη σε ολη την επικρατεια και οχι μονο στις μεγαλες πολεις.να γινει νομος του κρατους και να μην αλλαζει ο νομος καθε φορα που καποια κυβερνηση αλλαζει

Ή κάθε εφαρμογη οικολογικών δράσεων και πρακτικών οφείλουμε να είναι μαζί με την Δημοκρατία ή απόλυτη προτεραιοτητα. 181

Σύμφωνα με μελέτη της Ευρωπαικής Βιομηχανίας Τσιμέντου ( cemburaeu ), η οποία παρουσιάζεται στην EU STAKEHOLDER PLATFORM ως καλή πρακτική , ^[3] , η προπαγάνδα για να χρησιμοποιηθούν παραγωγικές εγκαταστάσεις βιομηχανιών ( τσιμεντάδικων , κεραμοποιείων κτλ ) ως μονάδες συναποτέφρωσης αποβλήτων , είναι η αύξηση των τελών ταφής ( ΧΥΤΑ , ΧΥΤΥ ), παράλληλα με τη χρηματοδότηση δημοτικών εργοστασίων παραγωγής υπολειμμάτων τύπου SRF , RDF . Δηλαδή , μπροστά στο δίλημμα συναποτέφρωση ή αύξηση δημοτικών τελών σαφώς υπερτερεί η συναποτέφρωση .

Εφόσον υπάρχουν συστήματα ελέγχου στην καμινάδα . Σύμφωνα δε με τα Ευρωπαικά πρότυπα SRF , RDF , η ποιότητα τους δεν μπορεί να πιστοποιηθεί επακριβώς . Το θέμα είναι πως θα καθοριστεί το gate fee στα εργοστάσια τα οποία έχουν δυνατότητα ( εξοπλισμού τροφοδοσίας και χαμηλών εκπεμπόμενων ρυπαντών ) συναποτέφρωσης !!!! καθώς επίσης και ποια ερευνητικά ή εκπαιδευτικά ιδρύματα θα αναλάβουν το ρόλο της παρακολούθησης των εφαρμογών κυκλικής οικονομίας .

Οσον αφορά τις εταιρείες διαχείρισης αποβλήτων αυτές κανονικά πρέπει να εξαιρεθούν από την κυκλική οικονομία εφόσον δεν προάγουν τη βιομηχανική συμβίωση .

Συμπερασματικά , η κυκλική οικονομία πρέπει να εφαρμοσθεί αφού ψηφίστηκε από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή της ΕΕ , με κανόνες υπέρ της βιομηχανίας και μόνο !!!

Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΣΒΕΣΤΟΥ (ΕΣΑ) χαιρετίζει την διαβούλευση του ελληνικού στρατηγικού σχεδίου κυκλικής οικονομίας και κατόπιν της κοινοποίησης που έκανε την 24.05.18 κατ’ ιδίαν στον Υπουργό κ. Φάμελλο, θέτει υπόψη των πολιτών τις θέσεις του αναφορικά με την επεξεργασία και απολύμανση της λυματολάσπης με ασβέστη και την αξία που μπορεί να προσδώσει συνδεόμενη με τις διάφορες εφαρμογές της στο εδάφους, όπως π.χ. είναι η αποκατάσταση ρυπασμένων εδαφών, η απονίτρωση, η πρόληψη από διάβρωση και ερημοποίηση, η σταθεροποίηση έργων υποδομής, η αύξηση της στρεμματικής απόδοσης στις γεωργικές καλλιέργειες μέσω της ρύθμισης του pH του εδάφους και η προσθήκη ασβέστη σε ελλειμματικά σε ασβέστιο εδάφη.

Στο πεδίο της απορρύπανσης των καυσαερίων η αποθείωση με ασβέστη των μεγάλων εγκαταστάσεων καύσης μπορεί να γίνει πολύ πιο αποδοτικά εξοικονομώντας πόρους για το κράτος (ΔΕΗ) αλλά και τον ιδιώτη, όπως π.χ. είναι η εξοικονόμηση ηλεκτρικής ισχύος και το έξτρα κόστος αγοράς δικαιωμάτων εκπομπής CO2, αλλά επίσης να παράξει και ποιοτικό γύψο ως παραπροϊόν.

Όλες οι παραπάνω περιβαλλοντικές εφαρμογές του ασβέστη αποτελούν μερικά παραδείγματα της συνεισφοράς μας στην κυκλική οικονομία. Ο ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΑΣΒΕΣΤΟΥ (ΕΣΑ) είναι στην διάθεση όλων των παραγωγικών και κοινωνικών φορέων για να συζητήσει και άλλα παραδείγματα συνεισφοράς στην κυκλική οικονομία που έχει το ελληνικό δυναμικό παραγωγής ασβέστη της χώρας μας.

Καθώς το μεγαλύτερο μέρος του προτεινόμενου έργου αφορά νέες Κανονιστικές και Νομοθετικές ρυθμίσεις, καλούμε το υπουργείο να εντάξει σε αυτές τις ρυθμίσεις τις παραπάνω περιβαλλοντικές εφαρμογές του ασβέστη, όπως έχουν κάνει ήδη οι γειτονικές ευρωπαϊκές χώρες.

Κύριοι.
Η κυκλική οικονομία είναι σίγουρα ένα από τα κλειδιά για την ανάκαμψη της οικονομίας μας.
Όμως κυκλική οικονομία με τεράστια οφέλη για το περιβάλλον και τους επενδυτές, είναι και αυτή στον πρωτογενή τομέα.
Όπως γνωρίζεται ο αγροτικός τομέας μαστίζεται:
• Από τον μικρό κλήρο.
• Από την μικρή στρεμματική απόδοση:
 Στην Ολλανδία η στρεμματική απόδοση είναι 1700 ευρώ.
 Στο Ισραήλ είναι 1290 ευρώ.
 Στην Ελλάδα είναι 190 ευρώ.
• Από τις πολλές δανειακές υποχρεώσεις.
• Από την κακή οργάνωση και τον ελλιπή εξοπλισμό.
Όπως βραβεύονται στους διεθνής διαγωνισμούς τα Ελληνικά προϊόντα λόγω της εξαιρετικής ποιότητάς των , το ίδιο ποιοτικά είναι και τα υποπροϊόντα τους.
Συνήθως τα γεωργικά υποπροϊόντα, για λόγους έλλειψης κινήτρων, οι αγρότες τα καίνε ή τα απορρίπτουν ανεξέλεγκτα στο περιβάλλον. Το αποτέλεσμα είναι η επιβολή προστίμων για την μόλυνση του περιβάλλοντος.
Επειδή τυγχάνει να είμαι κάτοχος διπλώματος ευρεσιτεχνίας , «Μέθοδος και διάταξη επεξεργασίας φυτικών προϊόντων Νο 1007984 / 18-9-2013», για την πλήρη αξιοποίηση των γεωργικών υποπροϊόντων και κυρίως αυτών από την επεξεργασία της ελιάς, έχω να επισημάνω ότι από την πλήρη αξιοποίηση των γεωργικών υποπροϊόντων, μπορούν να παραχθούν:
• Πολλά τελικά προϊόντα στον χώρο των τροφίμων,
• Συμπληρώματα τροφών και ζωοτροφών ,
• Όπως επίσης και πρώτες ύλες για φαρμακοβιομηχανία και την βιομηχανία των καλλυντικών.
Η επεξεργασία των υποπροϊόντων αυτών δημιουργεί:
• Αύξηση επενδυτικού ενδιαφέροντος , λόγω υψηλής αναμενόμενης κερδοφορίας.
• Νέες θέσεις εργασίας.
• Ενδιαφέρον για την προστασία του περιβάλλοντος ( είναι μονάδα που δεν παράγει απόβλητα) .
• Εξαγωγικό ενδιαφέρον.
• Αναβάθμιση των γεωργικών προϊόντων.
• Αυξάνεται η στρεμματική απόδοση.
• Μειώνονται τα πρόστιμα που επιβάλλονται για την μόλυνση του περιβάλλοντος.
Προτείνω την συνεργασία των διαφόρων νομοθετημάτων με στόχο , την μεγαλύτερη βοήθεια που πρέπει να δοθεί:
Με επιδοτήσεις , με επιβραβεύσεις και με φορολογικά κίνητρα για:
• Την πλήρη αξιοποίηση των γεωργικών υποπροϊόντων.
• Για την αύξηση του εξαγωγικού ενδιαφέροντος των παραγόμενων προϊόντων.
• Την καθιέρωση των πιστοποιητικών ελέγχου ποιότητας , σε όλα τα στάδια της καλλιέργειας και της παραγωγής.
• Την έρευνα στον πρωτογενή τομέα.
• Την μείωση των εισαγωγών κυρίως σε συμπληρώματα ζωοτροφών, με στόχο την αυτονομία στις ζωοτροφές.
Εάν τα πρόστιμα που πληρώνουμε για την ανεξέλεγκτη διάθεση των αποβλήτων, διατεθούν για την κυκλική οικονομία, στον πρωτογενή τομέα, τότε δεν θα πιστεύουμε τα αποτελέσματα που θα έχουμε σε μικρό χρονικό διάστημα.

Ανοίγει ένα τεράστιο κεφάλαιο που η αντιμετώπισή του χρειάζεται πολλή μελέτη, κριτική σκέψη και αποφάσεις απαλλαγμένες από συμφέροντα και μικροπολιτικές τακτικές. Επί της ουσίας, τo κείμενο είναι θεωρητικό και ελάχιστα διαφωτιστικό. Επιτροπές επί επιτροπών, δράσεις και άλλα σχετικά δογματικά ευφυολογήματα που δεν πείθουν τους πολίτες για τη σκοπιμότητά τους.Κυκλική οικονομία, ναι, αλλά με φρένο πρώτα στην αλόγιστη χρήση πλαστικών και στις άσκοπες πολυσυσκευασίες. Τα πλαστικά έπνιξαν τη ζωή στον πλανήτη και εμείς τώρα αποφασίσαμε την καύση τους ως να πρόκειται για σπουδαία ανακάλυψη, ενώ γίνεται χρόνια στην ΕΕ και μάλλον δεν απέδωσε για να φτάνουν τα καράβια με πλαστικό στην ΑΓΕΤ Βόλου και να καίγονται μέσα στον ιστό της πόλης.
Πείτε την αλήθεια παντού και καθαρά, τί προβλέπεται για το μέλλον αυτής της διαδικασίας. Μήπως ανοίγουμε με την καύση μια άλλη καταστροφική για το Περιβάλλον οδό; Γιατί δεν υπάρχει διαφάνεια; Υπάρχει Υδράργυρος στα φορτία από την Ιταλία προς την ΑΓΕΤ; Έρχεται RDF ή παύσης φύσεως σκουπίδια; Αφού έχουν καλύτερο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, γιατί δεν καίγονται στη χώρα παραγωγής τους;Ποιά είναι η αλήθεια για την τέφρα που ενσωματώνεται στο προϊόν; Είναι ακίνδυνη ή θα κληθούν οι επόμενες γενιές να λύσουν ένα ακόμη περιβαλλοντικό ατόπημα, όπως η δική μας με τον αμίαντο; Γιατί η πληροφόρηση των πολιτών υποβαθμίστηκε; Γιατί οι πρωτοβουλίες για ενημέρωση στην ανακύκλωση δεν απέδωσαν και υποβαθμίστηκαν από τους ίδιους τους δήμους; Μήπως προσπαθούμε να διορθώσουμε ένα λάθος, αυτό της σπατάλης και του υπερκαταναλωτισμού με ένα μεγαλύτερο, αυτό της καταστροφής της Φύσης; Μήπως συμπεριφερόμαστε ως να είμαστε η τελευταία γενιά και τα μοναδικά αφεντικά στον πλανήτη;

Προς Αθήνα 25 Ιουνίου 2018
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΝΕΡΓΕΙΑΣ Αρ. Πρωτ: 161
Υπόψιν: κου Σωκράτη Φάμελλου Αναπληρωτού Υπουργού Περιβάλλοντος

Αξιότιμε κύριε Υπουργέ,

Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας (Σ.Β.Π.Ε.) διαπνέεται από την πεποίθηση ότι τα μοναδικά χαρακτηριστικά των πλαστικών θα διαδραματίσουν αποφασιστικό ρόλο προς την μετάβαση από την γραμμική στην κυκλική οικονομία, που έχει θέσει ως άμεση προτεραιότητα η Ευρωπαϊκή Ένωση. Τα προϊόντα, που παράγονται από πλαστικά είναι ελαφριά, ευπροσάρμοστα, ανθεκτικά και παρέχουν βιώσιμες λύσεις σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών. Τα πλαστικά και τα προϊόντα, που παράγονται από αυτά συμβάλλουν στην αποφυγή περισσοτέρων απορριμμάτων, βοηθούν στην αποτελεσματικότερη χρήση της ενέργειας και στις χαμηλότερες εκπομπές CO2 καθ’ όλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους, λόγω των μοναδικών ιδιοτήτων τους, οι οποίες βελτιώνουν σημαντικά την αποδοτικότητα των πόρων.
Κάθε σοβαρή συζήτηση για την μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία θα πρέπει να αντιμετωπίζει τα πλαστικά ως μέρος της λύσης. Τα περιβαλλοντικά οφέλη των πλαστικών στον πλήρη κύκλο ζωής τους είναι αδιαμφισβήτητα. Για τον λόγο αυτό, με ερευνητικό εργαλείο την «Ανάλυση Κύκλου Ζωής» (ΑΚΖ) οφείλουμε να αναζητήσουμε και να ποσοτικοποιήσουμε την περιβαλλοντική υποβάθμιση που επέρχεται από την παραγωγή ενός προϊόντος μέσω της παρακολούθησης του από την εξόρυξη των πρώτων υλών, την παραγωγή, την χρήση μέχρι και την τελική του διάθεση. Τότε, εκτιμούμε ότι θα αντιληφθούμε ποιο είναι το υλικό που θα βοηθήσει σημαντικότερα στην εκπλήρωση του οράματος της κυκλικής οικονομίας.

Τα μέλη της ελληνικής βιομηχανίας πλαστικών δεσμεύονται να συμβάλλουν αποφασιστικά στην επίτευξη μιας κυκλικής και οικονομικά αποδοτικής οικονομίας, που θα έχει δυο βασικούς στόχους. Την προστασία του περιβάλλοντος και την διατήρηση της ανταγωνιστικότητας της ελληνικής βιομηχανίας σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο κόσμο.
Σε ότι αφορά το σχέδιο νόμου για την Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία, που τέθηκε σε διαβούλευση στις 24 Μαΐου 2018, ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας ανησυχεί βαθύτατα για το γεγονός ότι δεν υπάρχουν σαφείς προκαθορισμένοι στόχοι για την μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία. Δεν υπάρχει επίσης ένας οδικός χάρτης για να φτάσουμε στην εκπλήρωση των στόχων όλων των εμπλεκομένων εταίρων, που απαρτίζουν την αλυσίδα αξίας της κυκλικής οικονομίας.
Ο Σ.Β.Π.Ε. θεωρεί ότι θα πρέπει άμεσα να ληφθούν μια σειρά πρωτοβουλιών για να επιτευχθεί η μετάβαση προς μια κυκλική οικονομία.
Είναι υποχρεωμένος να ζητήσει συμμόρφωση όλων των εμπλεκομένων φορέων, στα πλαίσια και τους στόχους που δίνουν οι Οδηγίες της Ε.Ε., βασικοί εκ των οποίων είναι:
1. Τα πρωτογενή πλαστικά να είναι 100% ανακυκλώσιμα μέχρι το 2030
2. Να υπάρχει ανακύκλωση 55% των πλαστικών απορριμμάτων έως το 2025 και 65% έως το 2030
3. Να υπάρχει πλήρης καταγραφή ποσοτήτων μέσω αρχείων ΗΜΑ & ΕΜΠΑ ώστε να είναι δίκαιη η κατανομή βαρών λόγω της Διευρυμένης Ευθύνης Παραγωγού (Extended Producers Responsibility)
4. Να γίνεται έλεγχος από τους Διεθνείς εμπλεκόμενους φορείς, ώστε να γίνεται καταγραφή των ρυπάνσεων, ειδικά στην θαλάσσια ρύπανση (marine litter)
5. Να υπάρχει πλήρης έλεγχος από Διαχειριστική Αρχή για την συμμόρφωση όλων των εμπλεκομένων φορέων της αλυσίδας παραγωγής Αξίας στην Κυκλική Οικονομία – Ανακύκλωση, ειδικά στους ενδιάμεσους, οι οποίοι συνήθως «σπάνε» αυτή την αλυσίδα.

Για να συμβάλλει αποφασιστικά στον σκοπό αυτό προτείνει τα παρακάτω:
Θα πρέπει να θέσουμε ως στόχο την μηδενική απόρριψη πλαστικών στους χώρους υγειονομικής ταφής για να προωθήσουμε στην πράξη την ιδέα της κυκλικής οικονομίας. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός απαιτεί συνεργατικές και συντονισμένες προσπάθειες από όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Α) Δημιουργία των κατάλληλων υποδομών για την βέλτιστη διαχείριση των απορριμμάτων, μετά το τέλος της πρώτης τους ζωής. Είναι μια χρονοβόρα διαδικασία, για την οποία όμως θα πρέπει να δρομολογηθούν άμεσα οι πρώτες πρωτοβουλίες. Ο Σ.Β.Π.Ε. θεωρεί ότι θα πρέπει να ενταχθεί στον σχεδιασμό του Υπουργείου Περιβάλλοντος η δημιουργία σαράντα πέντε (45) μονάδων πλήρους διαχωρισμού και ανακύκλωσης στέρεων αποβλήτων, (ΦοΔΣΑ, ΚΔΑΥ), τα οποία τοποθετούνται στους μπλε κυρίως όπως και στους πράσινους ή γκρι κάδους. Από τους κάδους αυτούς μπορούν να εξαχθούν χιλιάδες τόνοι πλαστικών σε ξεχωριστά ρεύματα (ΡΕΤ/ΡΡ/PS/PE). Η εκπλήρωση του παραπάνω στόχου είναι αναγκαία συνθήκη για να ικανοποιηθούν οι σκοποί της νέας Οδηγίας και να αποφύγει η χώρα μας την συνέχιση της επιβολής οικονομικών κυρώσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Β) Θα πρέπει να σχεδιαστούν και να υλοποιηθούν άμεσα ενημερωτικές εκστρατείες από Κράτος και ΟΤΑ, με αποδέκτη το ευρύτερο κοινό για την αύξηση της ευαισθητοποίησης της ορθής διαχείρισης των απορριμμάτων και την κατανόηση του όρου κυκλική οικονομία. Οι πρωτοβουλίες θα πρέπει να ληφθούν άμεσα και τα μηνύματα της εκστρατείας να αναπροσαρμόζονται με την βελτίωση των υποδομών και την αύξηση των επιλογών απόρριψης των αποβλήτων από τους καταναλωτές.
Γ) Η Πολιτεία να προβεί στην επιβολή αυστηρών προστίμων στους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις που συνεχίζουν να απορρίπτουν με μη ορθό τρόπο τα απορρίμματα τους, έπειτα από την έναρξη των ενημερωτικών εκστρατειών, που θα προάγουν τον βέλτιστο τρόπο απόρριψης των αποβλήτων.  
Θα πρέπει να ληφθούν άμεσα πρωτοβουλίες για να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις επένδυσης στην συλλογή και διαλογή των πρωτογενών για ανακύκλωση υλικών. Κατά συνέπεια, θα πρέπει να υπάρξει μέριμνα για να δημιουργηθούν τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία από εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους για να στηριχθούν οι επενδύσεις, που θα αποτελέσουν την βάση για την μετάβαση στην κυκλική οικονομία.
Ο ιδιωτικός τομέας μπορεί να συμμετάσχει στο σημείο της αναπαραγωγής νέου υλικού από την πρώτη ύλη της ανακύκλωσης (συλλογή και διαλογή), εφόσον εξασφαλιστεί η συλλογή και η διαλογή των υλικών. Η παραγωγή ανά τύπο των  παραγόμενων από ανακυκλωμένα υλικά  προς χρήση θα πρέπει να ποσοτικοποιηθούν με βάση το τελικό κέρδος τού ιδιώτη αλλά και την κοινωνική ανάγκη για ύπαρξη των υλικών (μη κερδοφόρα δραστηριότητα). Μέρος του κόστους για την παραγωγή μη κερδοφόρων  υλικών θα πρέπει να μετακυλίεται στην κατανάλωση και ένα άλλο μέρος του να επιδοτείται από τον Δημόσιο τομέα. Ο επιμερισμός αυτού τού κόστους  θα πρέπει να προκύψει από κοινή απόφαση τού ιδιωτικού και τού δημόσιου τομέα.
Ανασχεδιασμός των προϊόντων, σύμφωνα με τις υποδείξεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την κυκλική οικονομία, ώστε να είναι πιο εύκολη και οικονομικότερη η ανακύκλωση τους, αξιοποιώντας την εμπειρία και τη γνώση των μελών του Σ.Β.Π.Ε.. Αξιοποίηση Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (πράσινες προμήθειες, κίνητρα/αντικίνητρα ως προς τις συσκευασίες / σχεδιασμό, εξορθολογισμός κόστους διαχείρισης, εφαρμογή της αρχής ο ρυπαίνων πληρώνει και διευρυμένη ευθύνη παραγωγού).
Θα πρέπει να εφαρμοστεί άμεσα η διαλογή των απορριμμάτων στην πηγή και να δοθεί έμφαση στην απομάκρυνση του οργανικού κλάσματος με χρήση ξεχωριστού κάδου.
Θα πρέπει να αναθεωρηθεί το υπάρχον νομικό πλαίσιο για την ανακύκλωση και να γίνει αυστηρότερο. Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να θεσπιστούν κριτήρια, τα οποία θα πρέπει να πληροί μια εταιρεία για να μπορεί να δραστηριοποιείται στον τομέα της ανακύκλωσης.
Η Πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει ακόμη και νομοθετικά, ώστε τα ποιοτικά και πιστοποιημένα ανακυκλωμένα υλικά να χρησιμοποιούνται για την παραγωγή προϊόντων τα οποία είναι δυνατόν να προέρχονται από δευτερογενείς ύλες.
Αξιοποίηση του ΗΜΑ και του ΕΜΠΑ με σκοπό την ανάπτυξη της αγοράς δευτερογενών υλικών και τη μείωση της εισφοροδιαφυγής. Η εταιρεία που δραστηριοποιείται στον τομέα της ανακύκλωσης να υποχρεωθεί σε πλήρη καταγραφή εισερχομένων και εξερχομένων προϊόντων και αυτό να εξακριβώνεται και από την καταγραφή εισερχομένων και εξερχομένων από τον πωλητή ή τον αγοραστή.
Θα πρέπει ενσωματωθούν κριτήρια «κυκλικότητας» σε όλους τους διαγωνισμούς που προκηρύσσει ο δημόσιος τομέας σχετικά με προϊόντα, που χρειάζονται οι υπηρεσίες του. Οι προτεινόμενοι από τον Σ.Β.Π.Ε. παράμετροι είναι οι παρακάτω:
Ποσοστό ανακυκλωμένου υλικού – τουλάχιστον 50%
Προτίμηση σε εγχώριους παραγωγούς / αρχή της εγγύτητας
Ανακυκλωμένα υλικά που προέρχονται από ΚΔΑΥ / αρχή της εγγύτητας
Θα πρέπει επίσης να δοθούν οικονομικά κίνητρα για προϊόντα που περιέχουν ανακυκλωμένο υλικό (π.χ. απαλλαγή από ΦΠΑ, μειωμένο πράσινο τέλος στα ΣΕΔ, αυξημένη μοριοδότηση σε διαγωνισμούς, κ.α.).
Θα πρέπει να ενισχυθεί άμεσα η ζήτηση αναγεννημένων προϊόντων και αυτό μπορεί να συμβεί με την τόνωση της «ζήτησης» για ανακυκλωμένα υλικά/προϊόντα, μέσω της υιοθέτησης «πράσινων» προμηθειών. Θα πρέπει να υπάρξουν προδιαγραφές, πρότυπα και κριτήρια κυκλικότητας (π.χ. ελάχιστο ποσοστό ανακυκλωμένου υλικού και προτίμηση από εγχώριες βιομηχανίες) ώστε να υπάρξει ένα ενιαίο πλαίσιο προμηθειών, με συγκεκριμένες προδιαγραφές για τους φορείς, που θα περιλαμβάνουν υποχρεωτικά περιβαλλοντικά, ενεργειακά και κλιματικά κριτήρια.
Η ανάκτηση ενέργειας αποτελεί μια πολύτιμη εναλλακτική λύση για απορρίμματα, που δεν μπορούν να ανακυκλωθούν με βιώσιμο τρόπο. Τα πλαστικά έχουν μεγάλη θερμιδική αξία και ορισμένα υλικά δεν μπορούν να ανακυκλωθούν με βιώσιμο τρόπο εξαιτίας μιας σειράς παραγόντων όπως είναι η ποσότητα και η καθαρότητα των υλικών, που συλλέγονται από τις ροές απορριμμάτων, οι διαθέσιμες τεχνολογίες διαλογής, οι απαιτήσεις της αγοράς για την ποιότητα και τα πρότυπα για ανακυκλωμένο υλικό. Για τα πλαστικά αυτά, η ανάκτηση ενέργειας είναι η πιο αποτελεσματική λύση σε σύγκριση με την υγειονομική ταφή και η Πολιτεία θα μπορούσε υιοθετώντας τα αυστηρότερα περιβαλλοντικά κριτήρια να τα αξιοποιήσει με τον τρόπο αυτό μιας και αποτελούν μια πολύτιμη πηγή θερμότητας και ενέργειας, η οποία μπορεί να καλύψει μέρος των ενεργειακών αναγκών της Ελλάδας.
Τα πλαστικά είναι μια οικογένεια εκατοντάδων διαφορετικών υλικών με μεγάλη ποικιλία ιδιοτήτων, που έχουν συνεισφέρει σημαντικά στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του σύγχρονου ανθρώπου. Ο Σύνδεσμος Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδας και τα μέλη του, που απαρτίζουν την αλυσίδα αξίας των πλαστικών, θεωρούν ότι τα πλαστικά απόβλητα είναι ένας πολύτιμος φυσικός πόρος, που μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή νέων ποιοτικών προϊόντων.
Ο Σ.Β.Π.Ε. παραμένει ένας πολύτιμος εταίρος της Πολιτείας και δεσμεύεται να στηρίξει με όλες του τις δυνάμεις την προσπάθεια για μετάβαση προς μια αποτελεσματική κυκλική οικονομία. Οι παραπάνω προτάσεις αποτελούν την βάση για να αρχίσει η συζήτηση της βελτίωσης της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία και ο Σ.Β.Π.Ε βρίσκεται στην διάθεση της Πολιτείας για μια ειλικρινή και ενδελεχή συζήτηση για την επίτευξη των κοινών μας στόχων.

Δημήτριος Σύρμος
Πρόεδρος Σύνδέσμου Βιομηχανιών Πλαστικών Ελλάδος

Ο ‘Χρόνος Υλοποίησης’ ορισμένων δράσεων πρέπει είτε να συμπληρωθεί (δεν γίνεται αναφορά) ή να τροποποιηθεί (τελειώνει το Α εξάμηνο του 2018).

Οι ΜΠΕ ήδη περιλαμβάνουν τις απαραίτητες πληροφορίες που χρειάζεται ένας υπάλληλος για να συμπεράνει εάν ένα έργο συμβάλει στην κυκλική οικονομία (π.χ. ποσότητες και τρόπος διαχείρισης αποβλήτων). Θεωρώ ότι δεν είναι απαραίτητο να γίνεται συγκεκριμένη αναφορά.

• Καταρχάς η Πράσινη και Κυκλική Οικονομία πρέπει να στηρίζεται Πάνω στην Ωφέλιμη Ανακύκλωση. Ως προς τις συσκευασίες (χαρτί, μέταλλα, κάθε είδους πλαστικό, γυαλί) προτείνουμε να δημιουργείται ανταποδοτικό κίνητρο όφελος που να οδεύει στο Ελάχιστο Εγγυημένο εισόδημα των 1,000.00 ΕΥΡΩ.

Το εγγυημένο εισόδημα προκύπτει από την ανακύκλωση και αγγίζει όλους τους ΠΟΛΙΤΕΣ/ΕΝΕΡΓΟΥΣ ανακυκλωτές. Προτείνουμε να δίνεται και μπόνους από την Ελληνική Πολιτεία σε κάθε ΕΝΕΡΓΟ Ανακύκλωση σύμφωνα με τους στόχους και το ποσοστό της Ανακύκλωσης των συσκευασιών που θέτει η χώρα μας.

Ειδικότερα στο Πλαστικό πρέπει να γίνει Ανακύκλωση μα αντίτιμο για ΟΛΕΣ τις κατηγορίες πλαστικών στις συσκευασίες. ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ σε καμία περίπτωση τα ΠΛΑΣΤΙΚΑ να καταλλείγουν στα ΠΟΤΑΜΙΑ μας και στην ΘΑΛΑΣΣΑ..

ΟΡΓΑΝΙΚΑ (ΟΙΚΙΑΚΑ) ΑΠΟΒΛΗΜΑ

• Ως προς τα Οργανικά Υλικά (απόβλητα κουζινας) προτείνουμε τα οικειακά απόβλητα αυτό που απομένει να γίνεται κομπόστ. Αυτό το επιτυγχάνουμε ως εξής:
– Χρήση Οικιακών Κομποστοποιητών που θα ανακυκλώνουν ημερησίως τα απόβλητα που δημιουργούνται σε κάθε νοικοκυριό και θα χρησιμοποιήτε το εδαφοβελτιοτικό σε κήπους και γλάστρες
– Κομποστοποιητές/επιταχυντές μεσαίας κατηγορίας (100 – 250 kg/ημέρα) που θα χρησιμοποιούνται από ξενοδοχεία, εστιατόρια, νοσοκομεία, φυλακές, catering, σούπερ μάρκετ.
Οι εν λόγω εξοπλισμοί περιορίζουν το μέγεθος των Οργανικών κατά 90% και ταυτόχρονα δημιουργείτε χρήσιμο υλικό για πάρκα, πλατείες, γλάστρες, κύπους.

Να σημειωθεί πως κατά προσέγγιση τα Οργανικά μαζί με τα Ανακυκλώσιμα Υλικά προσεγγίζουν το 90% των συνολικών ρευμάτων της χώρας μας

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Πρέπει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ μέρος του ΦΑΓΗΤΟΥ που δεν χρησιμοποιείται από τα μέσα μαζικής εστιάσης που αναφέραμε να επαναχρησιμοποιείται και να δίδεται στην ΚΟΙΝΩΝΙΑ/ΠΟΛΙΤΕΣ μέσω ειδικού ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ με ονομασία ΚΕΡΑΣΜΑ. Η μέθοδος θα γίνεται μέσω συγκεκριμένης ΜΚΟ ή ΚΑ.Λ.Ο με ειδικό πρόγραμμα που θα το ονομάσουμε ΜΟΙΡΑΣΜΑ.

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΝΕΡΟΥ

Ένα άλλο σημείο που θα ενισχύσει την Ωφέλιμη Ανακύκλωση είναι η ανακύκλωση του χρησιμοποιούμενο νερού στις πόλεις, χωριά, νησιά. Σαν αποτέλεσμα το ανακτώμενο νερό να χρησιμοποιείτε για ποτίσματα, πλήσιμο αυτοκινήτων, καζανάκια, ακόμα και πόσιμου νερού με την κατάλληλη επεξεργασία.

ΣΤΟΧΟΣ: Το Νερό που χρησιμοποιεί η Κοινωνία να μην καταλήγει στις Λίμνες, στα ποτάμια και στις Θάλασσες. Το θαλάσσιο νερό πρέπει να είναι ΚΑΘΑΡΟ και να υπάρχει ΑΠΟΛΥΤΟΣ σεβασμός στα στην ΖΩΗ την ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΗ.

Μία εξαιρετική Λύση γι’ αυτό είναι υπόγειοι μηχανισμού ανακύκλωσης νερού, μικρής κλίμακας που να καλύπτουν τις ανάγκες μονοκατοικίας μέχρι τις ανάγκες μικρής πολης ή Νησιού.

Οι Μικρής κλίμακας μονάδες είναι οι αναγκαίες τεχνολογίες χαμηλού κόστους εγκατάστασης, συντήρησης αλλά έχουν και την δυνατότητα της μακρο-ημέρευσης. Του εξοπλισμού.

ΕΙΔΗ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ (ΕΝΔΥΣΗ)

Ως προς τα είδη Πρώτης Ανάγκης, προτείνουμε την ίδρυση Αγοράς 1 ΕΥΡΩ για την επανένταξη των μεταχειρισμένων, 2ου χεριού στην Κοινωνία. Επίσης μέσω της Πολιτικής ΜΟΙΡΑΣΜΑ, θα δίνεται η δυνατότητα στους Εμπόρους και Παραγωγούς να μοιράζουν μέρος αυτών χωρίς κόστος, σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες.

• Καταρχάς η Πράσινη και Κυκλική Οικονομία πρέπει να στηρίζεται Πάνω στην Ωφέλιμη Ανακύκλωση. Ως προς τις συσκευασίες (χαρτί, μέταλλα, κάθε είδους πλαστικό, γυαλί) προτείνουμε να δημιουργείται ανταποδοτικό κίνητρο όφελος που να οδεύει στο Ελάχιστο Εγγυημένο εισόδημα των 1,000.00 ΕΥΡΩ.

Το εγγυημένο εισόδημα προκύπτει από την ανακύκλωση και αγγίζει όλους τους ΠΟΛΙΤΕΣ/ΕΝΕΡΓΟΥΣ ανακυκλωτές. Προτείνουμε να δίνεται και μπόνους από την Ελληνική Πολιτεία σε κάθε ΕΝΕΡΓΟ Ανακύκλωση σύμφωνα με τους στόχους και το ποσοστό της Ανακύκλωσης των συσκευασιών που θέτει η χώρα μας.

Ειδικότερα στο Πλαστικό πρέπει να γίνει Ανακύκλωση μα αντίτιμο για ΟΛΕΣ τις κατηγορίες πλαστικών στις συσκευασίες. ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ σε καμία περίπτωση τα ΠΛΑΣΤΙΚΑ να καταλλείγουν στα ΠΟΤΑΜΙΑ μας και στην ΘΑΛΑΣΣΑ..

ΟΡΓΑΝΙΚΑ (ΟΙΚΙΑΚΑ) ΑΠΟΒΛΗΜΑ

• Ως προς τα Οργανικά Υλικά (απόβλητα κουζινας) προτείνουμε τα οικειακά απόβλητα αυτό που απομένει να γίνεται κομπόστ. Αυτό το επιτυγχάνουμε ως εξής:
– Χρήση Οικιακών Κομποστοποιητών που θα ανακυκλώνουν ημερησίως τα απόβλητα που δημιουργούνται σε κάθε νοικοκυριό και θα χρησιμοποιήτε το εδαφοβελτιοτικό σε κήπους και γλάστρες
– Κομποστοποιητές/επιταχυντές μεσαίας κατηγορίας (100 – 250 kg/ημέρα) που θα χρησιμοποιούνται από ξενοδοχεία, εστιατόρια, νοσοκομεία, φυλακές, catering, σούπερ μάρκετ.
Οι εν λόγω εξοπλισμοί περιορίζουν το μέγεθος των Οργανικών κατά 90% και ταυτόχρονα δημιουργείτε χρήσιμο υλικό για πάρκα, πλατείες, γλάστρες, κύπους.

Να σημειωθεί πως κατά προσέγγιση τα Οργανικά μαζί με τα Ανακυκλώσιμα Υλικά προσεγγίζουν το 90% των συνολικών ρευμάτων της χώρας μας

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Πρέπει ΟΠΩΣΔΗΠΟΤΕ μέρος του ΦΑΓΗΤΟΥ που δεν χρησιμοποιείται από τα μέσα μαζικής εστιάσης που αναφέραμε να επαναχρησιμοποιείται και να δίδεται στην ΚΟΙΝΩΝΙΑ/ΠΟΛΙΤΕΣ μέσω ειδικού ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ με ονομασία ΚΕΡΑΣΜΑ. Η μέθοδος θα γίνεται μέσω συγκεκριμένης ΜΚΟ ή ΚΑ.Λ.Ο με ειδικό πρόγραμμα που θα το ονομάσουμε ΜΟΙΡΑΣΜΑ.

ΑΝΑΚΥΚΛΩΣΗ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΟΥ ΝΕΡΟΥ

Ένα άλλο σημείο που θα ενισχύσει την Ωφέλιμη Ανακύκλωση είναι η ανακύκλωση του χρησιμοποιούμενο νερού στις πόλεις, χωριά, νησιά. Σαν αποτέλεσμα το ανακτώμενο νερό να χρησιμοποιείτε για ποτίσματα, πλήσιμο αυτοκινήτων, καζανάκια, ακόμα και πόσιμου νερού με την κατάλληλη επεξεργασία.

ΣΤΟΧΟΣ: Το Νερό που χρησιμοποιεί η Κοινωνία να μην καταλήγει στις Λίμνες, στα ποτάμια και στις Θάλασσες. Το θαλάσσιο νερό πρέπει να είναι ΚΑΘΑΡΟ και να υπάρχει ΑΠΟΛΥΤΟΣ σεβασμός στα στην ΖΩΗ την ΘΑΛΑΣΣΙΑ ΖΩΗ.

Μία εξαιρετική Λύση γι’ αυτό είναι υπόγειοι μηχανισμού ανακύκλωσης νερού, μικρής κλίμακας που να καλύπτουν τις ανάγκες μονοκατοικίας μέχρι τις ανάγκες μικρής πολης ή Νησιού.

Οι Μικρής κλίμακας μονάδες είναι οι αναγκαίες τεχνολογίες χαμηλού κόστους εγκατάστασης, συντήρησης αλλά έχουν και την δυνατότητα της μακρο-ημέρευσης. Του εξοπλισμού.

ΕΙΔΗ ΠΡΩΤΗΣ ΑΝΑΓΚΗΣ (ΕΝΔΥΣΗ)

Ως προς τα είδη Πρώτης Ανάγκης, προτείνουμε την ίδρυση Αγοράς 1 ΕΥΡΩ για την επανένταξη των μεταχειρισμένων, 2ου χεριού στην Κοινωνία. Επίσης μέσω της Πολιτικής ΜΟΙΡΑΣΜΑ, θα δίνεται η δυνατότητα στους Εμπόρους και Παραγωγούς να μοιράζουν μέρος αυτών χωρίς κόστος, σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες

Ως Επιτροπή Αγώνα Πολιτών Βόλου κατά της καύσης σκουπιδιών από την ΑΓΕΤ-Lafarge μπορούμε να εκλάβουμε το κείμενο της Εθνικής Στρατηγικής για την Κυκλική Οικονομία μόνο ως κακόγουστο αστείο που θα τελειώσει με τη λήξη της διαβούλευσης και θα αντικατασταθεί με το αληθινό. Γιατί το κατατεθειμένο στη διαβούλευση κείμενο, δεν έχει καμία σχέση με την Κυκλική Οικονομία, δηλαδή την οικονομία που επιμηκύνει τον χρόνο ζωής των προϊόντων ή μέρους αυτών, ώστε να ελαχιστοποιήσει τη χρήση φυσικών πόρων και να αποτρέψει την εξάντλησή τους. Δηλαδή, κυκλική οικονομία σημαίνει ότι οι πρώτες ύλες επιστρέφουν στην παραγωγή, ώστε να μη χρειάζεται να παραχθούν ξανά σε βάρος του περιβάλλοντος.

Όταν στη χώρα μας δεν έχει γίνει τίποτα ουσιαστικό σε εθνικό επίπεδο για τη μείωση των απορριμμάτων και την καλλιέργεια της κουλτούρας της μη δημιουργίας τους, όταν δεν υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές για την επίτευξη των στόχων της διαλογής στην πηγή και όταν τα επίπεδα της ανακύκλωσης απέχουν έτη φωτός από τους εθνικούς και κοινοτικούς στόχους, δεν υφίσταται ουσιαστική συζήτηση για την κυκλική οικονομία.

Επιπλέον, σε καμία περίπτωση κυκλική οικονομία δεν σημαίνει να καταστρέφονται οι πρώτες ύλες και άρα οι φυσικοί πόροι, όπως συμβαίνει με την επιλογή της καύσης των σκουπιδιών. Η καύση ουσιαστικά ακυρώνει την κυκλική οικονομία, γεγονός που βασίζεται σε στοιχεία από τη διεθνή πρακτική και από έγκριτες επιστημονικές μελέτες, αφού καταστρέφει τους πόρους που θα μπορούσαν να επιστρέψουν στην οικονομία, επιβαρύνοντας ταυτόχρονα τη δημόσια υγεία, το περιβάλλον και την τοπική οικονομία (ειδικά επιχειρήσεις που βασίζονται στους φυσικούς πόρους, τους οποίους καταστρέφει η καύση).

Άλλωστε, το γεγονός ότι η καύση δεν συνάδει με την κυκλική οικονομία το επιβεβαιώνει και το Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία της ΕΕ. Σε σχετικά έγγραφά του αναφέρει ότι «εκτιμάται πως η παραγωγή πλαστικών υλών και η αποτέφρωση πλαστικών αποβλήτων προκαλούν παγκοσμίως την έκλυση περίπου 400 εκατ. τόνων CO2 κάθε χρόνο», για αυτό και δίνει έμφαση στην πρόληψη και στην ανακύκλωση αποβλήτων, ως πιο συμφέρουσα λύση. Αναφέρει δε χαρακτηριστικά ότι για να μειωθεί η εξάρτηση από την εξόρυξη ορυκτών καυσίμων για την παραγωγή πλαστικών υλών και να μειωθούν οι εκπομπές CO2 «η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη προτείνει νέους κανόνες σχετικά με τη διαχείριση των αποβλήτων. Οι κανόνες αυτοί περιλαμβάνουν σαφέστατες υποχρεώσεις των εθνικών αρχών να ενισχύουν τη χωριστή αποκομιδή, στόχους για την ενθάρρυνση των επενδύσεων στην ικανότητα ανακύκλωσης και την αποφυγή πλεονάζουσας ικανότητας των υποδομών για την επεξεργασία μικτών αποβλήτων (π.χ. αποτέφρωση) και περισσότερο εναρμονισμένους κανόνες σχετικά με τη χρήση της διευρυμένης ευθύνης του παραγωγού». Επίσης αναφέρει πως «Στην πρότασή της για την αναθεώρηση της νομοθεσίας σχετικά με τα απόβλητα, η Επιτροπή έδωσε έμφαση στη χρήση οικονομικών μέσων προκειμένου να δοθεί προτεραιότητα στην πρόληψη και την ανακύκλωση των αποβλήτων σε εθνικό επίπεδο. Η εσωτερίκευση του περιβαλλοντικού κόστους της υγειονομικής ταφής και της αποτέφρωσης με υψηλή ή βαθμιαία αύξηση των τελών ή φόρων θα μπορούσε να καταστήσει πιο συμφέρουσα την ανακύκλωση των πλαστικών».

Η δικαιολογία δε της ανάκτησης ενέργειας από την καύση δεν συνεισφέρει τίποτα στην οικονομία, καθώς (πέρα από το περιβαλλοντικό κόστος) υπάρχει και το οικονομικό: 90 ευρώ στον κάθε πολίτη ανά τόνο σκουπιδιών, όταν η διαλογή στην πηγή κοστίζει μόνο 30 ευρώ/τόνο με μηδενικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις, σύμφωνα με τον Οδηγό εφαρμογής προγραμμάτων Διαλογής στην Πηγή και συστημάτων διαχείρισης των βιοαποβλήτων του ΕΠΠΕΡΑΑ (2012).

Ενδιαφέρον, πάντως, έχει η έμφαση με την οποία τονίζεται η συμβολή της καύσης RDF από τις τσιμεντοβιομηχανίες στην κυκλική οικονομία, ενώ δεν αναφέρονται καν άλλες περιπτώσεις επιχειρηματικών ιδεών ή επιχειρήσεων. Μήπως η Εθνική Στρατηγική για την κυκλική οικονομία έχει σαν στόχο να λειτουργήσει ως άλλοθι για την προώθηση της συναποτέφρωσης και μάλιστα με κυκλικά φορολογικά κίνητρα;

Πολύς θόρυβος έχει δημιουργηθεί από το περιβαλλοντικό τέλος της πλαστικής σακούλας μίας χρήσης. Ένα από τα αποτελέσματα αυτού του μέτρου ήταν να εισαχθούν στη χώρα μας πολλές τσάντες πολλαπλών χρήσεων που δεν ανακυκλώνονται, αφήνοντας μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Πιστεύω στο πλαίσιο της κυκλικής οικονομίας ότι μπορούμε να το διορθώσουμε αυτό. Για να συμβεί πρέπει οι τσάντες μεταφοράς να μην έχουν παραχθεί με 2 ή 3 διαφορετικά υλικά ταυτόχρονα, πχ πολυαιθυλένιο με πολυπροπυλένιο, χαρτί με πολυεστέρα, κ.ο.κ. Με αυτό τον τρόπο θα βοηθήσουμε στην κυκλική οικονομία και ταυτόχρονα την ελληνική βιομηχανία η οποία θα μπορεί να επενδύσει σε επαναχρησιμοποιούμενα υλικά για την παραγωγή της τσάντας μεταφοράς. Θα πρέπει επιπλέον να γίνει υποχρεωτική η σήμανση στην τσάντα μεταφοράς ότι δύναται να ανακυκλωθεί 100%.

Στοιχεία που είναι σημαντικό να επισημανθούν, προκειμένου ο σχεδιασμός των έργων να γίνει αποδοτικότερος και πιο ρεαλιστικός:

Στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων – ΕΣΔΑ σε ότι αφορά τα αστικά στερεά απόβλητα:
i. Υπολογίζονται στόχοι ανακύκλωσης των υλικών χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλα και ξύλο με τη θεώρηση ότι το σύνολο των συλλεγόμενων ποσοτήτων ανακυκλώνεται. Αγνοείται επομένως το υπόλειμμα των διεργασιών στις οποίες υπόκεινται τα υλικά στα Κέντρα Διαλογής και Ανακύκλωσης – ΚΔΑΥ. Το υπόλειμμα αυτό, οφείλεται στις προσμίξεις των κάδων συλλογής αλλά και στο γεγονός ότι μηχανολογικός εξοπλισμός και οι χειροδιαλογείς είναι αδύνατο να ανακτήσουν το 100% των υλικών.
ii. Ομοίως συμβαίνει με την χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων. Δεν λαμβάνεται υπόψη το υπόλειμμα από τις διεργασίες ραφιναρίσματος του κομπόστ (απαραίτητο το ραφινάρισμα, ώστε να επιτευχθεί η περιεκτικότητα σε προσμίξεις του τελικού προϊόντος που απαιτεί η ΚΥΑ 56366/4351), ενώ δεν λαμβάνεται υπόψη ότι οι κάδοι συλλογής περιέχουν και αυτοί προσμίξεις, οπότε εξαρχής τα εισερχόμενα απόβλητα σε μια μονάδα βιολογικής επεξεργασίας δεν είναι 100% βιοαπόβλητα, αλλά περιέχουν πχ, πλαστικά.
iii. Δεδομένου ότι ισχύουν τα i και ii, υπολογίζεται συνολικό υπόλειμμα προς ταφή, επί των παραγόμενων ΑΣΑ, ίσο με 26% περίπου. Αν όμως ληφθεί υπόψη το υπόλειμμα των ΚΔΑΥ και των μονάδων βιολογικής επεξεργασίας, το ποσοστό αυτό δεν θα μπορεί να τηρηθεί και θα είναι πολύ μεγαλύτερο του 26%.
iv. Συνολικά, στον ΕΣΔΑ και στους ΠΕΣΔΑ που τον εξειδικεύουν ανά Περιφέρεια, ο τελικός στόχος είναι 50% κ.β. ανακύκλωση επί των παραγόμενων ΑΣΑ. Τα υπολειμματικά ΑΣΑ, δηλαδή το υπόλοιπο 50%, οδηγείται σε Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων – ΜΕΑ. Οι ΜΕΑ συνεισφέρουν στην ανακύκλωση επίσης, και μάλιστα με αρκετά φιλόδοξους στόχους: οι ΜΕΑ καλούνται για παράδειγμα να συνεισφέρουν στους στόχους συλλογής γυαλιού και ξύλου κάτι τεχνικά πολύ δύσκολο χωρίς μεγάλη αύξηση του κόστους του μηχανολογικού εξοπλισμού και με αμφίβολο το αν τα υλικά αυτά θα έχουν αποδέκτες.
v. Δεν υπάρχει ορισμός της ΜΕΑ τέτοιος, που να καλύπτει μια ευρεία γκάμα τεχνολογικών επιλογών. Στον ΕΣΔΑ και τους ΠΕΣΔΑ υπονοείται ή γράφεται ξεκάθαρα ότι πρόκειται για μονάδες μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας – ΜΒΤ. Μάλιστα, σε αρκετούς ΠΕΣΔΑ οι ΜΕΑ θεωρείται ότι παράγουν μόνο κομπόστ τύπου Α και όχι απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα, ή συνδυασμό των δύο υλικών. Η συγκεκριμένη τεχνολογία που θα εφαρμόζεται στην εκάστοτε ΜΕΑ, θα πρέπει να αποτελεί προϊόν τεχνικοοικονομικής μελέτης που θα έπεται του ΠΕΣΔΑ και όχι ο ΕΣΔΑ και οι ΠΕΣΔΑ να δεσμεύουν τις τεχνολογικές επιλογές. Οι οποιεσδήποτε τεχνολογικές λύσεις πρέπει να συνοδεύονται από μελέτη διάθεσης των προϊόντων των ΜΕΑ.
vi. Σε ΥΓΟΣ έργων έχει τεθεί όρος για υπόλειμμα από τις ΜΕΑ ίσο με 26%, ενώ αυτό αποτελεί το συνολικό υπόλειμμα επί των παραγόμενων αποβλήτων (αφού εφαρμοστεί ανακύκλωση υλικών, χωριστή συλλογή και επεξεργασία βιοαποβλήτων και επεξεργασία υπολειμματικών ΑΣΑ στις ΜΕΑ). Πρόκειται για σοβαρή παρανόηση που μπορεί να οδηγήσει σε αστοχίες των ΜΕΑ λόγω ανεδαφικών στόχων.

Νομοθετικά κενά που δημιουργούν προβλήματα στο σχεδιασμό έργων:
i. Δεν υπάρχει νομοθεσία για τις ποιοτικές προδιαγραφές και τις χρήσεις του κομπόστ που παράγεται από χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων. Τα λοιπά κράτη-μέλη έως τώρα λειτουργούν με εθνική νομοθεσία. Προτείνεται να δημιουργηθεί αντίστοιχη νομοθεσία και για την Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή εμπειρία (πχ το πρότυπο του European Compost Network). Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα κριτήρια τέλους ζωής (end of waste criteria), ενώ απαιτείται συμμετοχή του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης στην σύνταξη του νομοθετικού κειμένου, ώστε να μπορεί το κομπόστ να χρησιμοποιείται σε καλλιέργειες
ii. Tα κομπόστ /χώνευμα τύπου Α (από μηχανική διαλογή σύμμεικτων ΑΣΑ), θα πρέπει να μπορούν να συνδεθούν με κριτήρια τέλους κύκλου ζωής. Σύμφωνα με την έκθεση του JRC “End-of-waste criteria for biodegradable waste subjected to biological treatment (compost & digestate): Technical proposals”, είναι δυνατή η χρήση σε καλλιέργειες ως εδαφοβελτιωτικού ή μέσου ανάπτυξης των φυτών (growing media). Θα πρέπει να αλλαχθούν (επεκταθούν) οι χρήσεις του κομπόστ/χωνεύματος τύπου Α με βάση τα παραπάνω, έτσι ώστε οι ΜΕΑ που παράγουν κομπόστ ή χώνευμα τύπου Α σύμφωνα με τα end-of-waste criteria να έχουν τη δυνατότητα και άλλων χρήσεων, όπως για παράδειγμα αξιοποίησή του σε ενεργειακές καλλιέργειες καθώς και σε μη εδώδιμες καλλιέργειες (άνθη, αρωματικά φυτά κοκ).
iii. Οι χρήσεις που προβλέπει η ΚΥΑ 56366/4351 για το κομπόστ τύπου Α και το χώνευμα τύπου Α, είναι μη ρεαλιστικές, διότι αγνοούν το γεγονός ότι είτε ως υλικό επικάλυψης/τελικής κάλυψης ΧΥΤΥ ή ως υλικό αποκατάστασης λατομείων, το κομπόστ/χώνευμα τύπου Α απαιτεί ανάμιξη με άλλα υλικά πριν χρησιμοποιηθεί, για λόγους ευστάθειας, διαπερατότητας, κα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να δύναται να απορροφηθούν πολύ μικρές ποσότητες από τους ΧΥΤΥ και τα λατομεία σε σχέση με τις παραγόμενες από τις ΜΕΑ. Η παράλειψη αυτή που αγνοεί την απαίτηση ανάμειξης με άλλα υλικά οδηγεί και σε σοβαρή υποκοστολόγηση της διάθεσης του προϊόντος επεξεργασίας.
Ήδη παράγεται κομπόστ τύπου Α από τα Χανιά, την Κοζάνη (μονάδα ΣΔΙΤ) και το ΕΜΑΚ, ενώ σύντομα θα παραχθεί από την Ήπειρο και τις Σέρρες. Απαιτείται μία μελέτη που να εξετάζει τις πιθανές χρήσεις των υλικών λαμβάνοντας υπόψη: γεωτεχνικά χαρακτηριστικά, σύσταση, εκπλυσιμότητα, θρεπτικά συστατικά, συμπεριφορά σε λατομείο, συμπεριφορά ως υλικό επικάλυψης (πχ διαπερατότητα), αναγκαία ποσοστά ανάμιξης, κλπ και κυρίως το κόστος που συνεπάγεται ο τρόπος αυτός διαχείρισης του τελικού προϊόντος. Στόχος θα είναι η εξεύρεση πιθανών νέων λύσεων για τη χρήση των υλικών αυτών, αλλά και η εκτίμηση του επιπλέον κόστους που απαιτείται για να χρησιμοποιηθούν τα υλικά αυτά.
Τα στοιχεία αυτά είναι άγνωστα έως τώρα και δεν λαμβάνονται υπόψη στους ΠΕΣΔΑ, δημιουργώντας σοβαρά πρακτικά προβλήματα στους ΦοΔΣΑ
iv. Nα εξεταστεί περαιτέρω πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ο εξής όρος της πρότασης τροποποίησης της 98/2008: «“επίχωση”: διαδικασία ανάκτησης κατά την οποία χρησιμοποιούνται κατάλληλα απόβλητα για εγγειοβελτιωτικούς σκοπούς σε χώρους όπου έχουν πραγματοποιηθεί εκσκαφές ή για λόγους μηχανικής ισορροπίας στην αρχιτεκτονική τοπίου ή στις κατασκευές αντί άλλων μη απόβλητων υλικών τα οποία σε διαφορετική περίπτωση θα είχαν χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό αυτό». Ο όρος δίνει δυνατότητα επέκτασης των χρήσεων του κομπόστ τύπου Α και του χωνεύματος
v. Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα παραγωγής «σταθεροποιημένου οργανικού», ή κομπόστ/χώνευμα τύπου Β, το οποίο θα οδηγείται προς ταφή. Ο όρος «σταθεροποιημένο» να ορίζεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Για παράδειγμα, πολλοί δήμοι της χώρας προχωρούν σε μονάδες προσωρινής διαχείρισης πλησίον των εν λειτουργία ΧΥΤΑ ενόψει των σημαντικών καθυστερήσεων δημοπράτησης των έργων, λύσεις που λόγω του προσωρινού χαρακτήρα τους είναι χαμηλού κόστους και περιλαμβάνουν παραγωγή «κομπόστ» που δεν δύναται να αξιοποιηθεί. Το «κομπόστ ή χώνευμα τύπου Β» θα μπορεί να οδηγηθεί προς ταφή χωρίς να προσμετράται στους στόχους για τα BAA, βοηθώντας όμως στην μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ΧΥΤΑ. Θα μπορεί να αποτελέσει επίσης λύση για απομακρυσμένες περιοχές και νησιά, μειώνοντας το κόστος των ΜΕΑ
vi. Υπάρχουν τεχνολογίες αναερόβιας χώνευσης που παράγουν υγρά απόβλητα πλούσια σε θρεπτικά, μέρος των οποίων ανακυκλοφορεί στη διεργασία και το υπόλοιπο, με βάση τα ελληνικά δεδομένα πρέπει να υποστεί επεξεργασία για να διατεθεί. Σε αρκετές χώρες το υγρό αυτό χρησιμοποιείται ως υγρό λίπασμα. Απαιτείται να τεθούν οι προϋποθέσεις ώστε η χρήση αυτή να μπορεί να είναι δυνατή και στη χώρα μας για να είναι ελκυστική η τεχνολογία της αναερόβιας χώνευσης και να μη επιβάλλονται επεξεργασίες που δεν έχουν νόημα, όπως ο καθαρισμός ενός υγρού λιπάσματος από τα θρεπτικά συστατικά του.
vii. Τα απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα, για να διατεθούν στην τσιμεντοβιομηχανία πρέπει βάσει της ΚΥΑ 56366/4351 να ανήκουν τουλάχιστον στην κλάση 3 του προτύπου ΕΝ 15359:2011. Εάν οι δράσεις ανακύκλωσης ευοδωθούν με βάση τα οριζόμενα σε ΕΣΔΑ και ΠΕΣΔΑ , τότε τα υπολειμματικά ΑΣΑ, που αποτελούν είσοδο στις ΜΕΑ, έχουν σύσταση εισόδου με υψηλό ποσοστό υγρασίας και οργανικών.
Η παραγωγή επομένως απορριμματογενούς ανακτώμενου στερεού καυσίμου κλάσης 3, και ειδικότερα η επίτευξη θερμογόνου δύναμης 15 MJ/Kg, περιπλέκεται οδηγώντας σε αύξηση του κόστους για τις ΜΕΑ (επενδυτικό και λειτουργικό). Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα διαπραγμάτευσης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του καυσίμου με βάση τον/τους αποδέκτες και η δυνατότητα παραγωγής καυσίμων διαφορετικών κλάσεων από την ίδια εγκατάσταση, με βάση τους αποδέκτες και τις απαιτήσεις τους (εντός του πλαισίου του προτύπου).
viii. Είναι σημαντικό να παρακολουθούνται οι εξελίξεις και να εκδοθεί νέα ΚΥΑ σχετικά με τα κριτήρια τέλους κύκλου ζωής τουλάχιστον για τα κομπόστ/χώνευμα τύπου Α και για τα απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα. Ήδη είναι κοντά στην ολοκλήρωση η μελέτη που ανέθεσε το JRC για τα στερεά καύσιμα στην εταιρία Umweltbundesamt GmbH, Austria, με τίτλο: «Technical Specifications Study on the suitability of the different waste-derived fuels for end-of-waste status in accordance with Article 6 of the Waste Framework Directive (2008/98/EC)», ενώ ταυτόχρονα προχωρά η διαδικασία για τα κομπόστ όπως αναφέρθηκε στο σημείο ii
ix. Θα πρέπει να επιτραπούν ή τουλάχιστον να μην αποκλείονται εν όψει της τροποποίησης της 98/2008 και της 99/31, οι μονάδες αποτέφρωσης των απορριμμάτων μετά από εξαντλητική μηχανική διαλογή/ανακύκλωση και μονάδες αποτέφρωσης απορριμματογενών ανακτώμενων στερεών καυσίμων, με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή/και θερμότητας
x. Δεδομένου ότι οι δράσεις κυκλικής οικονομίας αποτελούν απόλυτη προτεραιότητα, τόσο ως προς την αναπτυξιακή όσο και ως προς την περιβαλλοντική πολιτική της χώρας (αλλά και της ΕΕ), προτείνεται όπως τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία προσφέρονται σε ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς που προτίθενται να επενδύσουν σε αντίστοιχες δράσεις ανεξαρτήτως μεγέθους εταιρείας. Άλλωστε πρόκειται για μια Εθνική προσπάθεια στο οποίο πρέπει να συμμετάσχουν όλοι, συμπεριλαμβανομένης της βαριάς βιομηχανίας της χώρας που αναμένεται να έχει και καθοριστικό/πρωταγωνιστικό ρόλο. Προτείνεται, επομένως όπως τα χρηματοδοτικά εργαλεία να είναι διαθέσιμα όχι μόνο για ΜΜΕ αλλά και για Μεγάλες Εταιρείες (όπως αυτές ορίζονται βάσει της Σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2003/361/ΕΚ) για έργα των οποίων θα θεωρούνται συμβατά με τις διατάξεις της Εθνικής Στρατηγική Κυκλικής Οικονομίας. Πλέον προτείνεται, όπως ειδικά για δράσεις που εμπίπτουν στο πλαίσιο κυκλικής οικονομίας, ειδικές διατάξεις να συμπεριληφθούν στον Αναπτυξιακό Νόμο όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει δίνοντας αυξημένα κίνητρα και χρηματοδοτήσεις ανεξαρτήτως Περιφέρειας και μεγέθους επιχείρησης. Τέλος προτείνεται όπως το τελικό πρόγραμμα του ΣΕΣ «Ενίσχυση Περιβαλλοντικής Βιομηχανίας» να προβλέπει χρηματοδότηση και Μεγάλων Επιχειρήσεων καθώς και να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του (θα προτείναμε ποσό άνω των € 100 εκατ.)

Στοιχεία που είναι σημαντικό να επισημανθούν, προκειμένου ο σχεδιασμός των έργων να γίνει αποδοτικότερος και πιο ρεαλιστικός:

1. Στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων – ΕΣΔΑ σε ότι αφορά τα αστικά στερεά απόβλητα:
i. Υπολογίζονται στόχοι ανακύκλωσης των υλικών χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλα και ξύλο με τη θεώρηση ότι το σύνολο των συλλεγόμενων ποσοτήτων ανακυκλώνεται. Αγνοείται επομένως το υπόλειμμα των διεργασιών στις οποίες υπόκεινται τα υλικά στα Κέντρα Διαλογής και Ανακύκλωσης – ΚΔΑΥ. Το υπόλειμμα αυτό, οφείλεται στις προσμίξεις των κάδων συλλογής αλλά και στο γεγονός ότι μηχανολογικός εξοπλισμός και οι χειροδιαλογείς είναι αδύνατο να ανακτήσουν το 100% των υλικών.
ii. Ομοίως συμβαίνει με την χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων. Δεν λαμβάνεται υπόψη το υπόλειμμα από τις διεργασίες ραφιναρίσματος του κομπόστ (απαραίτητο το ραφινάρισμα, ώστε να επιτευχθεί η περιεκτικότητα σε προσμίξεις του τελικού προϊόντος που απαιτεί η ΚΥΑ 56366/4351), ενώ δεν λαμβάνεται υπόψη ότι οι κάδοι συλλογής περιέχουν και αυτοί προσμίξεις, οπότε εξαρχής τα εισερχόμενα απόβλητα σε μια μονάδα βιολογικής επεξεργασίας δεν είναι 100% βιοαπόβλητα, αλλά περιέχουν πχ, πλαστικά.
iii. Δεδομένου ότι ισχύουν τα i και ii, υπολογίζεται συνολικό υπόλειμμα προς ταφή, επί των παραγόμενων ΑΣΑ, ίσο με 26% περίπου. Αν όμως ληφθεί υπόψη το υπόλειμμα των ΚΔΑΥ και των μονάδων βιολογικής επεξεργασίας, το ποσοστό αυτό δεν θα μπορεί να τηρηθεί και θα είναι πολύ μεγαλύτερο του 26%.
iv. Συνολικά, στον ΕΣΔΑ και στους ΠΕΣΔΑ που τον εξειδικεύουν ανά Περιφέρεια, ο τελικός στόχος είναι 50% κ.β. ανακύκλωση επί των παραγόμενων ΑΣΑ. Τα υπολειμματικά ΑΣΑ, δηλαδή το υπόλοιπο 50%, οδηγείται σε Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων – ΜΕΑ. Οι ΜΕΑ συνεισφέρουν στην ανακύκλωση επίσης, και μάλιστα με αρκετά φιλόδοξους στόχους: οι ΜΕΑ καλούνται για παράδειγμα να συνεισφέρουν στους στόχους συλλογής γυαλιού και ξύλου κάτι τεχνικά πολύ δύσκολο χωρίς μεγάλη αύξηση του κόστους του μηχανολογικού εξοπλισμού και με αμφίβολο το αν τα υλικά αυτά θα έχουν αποδέκτες.
v. Δεν υπάρχει ορισμός της ΜΕΑ τέτοιος, που να καλύπτει μια ευρεία γκάμα τεχνολογικών επιλογών. Στον ΕΣΔΑ και τους ΠΕΣΔΑ υπονοείται ή γράφεται ξεκάθαρα ότι πρόκειται για μονάδες μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας – ΜΒΤ. Μάλιστα, σε αρκετούς ΠΕΣΔΑ οι ΜΕΑ θεωρείται ότι παράγουν μόνο κομπόστ τύπου Α και όχι απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα, ή συνδυασμό των δύο υλικών. Η συγκεκριμένη τεχνολογία που θα εφαρμόζεται στην εκάστοτε ΜΕΑ, θα πρέπει να αποτελεί προϊόν τεχνικοοικονομικής μελέτης που θα έπεται του ΠΕΣΔΑ και όχι ο ΕΣΔΑ και οι ΠΕΣΔΑ να δεσμεύουν τις τεχνολογικές επιλογές. Οι οποιεσδήποτε τεχνολογικές λύσεις πρέπει να συνοδεύονται από μελέτη διάθεσης των προϊόντων των ΜΕΑ.
vi. Σε ΥΓΟΣ έργων έχει τεθεί όρος για υπόλειμμα από τις ΜΕΑ ίσο με 26%, ενώ αυτό αποτελεί το συνολικό υπόλειμμα επί των παραγόμενων αποβλήτων (αφού εφαρμοστεί ανακύκλωση υλικών, χωριστή συλλογή και επεξεργασία βιοαποβλήτων και επεξεργασία υπολειμματικών ΑΣΑ στις ΜΕΑ). Πρόκειται για σοβαρή παρανόηση που μπορεί να οδηγήσει σε αστοχίες των ΜΕΑ λόγω ανεδαφικών στόχων.

Νομοθετικά κενά που δημιουργούν προβλήματα στο σχεδιασμό έργων:
i. Δεν υπάρχει νομοθεσία για τις ποιοτικές προδιαγραφές και τις χρήσεις του κομπόστ που παράγεται από χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων. Τα λοιπά κράτη-μέλη έως τώρα λειτουργούν με εθνική νομοθεσία. Προτείνεται να δημιουργηθεί αντίστοιχη νομοθεσία και για την Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή εμπειρία (πχ το πρότυπο του European Compost Network). Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα κριτήρια τέλους ζωής (end of waste criteria), ενώ απαιτείται συμμετοχή του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης στην σύνταξη του νομοθετικού κειμένου, ώστε να μπορεί το κομπόστ να χρησιμοποιείται σε καλλιέργειες
ii. Tα κομπόστ /χώνευμα τύπου Α (από μηχανική διαλογή σύμμεικτων ΑΣΑ), θα πρέπει να μπορούν να συνδεθούν με κριτήρια τέλους κύκλου ζωής. Σύμφωνα με την έκθεση του JRC “End-of-waste criteria for biodegradable waste subjected to biological treatment (compost & digestate): Technical proposals”, είναι δυνατή η χρήση σε καλλιέργειες ως εδαφοβελτιωτικού ή μέσου ανάπτυξης των φυτών (growing media). Θα πρέπει να αλλαχθούν (επεκταθούν) οι χρήσεις του κομπόστ τύπου Α και του χωνεύματος με βάση τα παραπάνω, έτσι ώστε οι ΜΕΑ που παράγουν κομπόστ ή χώνευμα τύπου Α σύμφωνα με τα end-of-waste criteria να έχουν τη δυνατότητα και άλλων χρήσεων, όπως για παράδειγμα αξιοποίηση του σε ενεργειακές καλλιέργειες καθώς και σε μη εδώδιμες καλλιέργειες (άνθη, αρωματικά φυτά κοκ).
iii. Οι χρήσεις που προβλέπει η ΚΥΑ 56366/4351 για το κομπόστ/χώνευμα τύπου Α, είναι μη ρεαλιστικές, διότι αγνοούν το γεγονός ότι είτε ως υλικό επικάλυψης/τελικής κάλυψης ΧΥΤΥ ή ως υλικό αποκατάστασης λατομείων, το κομπόστ/χώνευμα τύπου Α απαιτεί ανάμιξη με άλλα υλικά πριν χρησιμοποιηθεί, για λόγους ευστάθειας, διαπερατότητας, κα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να δύναται να απορροφηθούν πολύ μικρές ποσότητες από τους ΧΥΤΥ και τα λατομεία σε σχέση με τις παραγόμενες από τις ΜΕΑ. Η παράλειψη αυτή που αγνοεί την απαίτηση ανάμειξης με άλλα υλικά οδηγεί και σε σοβαρή υποκοστολόγηση της διάθεσης του προϊόντος επεξεργασίας.
Ήδη παράγεται κομπόστ τύπου Α από τα Χανιά, την Κοζάνη (μονάδα ΣΔΙΤ) και το ΕΜΑΚ, ενώ σύντομα θα παραχθεί από την Ήπειρο και τις Σέρρες. Απαιτείται μία μελέτη που να εξετάζει τις πιθανές χρήσεις των υλικών λαμβάνοντας υπόψη: γεωτεχνικά χαρακτηριστικά, σύσταση, εκπλυσιμότητα, θρεπτικά συστατικά, συμπεριφορά σε λατομείο, συμπεριφορά ως υλικό επικάλυψης (πχ διαπερατότητα), αναγκαία ποσοστά ανάμιξης, κλπ και κυρίως το κόστος που συνεπάγεται ο τρόπος αυτός διαχείρισης του τελικού προϊόντος. Στόχος θα είναι η εξεύρεση πιθανών νέων λύσεων για τη χρήση των υλικών αυτών, αλλά και η εκτίμηση του επιπλέον κόστους που απαιτείται για να χρησιμοποιηθούν τα υλικά αυτά.
Τα στοιχεία αυτά είναι άγνωστα έως τώρα και δεν λαμβάνονται υπόψη στους ΠΕΣΔΑ, δημιουργώντας σοβαρά πρακτικά προβλήματα στους ΦοΔΣΑ
iv. Nα εξεταστεί περαιτέρω πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ο εξής όρος της πρότασης τροποποίησης της 98/2008: «“επίχωση”: διαδικασία ανάκτησης κατά την οποία χρησιμοποιούνται κατάλληλα απόβλητα για εγγειοβελτιωτικούς σκοπούς σε χώρους όπου έχουν πραγματοποιηθεί εκσκαφές ή για λόγους μηχανικής ισορροπίας στην αρχιτεκτονική τοπίου ή στις κατασκευές αντί άλλων μη απόβλητων υλικών τα οποία σε διαφορετική περίπτωση θα είχαν χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό αυτό». Ο όρος δίνει δυνατότητα επέκτασης των χρήσεων του κομπόστ τύπου Α και του χωνεύματος
v. Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα παραγωγής «σταθεροποιημένου οργανικού», ή κομπόστ/χώνευμα τύπου Β, το οποίο θα οδηγείται προς ταφή. Ο όρος «σταθεροποιημένο» να ορίζεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Για παράδειγμα, πολλοί δήμοι της χώρας προχωρούν σε μονάδες προσωρινής διαχείρισης πλησίον των εν λειτουργία ΧΥΤΑ ενόψει των σημαντικών καθυστερήσεων δημοπράτησης των έργων, λύσεις που λόγω του προσωρινού χαρακτήρα τους είναι χαμηλού κόστους και περιλαμβάνουν παραγωγή «κομπόστ» που δεν δύναται να αξιοποιηθεί. Το «κομπόστ ή χώνευμα τύπου Β» θα μπορεί να οδηγηθεί προς ταφή χωρίς να προσμετράται στους στόχους για τα BAA, βοηθώντας όμως στην μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ΧΥΤΑ. Θα μπορεί να αποτελέσει επίσης λύση για απομακρυσμένες περιοχές και νησιά, μειώνοντας το κόστος των ΜΕΑ
vi. Υπάρχουν τεχνολογίες αναερόβιας χώνευσης που παράγουν υγρά απόβλητα πλούσια σε θρεπτικά, μέρος των οποίων ανακυκλοφορεί στη διεργασία και το υπόλοιπο, με βάση τα ελληνικά δεδομένα πρέπει να υποστεί επεξεργασία για να διατεθεί. Σε αρκετές χώρες το υγρό αυτό χρησιμοποιείται ως υγρό λίπασμα. Απαιτείται να τεθούν οι προϋποθέσεις ώστε η χρήση αυτή να μπορεί να είναι δυνατή και στη χώρα μας για να είναι ελκυστική η τεχνολογία της αναερόβιας χώνευσης και να μη επιβάλλονται επεξεργασίες που δεν έχουν νόημα, όπως ο καθαρισμός ενός υγρού λιπάσματος από τα θρεπτικά συστατικά του.
vii. Τα απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα, για να διατεθούν στην τσιμεντοβιομηχανία πρέπει βάσει της ΚΥΑ 56366/4351 να ανήκουν τουλάχιστον στην κλάση 3 του προτύπου ΕΝ 15359:2011. Εάν οι δράσεις ανακύκλωσης ευοδωθούν με βάση τα οριζόμενα σε ΕΣΔΑ και ΠΕΣΔΑ , τότε τα υπολειμματικά ΑΣΑ, που αποτελούν είσοδο στις ΜΕΑ, έχουν σύσταση εισόδου με υψηλό ποσοστό υγρασίας και οργανικών.
Η παραγωγή επομένως απορριμματογενούς ανακτώμενου στερεού καυσίμου κλάσης 3, και ειδικότερα η επίτευξη θερμογόνου δύναμης 15 MJ/Kg, περιπλέκεται οδηγώντας σε αύξηση του κόστους για τις ΜΕΑ (επενδυτικό και λειτουργικό). Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα διαπραγμάτευσης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του καυσίμου με βάση τον/τους αποδέκτες και η δυνατότητα παραγωγής καυσίμων διαφορετικών κλάσεων από την ίδια εγκατάσταση, με βάση τους αποδέκτες και τις απαιτήσεις τους (εντός του πλαισίου του προτύπου).
viii. Είναι σημαντικό να παρακολουθούνται οι εξελίξεις και να εκδοθεί νέα ΚΥΑ σχετικά με τα κριτήρια τέλους κύκλου ζωής τουλάχιστον για τα κομπόστ/χώνευμα τύπου Α και για τα απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα. Ήδη είναι κοντά στην ολοκλήρωση η μελέτη που ανέθεσε το JRC για τα στερεά καύσιμα στην εταιρία Umweltbundesamt GmbH, Austria, με τίτλο: «Technical Specifications Study on the suitability of the different waste-derived fuels for end-of-waste status in accordance with Article 6 of the Waste Framework Directive (2008/98/EC)», ενώ ταυτόχρονα προχωρά η διαδικασία για τα κομπόστ όπως αναφέρθηκε στο σημείο ii
ix. Θα πρέπει να επιτραπούν ή τουλάχιστον να μην αποκλείονται εν όψει της τροποποίησης της 98/2008 και της 99/31, οι μονάδες αποτέφρωσης των απορριμμάτων μετά από εξαντλητική μηχανική διαλογή/ανακύκλωση και μονάδες αποτέφρωσης απορριμματογενών ανακτώμενων στερεών καυσίμων, με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή/και θερμότητας
x. Δεδομένου ότι οι δράσεις κυκλικής οικονομίας αποτελούν απόλυτη προτεραιότητα, τόσο ως προς την αναπτυξιακή όσο και ως προς την περιβαλλοντική πολιτική της χώρας (αλλά και της ΕΕ), προτείνεται όπως τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία προσφέρονται σε ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς που προτίθενται να επενδύσουν σε αντίστοιχες δράσεις ανεξαρτήτως μεγέθους εταιρείας. Άλλωστε πρόκειται για μια Εθνική προσπάθεια στο οποίο πρέπει να συμμετάσχουν όλοι, συμπεριλαμβανομένης της βαριάς βιομηχανίας της χώρας που αναμένεται να έχει και καθοριστικό/πρωταγωνιστικό ρόλο. Προτείνεται, επομένως όπως τα χρηματοδοτικά εργαλεία να είναι διαθέσιμα όχι μόνο για ΜΜΕ αλλά και για Μεγάλες Εταιρείες (όπως αυτές ορίζονται βάσει της Σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2003/361/ΕΚ) για έργα των οποίων θα θεωρούνται συμβατά με τις διατάξεις της Εθνικής Στρατηγική Κυκλικής Οικονομίας. Πλέον προτείνεται, όπως ειδικά για δράσεις που εμπίπτουν στο πλαίσιο κυκλικής οικονομίας, ειδικές διατάξεις να συμπεριληφθούν στον Αναπτυξιακό Νόμο όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει δίνοντας αυξημένα κίνητρα και χρηματοδοτήσεις ανεξαρτήτως Περιφέρειας και μεγέθους επιχείρησης. Τέλος προτείνεται όπως το τελικό πρόγραμμα του ΣΕΣ «Ενίσχυση Περιβαλλοντικής Βιομηχανίας» να προβλέπει χρηματοδότηση και Μεγάλων Επιχειρήσεων καθώς και να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του (θα προτείναμε ποσό άνω των € 100 εκατ.)

Στις δράσεις της Εθνική Στρατηγική Κυκλικής Οικονομίας – ιδιαίτερα σημαντικής πρωτοβουλίας του ΥΠΕΝ – προτείνεται να περιληφθεί και η Ανακύκλωση Πλωτών Μέσων και Πλοίων.

Ιδιαίτερα σημαντική για τη Χώρα είναι η επίλυση ζητημάτων, που σχετίζονται με την ανακύκλωση των πλοίων, ιδιαίτερα μάλιστα μετά την Εφαρμογή του ΚΑΝΟΝΙΣΜΌΥ (ΕΕ) αριθ. 1257/2013 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΫ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΊΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΊΟΥ της 20ής Νοεμβρίου 2013 για την ανακύκλωση πλοίων και την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1013/2006 και της οδηγίας 2009/16/ΕΚ.

Σήμερα ελληνικά πλοία, αφού αφήσουν τα υγρά τους απόβλητά τους στον Ελληνικό χώρο οδεύουν συνήθως προς διαλυτήρια πλοίων της Τουρκίας ή και της Ινδίας. Υπάρχει ενδιαφέρον επενδυτών για τη συγκεκριμένη δραστηριότητα στη Χώρα μας, που αναμένεται να ενταθεί με την πλήρη εφαρμογή του παραπάνω Κανονισμού, που θεσπίζει χρηματοδοτικά εργαλεία αφενός και αφετέρου αποκλείει για πλοία της ΕΕ την ανακύκλωση σε διαλυτήρια ακόμα και εκτός ΕΕ, που δεν καλύπτουν συγκεκριμένες πρϋποθέσεις προστασίας περιβάλλοντος και εργασίας.

Κρίσιμα ζητήματα για την ανακύκλωση πλοίων στη Χώρα μας είναι :
– Η χωροθέτηση της δραστηριότητας
– Νομοθετικές ρυθμίσεις, που για οικονομία του κειμένου δεν αναπτύσσονται και κυρίως σχετίζονται με την προσθήκη της δραστηριότητας σε ήδη αδειοδοτημένα ναυπηγεία με αντίστοιχη φυσικά τροποποίηση της ΑΕΠΟ τους.

Δεδομένου του μεγέθους της Ελληνόκτητης Ναυτιλίας, της προοπτικής ανάπτυξης της Ναυπηγοεπισκευαστικής Βιομηχανίας και της υποστήριξης της ανέλκυσης ναυαγίων δράσης που εξελισσεται, το ζήτημα της ανακύκλωσης πλοίων – κατά την κρίση μου – έχει μεγάλο ενδιαφέρον και έχει θέση στις δράσεις της Εθνικής Στρατηγικής Κυκλικής Οικονομίας.

Ρουσέτος Λειβαδάρος
Δρ Μηχανικός Μεταλλείων – Μεταλλουργός

1. Στον Εθνικό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων – ΕΣΔΑ σε ότι αφορά τα αστικά στερεά απόβλητα:
i. Υπολογίζονται στόχοι ανακύκλωσης των υλικών χαρτί, γυαλί, πλαστικό, μέταλλα και ξύλο με τη θεώρηση ότι το σύνολο των συλλεγόμενων ποσοτήτων ανακυκλώνεται. Αγνοείται επομένως το υπόλειμμα των διεργασιών στις οποίες υπόκεινται τα υλικά στα Κέντρα Διαλογής και Ανακύκλωσης – ΚΔΑΥ. Το υπόλειμμα αυτό, οφείλεται στις προσμίξεις των κάδων συλλογής αλλά και στο γεγονός ότι μηχανολογικός εξοπλισμός και οι χειροδιαλογείς είναι αδύνατο να ανακτήσουν το 100% των υλικών.
ii. Ομοίως συμβαίνει με την χωριστή συλλογή των βιοαποβλήτων. Δεν λαμβάνεται υπόψη το υπόλειμμα από τις διεργασίες ραφιναρίσματος του κομπόστ (απαραίτητο το ραφινάρισμα, ώστε να επιτευχθεί η περιεκτικότητα σε προσμίξεις του τελικού προϊόντος που απαιτεί η ΚΥΑ 56366/4351), ενώ δεν λαμβάνεται υπόψη ότι οι κάδοι συλλογής περιέχουν και αυτοί προσμίξεις, οπότε εξαρχής τα εισερχόμενα απόβλητα σε μια μονάδα βιολογικής επεξεργασίας δεν είναι 100% βιοαπόβλητα, αλλά περιέχουν πχ, πλαστικά.
iii. Δεδομένου ότι ισχύουν τα i και ii, υπολογίζεται συνολικό υπόλειμμα προς ταφή, επί των παραγόμενων ΑΣΑ, ίσο με 26% περίπου. Αν όμως ληφθεί υπόψη το υπόλειμμα των ΚΔΑΥ και των μονάδων βιολογικής επεξεργασίας, το ποσοστό αυτό δεν θα μπορεί να τηρηθεί και θα είναι πολύ μεγαλύτερο του 26%.
iv. Συνολικά, στον ΕΣΔΑ και στους ΠΕΣΔΑ που τον εξειδικεύουν ανά Περιφέρεια, ο τελικός στόχος είναι 50% κ.β. ανακύκλωση επί των παραγόμενων ΑΣΑ. Τα υπολειμματικά ΑΣΑ, δηλαδή το υπόλοιπο 50%, οδηγείται σε Μονάδες Επεξεργασίας Αποβλήτων – ΜΕΑ. Οι ΜΕΑ συνεισφέρουν στην ανακύκλωση επίσης, και μάλιστα με αρκετά φιλόδοξους στόχους: οι ΜΕΑ καλούνται για παράδειγμα να συνεισφέρουν στους στόχους συλλογής γυαλιού και ξύλου κάτι τεχνικά πολύ δύσκολο χωρίς μεγάλη αύξηση του κόστους του μηχανολογικού εξοπλισμού και με αμφίβολο το αν τα υλικά αυτά θα έχουν αποδέκτες.

συνέχεια σχολίου σε σχέση με ΕΣΔΑ – ΠΕΣΔΑ

v. Δεν υπάρχει ορισμός της ΜΕΑ τέτοιος, που να καλύπτει μια ευρεία γκάμα τεχνολογικών επιλογών. Στον ΕΣΔΑ και τους ΠΕΣΔΑ υπονοείται ή γράφεται ξεκάθαρα ότι πρόκειται για μονάδες μηχανικής βιολογικής επεξεργασίας – ΜΒΤ. Μάλιστα, σε αρκετούς ΠΕΣΔΑ οι ΜΕΑ θεωρείται ότι παράγουν μόνο κομπόστ τύπου Α και όχι απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα, ή συνδυασμό των δύο υλικών. Η συγκεκριμένη τεχνολογία που θα εφαρμόζεται στην εκάστοτε ΜΕΑ, θα πρέπει να αποτελεί προϊόν τεχνικοοικονομικής μελέτης που θα έπεται του ΠΕΣΔΑ και όχι ο ΕΣΔΑ και οι ΠΕΣΔΑ να δεσμεύουν τις τεχνολογικές επιλογές. Οι οποιεσδήποτε τεχνολογικές λύσεις πρέπει να συνοδεύονται από μελέτη διάθεσης των προϊόντων των ΜΕΑ.
vi. Σε ΥΓΟΣ έργων έχει τεθεί όρος για υπόλειμμα από τις ΜΕΑ ίσο με 26%, ενώ αυτό αποτελεί το συνολικό υπόλειμμα επί των παραγόμενων αποβλήτων (αφού εφαρμοστεί ανακύκλωση υλικών, χωριστή συλλογή και επεξεργασία βιοαποβλήτων και επεξεργασία υπολειμματικών ΑΣΑ στις ΜΕΑ). Πρόκειται για σοβαρή παρανόηση που μπορεί να οδηγήσει σε αστοχίες των ΜΕΑ λόγω ανεδαφικών στόχων

Νομοθετικά κενά που δημιουργούν προβλήματα στο σχεδιασμό έργων:
i. Δεν υπάρχει νομοθεσία για τις ποιοτικές προδιαγραφές και τις χρήσεις του κομπόστ που παράγεται από χωριστή συλλογή βιοαποβλήτων. Τα λοιπά κράτη-μέλη έως τώρα λειτουργούν με εθνική νομοθεσία. Προτείνεται να δημιουργηθεί αντίστοιχη νομοθεσία και για την Ελλάδα, λαμβάνοντας υπόψη τη διεθνή εμπειρία (πχ το πρότυπο του European Compost Network). Στο πλαίσιο αυτό, πρέπει να ληφθούν υπόψη και τα κριτήρια τέλους ζωής (end of waste criteria), ενώ απαιτείται συμμετοχή του Υπ. Αγροτικής Ανάπτυξης στην σύνταξη του νομοθετικού κειμένου, ώστε να μπορεί το κομπόστ να χρησιμοποιείται σε καλλιέργειες
ii. Tα κομπόστ /χώνευμα τύπου Α (από μηχανική διαλογή σύμμεικτων ΑΣΑ), θα πρέπει να μπορούν να συνδεθούν με κριτήρια τέλους κύκλου ζωής. Σύμφωνα με την έκθεση του JRC “End-of-waste criteria for biodegradable waste subjected to biological treatment (compost & digestate): Technical proposals”, είναι δυνατή η χρήση σε καλλιέργειες ως εδαφοβελτιωτικού ή μέσου ανάπτυξης των φυτών (growing media). Θα πρέπει να αλλαχθούν (επεκταθούν) οι χρήσεις του κομπόστ τύπου Α και του χωνεύματος με βάση τα παραπάνω, έτσι ώστε οι ΜΕΑ που παράγουν κομπόστ ή χώνευμα τύπου Α σύμφωνα με τα end-of-waste criteria να έχουν τη δυνατότητα και άλλων χρήσεων, όπως για παράδειγμα αξιοποίηση του σε ενεργειακές καλλιέργειες καθώς και σε μη εδώδιμες καλλιέργειες (άνθη, αρωματικά φυτά κοκ).
iii. Οι χρήσεις που προβλέπει η ΚΥΑ για το κομπόστ τύπου Α και το χώνευμα τύπου Α, είναι μη ρεαλιστικές, διότι αγνοούν το γεγονός ότι είτε ως υλικό επικάλυψης/τελικής κάλυψης ΧΥΤΥ ή ως υλικό αποκατάστασης λατομείων, το κομπόστ/χώνευμα τύπου Α απαιτεί ανάμιξη με άλλα υλικά πριν χρησιμοποιηθεί, για λόγους ευστάθειας, διαπερατότητας, κα. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, να δύναται να απορροφηθούν πολύ μικρές ποσότητες από τους ΧΥΤΥ και τα λατομεία σε σχέση με τις παραγόμενες από τις ΜΕΑ. Η παράλειψη αυτή που αγνοεί την απαίτηση ανάμειξης με άλλα υλικά οδηγεί και σε σοβαρή υποκοστολόγηση της διάθεσης του προϊόντος επεξεργασίας.
Ήδη παράγεται κομπόστ τύπου Α από τα Χανιά, την Κοζάνη (μονάδα ΣΔΙΤ) και το ΕΜΑΚ, ενώ σύντομα θα παραχθεί από την Ήπειρο και τις Σέρρες. Απαιτείται μία μελέτη που να εξετάζει τις πιθανές χρήσεις των υλικών λαμβάνοντας υπόψη: γεωτεχνικά χαρακτηριστικά, σύσταση, εκπλυσιμότητα, θρεπτικά συστατικά, συμπεριφορά σε λατομείο, συμπεριφορά ως υλικό επικάλυψης (πχ διαπερατότητα), αναγκαία ποσοστά ανάμιξης, κλπ και κυρίως το κόστος που συνεπάγεται ο τρόπος αυτός διαχείρισης του τελικού προϊόντος. Στόχος θα είναι η εξεύρεση πιθανών νέων λύσεων για τη χρήση των υλικών αυτών, αλλά και η εκτίμηση του επιπλέον κόστους που απαιτείται για να χρησιμοποιηθούν τα υλικά αυτά.
Τα στοιχεία αυτά είναι άγνωστα έως τώρα και δεν λαμβάνονται υπόψη στους ΠΕΣΔΑ, δημιουργώντας σοβαρά πρακτικά προβλήματα στους ΦοΔΣΑ

συνεχεια για τα νομοθετικά κενά

iv. Nα εξεταστεί περαιτέρω πώς μπορεί να αξιοποιηθεί ο εξής όρος της πρότασης τροποποίησης της 98/2008: «“επίχωση”: διαδικασία ανάκτησης κατά την οποία χρησιμοποιούνται κατάλληλα απόβλητα για εγγειοβελτιωτικούς σκοπούς σε χώρους όπου έχουν πραγματοποιηθεί εκσκαφές ή για λόγους μηχανικής ισορροπίας στην αρχιτεκτονική τοπίου ή στις κατασκευές αντί άλλων μη απόβλητων υλικών τα οποία σε διαφορετική περίπτωση θα είχαν χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό αυτό». Ο όρος δίνει δυνατότητα επέκτασης των χρήσεων του κομπόστ τύπου Α και του χωνεύματος
v. Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα παραγωγής «σταθεροποιημένου οργανικού», ή κομπόστ/χώνευμα τύπου Β, το οποίο θα οδηγείται προς ταφή. Ο όρος «σταθεροποιημένο» να ορίζεται με βάση συγκεκριμένα κριτήρια. Για παράδειγμα, πολλοί δήμοι της χώρας προχωρούν σε μονάδες προσωρινής διαχείρισης πλησίον των εν λειτουργία ΧΥΤΑ ενόψει των σημαντικών καθυστερήσεων δημοπράτησης των έργων, λύσεις που λόγω του προσωρινού χαρακτήρα τους είναι χαμηλού κόστους και περιλαμβάνουν παραγωγή «κομπόστ» που δεν δύναται να αξιοποιηθεί. Το «κομπόστ ή χώνευμα τύπου Β» θα μπορεί να οδηγηθεί προς ταφή χωρίς να προσμετράται στους στόχους για τα BAA, βοηθώντας όμως στην μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων των ΧΥΤΑ. Θα μπορεί να αποτελέσει επίσης λύση για απομακρυσμένες περιοχές και νησιά, μειώνοντας το κόστος των ΜΕΑ
vi. Υπάρχουν τεχνολογίες αναερόβιας χώνευσης που παράγουν υγρά απόβλητα πλούσια σε θρεπτικά, μέρος των οποίων ανακυκλοφορεί στη διεργασία και το υπόλοιπο, με βάση τα ελληνικά δεδομένα πρέπει να υποστεί επεξεργασία για να διατεθεί. Σε αρκετές χώρες το υγρό αυτό χρησιμοποιείται ως υγρό λίπασμα. Απαιτείται να τεθούν οι προϋποθέσεις ώστε η χρήση αυτή να μπορεί να είναι δυνατή και στη χώρα μας για να είναι ελκυστική η τεχνολογία της αναερόβιας χώνευσης και να μη επιβάλλονται επεξεργασίες που δεν έχουν νόημα, όπως ο καθαρισμός ενός υγρού λιπάσματος από τα θρεπτικά συστατικά του.
vii. Τα απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα, για να διατεθούν στην τσιμεντοβιομηχανία πρέπει βάσει της ΚΥΑ 56366/4351 να ανήκουν τουλάχιστον στην κλάση 3 του προτύπου ΕΝ 15359:2011. Εάν οι δράσεις ανακύκλωσης ευοδωθούν με βάση τα οριζόμενα σε ΕΣΔΑ και ΠΕΣΔΑ , τότε τα υπολειμματικά ΑΣΑ, που αποτελούν είσοδο στις ΜΕΑ, έχουν σύσταση εισόδου με υψηλό ποσοστό υγρασίας και οργανικών.
Η παραγωγή επομένως απορριμματογενούς ανακτώμενου στερεού καυσίμου κλάσης 3, και ειδικότερα η επίτευξη θερμογόνου δύναμης 15 MJ/Kg, περιπλέκεται οδηγώντας σε αύξηση του κόστους για τις ΜΕΑ (επενδυτικό και λειτουργικό). Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα διαπραγμάτευσης των ποιοτικών χαρακτηριστικών του καυσίμου με βάση τον/τους αποδέκτες και η δυνατότητα παραγωγής καυσίμων διαφορετικών κλάσεων από την ίδια εγκατάσταση, με βάση τους αποδέκτες και τις απαιτήσεις τους (εντός του πλαισίου του προτύπου).
viii. Είναι σημαντικό να παρακολουθούνται οι εξελίξεις και να εκδοθεί νέα ΚΥΑ σχετικά με τα κριτήρια τέλους κύκλου ζωής τουλάχιστον για τα κομπόστ/χώνευμα τύπου Α και για τα απορριμματογενή ανακτώμενα στερεά καύσιμα. Ήδη είναι κοντά στην ολοκλήρωση η μελέτη που ανέθεσε το JRC για τα στερεά καύσιμα στην εταιρία Umweltbundesamt GmbH, Austria, με τίτλο: «Technical Specifications Study on the suitability of the different waste-derived fuels for end-of-waste status in accordance with Article 6 of the Waste Framework Directive (2008/98/EC)», ενώ ταυτόχρονα προχωρά η διαδικασία για τα κομπόστ όπως αναφέρθηκε στο σημείο ii
ix. Θα πρέπει να επιτραπούν ή τουλάχιστον να μην αποκλείονται εν όψει της τροποποίησης της 98/2008 και της 99/31, οι μονάδες αποτέφρωσης των απορριμμάτων μετά από εξαντλητική μηχανική διαλογή/ανακύκλωση και μονάδες αποτέφρωσης απορριμματογενών ανακτώμενων στερεών καυσίμων, με στόχο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή/και θερμότητας
x. Δεδομένου ότι οι δράσεις κυκλικής οικονομίας αποτελούν απόλυτη προτεραιότητα, τόσο ως προς την αναπτυξιακή όσο και ως προς την περιβαλλοντική πολιτική της χώρας (αλλά και της ΕΕ), προτείνεται όπως τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία προσφέρονται σε ενδιαφερόμενους οικονομικούς φορείς που προτίθενται να επενδύσουν σε αντίστοιχες δράσεις ανεξαρτήτως μεγέθους εταιρείας. Άλλωστε πρόκειται για μια Εθνική προσπάθεια στο οποίο πρέπει να συμμετάσχουν όλοι, συμπεριλαμβανομένης της βαριάς βιομηχανίας της χώρας που αναμένεται να έχει και καθοριστικό/πρωταγωνιστικό ρόλο. Προτείνεται, επομένως όπως τα χρηματοδοτικά εργαλεία να είναι διαθέσιμα όχι μόνο για ΜΜΕ αλλά και για Μεγάλες Εταιρείες (όπως αυτές ορίζονται βάσει της Σύστασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 2003/361/ΕΚ) για έργα των οποίων θα θεωρούνται συμβατά με τις διατάξεις της Εθνικής Στρατηγική Κυκλικής Οικονομίας. Πλέον προτείνεται, όπως ειδικά για δράσεις που εμπίπτουν στο πλαίσιο κυκλικής οικονομίας, ειδικές διατάξεις να συμπεριληφθούν στον Αναπτυξιακό Νόμο όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει δίνοντας αυξημένα κίνητρα και χρηματοδοτήσεις ανεξαρτήτως Περιφέρειας και μεγέθους επιχείρησης. Τέλος προτείνεται όπως το τελικό πρόγραμμα του ΣΕΣ «Ενίσχυση Περιβαλλοντικής Βιομηχανίας» να προβλέπει χρηματοδότηση και Μεγάλων Επιχειρήσεων καθώς και να αυξηθεί ο προϋπολογισμός του (θα προτείναμε ποσό άνω των € 100 εκατ.)

Η υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας που αποτελεί Ευρωπαϊκή Στρατηγική σύμφωνα με το European Manifesto for a Resource Efficient Europe (2012) και European Circular Economy Proposal (2015) για την παραγωγική ανασυγκρότηση της Ελλάδος, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Φεβρουάριος 2018) χαιρετίζεται με ικανοποίηση από κάθε σκεπτόμενο πολίτη και ιδιαίτερα από τον επιστημονικό κόσμο που ήδη ασχολείται ερευνητικά με το θέμα.
Όπως επισημαίνεται στην Εισήγηση/κείμενο προς Διαβούλευση, το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας δεν σταματά στην απλή διαχείριση των διαφόρων καταλοίπων των παραγωγικών διαδικασιών, αλλά προχωρά με σειρά διατομεακού χαρακτήρα πολλαπλών δράσεων στην μετατροπή ανακυκλωμένων υλικών σε πρώτες ύλες για το σχεδιασμό νέων προϊόντων.
Έναν πρόσφορο οικονομικό τομέα για εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας αποτελεί η κατασκευή, όπου μπορεί να απορροφήσει επωφελώς μεγάλο όγκο βιομηχανικών παραπροϊόντων. Στον τομέα αυτό υπάρχει συσσωρευμένη ερευνητική εμπειρία και υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό. Θέματα όπως η αξιοποίηση των βιομηχανικών παραπροϊόντων στη δόμηση όπως είναι οι τέφρες, οι σκωρίες, η ερυθρά ιλύς, τα παραπροϊόντα λατόμευσης, έχουν μελετηθεί εδώ και 50 χρόνια σε εφαρμογές, με γνώμονα το τρίπτυχο τεχνικά οφέλη, μείωση κόστους και μείωση περιβαλλοντικού ίχνους. Εν τούτοις δεν πέρασε στη πράξη η χρήση τους. Αναφέρουμε ενδεικτικά τα παρακάτω:
Στην Ελλάδα παράγονται γύρω στα 10 εκατομμύρια τόνοι ετησίως από ασβεστούχα τέφρα από την καύση του λιγνίτη. Για την αξιοποίησή της υπάρχει εκτεταμένη έρευνα, Εθνικό κανονιστικό πλαίσιο για τη χρήση της σε άοπλο σκυρόδεμα και επιτυχημένες πιλοτικές εφαρμογές καθώς επίσης και η κατασκευή του φράγματος της Πλατανόβρυσης (1995-1999). Το ποσοστό αξιοποίησης της τέφρας δεν ξεπερνά το 10%, όταν το ποσοστό αξιοποίησης των τεφρών (πυριτικών) στην Ευρώπη φθάνει το 40%. Ως αίτια θα μπορούσαν να αναφερθούν:
– Η έλλειψη κανονιστικών πλαισίων και η αδράνεια στην επέκταση των υπαρχόντων κανονιστικών πλαισίων για την ένταξη των παραπροϊόντων με κριτήρια που πληρούν τις απαιτήσεις καλής επιτελεστικότητας. Η θέσπιση προδιαγραφών επισημαίνεται στην Εισήγηση προς διαβούλευση (Δράση 1.11) αλλά οι αρμόδιες επιτροπές πρέπει να συγκροτούνται από ειδήμονες και να εκπροσωπούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς.
– Παντελής έλλειψη κινήτρων για την υιοθέτηση εναλλακτικών υλικών έναντι των συμβατικών, πχ. η ενσωμάτωση κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού για κάθε έργο του κατασκευαστικού τομέα.

Για την υλοποίηση τέτοιας στρατηγικής απαιτείται, όπως αναφέρεται στην Εισήγηση ενεργός συμμετοχή όλων των φορέων (επιστημονική κοινότητα, οικονομικοί φορείς, κοινωνία, διοίκηση) στην ανταλλαγή πληροφοριών.
Στο πλαίσιο αυτό, πέρα από την ανάγκη για δημιουργία Προτύπων για το περιβάλλον και την κυκλική οικονομία, υπάρχει και η ανάγκη μετάφρασης Ευρωπαϊκών και Διεθνών τέτοιων προτύπων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα πρότυπα ISO 14040 και 14044, που αφορούν την Αποτίμηση Κύκλου Ζωής, της οποίας η σημασία αναφέρεται στις Δράσεις 1.8 και 1.10. Σχετικά με την μετάφραση των Προτύπων και των όρων που αναφέρονται σε αυτά, αξίζει να συζητηθεί και η ίδια η μετάφραση του όρου Life Cycle Assessment σε Αποτίμηση Κύκλου Ζωής, αντί Ανάλυση Κύκλου Ζωής που συνήθως χρησιμοποιείται σήμερα, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος σύγχυσης με την σχετική μέθοδο της Ανάλυσης Κόστους Κύκλου Ζωής (Life Cycle Cost Analysis), η οποία αποτελεί εργαλείο για την επίτευξη των στόχων της Δράσης 1.21.
Η καθιέρωση δεικτών κυκλικής οικονομίας (Δράση 1.8 Εισήγησης) καθώς και ανάπτυξης κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού των δομικών προϊόντων και των κατασκευών (Δράση 1.10 Εισήγησης) είναι πολύ θετικά μέτρα για την υλοποίηση της στρατηγικής της κυκλικής οικονομίας εφόσον εφαρμοσθούν με καθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Επίσης κρίνεται αναγκαία η καθοδήγηση της πολιτείας στη δημιουργία βάσεων Ελληνικών δεδομένων για την ορθότερη διενέργεια περιβαλλοντικών αξιολογήσεων προϊόντων και υπηρεσιών από τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Σε ότι αφορά την Δράση 1.22, κρίνεται αναγκαία, πέρα από την αστική/επιβατική κινητικότητα, η δημιουργία πλαισίου για την κινητικότητα εμπορικών προϊόντων/ πρώτων υλών, με στόχο τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπής ρύπων.
Η πρόταση στη Δράση 1.21 της Εισήγησης περί της υιοθέτησης υπολογισμού της διάρκειας του κύκλου ζωής ενός έργου καθώς και δεικτών Αποτίμησης Κύκλου Ζωής ως κριτηρίων ανάθεσης δημοσίων έργων θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα στην εφαρμογή των αρχών κυκλικής οικονομίας στον τομέα δόμησης. Ο έλεγχος/παρακολούθηση της εφαρμογής των δεικτών στο χρόνο υλοποίησης των δημοσίων έργων με την υιοθέτηση κυρώσεων στην περίπτωση που δεν πληρούνται οι σχετικοί δείκτες επιτείνει την αποτελεσματικότητα των μέτρων για την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας στην παραγωγική ανασυγκρότηση του δομικού τομέα.

Η υιοθέτηση των αρχών της κυκλικής οικονομίας που αποτελεί Ευρωπαϊκή Στρατηγική σύμφωνα με το European Manifesto for a Resource Efficient Europe (2012) και European Circular Economy Proposal (2015) για την παραγωγική ανασυγκρότηση της Ελλάδος, από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Φεβρουάριος 2018) χαιρετίζεται με ικανοποίηση από κάθε σκεπτόμενο πολίτη και ιδιαίτερα από τον επιστημονικό κόσμο που ήδη ασχολείται ερευνητικά με το θέμα.
Όπως επισημαίνεται στην Εισήγηση/κείμενο προς Διαβούλευση, το μοντέλο της κυκλικής οικονομίας δεν σταματά στην απλή διαχείριση των διαφόρων καταλοίπων των παραγωγικών διαδικασιών, αλλά προχωρά με σειρά διατομεακού χαρακτήρα πολλαπλών δράσεων στην μετατροπή ανακυκλωμένων υλικών σε πρώτες ύλες για το σχεδιασμό νέων προϊόντων.
Έναν πρόσφορο οικονομικό τομέα για εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας αποτελεί η κατασκευή, όπου μπορεί να απορροφήσει επωφελώς μεγάλο όγκο βιομηχανικών παραπροϊόντων. Στον τομέα αυτό υπάρχει συσσωρευμένη ερευνητική εμπειρία και υψηλού επιπέδου επιστημονικό δυναμικό. Θέματα όπως η αξιοποίηση των βιομηχανικών παραπροϊόντων στη δόμηση όπως είναι οι τέφρες, οι σκωρίες, η ερυθρά ιλύς, τα παραπροϊόντα λατόμευσης, έχουν μελετηθεί εδώ και 50 χρόνια σε εφαρμογές, με γνώμονα το τρίπτυχο τεχνικά οφέλη, μείωση κόστους και μείωση περιβαλλοντικού ίχνους. Εν τούτοις δεν πέρασε στη πράξη η χρήση τους. Αναφέρουμε ενδεικτικά τα παρακάτω:
Στην Ελλάδα παράγονται γύρω στα 10 εκατομμύρια τόνοι ετησίως από ασβεστούχα τέφρα από την καύση του λιγνίτη. Για την αξιοποίησή της υπάρχει εκτεταμένη έρευνα, Εθνικό κανονιστικό πλαίσιο για τη χρήση της σε άοπλο σκυρόδεμα και επιτυχημένες πιλοτικές εφαρμογές καθώς επίσης και η κατασκευή του φράγματος της Πλατανόβρυσης (1995-1999). Το ποσοστό αξιοποίησης της τέφρας δεν ξεπερνά το 10%, όταν το ποσοστό αξιοποίησης των τεφρών (πυριτικών) στην Ευρώπη φθάνει το 40%. Ως αίτια θα μπορούσαν να αναφερθούν:
– Η έλλειψη κανονιστικών πλαισίων και η αδράνεια στην επέκταση των υπαρχόντων κανονιστικών πλαισίων για την ένταξη των παραπροϊόντων με κριτήρια που πληρούν τις απαιτήσεις καλής επιτελεστικότητας. Η θέσπιση προδιαγραφών επισημαίνεται στην Εισήγηση προς διαβούλευση (Δράση 1.11) αλλά οι αρμόδιες επιτροπές πρέπει να συγκροτούνται από ειδήμονες και να εκπροσωπούνται όλοι οι εμπλεκόμενοι φορείς.
– Παντελής έλλειψη κινήτρων για την υιοθέτηση εναλλακτικών υλικών έναντι των συμβατικών, πχ. η ενσωμάτωση κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού για κάθε έργο του κατασκευαστικού τομέα.
Για την υλοποίηση τέτοιας στρατηγικής απαιτείται, όπως αναφέρεται στην Εισήγηση ενεργός συμμετοχή όλων των φορέων (επιστημονική κοινότητα, οικονομικοί φορείς, κοινωνία, διοίκηση) στην ανταλλαγή πληροφοριών.
Στο πλαίσιο αυτό, πέρα από την ανάγκη για δημιουργία Προτύπων για το περιβάλλον και την κυκλική οικονομία, υπάρχει και η ανάγκη μετάφρασης Ευρωπαϊκών και Διεθνών τέτοιων προτύπων, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τα πρότυπα ISO 14040 και 14044, που αφορούν την Αποτίμηση Κύκλου Ζωής, της οποίας η σημασία αναφέρεται στις Δράσεις 1.8 και 1.10. Σχετικά με την μετάφραση των Προτύπων και των όρων που αναφέρονται σε αυτά, αξίζει να συζητηθεί και η ίδια η μετάφραση του όρου Life Cycle Assessment σε Αποτίμηση Κύκλου Ζωής, αντί Ανάλυση Κύκλου Ζωής που συνήθως χρησιμοποιείται σήμερα, καθώς υπάρχει ο κίνδυνος σύγχυσης με την σχετική μέθοδο της Ανάλυσης Κόστους Κύκλου Ζωής (Life Cycle Cost Analysis), η οποία αποτελεί εργαλείο για την επίτευξη των στόχων της Δράσης 1.21.
Σχετικά με
Η καθιέρωση δεικτών κυκλικής οικονομίας (Δράση 1.8 Εισήγησης) καθώς και ανάπτυξης κριτηρίων οικολογικού σχεδιασμού των δομικών προϊόντων και των κατασκευών (Δράση 1.10 Εισήγησης) είναι πολύ θετικά μέτρα για την υλοποίηση της στρατηγικής της κυκλικής οικονομίας εφόσον εφαρμοσθούν με καθορισμένο χρονοδιάγραμμα. Επίσης κρίνεται αναγκαία η καθοδήγηση της πολιτείας στη δημιουργία βάσεων Ελληνικών δεδομένων για την ορθότερη διενέργεια περιβαλλοντικών αξιολογήσεων προϊόντων και υπηρεσιών από τα ενδιαφερόμενα μέρη.
Σε ότι αφορά την Δράση 1.22, κρίνεται αναγκαία, πέρα από την αστική/επιβατική κινητικότητα, η δημιουργία πλαισίου για την κινητικότητα εμπορικών προϊόντων/ πρώτων υλών, με στόχο τη μείωση κατανάλωσης ενέργειας και εκπομπής ρύπων.
Η πρόταση στη Δράση 1.21 της Εισήγησης περί της υιοθέτησης υπολογισμού της διάρκειας του κύκλου ζωής ενός έργου καθώς και δεικτών Αποτίμησης Κύκλου Ζωής ως κριτηρίων ανάθεσης δημοσίων έργων θα αποτελέσει ένα σημαντικό βήμα στην εφαρμογή των αρχών κυκλικής οικονομίας στον τομέα δόμησης. Ο έλεγχος/παρακολούθηση της εφαρμογής των δεικτών στο χρόνο υλοποίησης των δημοσίων έργων με την υιοθέτηση κυρώσεων στην περίπτωση που δεν πληρούνται οι σχετικοί δείκτες επιτείνει την αποτελεσματικότητα των μέτρων για την εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας στην παραγωγική ανασυγκρότηση του δομικού τομέα.

Η Ελληνική Εταιρεία Ανάπτυξης Βιομάζας (ΕΛΕΑΒΙΟΜ), ως Σύνδεσμος φορέων, επιστημόνων και επιχειρήσεων που προωθεί την ορθολογική και αειφόρο αξιοποίηση της βιομάζας στη χώρα μας, χαιρετίζει τη δημόσια διαβούλευση σχετικά με την Εθνική Στρατηγική για την Κυκλική Οικονομία και τονίζει την αναγκαιότητα μίας ευρύτερης θεώρησης του όρου της κυκλικής οικονομίας, ώστε να περιλαμβάνει εκτός από τα μέτρα και τις δράσεις διαχείρισης και αξιοποίησης των αστικών αποβλήτων μέσω ανακύκλωσης, όλες γενικότερα τις πηγές υπολειμμάτων και παραπροϊόντων φυτικής και ζωικής προέλευσης του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα (δασοκομία, υλοτομία, αγροτικές καλλιέργειες, κτηνοτροφία, μεταποιητικές δραστηριότητες επεξεργασίας και αξιοποίησης βιομάζας για παραγωγή τροφίμων, ζωοτροφών, λιπασμάτων, στερεών και υγρών βιοκαυσίμων, ηλεκτρικής και θερμικής ενέργειας, κ.λ.π.)

Ειδικότερα δε, αναφορικά με τα υποπροϊόντα από τις αγροτικές καλλιέργειες και κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις, προτείνεται προς το Υπουργείο Περιβάλλοντος & Ενέργειας, σε συνεργασία με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και διάφορους φορείς και οργανισμούς που διαθέτουν τεχνογνωσία επί θεμάτων του κλάδου αξιοποίησης βιομάζας (π.χ. ΕΛΕΑΒΙΟΜ, ΚΑΠΕ, ΕΚΕΤΑ, ΙΝΑΣΟ-ΠΑΣΕΓΕΣ, ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, κ.α.), να μελετήσουν από κοινού και να εφαρμόσουν ανά Περιφέρεια μοντέλο διαχειριστικής αλυσίδας, σύμφωνα με το οποίο θα συστήνεται σε κάθε παραγωγό να συλλέγει την υπολλειμματική του βιομάζα, είτε εντός του δικού του χώρου είτε σε κεντρικά χωροθετημένα σημεία, απ’ όπου θα μπορούσε να εξασφαλιστεί η πρόσβαση σε επαρκείς ποσότητες για όλα τα σχεδιαζόμενα νέα έργα και να καθίσταται εν γένει ευκολότερη η πρόσβαση σε βιομάζα και η αξιοποίηση αυτής μέσω της κυκλικής οικονομίας. Η προτεινόμενη διαδικασία και πρακτική μπορεί να έχει είτε τη μορφή της υποχρέωσης έναντι επιβολής ποινής είτε τη μορφή του οικονομικού κινήτρου (π.χ. να αμοίβεται ο παραγωγός ανά τόνο για την ποσότητα βιομάζας που θα μεταφέρει στο κεντρικά χωροθετημένο σημείο συλλογής). Τα σημεία συλλογής μπορεί να είναι είτε ιδιωτικά ή να ανήκουν σε δημοσίους φορείς (π.χ. δήμο ή περιφέρεια).