1. Στην Αρχή ανήκουν οι εξής αρμοδιότητες:
α) Βασική έρευνα της γεωλογικής δομής και του γεωδυναμικού καθεστώτος της Ελλάδας.
β) Χαρτογραφική αποτύπωση της γεωλογικής δομής τόσο του χερσαίου, όσο και του υποθαλάσσιου τμήματος της χώρας και δυνατότητα σύστασης επιτροπής αρμόδιας για τους χάρτες γεωεπιστημονικών θεμάτων, με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
γ) Έκδοση και πώληση γεωλογικών και αντίστοιχων με τις αρμοδιότητες της Αρχής θεματικών χαρτών. Τα δεδομένα που έχουν αποκλειστικά γεωχωρικό χαρακτήρα διατίθενται σύμφωνα με τον ν. 3882/2010 και εφόσον πρόκειται για εμπορική χρήση, διατίθενται μετά από γνώμη του Κομβικού Σημείου Επαφής του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
δ) Νεοτεκτονικές και σεισμοτεκτονικές μελέτες.
ε) Σύνταξη σχετικών μελετών και συμμετοχή στην επιτροπή της παρ. 1 του άρθρου 3 του ν. 2971/2001 για πράξεις καθορισμού αιγιαλού και παλαιού αιγιαλού.
στ) Έρευνα για τη διατήρηση της πλούσιας και ποικίλης ελληνικής γεωλογικής-γεωμορφολογικής κληρονομιάς, συμπεριλαμβανομένων των γεωαρχαιολογικών ερευνών.
ζ) Έρευνες και μελέτες για ραδιενεργά μεταλλεύματα και υπόγεια ακτινοβολία.
η) Τεχνικογεωλογικές και γεωτεχνικές έρευνες.
θ) Υδρογεωλογικές – υδρολογικές μελέτες και έλεγχοι.
ι) Αναλύσεις σε κάθε είδους γεωλογικά και μεταλλευτικά δείγματα, δείγματα νερών, στερεών καυσίμων, ορυκτών πρώτων υλών και αερίων.
ια) Συνεργασία με και παροχή υπηρεσιών στην Ειδική Γραμματεία Υδάτων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και κάθε άλλη αρμόδια υπηρεσία σχετικά με τη συλλογή στοιχείων, αρχειοθέτηση και έλεγχο των υδροσημείων της χώρας.
ιβ) Εφαρμογή γεωφυσικών ερευνών για την αποτύπωση της γεωλογικής δομής σε ολόκληρο το φάσμα των τεχνικών έργων, στην προστασία του περιβάλλοντος, στην έρευνα και εντοπισμό ορυκτών πόρων και στη διαχείριση των φυσικών πόρων.
ιγ) Συνεργασία και παροχή υπηρεσιών προς τις Διευθύνσεις Περιβαλλοντικής Αδειοδότησης, Σχεδιασμού και Διαχείρισης Υπηρεσιών Ύδατος και την Ειδική Υπηρεσία Συντονισμού Περιβαλλοντικών Δράσεων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.
ιδ) Παροχή γνωμοδότησης στην αρμόδια υπηρεσία του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για Στρατηγικές Μελέτες Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, όπως ορίζει η οδηγία 2001/42//ΕΚ στις περιπτώσεις, που υπάρχει γεωλογικό ή μεταλλευτικό ενδιαφέρον, με εξέταση της ποιοτικής τους επάρκειας.
ιε) Εφαρμοσμένες ορυκτολογικές, πετρολογικές, γεωχημικές και περιβαλλοντικές μελέτες.
ιστ) Έρευνα και εντοπισμός ορυκτών πρώτων υλών.
ιζ) Δημιουργία Δημόσιου Αρχείου αποθήκευσης και συντήρησης πυρήνων γεωτρήσεων.
ιη) Μελέτες τεχνολογικών και περιβαλλοντικών εφαρμογών ορυκτών πρώτων υλών και των παραπροϊόντων τους καθώς και τεχνικο-οικονομικές μελέτες εμπλουτισμού μεταλλευμάτων.
ιθ) Έλεγχος των δομικών υλικών από διαπιστευμένο εργαστήριο της Αρχής, τόσο πριν, όσο και κατά τη διάρκεια εκτέλεσης του έργου για τήρηση των προδιαγραφών δομικών υλικών στις κατασκευές και ειδικότερα σε αυτές των Δημοσίων Έργων.
κ) Εκπόνηση οικονομοτεχνικών μελετών, καθώς και μελετών βιωσιμότητας, σκοπιμότητας και διαχειριστικών για τα αντικείμενα αρμοδιότητας της Αρχής.
κα) Παροχή γνωμοδοτήσεων και μελέτη σε ζητήματα γεωθερμίας. Τήρηση εθνικού μητρώου σε συνεργασία με το αρμόδιο Υπουργείο γεωθερμικών σημείων.
κβ) Συνεργασία και παροχή υπηρεσιών σχετικών με τους υδρογονάνθρακες, στην Ελληνική Διαχειριστική Εταιρεία Υδρογονανθράκων Α.Ε. και σε κάθε άλλη αρμόδια υπηρεσία.
κγ) Έρευνα και καταγραφή γεωλογικών κινδύνων και σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας, το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας και τις αρμόδιες αρχές δυνατότητα ανάληψης διαχείρισης κινδύνων μελλοντικών ή επελθόντων.
κδ) Σύνταξη χαρτών επικινδυνότητας στον Ελλαδικό χώρο και σχεδίων αντιμετώπισης των κατολισθήσεων και μείωσης των επιδράσεων αυτών, σύμφωνα με τη συνθήκη του Sendai.
κε) Συνεργασία και παροχή υπηρεσιών σε Διεύθυνση Βιοποικιλότητας, Εδάφους και Διαχείρισης Αποβλήτων, Διεύθυνση Κλιματικής Αλλαγής, Συντονιστικό Γραφείο Αντιμετώπισης Περιβαλλοντικών Ζημιών, Οργανισμό Αντισεισμικής Προστασίας και Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας.
κστ) Συνεισφορά στην Ανάπτυξη Ψηφιακών Βάσεων Γεωδεδομένων.
κζ) Γνωμοδότηση σε μεταλλευτικά και λατομικά θέματα κατά την κείμενη νομοθεσία.
κη) Γνωμοδότηση προς τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας και παρακολούθηση της εξέλιξης των αιτήσεων φυσικών ή νομικών προσώπων προς τις αρχές για τη χορήγηση Άδειας Μεταλλευτικών Ερευνών (Α.Μ.Ε.) εφόσον ζητηθεί.
κθ) Συνεργασία και παροχή υπηρεσιών στην Ειδική Γραμματεία Σώματος Επιθεωρητών και Ελεγκτών του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για την επίλυση προβλημάτων, που σχετίζονται με τη μεταλλευτική δραστηριότητα.
λ) Σύνταξη γνωμοδοτικών εκθέσεων και παροχή τεχνικών συμβουλών, για όλα τα αντικείμενα και θέματα αρμοδιότητας της Αρχής.
λα) Ίδρυση και λειτουργία εργαστηρίων για τους σκοπούς των ανωτέρω μελετών.
λβ) Άσκηση δραστηριοτήτων στο εσωτερικό και εξωτερικό, συναφών με τα αντικείμενα της Αρχής.
λγ) Εκπροσώπηση της Ελλάδας ενώπιον των διεθνών και Ευρωπαϊκών Γεωλογικών Ινστιτούτων και Οργανισμών.
λδ) Γνωμοδότηση για την αδειοδότηση γεωεπιστημονικών ερευνών στον Ελλαδικό χώρο σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία.
λε) Συλλογή, επεξεργασία, αρχειοθέτηση και διαχείριση, προς χάριν του δημόσιου συμφέροντος, των στοιχείων των ερευνών της Αρχής, των μελετών και των προσφερόμενων υπηρεσιών της, όπως εργαστηριακές υπηρεσίες, πιστοποιήσεις, γνωμοδοτήσεις, ελέγχους. Η παροχή των ανωτέρω γίνεται δωρεάν προς το επιβλέπον Υπουργείο με μνημόνιο συνεργασίας με τις υπηρεσίες αυτού, κατ’ εξαίρεση με όσα ορίζονται στην επόμενη περίπτωση.
2. Το Δημόσιο, οι δημόσιες επιχειρήσεις, καθώς και τα επιχορηγούμενα ή χρηματοδοτούμενα, αμέσως ή εμμέσως, από το Δημόσιο, φυσικά ή νομικά πρόσωπα, μπορούν να χρησιμοποιούν ως τεχνικό σύμβουλο την Αρχή, και να αξιοποιούν μελέτες της και στοιχεία, ιδίως εφόσον έχουν ανάγκες υπηρεσιών Συμβούλου, για θέματα που έχουν σχέση με γεωλογικά, ενεργειακά, κοιτασματολογικά, μεταλλευτικά, γεωτεχνικά υδρογεωλογικά, περιβαλλοντικά και άλλα συναφή αντικείμενα.
3. Η Αρχή γνωστοποιεί τα αποτελέσματα των ερευνών, που αναφέρονται στην περ. α’ της παρ. 1 του παρόντος, κατόπιν σχετικής αποφάσεως του διοικητικού συμβουλίου και σύμφωνα με την νομοθεσία που ρυθμίζει τα προσωπικά και τα γεωχωρικά δεδομένα.
4. Η Αρχή αξιοποιεί κάθε στοιχείο που είναι χρήσιμο και συνεργάζεται με φυσικά ή νομικά πρόσωπα για την παροχή των στοιχείων ή πληροφοριών που είναι χρήσιμα για την εκτέλεση των αρμοδιοτήτων της.
5. Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας και του κάθε φορά αρμόδιου Υπουργού, μπορούν να εξειδικεύονται περισσότερο οι αρμοδιότητες που ασκεί η Αρχή και οι όροι συνεργασίας της με άλλους φορείς ή υπηρεσίες, σε όλα τα αντικείμενα της.
6. Εφευρέσεις ή ευρεσιτεχνίες, δεδομένα και μελέτες, που γίνονται από το υπαλληλικό ή επιστημονικό προσωπικό της Αρχής, που συνδέεται με οποιονδήποτε τρόπο με αυτήν κατά την εκτέλεση της εργασίας του, ανήκουν στην Αρχή, εφόσον δεν συμφωνείται σχετικά περί του αντιθέτου.
7. Όπου στην κείμενη νομοθεσία γίνεται αναφορά για αρμοδιότητες του ΙΓΜΕ, εφεξής τις αρμοδιότητες αυτές ασκεί η Αρχή.
Στην παράγραφο κστ), η διατύπωση «Συνεισφορά στην Ανάπτυξη Ψηφιακών Βάσεων Γεωδεδομένων», είναι εντελώς γενικόλογη και ασαφής, με αποτέλεσμα να μην προάγει τη σχετική δραστηριότητα έτσι ώστε να λυθούν χρόνια προβλήματα (πολυδιάσπαση, ασυμβατότητα κ.ά.). Θα έπρεπε να ορίζεται ο φορέας ως κομβικό σημείο συγκέντρωσης και διαχείρησης των Ψηφιακών Βάσεων Γεωδεδομένων.
Αρθρ.2, παρ.1, εδ. κα. Οι αρμοδιότητες σε θέματα Γεωθερμίας είναι ελλιπείς. Αυτή τη στιγμή η Γεωθερμία αποτελεί το πιο ‘καυτό’ ερευνητικό θέμα των γεωεπιστημών σε διεθνές και εθνικό επιπεδο και δεν είναι δυνατόν να απουσιάζει η Γεωθερμική Έρευνα από τις αρμοδιότητες της Αρχής. Προτείνεται λοιπόν η προσθήκη της φράσης στην αρχή της παραγράφου’ Η γεωθερμική έρευνα εντοπισμού και η μελέτη των πεδίων, η παροχή γνω…’
Στην παρ. 2 προβλέπεται ότι οι δημόσιοι φορείς μπορούν να χρησιμοποιούν την Αρχή ως τεχνικό σύμβουλο (για υπηρεσίες Συμβούλου σε θέματα γεωλογικά κλπ). Τούτο σημαίνει ότι η Αρχή θα διεκδικεί δημόσιες συμβάσεις υπηρεσιών συμβούλου ως π.χ. διαγωνιζόμενο γραφείο μελετών, ή προβλέπονται άλλης μορφής συνεργασίες με τους δημόσιους φορείς; Θα μπορεί επίσης η Αρχή να συμμετέχει σε δημόσιους διαγωνισμούς συμβάσεων μελετών; Σήμερα το ΙΓΜΕ περιλαμβάνεται στο μητρώο γραφείων μελετών, μαζί με τα ιδιωτικά μελετηρικά γραφεία, στις κατηγορίες μελετών 19, 20 και 21.
Οι αρμοδιότητες του Ι.Γ.Μ.Ε. αναφέρονται στον ιδρυτικό του νόμο του 1976, μπορούν φυσικά να προστεθούν και άλλες για χάριν του δημοσίου συμφέροντος. Δεν χρειάζεται, όμως, η απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος για εργασίες οι οποίες πρέπει να γίνονται. Τα αποτελέσματα των μελετών του Ι.Γ.Μ.Ε., λόγω του ότι καλύπτουν ένα μεγάλο φάσμα, είναι χρήσιμα και για άλλα Υπουργεία, όπως Αγροτικής Ανάπτυξης, Εσωτερικών, ακόμη και των Υπουργείων Παιδείας και Πολισμού.
Σχετικά με τη κατοχύρωση του ρόλου της αρχής ως επίσημου σύμβουλου της Πολιτείας, με τις αναφορές στις παραγράφους 28 («εφόσον ζητηθεί») και 36 («μπορούν να χρησιμοποιούν ως τεχνικό σύμβουλο την αρχή»), απλά διατυπώνεται ως ευχή, χωρίς να θεσμοθετεί καμία υποχρέωση για την παροχή τέτοιων υπηρεσιών.