Yπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας

1. Κάθετος Άξονας 1: Οικονομία του δάσους
Η οικονομική σημασία των δασικών οικοσυστημάτων είναι σημαντική. Στη χώρα μας είναι υποτιμημένη. Τα δασικά οικοσυστήματα αποτελούν έναν από τους πυλώνες ανάπτυξης της χώρας, ο οποίος συμβάλει στην παροχή απασχόλησης και στη δημιουργία εισοδήματος, διαθέτοντας ένα δυναμικό ανάπτυξης που μάλλον δεν αξιοποιείται επαρκώς και με ορθολογικό τρόπο.
Η ξυλεία παραμένει η κύρια πηγή εσόδων από τα δασικά οικοσυστήματα, καθώς είναι η πρώτη ύλη για μια μακρά αλυσίδα εμπορικών και μεταποιητικών επιχειρήσεων. Η χρήση της δασικής βιομάζας στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές είναι μια εναλλακτική αξιοποίηση με πολλές προοπτικές, εφόσον παραχθεί με αειφορικό τρόπο και σεβασμό προς το φυσικό περιβάλλον και τις τοπικές κοινωνίες. Εκτός από ξύλο όμως, τα δασικά οικοσυστήματα παράγουν και μια σειρά από μη ξυλώδη προϊόντα όπως είναι η ρητίνη, τα μανιτάρια, το μέλι, τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά, κτλ. Παρέχουν επίσης ουσιαστικές οικοσυστημικές υπηρεσίες: προστατευτικές (βιοποικιλότητας, ανθρώπινων εγκαταστάσεων από φυσικούς κινδύνους, εδάφους από διάβρωση, υδάτινων πόρων), αναψυχής (φυσικές εμπειρίες, περιβαλλοντική εκπαίδευση, θήρα) και ρυθμιστικές (του κλίματος, του κύκλου του νερού, της ποιότητας της ατμόσφαιρας, του διοξειδίου του άνθρακα). Τα περισσότερα μη ξυλώδη προϊόντα παράγονται μέσω ξεπερασμένου θεσμικού πλαισίου που δεν προωθεί τη συστηματική εκμετάλλευση και την ένταξή τους σε σχετικές αγορές προϊόντων. Παρότι πολλές από τις οικοσυστημικές υπηρεσίες δεν αποτιμώνται σε οικονομικούς όρους, αποτελούν ένα δυναμικό – βάση ανάπτυξης δραστηριοτήτων που συμβάλουν στην οικονομική ανάπτυξη.
Η διασφάλιση της αειφόρου διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση προκειμένου να δημιουργηθεί το κατάλληλο πλαίσιο για την αξιοποίηση των υπηρεσιών του με ισόρροπο τρόπο, διατηρώντας και βελτιώνοντας τους δασικούς πόρους και ενθαρρύνοντας τη διαφοροποιημένη παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών σε μακροχρόνια βάση, μέσω ενός επαρκούς και σταθερού θεσμικού πλαισίου.
Επισημαίνεται ότι οι οριζόντιοι άξονες εμπεριέχουν γενικούς στόχους και αντίστοιχες κατευθύνεις που αφορούν τον άξονα της οικονομίας του δάσους.
1.1. Γενικοί Στόχοι
1.1.1. Αύξηση της συμβολής του δασικού τομέα στο ΑΕΠ της χώρας
1.1.2. Βελτίωση της μεθοδολογίας καταγραφής των παραγομένων προϊόντων και υπηρεσιών του δάσους με έμφαση στην απασχόληση και στον κοινωνικοοικονομικό ρόλο των δασικών οικοσυστημάτων.
1.1.3. Αναγνώριση, καταγραφή, αποτίμηση και ανάδειξη οικοσυστημικών υπηρεσιών με έμφαση σε εκείνες που μπορούν και πρέπει να συμπεριληφθούν άμεσα στον υπολογισμό του ΑΕΠ της χώρας.
1.1.4. Αναγνώριση της αξίας και ενίσχυση της συμβολής των δασικών οικοσυστημάτων στη βιοοικονομία και στην κυκλική οικονομία.

1.2. Κατευθύνσεις δράσεων
1.2.1. ΓΣ 1 και 4: Θεσμικές παρεμβάσεις για ενσωμάτωση στο ΑΕΠ τομέων δασοπονικών δραστηριοτήτων που δεν περιλαμβάνονται σήμερα:
Παραγωγή ξυλείας και βιομάζας από φυτείες (δημόσιες ή ιδιωτικές) ) καθώς και των μη ξυλωδών δασικών προϊόντων
Το σύνολο του δευτερογενούς τομέα (που σχετίζεται με την παραγωγή ξύλου και άλλων προϊόντων και υπηρεσιών) καθώς και του τομέα υπηρεσιών δασικής φύσεως.
1.2.2. ΓΣ 1 και 3: Δημιουργία σύγχρονου θεσμικού πλαισίου για περισσότερο προσοδοφόρα και με πιο φιλοπεριβαλλοντικές διαδικασίες ένταξη στην αγορά παραδοσιακών ή μη δραστηριοτήτων με αγοραία αξία (π.χ. συλλογή μανιταριών, αρωματικών & φαρμακευτικών φυτών, κ.α.).
1.2.3. ΓΣ 1, 2 και 4: Αναδιαμόρφωση του συστήματος αξιοποίησης της παραγωγής ξύλου στη βάση ενός μακροπρόθεσμου σχεδιασμού της παραγωγής και με στόχο τη διαφοροποιημένη παραγωγή προϊόντων που ζητούνται από την αγορά.
Έρευνα αγοράς για τη μελλοντική ζήτηση προϊόντων ξύλου και ανάλογη τροποποίηση της τυποποίησης των προϊόντων ξύλου.
Διερεύνηση των δυνατοτήτων αύξησης της αειφορικής κάρπωσης στο επίπεδο της ετήσιας προσαύξησης στα ξυλοπαραγωγικά δασικά οικοσυστήματα.
Αξιολόγηση των συστημάτων παραγωγής ξύλου στο πλαίσιο της ενίσχυσης της ασφάλειας των εργαζομένων, του παραγομένου καλής ποιότητας ξύλου, της αναγέννησης των δασικών οικοσυστημάτων και των οικοσυστημικών υπηρεσιών.
Ενίσχυση της παραγωγής προϊόντων με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής για διατήρηση του δεσμευμένου άνθρακα.
1.2.4. ΓΣ 1, 2, 3 και 4: Αειφορική αξιοποίηση της δασικής βιομάζας στην παραγωγή ενέργειας.
1.2.5. ΓΣ 1, 2 και 4: Πιστοποίηση αειφορικής διαχείρισης δασικών οικοσυστημάτων και αναπαραγωγικού υλικού και πιστοποίηση των παραγόμενων προϊόντων ξυλωδών και μη προϊόντων.
1.2.6. ΓΣ 1, 2, 3 και 4: Αποκατάσταση και διατήρηση της καλής ποιότητας δασοκάλυψης μέσω αναδασώσεων και δασώσεων για την αντιμετώπιση φυσικών ή ανθρωπογενών καταστροφών. Ανόρθωση υποβαθμισμένων δασικών οικοσυστημάτων. Αξιοποίηση των δασωμένων αγρών προς όφελος της εθνικής οικονομίας και ενθάρρυνση της αγροδασοπονίας.
1.2.7. ΓΣ 2 & 1: Ενίσχυση της επιχειρηματικότητας στο δασικό χώρο υπό το πρίσμα της αειφορίας και της αρχής της προφύλαξης, λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες για νέες αγορές και οικονομικές δραστηριότητες σε σχέση με όλα τα συναφή αγαθά και υπηρεσίες των δασικών οικοσυστημάτων (με έμφαση και σύνδεση με άλλες οικονομικές σε δασικές αναψυχικές δραστηριότητες όπως ο οικοτουρισμός και η θήρα) και βελτίωση του επιπέδου επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης των εργαζόμενων στον δασικό τομέα.

1.3. Δείκτες παρακολούθησης
Σε όλους του δείκτες χρειάζεται παρακολούθηση (ετήσια μεταβολή).
1.3.1. Μεταβολή στη συμβολή της δασοπονίας στο ΑΕΠ της χώρας (σε απόλυτες τιμές – € και επί τοις εκατό – %).
1.3.2. Αριθμός θεσμικών παρεμβάσεων (για ενσωμάτωση στο ΑΕΠ τομέων δασοπονικών δραστηριοτήτων – διαδικασιών καταγραφής των παραγομένων προϊόντων και υπηρεσιών του δάσους – θεσμικού πλαισίου για την ένταξη στον οικονομικό κύκλο παραδοσιακών ή μη δραστηριοτήτων με αγοραία αξία).
1.3.3. Ποσότητες παραγόμενων προϊόντων ξύλου ανά κατηγορία.
1.3.4. Ποσότητες παραγόμενων μη ξυλωδών προϊόντων ανά είδος.
1.3.5. Ποσότητες παραγόμενης βιομάζας για ενέργεια ανά κατηγορία προϊόντος.
1.3.6. Ύψος καρπώσεων και ετήσιας προσαύξησης των ξυλοπαραγωγικών δασών.
1.3.7. Αριθμός και έκταση πιστοποιημένων για αειφορική διαχείριση δασικών οικοσυστημάτων.
1.3.8. Ποσότητες πιστοποιημένου αναπαραγωγικού-φυτευτικού υλικού.
1.3.9. Ποσότητες πιστοποιημένων προϊόντων του δάσους.
1.3.10. Έκταση αναδασώσεων και δασώσεων – ανορθωμένων δασικών οικοσυστημάτων – αξιοποιημένων δασωμένων αγρών – αγροδασοπονίας.
1.3.11. Αριθμός και δυναμικότητα επιχειρήσεων στο δασικό χώρο ανά θεματικό άξονα και σε σχέση με τη φέρουσα ικανότητα των δασικών οικοσυστημάτων.
1.3.12. Αριθμός προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης των εργαζόμενων στο δασικό τομέα – Αριθμός εργαζομένων στο δασικό τομέα ανά κατηγορία απασχόλησης.

2. Κάθετος Άξονας 2: Κλιματική αλλαγή
Η κλιματική αλλαγή επιφέρει αύξηση της θερμοκρασίας, μείωση των κατακρημνισμάτων, μεταβολή της κατανομής αυτών κατά τη διάρκεια του έτους και αστάθεια καιρού – αύξηση ακραίων της συχνότητας μετεωρολογικών φαινομένων. Όλα τα παραπάνω δύνανται να έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα δασικά οικοσυστήματα της χώρας, απειλώντας την ίδια την ύπαρξή τους αλλά και τη βιοποικιλότητα και την παραγωγικότητα των δασικών οικοσυστημάτων. Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επιφέρει καταστροφές στα μεσογειακά δάση, από τη συνδυασμένη μέχρι το 2100 αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2-4°C, τη μείωση των κατακρημνισμάτων κατά 4-30% και της μείωσης της διαθεσιμότητας των υδατικών πόρων έως και στο 25% της σημερινής. Στην Ελλάδα η εκτιμώμενη αύξηση της θερμοκρασίας του αέρα αναμένεται να είναι 3-4,5°C.
Οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής εντοπίζονται ήδη στα ελληνικά δασικά οικοσυστήματα όπως φαίνεται από τις νεκρώσεις δέντρων ιδιαίτερα στα δασοόρια, την αύξηση των προσβολών από έντομα, τις αλλαγές στην ένταση και εποχικότητα των δασικών πυρκαγιών, τη μείωση της προσαύξησης λόγω ξηρασίας, τις διαφαινόμενες αλλαγές στη γενετική συγκρότηση των δασικών οικοσυστημάτων, κ.α.
Τα δασικά οικοσυστήματα ωστόσο, μπορούν να συμβάλλουν στην άμβλυνση των επιπτώσεων από την κλιματική αλλαγή και στο μετριασμό της με χαμηλό κόστος για την κοινωνία. Η συμβολή στην άμβλυνση των επιπτώσεων αφορά κυρίως ρυθμιστικές υπηρεσίες για το κλίμα, προστασία εδαφών, υδατική οικονομία, απορρύπανση ατμόσφαιρας, βιοποικιλότητα και παροχή τροφίμων.
Η συμβολή των δασικών οικοσυστημάτων στον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής οφείλεται στην ικανότητά τους να δεσμεύουν μεγάλες ποσότητες άνθρακα και να τις ταμιεύουν για δεκαετίες ή και αιώνες (~720 εκατ. τόνοι δέσμευση CO2 για τα Ευρωπαϊκά δάση την περίοδο 2005-2015). Κατά συνέπεια, ο σημαντικός ρόλος των δασικών οικοσυστημάτων για την κλιματική αλλαγή αντικατοπτρίζεται στη συμφωνία των Παρισίων, η οποία προβλέπει ότι κατά το δεύτερο μισό του τρέχοντος αιώνα θα πρέπει να υπάρχει ισορροπία μεταξύ των εκπομπών και των απορροφήσεων των αερίων του θερμοκηπίου.
Οι πολιτικές διαχείρισης φυσικών & περιβαλλοντικών καταστροφών πρέπει να ενσωματώνουν πολιτικές πρόληψης και αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής, διότι το κόστος σε ανθρώπινες ζωές θα αυξάνεται γεωμετρικά, ενώ το κόστος αποκατάστασης ζημιών θα αυξάνεται εκθετικά.
Επισημαίνεται ότι οι οριζόντιοι άξονες εμπεριέχουν γενικούς στόχους και αντίστοιχες κατευθύνεις που αφορούν τον άξονα της κλιματικής αλλαγής.

2.1. Γενικοί Στόχοι
2.1.1. Αξιολόγηση της τρωτότητας των δασικών οικοσυστημάτων στην κλιματική αλλαγή.
2.1.2. Διαχείριση με σκοπό την προσαρμογή των δασικών οικοσυστημάτων στην κλιματική αλλαγή.
2.1.3. Συμβολή στο μετριασμό της κλιματικής αλλαγής με αύξηση της δέσμευσης και αποθήκευσης του άνθρακα στα δασικά οικοσυστήματα.

2.2. Κατευθύνσεις δράσεων
2.2.1. ΓΣ 1: Αξιολόγηση της τρωτότητας των δασικών οικοσυστημάτων με βάση και τα Περιφερειακά Σχέδια για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή (ΠεΣΠΚΑ).
Η αξιολόγηση των τρωτότητας μπορεί να γίνει κυρίως με συνεχή έρευνα και παρακολούθηση των δασικών οικοσυστημάτων και τα αποτελέσματα διασυνδέονται με τα ΠεΣΠΚΑ. Κάθε Περιφέρεια καταρτίζει ΠεΣΠΚΑ, σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, όπου αναλύεται η τρωτότητα σε επιμέρους τομείς και γεωγραφικές περιοχές της κάθε περιφέρειας. Ως επιμέρους τομείς για την ανάλυση της τρωτότητας δύνανται να είναι οι τομείς που προβλέπονται στην πρώτη Εθνική Στρατηγική για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή, μεταξύ των οποίων είναι και η Δασοπονία.
2.2.2. ΓΣ 2,3: Υιοθέτηση κατάλληλων πολιτικών και μέτρων για τον τομέα χρήσεων γης, αλλαγών χρήσεων γης και δασοπονία που στοχεύουν στον μετριασμό ή/και στην προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
Δεδομένου ότι τα δασικά οικοσυστήματα είναι σημαντικές αποθήκες δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα, ενώ παράλληλα επηρεάζουν ευμενώς το μικροκλίμα, συγκρατούν το έδαφος και παράγουν νερό, είναι σημαντικό τα δασικά οικοσυστήματα να διατηρούνται σε υψηλή ποιότητα και να αυξηθούν, εφόσον κρίνεται αναγκαίο κατά περίπτωση.
2.2.3. ΓΣ 2: Διατήρηση της έκτασης και αύξηση της ποιότητας των δασικών οικοσυστημάτων, μείωση του κατακερματισμού τους με παράλληλη βελτίωση της δομής τους.
Η μείωση του κατακερματισμού των φυσικών πληθυσμών είναι σημαντική για την αύξηση των δραστικών μεγεθών των πληθυσμών που οδηγεί στη διατήρηση της βιοποικιλότητας και των ενδιαιτημάτων και επομένως της ικανότητας του να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή. Μπορεί να επιτευχθεί με κατάλληλα δασοκομικά, διαχειριστικά και δασοπολιτικά μέτρα.
2.2.4. ΓΣ 2: Αποκατάσταση των υποβαθμισμένων δασικών εκτάσεων και προώθηση της δάσωσης σε οριακές αγροτικές περιοχές.
Η κλιματική αλλαγή αναμένεται να επιδεινώσει την κατάσταση και να μειώσει περεταίρω την αντοχή των υποβαθμισμένων δασικών οικοσυστημάτων, οπότε είναι επιτακτική η ανάγκη αποκατάστασης τους. Μπορεί να επιτευχθεί με κατάλληλα δασοκομικά και διαχειριστικά μέτρα και ενδεχομένως με εμπλουτισμό της τοπικής γενετικής ποικιλότητας.
2.2.5. ΓΣ 1, 2: Αξιολόγηση και αξιοποίηση της γενετικής ποικιλότητας των ελληνικών δασικών οικοσυστημάτων και επιλογή γενετικού υλικού ανθεκτικού στις καταπονήσεις της κλιματικής αλλαγής.
Η επιλογή και χρήση γενετικού ενδημικού υλικού ανθεκτικού στις καταπονήσεις αποτελεί άμεση δράση μετριασμού των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής και ανάσχεση της προοπτικής απώλειας των νοτιότερων πληθυσμών φυσικής εξάπλωσης. Απαιτείται συνεργασία ερευνητικών φορέων, δασικής υπηρεσίας και φορέων προστασίας.
2.2.6. ΓΣ 2 και 3: Μείωση του αποτυπώματος άνθρακα και γενικά του περιβαλλοντικού αποτυπώματος της διαχείρισης των δασικών οικοσυστημάτων.
2.2.7. ΓΣ 3: Προώθηση της χρήσης του ξύλου ως υποκατάστατου υλικών με αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα.

2.3. Δείκτες παρακολούθησης
2.3.1. Αριθμός εγκεκριμένων ΠεΣΠΚΑ με ανάλυση τρωτότητας για τα δασικά οικοσυστήματα.
2.3.2. Επιπτώσεις στα δασικά οικοσυστήματα (εκτίμηση μεταβολών σε έκταση νεκρώσεων, κατάσταση υγείας, μεταβολή δεικτών βιοποικιλότητας, κ.α.).
2.3.3. Εκτίμηση δυνητικών επιπτώσεων κλιματικής αλλαγής για διαφορετικές κλιματικές προβολές, εκτίμηση κινδύνων (risks) και τρωτότητας δασικών οικοσυστημάτων.
2.3.4. Μεταβολή βαθμού κατακερματισμού δασικών οικοσυστημάτων.
2.3.5. Ποσότητα δεσμευμένου άνθρακα στα δασικά οικοσυστήματα.
2.3.6. Μεταβολή ισοζυγίου άνθρακα κατά την αλυσίδα δασικής παραγωγής και αξιοποίησης ξυλείας και βιομάζας.
2.3.7. Εκτίμηση των υφιστάμενων αλλά και των μελλοντικών απορροφήσεων/ εκπομπών από την εφαρμογή των πολιτικών και μέτρων στον τομέα χρήσεων γης, αλλαγών χρήσεων γης και δασοπονίας.
2.3.8. Αριθμός νέων μέτρων και δράσεων ανά έτος που αφορούν τον τομέα χρήσεων γης, αλλαγών χρήσεων γης και δασοπονία.
2.3.9. Θεσμοθετημένοι μηχανισμοί συνεργασίας κρατικών υπηρεσιών και συνεργασίας κρατικών υπηρεσιών – κοινωνικών εταίρων για συνεργασία σε εθελοντική βάση.

3. Κάθετος Άξονας 3. Προστασία δασικών οικοσυστημάτων και βελτιστοποίηση οικοσυστημικών υπηρεσιών
Η προστασία των δασικών οικοσυστημάτων αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της διαχείρισής τους και της βελτιστοποίησης των οικοσυστημικών υπηρεσιών. Η εφαρμογή της νομοθεσίας που αφορά την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων τόσο από ανθρώπινες δραστηριότητες παράνομες ή μη (π.χ. καταπατήσεις, εμπρησμοί, αλλαγές χρήσης, λαθροϋλοτομίες, λαθροθηρία, ατυχήματα, κλπ.) αλλά και τους διάφορους φυσικούς βιοτικούς και αβιοτικούς κινδύνους (ασθένειες, επιδημίες εντόμων, δασικές πυρκαγιές, κλπ.) αποτελεί προϋπόθεση για την αειφορική τους διαχείριση. Ως εκ τούτου η πρόληψη και η καταστολή παράνομων ενεργειών που υποβαθμίζουν την «αξία» των οικοσυστημικών υπηρεσιών των δασικών οικοσυστημάτων οφείλουν να εντάσσονται στην ευρύτερη και συντονισμένη υποχρέωση της πολιτείας να διαφυλάσσει τον φυσικό πλούτο, αλλά και να διασφαλίζει την ανθρώπινη ζωή.
3.1. Γενικοί Στόχοι
3.1.1. Διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων με σκοπό τη διατήρησή τους και την ανάσχεση της απώλειας της βιοποικιλότητας
3.1.2. Διατήρηση, αποκατάσταση και βελτίωση των παρεχόμενων οικοσυστημικών υπηρεσιών

3.2. Γενικές κατευθύνσεις δράσεων
3.2.1. ΓΣ 1 και 2: Σύσταση Συντονιστικού Γραφείου Προστασίας
Λειτουργία στην Κεντρική Δασική Υπηρεσία Συντονιστικού Γραφείου Προστασίας, με αρμοδιότητα τον επιτελικό σχεδιασμό και επιτελική παρακολούθηση της πρόληψης και προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων, την εφαρμογή και βελτίωση της σχετικής νομοθεσίας καθώς και τη φύλαξη του δασικού και αγροτικού περιβάλλοντος. Προτεινόμενοι Σκοποί του Συντονιστικού Γραφείου Προστασίας είναι οι:
Συντονισμός δράσεων προστασίας και φύλαξης των αγροτικών και δασικών οικοσυστημάτων καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, παρακολούθηση της υλοποίησης των σχετικών τοπικών δράσεων και των μηχανισμών πρόληψης και διαχείρισης κινδύνων.
Συντονισμός και συνεργασία με Υπηρεσίες, Φορείς, Οργανώσεις και πολίτες για την αποτελεσματικότερη πρόληψη και αντιμετώπιση παράνομων δραστηριοτήτων και καταστροφών (πχ επίγειες περιπολίες στα δασικά οικοσυστήματα)
Εκπαίδευση για την αποτελεσματική προστασία και φύλαξη
Συντονισμός δράσεων πρόληψης και αντιμετώπισης δασικών πυρκαγιών, προστασίας από έντομα και ασθένειες και πρόληψης πλημμυρών και λειψυδρίας, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής.
Μέχρι τη συγκρότηση του Γραφείου επιδιώκεται η υλοποίηση των ανωτέρω μέσω των υφιστάμενων δομών.
3.2.2. ΓΣ 1 και 2: Αντιμετώπιση των πιέσεων για αλλαγή χρήσεων γης προς εξυπηρέτηση αναγκών οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης της χώρας μέσω έγκαιρης αναγνώρισης αυτών, εκπόνησης κατάλληλων πολιτικών και οργανωμένου σχεδιασμού (αξιοποιώντας τους δασικούς χάρτες και το χωροταξικό σχεδιασμό) και προώθησης αυτών με διαφανείς διαδικασίες και αυστηρή εφαρμογή υπό το πρίσμα της αειφορίας, της φέρουσας ικανότητας και του σεβασμού στο φυσικό περιβάλλον.
3.2.3. ΓΣ 1 και 2: Ανάπτυξη μηχανισμού έγκαιρης ανίχνευσης, προειδοποίησης και διαχείρισης κινδύνων που οφείλονται σε βιοτικούς (ενδημικά και εισβλητικά παθογόνα, έντομα κλπ.)) και αβιοτικούς (ξηρασία, πυρκαγιές, διάβρωση κλπ) παράγοντες με ανάπτυξη κοινών πρωτοκόλλων και συνεργειών Υπηρεσιών, φορέων και κοινωνικών εταίρων που σχετίζονται με τα δασικά οικοσυστήματα.
3.2.4. ΓΣ 1 και 2: Ενίσχυση και προστασία των οικοσυστημικών υπηρεσιών που σχετίζονται με τη διατήρηση των υδάτινων πόρων, με την ολοκληρωμένη διαχείριση των λεκανών απορροής και την έγκαιρη και ορθολογική αποκατάσταση των δασικών εκτάσεων μετά από καταστροφές (φυσικές και ανθρωπογενείς).
3.2.5. ΓΣ 1 και 2: Εφαρμογή κατάλληλων διαχειριστικών πρακτικών και μέτρων για τη διατήρηση και ενίσχυση της βιοποικιλότητας σε επίπεδο τοπίων, οικοσυστημάτων, ειδών και γενετικών πόρων και τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που απορρέουν από την εφαρμογή των διεθνών συμβάσεων.

3.3. Ειδικοί Στόχοι (ΕΣ) για την προστασία από τις δασικές πυρκαγιές
3.3.1. Πρόληψη και περιορισμός των συμβάντων και της έκτασης των δασικών πυρκαγιών σε δασικά οικοσυστήματα
3.3.2. Μείωση της έντασης και καταστροφικότητας των πυρκαγιών σε δασικά οικοσυστήματα
3.3.3. Πρόληψη και προφύλαξη από πυρκαγιά σε μικτές περιοχές δασικών ειδών-οικισμών

3.4. Κατευθύνσεις δράσεων για την προστασία από τις δασικές πυρκαγιές
3.4.1. ΕΣ 1 και 2: Ανάπτυξη εθνικού, περιφερειακών και τοπικών οδικών χαρτών για την ενίσχυση του προληπτικού αντιπυρικού σχεδιασμού και την αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών. Συμπερίληψη στον εθνικό χάρτη της επικαιροποίησης των τεχνικών προδιαγραφών εκπόνησης σχεδίων αντιπυρικής προστασίας δασών, και, στους τοπικούς και περιφερειακούς οδικούς χάρτες, των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των δασικών οικοσυστημάτων και της ευρύτερης περιοχής αυτών (πχ. βλάστηση, μορφολογία εδάφους, κατάσταση υποδομών, επαφή με τους πολίτες, κλπ.).
3.4.2. ΕΣ 1, 2 και 3: Ενίσχυση με προσωπικό των Γραφείων Προστασίας των τοπικών Δασικών Υπηρεσιών με κύρια ασχολία την εκπόνηση (και ετήσια επικαιροποίηση) Ανάλυσης Απειλής από δασικές πυρκαγιές και, με βάση αυτήν, δημιουργία αντιπυρικού σχεδιασμού για την περιοχή ευθύνης της Υπηρεσίας. Αξιοποιώντας μάλιστα αυτή την Ανάλυση, θα υπάρχει συμβολή και στο σχεδιασμό προληπτικών έργων (περιλαμβανομένου καθορισμού προτεραιοτήτων) στην περιοχή του Δασαρχείου, όπως καθαρισμοί, έργα μείωσης βιομάζας, δημιουργία αντιπυρικών ζωνών, κλπ.
3.4.3. ΕΣ 1, 2 και 3: Συστηματική παρακολούθηση των δασικών πυρκαγιών όσον αφορά τις αιτίες πρόκλησης, τα χαρακτηριστικά των πυρκαγιών, καθώς και ανάπτυξη και ανάλυση βάσεων δεδομένων και στατιστικών στοιχείων που τις αφορούν, η οποία θα αποφέρει και σύστημα εκτίμησης κινδύνου πυρκαγιάς.
3.4.4. ΕΣ 1 και 2: Συστηματική διαχείριση όλων των δασικών οικοσυστημάτων με σκοπό τον περιορισμό των δασικών πυρκαγιών, αλλά και της έντασης αυτών υπό το πρίσμα της αειφορίας και των πολλαπλών υπηρεσιών των δασικών οικοσυστημάτων.
3.4.5. ΕΣ 1, 2 και 3: Εντοπισμός των περιοχών που είναι άμεσης προτεραιότητας για προφύλαξη από δασικές πυρκαγιές με ικανοποιητική λεπτομέρεια (πχ. μικτές περιοχές δασικών ειδών – οικισμών, πυρήνες Εθνικών Δρυμών, κλπ), και λειτουργία προκατασταλτικών έργων (δρόμοι, δεξαμενές, ελικοδρόμια, αντιπυρικές ζώνες κλπ) ώστε να αυξηθεί η επιχειρησιακή ετοιμότητα για την ενίσχυση της πρόληψης, σε περίπτωση συμβάντος των αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών, των λοιπών φορέων και των κατοίκων.
3.4.6. ΕΣ 1, 2 και 3: Ανάπτυξη ανθεκτικών και προσαρμοσμένων οικισμών σε δασικές πυρκαγιές στις περιοχές άμεσης προτεραιότητας μέσα από τη θεσμοθετημένη συνεργασία μεταξύ αρμόδιων δημόσιων υπηρεσιών (πχ. Δασική Υπηρεσία, Γενική Γραμματεία, Πολιτικής Προστασίας, Πυροσβεστική Υπηρεσία, Τοπική Αυτοδιοίκηση Α’ και Β’ βαθμού)και την εθελοντική συνεργασία μεταξύ δημοσίων υπηρεσιών και πολιτών.
3.4.7. ΕΣ 1, 2 και 3. Εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών σε θέματα πρόληψης και αντιμετώπισης των πυρκαγιών, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει ακόμα και τις τεχνολογικές βελτιώσεις χρησιμοποιούμενων μέσω και πρακτικών που προκαλούν συχνά πυρκαγιές.
3.4.8. ΕΣ 1, 2 και 3. Βελτίωση των νομικών εργαλείων απογραφής και παρακολούθησης (πχ. δασικοί χάρτες στο πλαίσιο του Εθνικού Κτηματολογίου, δασολόγιο, διασύνδεση δασικών διαχειριστικών μελετών) για τη θεσμική θωράκιση των δασικών οικοσυστημάτων.
3.4.9. ΕΣ 1 και 2: Θεσμοθέτηση της αυξημένης εμπλοκής στελεχών της Δασικής Υπηρεσίας πέρα από την πρόληψη των δασικών πυρκαγιών (ανάλυση απειλής, σχεδιασμός μέτρων πρόληψης, προκατασταλτικός σχεδιασμός) στη συνδρομή τους στη δασοπυρόσβεση, μετά από προσδιορισμό του ρόλου, αντίστοιχη οργάνωση και κατάλληλη εκπαίδευση των στελεχών.

3.5. Δείκτες παρακολούθησης
3.5.1. Ανάπτυξη οδικών χαρτών σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο
3.5.2. Επικαιροποίηση των τεχνικών προδιαγραφών εκπόνησης σχεδίων αντιπυρικής προστασίας δασών και δασικών οικοσυστημάτων
3.5.3. Δημιουργία σχετικής βάσης δεδομένων και διατήρηση αυτής
3.5.4. Ετήσια αναφορά των Γραφείων Προστασίας των τοπικών Δασικών Υπηρεσιών σχετικά με τα μέτρα πρόληψης (έμφαση στη διαχείριση των δασικών οικοσυστημάτων)
3.5.5. Συγκεντρωτική αναφορά για τα μέτρα πρόληψης δασικών πυρκαγιών του Συντονιστικού Γραφείου Προστασίας και δημοσιοποίηση της
3.5.6. Ετήσιοι απολογισμοί για τον αριθμό, την έκταση και την αντιμετώπιση των φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών (έμφαση στις δασικές πυρκαγιές), καθώς και τον σχεδιασμό και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητα της πρόληψης μαζί με προτάσεις βελτίωσης
3.5.7. Συστηματική καταγραφή και συγκέντρωση των παραβάσεων (λαθροϋλοτομίες, παράνομη ανέγερση κτισμάτων – κατασκευών, λαθροθηρία, εκχερσώσεις κ.λπ.) από την ηλεκτρονική αποδελτίωση και επεξεργασία των καταχωρίσεων στα Βιβλία Συμβάντων των περιφερειακών Δασικών Υπηρεσιών σε ενιαία ετήσια έκθεση από την κεντρική Δασική Υπηρεσία και αξιολόγηση δράσεων αποτροπής
3.5.8. Ετήσια έκδοση των ενημερωτικών εντύπων/newsletters για θέματα προστασίας των δασικών οικοσυστημάτων
3.5.9. Αριθμός ενημερωτικών ημερίδων που διενεργήθηκαν σε ετήσια βάση για θέματα προστασίας, ανάδειξης και εκπαίδευσης, καθώς και άλλες δράσεις επικοινωνίας με τους πολίτες
3.5.10. Έκταση και αριθμός αυτοψιών για επιτόπια εκτίμηση της μεταπυρικής κατάστασης μετά από πυρκαγιές και εκθέσεις/μελέτες αποκατάστασης/αναδάσωσης
3.5.11. Προδιαγραφές ανθεκτικών και προσαρμοσμένων οικισμών σε δασικές πυρκαγιές στις περιοχές άμεσης προτεραιότητας

4. Κάθετος Άξονας 4: Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Πολιτικές
Τα δασικά οικοσυστήματα αποτελούσαν πάντα σημαντικό τομέα των διεθνών πολιτικών για το περιβάλλον, ωστόσο η σημασία τους αναδείχθηκε ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια. Οι κύριοι λόγοι που συνετέλεσαν σε αυτό είναι η συμβολή τους στην ανάσχεση της κλιματικής αλλαγής αλλά και η αναγνώριση του ρόλου τους στην παροχή πληθώρας υπηρεσιών όπως η διατροφή, η επάρκεια και η ποιότητα των υδάτων, κ.α. Από την άλλη, πολλές από τις απειλές που υφίστανται τα δασικά οικοσυστήματα έχουν αφενός αυξηθεί και αφετέρου αποκτήσει διασυνοριακό χαρακτήρα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι η μεταφορά μέσω του εμπορίου ξενικών – εισβλητικών ειδών και παθογόνων οργανισμών, οι πυρκαγιές, το παράνομο εμπόριο ξυλείας και άλλων δασικών προϊόντων και προϊόντων της άγριας ζωής, ιδιαίτερα των απειλούμενων ειδών.
Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα, ως κράτος-μέλος της Ε.Ε. και ως μέλος των Ηνωμένων Εθνών συμμετέχει σε όργανα και διαδικασίες χάραξης πολιτικής στον τομέα των δασικών οικοσυστημάτων σε επίπεδο περιφερειακό, Ε.Ε. και διεθνές με σκοπό την προστασία των δασικών οικοσυστημάτων, τη διατήρηση και ενίσχυση του πολυλειτουργικού τους ρόλου και της πλήρους εφαρμογής των αρχών της αειφορίας και της προφύλαξης.
Η εθνική πολιτική της Ελλάδας για τα δασικά οικοσυστήματα μπορεί και οφείλει, να επωφεληθεί από το πλούσιο θεσμικό πλαίσιο που καθορίζεται από τα ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα και διαδικασίες, υιοθετώντας συνοχή ως προς τους στόχους και τις δεσμεύσεις τους. Επίσης, η Ελλάδα διαθέτει το δυναμικό να αναλάβει πρωταγωνιστικό περιφερειακό ρόλο στα Βαλκάνια και στη Μεσόγειο ως προς την εφαρμογή πολιτικών για την επίλυση σημαντικών κοινών περιβαλλοντικών προβλημάτων.
Επισημαίνεται ότι οι οριζόντιοι άξονες εμπεριέχουν γενικούς στόχους και αντίστοιχες κατευθύνεις που αφορούν τον άξονα των διεθνών και ευρωπαϊκών πολιτικών.

4.1. Γενικοί Στόχοι:
4.1.1. Συνοχή της εθνικής πολιτικής με τις πολιτικές, στόχους και δεσμεύσεις σε ευρωπαϊκό, περιφερειακό και διεθνές επίπεδο για τα δασικά οικοσυστήματα.
4.1.2. Ενίσχυση των διεθνών πολιτικών παρεμβάσεων και πρωτοβουλιών της χώρας σε τομείς που σχετίζονται με τα δασικά οικοσυστήματα, όπως της κλιματικής αλλαγής κ.α., και ανάληψη πρωτοβουλιών στη χάραξη διεθνούς πολιτικής για τα δασικά οικοσυστήματα, με έμφαση στις περιοχές των Βαλκανίων και της Μεσογείου.

4.2. Κατευθύνσεις δράσεων:
4.2.1. ΓΣ 1, 2: Παρακολούθηση των πιθανών συνεργειών μεταξύ της Στρατηγικ και των σχετικών με τα δασικά οικοσυστήματα διεθνών πολιτικών και τακτική ενημέρωση των σχετικών στελεχών και των αρμόδιων υπηρεσιών της Πολιτείας.
4.2.2. ΓΣ 1 και 2: Διάχυση σε όλους τους φορείς και στους εργαζόμενους στο Δασικό Τομέα, καθώς και στους ενδιαφερόμενους πολίτες των θέσεων, των επιτευγμάτων, των προβλημάτων και των υποχρεώσεων που σχετίζονται με το διεθνές κανονιστικό και πολιτικό πλαίσιο του τομέα, μέσω κατάλληλων εργαλείων.
Η κατεύθυνση αυτή αποσκοπεί στη δημιουργία και αδιάλειπτη λειτουργία πληροφορικής υποδομής στην οποία θα έχουν πρόσβαση όλοι οι φορείς που ενδιαφέρονται για τα δασικά οικοσυστήματα και στην οποία θα καταγράφονται συστηματικά οι σκόρπιες πληροφορίες σχετικά με τις διεθνείς, ευρωπαϊκές και εθνικές πολιτικές που αφορούν άμεσα την Ελλάδα και τον τομέα των δασικών οικοσυστημάτων. Ενδεικτικά, θα πρέπει να καταγράφονται ανά θεματική ενότητα τα ζητήματα με διεθνή διάσταση, προσεγγίσεις, μελέτες, κλπ.
4.2.3. ΓΣ 2: Αναγνώριση αναγκών και ενίσχυση διμερών συνεργασιών εντός και εκτός ΕΕ με σκοπό την αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση κοινών περιβαλλοντικών προβλημάτων (παράνομη υλοτομία και διακίνηση ξυλείας και άλλων προϊόντων, πυρκαγιές, κλιματική αλλαγή κ.α.) και την προώθηση κοινών θέσεων στα ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα.
Η παράνομη υλοτομία και διακίνηση ξυλείας και άλλων προϊόντων, οι πυρκαγιές, η διαχείριση των υδάτων, το παράνομο εμπόριο άγριας ζωής και η κλιματική αλλαγή είναι ορισμένα από τα σημαντικά διασυνοριακά πλέον περιβαλλοντικά προβλήματα. Η θέσπιση και ενίσχυση διμερών συνεργασιών μεταξύ της Ελλάδας και άλλων χωρών, γειτονικών ή μη, οι οποίες επίσης πλήττονται από τα ίδια προβλήματα και η προώθηση κοινών θέσεων στα σχετικά διεθνή όργανα θα συμβάλουν σημαντικά (α) στην ανάδειξη των προβλημάτων αυτών, (β) στην εξεύρεση κοινών λύσεων μέσω της υιοθέτησης κοινής πολιτικής για αυτά.
4.2.4. ΓΣ 2: Ενίσχυση της συνεργασίας με τις χώρες της Μεσογείου και των Βαλκανίων για την υιοθέτηση κοινών θέσεων που θα έχουν επίδραση στις πολιτικές της Ε.Ε. για τα Μη Ξυλώδη Δασικά Προϊόντα και τις οικοσυστημικές υπηρεσίες και την προώθηση κοινών θέσεων στα ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα.
Η χώρα έχει το δυναμικό ανάληψης πρωτοβουλιών και ανάπτυξης δικτύων στον χώρο της Μεσογείου και των Βαλκανίων για τη θέσπιση διεθνών – ευρωπαϊκών διαδικασιών που θα αφορούν στην παραγωγή και εμπορία μη ξυλωδών δασικών προϊόντων (ρητίνης, φαρμακευτικών φυτών, μανιταριών κ.α.), τη διατήρηση της βιοποικιλότητας και στην ανάδειξη των οικοσυστημικών υπηρεσιών που μπορούν να παρέχουν τα δασικά οικοσυστήματα των περιοχών αυτών (τουρισμός-αναψυχή, κ.ά.). Μέσω των δικτύων αυτών, θα ενισχύεται η προώθηση κοινών θέσεων των χωρών της Μεσογείου και των Βαλκανίων στα ευρωπαϊκά – διεθνή όργανα.
4.2.5. ΓΣ2 Ενίσχυση της συμμετοχής και του ρόλου της χώρας σε διεθνή δίκτυα διαμόρφωσης κατευθύνσεων και πολιτικών για τη διαχείριση των δασικών πόρων (FAO Silva Mediterranea κ.α.).
Υπό την αιγίδα διεθνών φορέων και συμπράξεων τους υφίστανται ήδη σημαντικά δίκτυα με μακρόχρονη δράση στον τομέα των δασικών οικοσυστημάτων, τα οποία συμβάλουν στην καταγραφή προβλημάτων και ανάδειξη αυτών, στην ανάπτυξη προγραμμάτων για την επίλυσή τους, στην ανταλλαγή γνώσης και πρακτικών μεταξύ χωρών (ενδεικτικά: FAO Silva Mediterranea, Mediterranean and Near East Forest Communicators Network κ.α.). Η ενίσχυση της ενεργούς συμμετοχής της χώρας σε αυτά θα συμβάλει στην ανάπτυξη συνεργασιών και στην απόκτηση εμπειριών και γνώσεων από το διεθνή χώρο με σκοπό την ανάπτυξη του δασικού τομέα της χώρας.

4.3. Δείκτες παρακολούθησης
4.3.1. Ετήσιος αριθμός εκδόσεων – αναφορών στα διεθνή μέσα ενημέρωσης – συμμετοχών σε δίκτυα επικοινωνίας (π.χ. Forest Communicators κ.λπ. αριθμός και είδος δράσεων της μονάδας, ετήσια αναφορά δράσεων αυτής]
4.3.2. Καταγραφή και πενταετείς εκθέσεις για τις δραστηριότητες της χώρας στο διεθνή χώρο
4.3.3. Δημιουργία και θεσμοθέτηση διαδικτυακής πύλης που αφορά στη διεθνή και ευρωπαϊκή διάσταση των δασικών οικοσυστημάτων, ετήσιος αριθμός ενημερώσεων αυτής, επισκεψιμότητα αυτής
4.3.4. Αριθμός επιμορφωτικών σεμιναρίων ευρωπαϊκών φορέων, Ινστιτούτου Επιμόρφωσης (ΙΝΕΠ) ή άλλων αναγνωρισμένων φορέων / αριθμός συμμετεχόντων / αριθμός συμμετεχόντων με σχετικά καθήκοντα
4.3.5. Αριθμός μεταπτυχιακών προγραμμάτων με κύριο αντικείμενο τη διεθνή δασική πολιτική και τους σχετικούς διεθνείς μηχανισμούς