Άρθρο 02 – Χαρακτηρισμός και οριοθέτηση περιοχής και ζωνών

Φαίνεται ότι, ελπίζω εκ παραδρομής, να έχει ξεχαστεί από τον χάρτη η περιοχή καλαμιώνων Δυτικά-Νοτιοδυτικά της λίμνης (από ΕΓΣΑ87:Χ=231560, Υ=4393090 έως Χ=233976, Υ=4392180)η οποία έπρεπε να χαρακτηρισθεί ως Α2. Σε αυτούς τους καλαμιώνες ζει το μεγαλύτερο μέρος της ορνιθοπανίδας της λίμνης! Για παράδειγμα, στον χώρο γύρω από τις συντεταγμένες Χ=232088, Υ=4392260 μέχρι πριν 3 χρόνια που έκλεισε το άνοιγμα του νερού από την λίμνη ο ιδιοκτήτης του χώρου(μάλλον ο Δήμος Ιωαννιτών!)αναπαραγόταν η πρασινοκέφαλη πάπια που προστατευεται! Αν θέλετε μπορείται να συμβουλευτείτε τους χάρτες του κτηματολογίου ή της Google και θα διαπιστώσετε ότι το πλάτος της λωρίδας των καλαμιώνων είναι περίπου 50 μέτρα σε όλη την ακτογραμμή της λίμνης που οριοθετείτε με τις συντεταγμένες που αναφέρονται παραπάνω. Θα παρακαλούσα να διορθωθεί η παράληψη.

Δεν είναι αποτυπωμένη στον χάρτη η σημαντική για την λίμνη και την παραλίμνια περιοχή αντιπλημμυρική τάφρος που το βόρειο άκρο της είναι στο x=230934.801, y=4393672.08 και τέμνοντας την τάφρο της λαγκάτσας (που είναι αποτυπωμένη στο χάρτη) στο x=232034.147, y=4392045.551 συνεχίζει διά του x=234096.578, y=4391111.57 και απολήγει στο νότιο άκρο της στην καταβόθρα Μπενίκοβα με x=234699.168, y=4390608.199. Στην περιοχή Β.5.1 η τάφρος αυτή είναι παράλληλη προς την ακτογραμμή της λίμνης σε απόσταση περίπου 200 m. Η τάφρος αυτή ή μία παράλληλός της σε απόσταση 300 m από την ακτογραμμή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως διαχωριστική γραμμή στην Β.5.1. Το δυτικό μέρος της διαχωρισμένης Β.5.1 προτείνω να παραμείνει με την προστασία που αντιστοιχεί στην Β.5.1 ενώ το ανατολικό (παρόλο που έχει μπαζωθεί κατά καιρούς παράνομα) προτείνω να αποτελέσει συνέχεια της Α.4.2, και να χρησιμοποιηθεί όπως ήταν δηλ. ρηχή έκταση της λίμνης για τον αυτοκαθαρισμό της. Το ότι ήταν ρηχή έκταση (έλος) φαίνεται και από την διαφορετική σύσταση του αγροκτήματος Μπογιάννη (2/6/1925, 20% έλος, δηλ. χώρος λίμνης).

Δεν είναι αποτυπωμένη η σημαντική ζώνη καλαμιώνων της βορειοανατολικής πλευράς από το x=228786, y=4397185 περιμετρικά μέχρι το x=235925, y=4394508. Σε αυτή την ζώνη που πρέπει να έχει αυστηρή προστασία Α υπάρχουν σπάνιοι πληθυσμοί έμβιων οργανισμών που χρίζουν ιδιαίτερης προστασίας. Τέλος σε αυτή την περιοχή απολήγουν ιδιαίτερα σημαντικές για την λίμνη πηγές από το καρστικό σύστημα του Μιτσικελίου που βοηθούν στον καθαρισμό της λίμνης. Μερικές από αυτές λόγω των αναχωμάτων σε συνδυασμό με τον ρυθμιστή στάθμης της λίμνης έχουν αποκοπεί από το κύριο μέρος της λίμνης και έχουν χάσει την λειτουργία τους ως πηγές ανανέωσης του νερού της. Είναι προφανές ότι απαιτείται η εκπόνηση υδρογεωλογικής-υδροκινητικής μελέτης με βάση της πηγές, τα αναχώματα, των ρυθμιστή στάθμης, τις καταβόθρες, η οποία συμπερασματικά θα προτείνει επεμβάσεις (πιθανόν εποχιακές) στα αναχώματα, στον ρυθμιστή στάθμης, πιθανές νέες τάφρους εισόδου-εξόδου νερών στη λίμνη, νέα συστήματα καθαρισμού όμβριων κλπ. Τέλος, δεν αποτυπώνεται και η υπάρχουσα πίστα θαλασσίου σκί από το x=230270, y=4397815 μέχρι το x=231011, y=4397370 που ανέτρεψε την ισορροπία στην περιοχή αυτή.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΧΑΡΤΗ
•Η Ιόνια Οδός είναι με την παλιά χάραξη.
•Δεν έχει ληφθεί υπ’όψιν η λεκάνη απορροής του λεκανοπεδίου με αποτέλεσμα ρέματα που συμβάλουν στο υδατικό δυναμικό να είναι τμήμα τους εντός του Πάρκου. (π.χ. περιοχή Περιβλέπτου)
•Τα όρια των περιοχών δεν ακολουθούν τους υδροκρίτες των ορεινών σχηματισμών (π.χ. περιοχή Ραβενίων).
•Θα πρέπει να λάβει υπόψη το Π.Δ. Καθορισμού της Ζώνης Οικιστικού Ελέγχου (Ζ.Ο.Ε.) (ΦΕΚ 297/Δ/17-05-1989). Υπάρχουν ζώνες που επιτρέπεται η εγκατάσταση κτηνοτροφικών εγκαταστάσεων σε γειτνίαση με τις Ζώνες Α (π.χ. στην περιοχή του Περάματος) ενώ στην αντίστοιχη περιοχή απαγορεύονται από το Π.Δ. Καθορισμού της Ζ.Ο.Ε. .
•Δεν γίνεται αναφορά για τις Τάφρους Λαγκάτσας, Κατσικά, Καστρίτσας και Λογγάδων

1) Η ζώνη Α2 (Άρθρο 3 παράγραφος Ι.2), όπως σωστά έχει οριστεί στο άρθρο 2 ως «σημαντική για τα προστατευόμενα είδη υγροτοπική περιοχή καλαμιώνων» θα πρέπει να επεκταθεί και στα τμήματα της λίμνης που περιλαμβάνουν τον αντίστοιχο τύπο ενδιαιτήματος. Έτσι, η ζώνη Α2 είναι αναγκαίο να επεκταθεί ώστε να περιλαμβάνει τους καλαμιώνες κατά μήκος και των ζωνών Α.4.2, Β.5.1, Β.2, Α.5, Α.4.1, Α.3. Είναι απαραίτητο να διασφαλιστεί η προστασία του συγκεκριμένου τύπου ενδιαιτήματος, καθότι αποτελεί περιοχή φωλιάσματος για την απειλούμενη Βαλτόπαπια (Aythya nyroca), περιοχή φωλιάσματος για το σύνολο των υδρόβιων αναπαραγόμενων ειδών ορνιθοπανίδας της λίμνης, όπως το Σκουφοβουτηχτάρι (Podiceps cristatus), το Νανοβουτηχτάρι (Tachybaptus ruficollis), τη Φαλαρίδα (Fulica atra), τη Νερόκοτα (Gallinula chloropus) και την Πρασινοκέφαλη πάπια (Anas platyrhynchos), σημαντικό ενδιαίτημα διατροφής για αρκετά είδη ορνιθοπανίδας με σημαντικότερα, τα απειλούμενα είδη: Ήταυρος (Botaurus stellaris), Ψαθοποταμίδα (Acrocephalus melanopogon), Καλαμόκιρκος (Circus aeruginosus), καθώς και ενδιαίτημα κουρνιάσματος για αρκετά είδη ορνιθοπανίδας. Χαρακτηριστικά, στο ενδιαίτημα των καλαμιώνων της λίμνης κουρνιάζει το σύνολο των Ψαρονιών και Καρακαξών του λεκανοπέδιου των Ιωαννίνων.

2) Προτείνουμε επίσης την επέκταση της ζώνης Α4.1 ώστε να περιλαμβάνει και την πηγή Σεντενίκου (νυν ζώνη Β.3.4 ) την κύρια πηγή τροφοδοσίας της Λίμνης Παμβώτιδας.

3) Αναφορικά με την ζώνη Α.4.2 αυτή θα πρέπει να περιλαμβάνει και την ζώνη Β.5.1 καθώς και αυτή η περιοχή αφορά αποκομμένες από τη Λίμνη παραλίμνιες και λιμναίες περιοχές λόγω της κατασκευής του αναχώματος.

4) Αναφορικά με την ζώνη Α.7 (Άρθρο 3 παράγραφος Ι.7), ενώ σε αυτήν την ζώνη θεωρητικά έχουν ενταχθεί οι εποχικοί υγρότοποι, πρακτικά έχει συμπεριληφθεί ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτών των εποχικών υγροτόπων. Θα πρέπει να συμπεριληφθούν όλοι οι εποχικοί υγρότοποι του λεκανοπέδιου. Θα πρέπει να προστεθεί παράγραφος που θα προβλέπει και επιτρέπει έργα με στόχο την αποκατάσταση των εποχικών υγροτόπων, καθότι η τωρινή κατάσταση αρκετών από αυτούς του υγροτόπους είναι υποβαθμισμένη, με ορισμένους να είναι μπαζωμένοι σε μεγάλο ποσοστό της έκτασης τους.

5) Αναφορικά με την ζώνη Β.2 (Άρθρο 3 παράγραφος ΙΙ.2) θα πρέπει να καταργηθεί και να συμπεριληφθεί στην ζώνη Α.6. Αποτελεί φυσική συνέχεια της ζώνης Α.6, με ίδιο τύπο ενδιαιτημάτων. Ως παρόχθια έκταση με κυρίαρχα τα παρόχθια ενδιαιτήματα αποτελεί σημαντική περιοχή για είδη χλωρίδας και πανίδας.

Ορθά το Π.Δ. εντάσσει στη ζώνη Α «Προστασίας της Φύσης» την περιοχή περιοχή Α4.2 ως «αποκομμένες από τη λίμνη παραλίμνιες και λιμναίες περιοχές εξαιτίας της κατασκευής αναχωμάτων..», γιατί ήταν όντως υδάτινες εκτάσεις της λίμνης έως την κατασκευή του τεχνητού αναχώματος κατά την περίοδο της δικτατορίας (1969-1974) όταν όλες οι παρεμβάσεις ήταν βεβαίως νόμιμες λόγω απουσίας συναφούς περιβαλλοντικής νομοθεσίας, αλλά βέβαια ιδιαίτερα βλαπτικές για τη λίμνη. Το ΠΔ αποτυπώνει τη σημερινή κατάσταση, προσπαθεί να επαναφέρει στη λίμνη εν μέρει τις υδάτινες εκτάσεις της περιλαμβάνοντας τις αποκομμένες εκτάσεις στη ζώνη Α. Θα πρέπει όμως να διορθώσει τα λάθη του παρελθόντος μη θεωρώντας δεδομένες καταστάσεις λόγω έργων και επιχωματώσεων αμφιβόλου νομιμότητας και να: (α) θεωρήσει ξεκάθαρα τις αποκομμένες εκτάσεις ως υγροτοπικές/ υδάτινες , (β) προσαρτήσει μεγαλύτερη έκταση επιφανειών στη ζώνη Α4 (ήτοι Β. 5.1, και περιοχή Ιωαννίνων-Περάματος). Όσον αφορά στη ζώνη Α.4.1., το τμήμα της που είναι καλαμώνας θα πρέπει να νοηθεί ως ζώνη Α.2.

Προτεινόμενες αλλαγές:
1. Χωρίο 2.Ι «Ζώνη Α (χερσαία και υδάτινη περιοχή: νήσου Ιωαννίνων, λίμνης Παμβώτιδας, παραλίμνιων εκτάσεων και εποχικών υγροτόπων). Χαρακτηρίζεται ως Περιοχή «Προστασίας της Φύσης»
Αλλαγή σε «Ζώνη Α (χερσαία και υδάτινη περιοχή: νήσου Ιωαννίνων, λίμνης Παμβώτιδας, παραλίμνιων εκτάσεων και εποχικών υγροτόπων), ως η πολυγωνική γραμμή με απόλυτο υψόμετρο 469,54 μ. Χαρακτηρίζεται ως Περιοχή «Προστασίας της Φύσης»
2. Χωρίο 2.Ι. δ «A4 που αποτελείται από αποκομμένες από τη λίμνη παραλίμνιες και λιμναίες περιοχές εξαιτίας της κατασκευής αναχωμάτων και διακρίνεται στις υποζώνες Α4.1 και Α4.2.»
Αλλαγή σε: «A4 που αποτελείται από αποκομμένες από τη λίμνη υγροτοπικές περιοχές εξαιτίας της κατασκευής αναχωμάτων και διακρίνεται στις υποζώνες Α4.1 που αποτελεί σημαντική για τα προστατευόμενα είδη υγροτοπική περιοχή καλαμώνων και Α4.2 που αποτελεί σημαντική για τα προστατευόμενα είδη υγροτοπική περιοχή λειμώνων».
3. Επομένως, τουλάχιστον η ζώνη Β5.1. θα πρέπει να ενταχθεί στη ζώνη Α.4.2 με ισχύ των χρήσεων γης όπως αναγράφονται για τη ζώνη Α4.2 ή εξολοκλήρου ή εν μέρει, ως τμήμα 300 μ από το σημερινό ανάχωμα (δες Άρθρο 0.3)
4. Να επανασχεδιαστεί ο χάρτης του Π.Δ περιλαμβάνοντας στη ζώνη Α και τις εκτάσεις που έχουν επιχωματωθεί στο Δυτικό τμήμα της λίμνης (δρόμος Ιωαννίνων – Περάματος) με βάση το σαφές όριο των 469,54μ.

Επιστημονική και νομική τεκμηρίωση
1. Σε έγκυρη επιστημονική δημοσίευση [1] δίδεται χάρτης συγκριτικός με τη φυσική έκταση της Λίμνης , το έτος 1963 και αργότερα το έτος 1986, πριν και μετά τη δημιουργία του τεχνητού αναχώματος. Σε αυτήν τη δημοσίευση αποδεικνύεται η απώλεια άνω του 85% των υγρών εκτάσεων του Λεκανοπεδίου λόγω έργων αποξήρανσης και τεχνητών επιχωματώσεων, θέμα μείζονος οικολογικής καταστροφής, όπως και η κατάκλυση χερσαίων εδαφών στην περιοχή της Αμφιθέας.
2. Ορθοφωτοχάρτες πριν το 1970 αποδεικνύουν την πραγματική έκταση της λίμνης, η οποία περιλαμβάνει και τις δύο ζώνες Α.4.2 και Β.5.1. όπως και το τμήμα πλησίον του δρόμου Ιωαννίνων – Περάματος που στο Π.Δ. εμπεριέχεται στη ζώνη Γ και όχι στη ζώνη Α.
3. Τα αναχώματα που κατασκευάστηκαν νόμιμα κατά την περίοδο 1969-1974, καθώς δεν υφίστατο τότε σχετική περιβαλλοντική νομοθεσία.
4. Ο Νόμος 2971/2001/Α-285 αναφέρεται τόσο στη θάλασσα όσο και στις μεγάλες λίμνες όπως η λίμνη Παμβώτιδα. Με βάση το νόμο, τόσο η ζώνη Α.4.2 όσο και η ζώνη Β5.1 αποτελούν δημόσιες εκτάσεις που ανήκουν κατά κυριότητα στο δημόσιο όπου απαγορεύεται η κατασκευή κτισμάτων και κατασκευασμάτων, ως υδάτινες εκτάσεις της λίμνης.
• Στο άρθρο 1 του Νόμου περί αιγιαλού δίδονται οι παρακάτω ορισμοί: «Αιγιαλός» είναι η ζώνη της ξηράς, που βρέχεται από τη θάλασσα από τις μεγαλύτερες και συνήθεις αναβάσεις των κυμάτων της, «Όχθη» των μεγάλων λιμνών είναι η χερσαία ζώνη, που περιστοιχίζει αυτές και βρέχεται από τις μεγαλύτερες αλλά συνήθεις αναβάσεις των υδάτων τους, «Παλαιός αιγιαλός» είναι η ζώνη της ξηράς, που προέκυψε από τη μετακίνηση της ακτογραμμής προς τη θάλασσα, οφείλεται σε φυσικές προσχώσεις ή τεχνικά έργα και προσδιορίζεται από τη νέα γραμμή αιγιαλού και το όριο του παλαιότερα υφιστάμενου αιγιαλού, ενώ «Παλαιά όχθη» των μεγάλων λιμνών είναι η ζώνη της ξηράς, που προέκυψε από τη μετακίνηση της οριογραμμής της όχθης των μεγάλων λιμνών.
• Στο άρθρο 2 του Νόμου 2971/2001 / Α-285 περί κυριότητας του αιγιαλού, όχθης αναφέρεται ρητά πως «Ο αιγιαλός, η παραλία, η όχθη και η παρόχθια ζώνη είναι πράγματα κοινόχρηστα και ανήκουν κατά κυριότητα στο Δημόσιο, το οποίο τα προστατεύει και τα διαχειρίζεται», και πως «Στον αιγιαλό, την παραλία, την όχθη και την παρόχθια ζώνη δεν επιτρέπεται η κατασκευή κτισμάτων και εν γένει κατασκευασμάτων…» πλην εξαιρέσεων «για λόγους χρησιμεύσουν για «κοινωφελείς περιβαλλοντικούς και πολιτιστικούς σκοπούς και για απλή χρήση της παραγράφου 1 του άρθρου 13, καθώς επίσης και για την εξυπηρέτηση υπέρτερου δημοσίου συμφέροντος». Τέλος αναφέρεται πως «Ο παλαιός αιγιαλός και η παλαιά όχθη ανήκουν στην ιδιωτική περιουσία του Δημοσίου και καταγράφονται ως δημόσια κτήματα»
• Τόσο στην Ειδική Περιβαλλοντική Μελέτη (ΕΠΜ-2000) της λίμνης [4] όσο και στο υπάρχον Διαχειριστικό Σχέδιο της Λίμνης Παμβώτιδας (2005-σελ 66 & 67) αναγράφονται ρητά ως προβλήματα της Λίμνης :
«Η δημιουργία του αναχώματος είναι συνώνυμη με την απώλεια των ρηχών εκτάσεων της λίμνης και των παροδικά πλημμυριζόμενων υγρών λιβαδιών, τους σημαντικότερους βιοτόπους της Το ανάχωμα που υψώθηκε περιμετρικά της λίμνης των Ιωαννίνων (χωματόδρομος Αμφιθέα-Μονή Ντουραχάνη στο βόρειο τμήμα και κρηπίδωμα – χωματόδρομος Μπογιάννου – στροφή Κατσικάς) την περίοδο 1969-1974 οριοθέτησε με αυθαίρετο τρόπο τη λίμνη. Τα αναχώματα απέκοψαν από τη λίμνη ζωτικές της εκτάσεις οι οποίες ανέρχονται στο 10% της λιμναίας επιφάνειας και έδωσαν βάση για μπαζώματα και καταστροφή παραλίμνιων βιοτόπων. Απωλέσθησαν πολλές εκτάσεις ρηχές, και παροδικά πλημμυριζόμενες. Η οριοθέτηση της λίμνης Παμβώτιδας παραμένει προβληματική. Ο αιγιαλός της λίμνης δεν έχει ακόμη οριστεί από την αρμόδια επιτροπή, καθώς ο παλαιός αιγιαλός – λίμνη και πλημμυρικές εκτάσεις λίμνης με βάση το φυσικό ανάγλυφο – εκτείνεται εκτός του τεχνητού αναχώματος και υπερκαλύπτει μπαζωμένα κράσπεδα».
Επιπλέον στο διαχειριστικό σχέδιο αναγράφεται ως μέτρο προστασίας προτεραιότητας (Πίνακας Α, σελ 221) «Τμήση του αναχώματος στο Βόρειο τμήμα της λίμνης, έπειτα από ειδική μελέτη, τουλάχιστον τμηματικά, με στόχο τη φυσική επαναλειτουργία των πηγών και την αποκατάσταση των υγρολίβαδων στην περιοχή Αμφιθέας- Περάματος. Τμήση του αναχώματος στο Νότιο τμήμα της λίμνης, εκτός ζωνών οικιστικού ελέγχου, τουλάχιστον τμηματικά με στόχο την αποκατάσταση των υγρών παραλίμνιων ενδιαιτημάτων. Η δράση είναι απαραίτητη για την αποκατάσταση των ρηχών εκτάσεων και των παροδικά πλημμυρισμένων υγρων λιβαδικών εκτάσεων»
5. Σε σχετικό της έγγραφο η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ιωαννίνων (ΑΠ 2054, 12/11/01) διαφωνεί στην λανθασμένη προτεινόμενη οριοθέτηση του αιγιαλού ακριβώς στα όρια των διανομών του Υπουργείου Γεωργίας, ώστε να μη θιχτούν οι ιδιοκτησίες (έγγραφο Γ.Ε.Ν. 544.5/367/00/20.12.00) διότι η «χάραξη της οριογραμμής της όχθης θα αποβεί σε βάρος της προστασίας της λίμνης Παμβώτιδας και του οικοσυστήματός της για τα οποία καταβάλλονται μεγάλες προσπάθειες, καθώς επίσης θα αποβεί βλαπτική για το συνολικότερο δημόσιο συμφέρον», και διότι «με τη ρύθμιση αυτή μια μεγάλη περιοχή της λίμνης έκτασης 2.000 στρεμμάτων, δηλαδή περίπου το 10% της συνολικής επιφάνειάς της… δεν θα θεωρείται πλέον υδάτινο στοιχείο.» Στο ίδιο έγγραφο προτείνεται η οριογραμμή της όχθης της λίμνης να καθοριστεί με τέτοιο τρόπο «ώστε να λαμβάνεται υπόψη η κατάσταση της όχθης πριν την κατασκευή διαφόρων έργων όπως αναχώματα, κρηπιδώσεις, ναυταθλητικές εγκαταστάσεις κ.α»
6. Υπήρξε ένσταση του Ελληνικού Δημοσίου (του Ν. 2308/95 για τις δασικές και χορτολιβαδικές εκτάσεις ως προς την με αριθμ. 2938/13.9.2002 Δήλωση περιουσίας του Δημοσίου για τον ΟΤΑ Ιωαννίνων) (Α.Π. Ένστασης 412/3-4-2003) με βάση την οποία υπάρχουν 326 κωδικοί χορτολιβαδικών εκτάσεων περιμετρικά της Λίμνης συνολικής έκτασης 603.263,13 m2 οι οποίοι έχουν παρανόμως εξαιρεθεί από την ένσταση προσάρτησής τους στην περιουσία του Ελληνικού Δημοσίου.
7. Υπήρξε καταγγελία προς την Εισαγγελία Πρωτοδικών Ιωαννίνων της Μη Κυβερνητικής Οργάνωσης «Πίνδος Περιβαλλοντικής» (Α.Π. 7/232 – 14/2/2005), με θέμα «Καταπατήσεις & επιχωματώσεις πλημμυρικής ζώνης λίμνης Παμβώτιδας Ιωαννίνων» στην οποία η ΜΚΟ αιτείται την: «(α) διαλεύκανση του ιδιοκτησιακού καθεστώτος περιμετρικά της λίμνης Ιωαννίνων την εν λόγω περιοχή και της ύπαρξης πιθανών καταπατήσεων δημοσίων εκτάσεων, (β) διαλεύκανση της νομιμότητας παραχωρήσεων εκτάσεων της λίμνης από το Υπουργείο Γεωργίας,(γ) διαλεύκανση της νομιμότητας διαδικασίας χαρακτηρισμού εκτάσεων της Λίμνης πριν και μετά την έναρξη της κτηματογράφησης, (δ) διαλεύκανση της νομιμότητας των ανεγειρόμενων κτιρίων στην παρόχθια ζώνη της Λίμνης Παμβώτιδας.». Η ως άνω καταγγελία δεν εκδικάστηκε και μπήκε στο αρχείο.
8. Σχετικό έγγραφο του Τεχνικού Επιμελητηρίου προς τα αρμόδια Υπουργεία [Α.Π. 764, 24/04/2012] αναγράφει ρητά πως « το Π.Δ. πρέπει να περιλαμβάνει την ρητή αναφορά ότι τα όρια της υδάτινης επιφάνειας της Λίμνης ταυτίζονται με την πολυγωνική με απόλυτο υψόμετρο 469,54 μ. Με βάση αυτή την παραδοχή έχει γίνει, μέχρι σήμερα, η οριοθέτηση του μεγαλύτερου τμήματος της περιμέτρου της Λίμνης. Η διατύπωση, όπως περιλαμβάνεται στο σχ. ΠΔ, χωρίς αναφορά στο υψόμετρο 469,54 μ. είναι εντελώς ασαφής και μπορεί να δημιουργήσει προϋποθέσεις αμφισβήτησης των ορίων ακόμη και εκεί που έχουν ήδη καθοριστεί. Δεν πρέπει να αφεθεί καμία κερκόπορτα ανοικτή σε βάρος της Λίμνης
9. Τεκμηρίωση – αξία υγρών λιβαδιών. Με το παρόν δημόσια εκφράζω την πεποίθηση πως η αποκατάσταση των υγρολιβαδικών εκτάσεων της λίμνης Παμβώτιδας, συνδέεται άμεσα με την καλή λειτουργία του οικοσυστήματος της περιοχής του Λεκανοπεδίου, ενώ η απώλειά τους είναι επικίνδυνη για τη ζωή και την περιουσία των πολιτών, ιδιαίτερα υπό το πρίσμα της κλιματικής αλλαγής και των ακραίων καιρικών φαινομένων που θα παρουσιαστούν στο μέλλον, καθώς:

a) Οι υγροί λειμώνες εάν αποκατασταθούν να ενισχύσουν την προστασία ειδών χλωρίδας, και πανίδας, συμπεριλαμβανομένων των ειδών προτεραιότητας των Παραρτημάτων των Οδηγιών 92/43/ΕΟΚ και 2009/147/ΕΚ, καθώς και ενδημικών προστατευόμενων ειδών της Ελλάδας (Νόμος 3937/2011). Τα υγρά λιβάδια, οι ρηχές εκτάσεις της λίμνης και οι καλαμώνες είναι τα πλέον σημαντικά οικοσυστήματα που υποστηρίζουν την όποια εναπομείνουσα βιολογική αξία της λίμνης.

b) Οι υγροί λειμώνες και οι ρηχές εκτάσεις της λίμνης, εάν αποκατασταθούν με τμηματική ρήξη του αναχώματος, θα ενισχύσουν τις οικολογικές υπηρεσίες που μπορεί να προσφέρει το οικοσύστημα όπως η ρύθμιση του υδρολογικού ισοζυγίου, η κλιματική ρύθμιση, η εκτόνωση πλημμυρικών φαινομένων, ο αυτοκαθαρισμός της λίμνης από τα λύματα και εν γένει το οργανικό φορτίο, και η αύξηση της παραγωγικότητας (χώρος αναπαραγωγής ιχθυοπανίδας) κτλ

c) Εάν δεν υπάρξει τμήση του αναχώματος ή εν γένει επαναπλημμυρισμός και επικοινωνία των υγρολιβαδικών εκτάσεων με τη λίμνη με αντλίες ή άλλες τεχνικές, είναι πιθανή η εκτόνωση της Λίμνης σε περιοχές που δεν κατακλύζονταν στο παρελθόν από τα νερά της, με επίκεντρο περιοχές υψηλού κινδύνου για πλημμύρες όπως οι αγροτικές εκτάσεις ανατολικά της Λίμνης, η περιοχή της Αμφιθέας, το νησί, ή η παραλίμνια περιοχή της πόλης. Σημειώνεται πως ήδη η λίμνη έχει κατακλύσει περιοχές της Αμφιθέας που δεν κατακλυζόταν στο παρελθόν, λόγω του νότιου αναχώματος-ποδηλατοδρόμου όπως φαίνεται στο σχετικό χάρτη [1].

d) Εάν δεν υπάρξει τμήση του αναχώματος ή εν γένει επαναπλημμυρισμός και επικοινωνία των υγρολιβαδικών εκτάσεων με τη λίμνη με αντλίες ή άλλες τεχνικές, είναι πιθανή η ύπαρξη ακραίων πλημμυρικών φαινομένων στο μέλλον τόσο στην Αμφιθέα, στο νησί, αλλά και στον οικιστικό ιστό της πόλης των Ιωαννίνων, γεγονός που δύναται να απειλήσει ίδια την ασφάλεια των πολιτών, καθώς και των ιδιοκτησιών τους.

Βιβλιογραφία παρατηρήσεων άρθρου 2
[1] Kati V., Mani P., von Helversen O., Willemse F., Elsner N., Dimopoulos P. 2006. Human land use threatens endemic wetland species: the case study of Chorthippus lacustris (Orthoptera: Acrididae) in Epirus, Greece. Journal of Insect Conservation 10: 65-74. ^[1]

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2. Ι. β) η ζώνη Α.2 (Καλαμώνες) είναι απαραίτητο (και προφανές) ότι χρειάζεται να περιλαμβάνονται όλες οι εκτάσεις όπου υφίστανται σήμερα καλαμώνες, σε όλη την περιφέρεια Α.1 ζώνης, εξαιρώντας μόνο το μέτωπο της πόλης των Ιωαννίνων (όπου έχει ήδη οικοδομηθεί και δεν υφίσταται πλέον όχθη από την ύπαρξη του κρηπιδώματος), και χωρίς να περιλαμβάνει τις περιοχές κατά μήκος της ακτογραμμής όπου πρόκειται να γίνει ανάπλαση (Β.5.2 και Β.5.3).

Αναλυτικά η Α.2 πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνει όλες τις εκτάσεις εξωτερικά των ζωνών Β.5.1, Α.4.2., Α.6., Β.2, Α.5, Α.4.1 καθώς και τις εκτάσεις της ακτογραμμής του οικισμού Περάματος-θυροφράγματος – Αγίου Νικολάου, όπου συναντάται και αντικαθίσταται από την ζώνη B.5.3., όπως και να περιλαμβάνει της έκταση καλαμώνων περιφερειακά της Νήσου Ιωαννίνων (της ζώνης Α.3), στα δυτικά, και βόρειοδυτικά [(βλέπε άρθρο 2.2.Ι. γ)]

Τεκμηρίωση: Ο οικότοπος αυτός στην περιοχή είναι οικολογικά αδιάσπαστος και ενιαίος σε όλη την ακτογραμμή της λίμνης, ενώ δεν παρουσιάζεται μόνο εκεί όπου έχουν γίνει ακατάλληλες τεχνητές παρεμβάσεις και αποτελεί αδιαίρετο στοιχείο του λιμναίου οικοσυστήματος και απαραίτητο για την πλήρωση των οικολογικών λειτουργιών και υπηρεσιών του, όπως η ποιότητα των υδάτων της λίμνης κτλ. Ταυτόχρονα αποτελεί το κρισιμότερο ενδιαίτημα για όλα τα υδρόβια απειλούμενα είδη της ΖΕΠ (και κάποια αρπακτικά πτηνά), αλλά και διασφαλίζει την αειφορική συνέχεια των δραστηριοτήτων του πρωτογενούς τομέα και ιδιαίτερα της αλιείας και την παρόχθια εκτατική κτηνοτροφία. Με κανένα τρόπο δεν στοιχειοθετείτε εξαίρεση περιοχών από την ζώνη αυτή, ιδιαίτερα μάλιστα όταν το ενδιαίτημα αυτό είναι και αποτελεί μάλιστα (μαζί με τα εποχιακά υγρολίβαδα) το πλέον απειλούμενο οικότοπο της συγκεκριμένης ΖΕΠ. Ιστορικά εάν ληφθεί υπόψη ότι αυτή η έκταση περιελάβανε και αντίστοιχες εκτάσεις στην όμορη Λίμνη Λαψίστα έχουμε μία δραματική μείωση της έκτασής του τις τελευταίες δεκαετίες και πρόσφατα στις εκτάσεις γύρω από τον νησάκι, την μονή Ντουραχάν και τις αποκομμένες περιοχές στην Αμφιθέα λόγω ακατάλληλων επεμβάσεων. Χρειάζεται λοιπόν να περιλαμβάνεται στο σύνολο του (αφού ήδη αυτός αποτελεί υπόλειμμα της αρχικής έκτασής) και όπου παρουσιάζεται σήμερα χωρίς να εξαιρείται κανένα από το τμήματά του. Επιπλέον δεν θα πρέπει να περιλαμβάνονται σε άλλες ζώνες για την ομοιογενή διαχείριση και αποκατάστασή του χωρίς εξαιρέσεις που δεν άπτονται σε αιτιολογήσεις ανωτέρας βίας ή εθνικού συμφέροντος. Ιδιαίτερα στην περιοχή Μονής Ντουραχάν όπου καταστράφηκε ολοσχερώς με αποκόλληση μετά από την ακατάλληλη κοπή, θα πρέπει με προτεραιότητα να γίνει αποκατάσταση (π.χ. εκεί βρίσκεται η μοναδική αναπαραγωγική αποικία του προστατευόμενου είδους της Λαγγόνας και είναι η περιοχή ανάπαυσης και κούρνιας των περιστασιακά εμφανιζόμενων Αργυροπελεκάνων), όπως και στον νότιο τμήμα του νησιού όπου φώλιαζε η Βαλτόπαπια και ο Ήταυρος.

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2. Ι. δ) η ζώνη Α.4.1. χρειάζεται να επεκταθεί και να περιλάβει όλες τις υπολειμματικές υγροτοπικές εκτάσεις, τα εποχιακά πλημμυριζόμενα υγρολίβαδα και τις επιχωματωμένες εκτάσεις μέχρι τις πηγές Σεντενίκου και εκατέρωθεν του αύλακα που τροφοδοτεί με τα νερά αυτά την αποκομμένη περιοχή Α.4.1.της Αμφιθέας οι οποίες χρειάζεται να ανταλλαχθούν και να αποκατασταθούν στην πρότερη κατάσταση, σύμφωνα με τις νέες νομοθετικές δυνατότητες ανταλλαγής ακινήτων εντός των περιοχών του δικτύου Ν.2000

Τεκμηρίωση: Η περιοχή αυτή αποτελεί ιδιάζουσα περίπτωση δεδομένου ότι αποκόπτεται από την Εθνική οδό Ιωαννίνων – Μετσόβου και έχει υποστεί μεγάλη αλλοίωση, παρόλο που αποτελεί τον μοναδικό πλέον ουσιαστικό τροφοδότη με πηγαία καθαρά νερά της λίμνης Παμβώτιδας. Η αποκατάσταση του σε ένα ενιαίο σύνολο μαζί με την ζώνη Α.4.1. θεωρείται έργο ύψιστης προτεραιότητας διότι ο ρύακας που δημιουργεί η πηγή Σεντενίκου αποτελεί την βασική περιοχή δίαιτας του απειλούμενου είδους της Βαλτόπαπιας κατά την διάρκεια της αναπαραγωγής, ενώ εδώ, παρόλη την μικρή έκτασή της παρουσιάζονται πολλά υδρόβια μεταναστευτικά είδη (π.χ. χαλκόκοτα), ιδιαίτερα την άνοιξη και τον χειμώνα, ενώ αποτελεί περιοχή προτεραιότητας για αποκατάσταση και για πολλά άλλα είδη οργανισμών, ανάλογης σημασίας με την περιοχή Α. 4.2.

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2. Ι. δ) η ζώνη Α.4.2. χρειάζεται να επεκταθεί και να περιλάβει όλες τις εκτάσεις στο νότιο-δυτικό της τμήμα μέχρι την επαρχιακή οδό Κατσικάς-Καστρίτσας καθώς και να περιλάβει την ζώνη Γ4 που χρειάζεται να καταργηθεί.

Τεκμηρίωση: Η περιοχή αποτελεί κρίσιμο ενδιαίτημα για πολλά είδη χαρακτηρισμού της ΖΕΠ αλλά και αντενδείκνυται για άλλες χρήσης π.χ. δόμηση, δεδομένου ότι πλημμυρίζει εποχιακά, φαινόμενο που ίσως ενταθεί στο μέλλον λόγο κλιματικών αλλαγών ενώ ενδείκνυται για αποκατάσταση των οικοσυστημικών λειτουργιών και υπηρεσιών με τις νέες νομοθετικές δυνατότητες ανταλλαγής ακινήτων εντός των περιοχών του δικτύου Ν.2000

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2.Ι. ε) η ζώνη Α.5. χρειάζεται να επεκταθεί σε μία μικρή λωρίδα δυτικά ώστε να καλύψει την περιοχή μεταξύ του οικισμού της Αμφιθέας και της ζώνης Α.4.1.

Τεκμηρίωση: Η περιοχή αυτή περιλαμβάνει επίσης πηγές που λειτουργούσαν τα προηγούμενα χρόνια εποχιακά και μεταβαλλόμενα ανάλογα την εποχή και το ύψος στάθμης της λίμνης και αποτελούν ξεχωριστά στοιχεία από την προηγούμενη ζώνη που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν ανάλογα και αντίστοιχη διαχείριση με αυτήν της ζώνης Α.5. Δεδομένου ότι υπάρχουν και εκεί ιδιοκτησίες χρειάζεται να εξετασθεί η περίπτωση και εδώ να ανταλλαχθούν και να αποκατασταθούν στην πρότερη κατάσταση, σύμφωνα με τις νέες νομοθετικές δυνατότητες ανταλλαγής ακινήτων εντός των περιοχών του δικτύου Ν.2000.

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2.Ι. στ) στην ζώνη Α.6 να συμπεριληφθεί ολόκληρη η ζώνη Β.2 η οποία να απαλειφθεί εντελώς και να αντικατασταθεί από την παρούσα πρόταση

Τεκμηρίωση: Η περιοχή αυτή αποτελεί ενιαίο χώρο με τις όμορες της, με ενιαίο και αδιάσπαστο χαρακτήρα και ίδια χρήση και δεν υφίσταται κανένας λόγος ανωτέρας βίας ή εθνικού συμφέροντος που μπορεί να υπερκεράσει την ένταξή του στο ίδιο καθεστώς με τις όμορες εκτάσεις ή την διαχείρισή του γνώμονα την αποκατάσταση των απειλούμενων ειδών και των οικοτόπων της περιοχής σύμφωνα με την κείμενη νομοθεσία, ενώ τα είδη που παρουσιάζονται εδώ είναι τα ίδια με την όμορη περιοχή, Ιδιαίτερη αξία για την βιοποικιλότητα έχει η θέση αυτή για το κούρνιασμα κορμοράνων, είδος χαρακτηρισμού της προστατευόμενης περιοχή καθώς και το πιθανότητα δημιουργίας αποικίας για φώλιασμα ερωδιόμορφων εάν περιφραχθούν και προστατευθούν μικρά τμήματα του παρόχθιου δάσους που χρειάζεται αποκατάσταση.

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2.Ι. ζ) από την ζώνη Α.7 απουσιάζουν δεκάδες μικροί εποχιακοί υγρότοποι, όπως αυτοί έχουν καταγραφεί από το Παν/μιο Ιωαννίνων και τον Φορέα Διαχείρισης, κάποιοι από τους οποίους επειδή είναι εποχιακά κατακλυσμένοι, ενώ άλλοι έχουν μερικώς τροποποιηθεί με επιχωματώσεις, χρειάζεται να απογραφούν και να χαρτογραφηθούν με ακρίβεια.

Τεκμηρίωση: Οι περιοχές αυτές αποτελούν μοναδικό και αναπόσπαστο στοιχείο της προστατευόμενης περιοχής και ιδιαίτερο και μοναδικό στην Ελλάδα γεωλογικό φαινόμενο που χρειάζεται αποκατάσταση και ανάδειξη, ενώ εκεί παρουσιάζονται ή ενδημούν πολλά απειλούμενα είδη πανίδας (κυρίως αμφιβίων και ασπόνδυλων) που είναι προτεραιότητας για διατήρηση στην Ελλάδα και την ΕΕ και προστατεύονται από την Εθνική και Ενωσιακή νομοθεσία. Ιδιαίτερα οι καταβόθρες, ήδη χαρτογραφημένες από την εποχή της οθωμανικής κυριαρχίας, φαίνεται να παίζουν σημαντικό ρόλο στην προστασία της περιοχής από πλημμυρικά φαινόμενα που ίσως ενταθούν λόγω κλιματικών αλλαγών, έτσι είναι απαραίτητη η λειτουργική τους αποκατάσταση.

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2.ΙΙ. α) η ζώνη Β.1 να επεκταθεί και ο όριό της να ταυτιστεί με την οριοθέτηση της ΖΕΠ GR2130011 και όχι με της ΕΖΔ GR2130008 περιλαμβάνοντας τα τμήματα αυτά που εμφανίζονται εντός της ζώνης Γ.1. και Γ.2.

Τεκμηρίωση: Δεδομένου ότι τα κάποια από τα είδη χαρακτηρισμού της ΖΕΠ GR2130011 περιλαμβάνονται εντός αυτής της περιοχής, το σύνολο της έκτασής της χρειάζεται να είναι εντός της ίδιας ζώνης για λόγους ενιαίας διαχείρισης, όταν μάλιστα αυτό δεν προκαλεί καμία διαφοροποίηση στις χρήσεις γης, ενώ δεν υπάρχει αιτιολόγηση ή λόγοι ανωτέρας βίας ή εθνικής σημασίας που επιβάλουν την εξαίρεση αυτής της στενής λωρίδας εντάσσοντάς την στην Ζώνη Γ. Επιπλέον και ειδικότερα αναφορικά με τα ιδιαίτερα στοιχεία αυτήν, κάποια σημεία αποτελούσαν μέχρι πρόσφατα, για παράδειγμα, περιοχές φωλιάσματος του παγκοσμίως απειλούμενου Ασπροπάρη που ενδείκνυνται για την μελλοντική αποκατάσταση του είδους.

Επιπλέον το αισθητικό δάσος των Ιωαννίνων χρειάζεται να χαρακτηρισθεί ως ζώνη Β.1.3 και όχι στην ζώνη Γ ε)

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2.ΙΙ. β) η ζώνη Β.2 να καταργηθεί και να ενσωματωθεί στην Α.6 (βλέπε προηγούμενο σχόλιο για την ζώνη Α.6).

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2.ΙΙ. γ) η ζώνη Β.3.3 να επεκταθεί εκατέρωθεν 300-500 μέτρα και η Β.3.4 να ενσωματωθεί και να περικλυστεί στην Α.4.1

Τεκμηρίωση: Οι εκτάσεις αυτές είναι απαραίτητες να διαφυλαχθούν από κάθε είδους μόνιμες υποδομές ώστε να διατηρηθεί η δυνατότητα μελλοντικής διερεύνησης εναλλακτικής εποχιακής ή μόνιμης αλλαγής χρήσης τους ως χώροι αποκατάστασης της πρώην λίμνης Λαψίστας δεδομένου ότι α) πλημμυρίζουν ακόμη εποχιακά, β) αποτελούν μοναδική περιοχή ανάσχεσης έκτακτων πλημμυρών στην περίπτωση μελλοντικής επιδείνωσης του φαινομένου λόγω κλιματικών αλλαγών γ) αποτελεί περιοχή καθίζησης φερτών υλικών και ρύπων από τις άλλες δραστηριότητες της ευρύτερης περιοχής που επιβαρύνουν τον ποταμό Καλαμά δ) είναι περιοχή τροφοληψίας πολλών ειδών της ορνιθοπανίδας της Παμβώτιδας κυρίως κατά την διάρκεια της νύχτας αλλά και παγκοσμίως απειλούμενων ειδών (εδώ πυροβολήθηκε η μοναδική Κοκκινόχηνα που έχει καταγραφεί στην Δυτική Ελλάδα τις τελευταίες δεκαετίες) και τέλος ε) αποτελεί μοναδική περιοχή για την αποκατάσταση των οικοσυστημικών λειτουργιών και υπηρεσιών της όμορης λίμνης Παμβώτιδας λειτουργώντας επικουρικά και εκτονωτικά στις πιέσεις που δέχεται η τελευταία, ενώ στ) μπορεί να αποτελέσει χώρο έρευνας, πειραματισμού και παραγωγής επιστημονικής γνώσης αλλά και ειδικών προϊόντων του πρωτογενούς τομέα χωρίς να παρουσιάζονται τα εγγενή προβλήματα που υπάρχουν την λίμνη Παμβώτιδα λόγω των πιέσεων σε αλλαγές χρήσεων γης από τον αστικό πληθυσμό.

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2.ΙΙ. δ) η ζώνη Β.4.1 να επεκταθεί έως τα όρια και σε απόσταση 200 μέτρων από τα χωριά Νεοχωρόπουλο, Κάτω Μάρμαρα, Σταυράκι και μέχρι τον δρόμο που συνδέει τον τελευταίο με τον οικισμό των Μάρμαρων, ενώ και η Β 4.2 να επεκταθεί μέχρι την Εθνική Οδό Ιωαννίνων-Άρτας στα ανατολικά, νότια μέχρι την Β.1.2., βόρεια μέχρι και την Εγνατία Οδό και δυτικά μέχρι την Ιόνια οδό, εξαιρουμένων των οικισμών και έκτασης 200 μέτρων από τα όριά τους.

Τεκμηρίωση: Οι εκτάσεις αυτές αποτελούν περιοχές προτεραιότητας για διατήρηση των ειδών χαρακτηρισμού της ΖΕΠ σε ικανοποιητικό πληθυσμιακό μέγεθος ενώ αποτελούν ταυτόχρονα τις περιοχές που έχουν πληγεί περισσότερο από την άναρχη χωροθέτηση διαφορετικών και ετερόκλητων έργων και δραστηριοτήτων, όπως του πρωτογενούς τομέα, της κατά μήκος και εκατέρωθεν των οδών οικοδόμησης και εκτός σχεδίου δόμησης, της χωροθέτησης πτηνοτροφίων, βιοτεχνικών μονάδων, καταστημάτων, εμπορικών κέντρων κτλ οπότε κρίνεται απαραίτητο να υλοποιηθεί συνολικός χωροταξικός σχεδιασμός με συγκέντρωση όμορων χρήσεων γης σε συγκεκριμένους χώρους, χωρίς να πλήξουν επιπλέον το τοπίο, τους οικοτόπους και τα προστατευόμενα είδη της περιοχής με την δυνατότητα ανταλλαγής και επανεγκατάστασης, σύμφωνα με τις νέες νομοθετικές δυνατότητες ανταλλαγής ακινήτων εντός των περιοχών του δικτύου Ν.2000

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2.ΙΙΙ. ε) η ζώνη Β.5.3. να επεκταθεί μέχρι να συναντήσει την Α.4.1.

Τεκμηρίωση: Δεν υπάρχει λόγος εξαίρεσης των εκτάσεων αυτών, κάτω από την Εθνική οδό Ιωαννίνων-Μετσόβου (οι οποίες δεν είναι καλαμώνες και που προτάθηκαν να μπουν στην ζώνη Α.2) στο ίδιο καθεστώς με την ζώνη Β.5.3.. Με την πρόταση του παρόντος Π.Δ. μάλλον εκ παραδρομής, προβλέπεται τελικά αυτές αδικαιολόγητα να βρίσκονται στο ίδιο καθεστώς με την ζώνη Γ.1

Πρόταση: Στο άρθρο 2.2.ΙΙΙ. ε) η ζώνη Γ4 να καταργηθεί και να ενωθεί με την Α.4.2 (βλέπε προηγούμενα σχόλια για την ζώνη Α.4.2.)

Η Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία χαιρετίζει την ενέργεια του Υπουργείου περιβάλλοντος και Ενέργειας για τη θεσμική θωράκιση της λίμνης Παμβώτιδας και της ευρύτερης περιοχής αυτής με προεδρικό διάταγμα (ΠΔ). Το λιμναίο οικοσύστημα της Παμβώτιδας έχει υποστεί στο πέρασμα του χρόνου πλήθος παρεμβάσεων που υποβάθμισαν σημαντικά την οικολογική του αξία.
Κρίνουμε ότι το σχέδιο ΠΔ κινείται στη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο, έχουμε εντοπίσει σημεία τα οποία χρήζουν βελτίωσης. Η τροποποίηση των σημείων αυτών θα συμβάλει στην ουσιαστική προστασία της Παμβώτιδας και της ευρύτερης περιοχής της. Με στόχο επομένως τη βελτίωση του ΠΔ θα θέλαμε να καταθέσουμε τις παρατηρήσεις και τις προτάσεις μας, οι οποίες στηρίζονται στη διαχρονική μας παρουσία στην περιοχή.

Γενικές παρατηρήσεις:

– Το σχέδιο Π.Δ με τίτλο Χαρακτηρισμός της υδάτινης, χερσαίας και ευρύτερης περιοχής της λίμνης Παμβώτιδας (Ιωαννίνων), Π.Ε. Ιωαννίνων ως Περιφερειακό Πάρκο, και καθορισμός χρήσεων γης, όρων και περιορισμών δόμησης» αποτελεί αναμφίβολα εξαιρετικά θετική εξέλιξη για την ολοκληρωμένη θεσμική προστασίας της περιοχής καθώς και καθοριστικό παράγοντα για τη βιώσιμη διαχείρισή της. Ορθώς χαρακτηρίζεται η περιοχή ως Περιφερειακό Πάρκο, μιας και πρόκειται για περιοχή με έντονη ανθρώπινη δραστηριότητα και παρουσία αλλά και μεγάλη οικολογική αξία, όπως αναγνωρίζεται και από το γεγονός ότι μεγάλο μέρος της εντάσσεται σε περιοχές του Δικτύου Natura 2000.

– Το προτεινόμενο σχέδιο είναι σαφώς βελτιωμένο από το αντίστοιχο σχέδιο ΠΔ που είχε τεθεί σε διαβούλευση το 2011. Ωστόσο, όπως και το προηγούμενο δεν ορίζει σαφείς δράσεις αποκατάστασης της υποβάθμισης των λειτουργιών του λιμναίου οικοσυστήματος, όπως για παράδειγμα την αποκατάσταση των υγρολιβαδικών εκτάσεων περιμετρικά της λίμνης και της όμορης πρώην λίμνης Λαψίστας. Προτείνεται η άμεση απομάκρυνση των αναχωμάτων και ο επαναπλημμυρισμός των υγρολιβαδικών εκτάσεων, ώστε να αποκατασταθεί η επικοινωνία της Παμβώτιδας με τις πηγές του Μιτσικελίου, τους υγροτόπους της Αμφιθέας, της Ανατολής και του Κατσικά αλλά και με τα υψηλής οικολογικής αξίας υγρολίβαδα, τα οποία σήμερα σχεδόν έχουν εξαφανισθεί. Τα υγρολίβαδα είναι κρίσιμης οικολογικής σημασίας ως ενδιαιτήματα αναπαραγωγής και τροφοληψίας για σημαντικό αριθμό αυστηρά προστατευόμενων ειδών της ορνιθοπανίδας, ενώ το στενοενδημικό ορθόπτερο Chorthipus lacustris, κρισίμως κινδυνεύον κατά το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Ζώων της Ελλάδας, απαντά σε αυτά τα υγρολίβαδα. Επιπλέον, το παρόν ΠΔ νομιμοποιεί την πίστα θαλάσσιου σκι, στον υγρότοπο Αμφιθέας, η οποία και κατασκευάσθηκε παρανόμως το 2013, προκαλώντας περιβαλλοντική ζημία.

– Διερεύνηση της νομιμότητας των ιδιοκτησιών στις παραλίμνιες εκτάσεις από τις αρμόδιες υπηρεσίες και εφόσον διαπιστωθεί η ύπαρξη νόμιμων ιδιοκτησιών, να λάβει χώρα αποζημίωση των ιδιοκτητών μέσω οικονομικών αντισταθμισμάτων, ώστε να αποδοθούν οι παραλίμνιες εκτάσεις στη λίμνη. Σε διαβούλευση βρίσκεται εξάλλου και το σχέδιο ΠΔ «Χορήγηση οικονομικών αντισταθμισμάτων σε εφαρμογή των διατάξεων των παρ. 1 και 4 του άρθρου 22 του ν. 1650/1986» που καλείται να επιλύσει αντίστοιχα ζητήματα.

Επί μέρους παρατηρήσεις στο άρθρο 2:

Στο χωρίο 2.2.Ι.β. προτείνεται η Ζώνη Α2 να περιλαμβάνει όλες τις παραλίμνιες εκτάσεις στις οποίες υφίστανται καλαμώνες.

Στο χωρίο 2.2.Ι.δ. προτείνεται η επέκταση της ζώνης Α.4.1., ώστε να συμπεριληφθούν τα εποχιακά πλημμυριζόμενα υγρολίβαδα και οι μικρές υγροτοπικές εκτάσεις καθώς και οι επιχωματωμένες, μέχρι τις πηγές Σεντενίκου. Οι πηγές αυτές τροφοδοτούν την Παμβώτιδα και ο ρύακας που δημιουργούν συνιστά τη βασική περιοχή τροφοληψίας, κατά την περίοδο αναπαραγωγής, της Βαλτόπαπιας (Aythya nyroca), είδος μέχρι πρότινος, παγκοσμίως απειλούμενο. Η περιοχή αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική και κατά τη μετανάστευση για πληθώρα υδροβίων πουλιών.

Ομοίως στο χωρίο 2.2.Ι.δ. προτείνεται επέκταση της ζώνης Α.4.2 ώστε να συμπεριληφθούν όλες οι εκτάσεις στο νότιο-δυτικό της τμήμα μέχρι την επαρχιακή οδό Κατσικάς-Καστρίτσας. Η περιοχή αυτή πλημμυρίζει εποχιακά και αποτελεί κρίσιμο ενδιαίτημα για πολλά είδη του Παραρτήματος Ι της Οδηγίας για τα Πουλιά (2009/147/ΕΚ).

Δεν είναι αποτυπωμένη στον χάρτη η σημαντική για την λίμνη και την παραλίμνια περιοχή αντιπλημμυρική τάφρος που το βόρειο άκρο της είναι στο x=230934.801, y=4393672.08 και τέμνοντας την τάφρο της λαγκάτσας (που είναι αποτυπωμένη στο χάρτη) στο x=232034.147, y=4392045.551 συνεχίζει διά του x=234096.578, y=4391111.57 και απολήγει στο νότιο άκρο της στην καταβόθρα Μπενίκοβα με x=234699.168, y=4390608.199. Στην περιοχή Β.5.1 η τάφρος αυτή είναι παράλληλη προς την ακτογραμμή της λίμνης σε απόσταση περίπου 200 m. Η τάφρος αυτή ή μία παράλληλός της σε απόσταση 300 m από την ακτογραμμή θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως διαχωριστική γραμμή στην Β.5.1. Το δυτικό μέρος της διαχωρισμένης Β.5.1 προτείνω να παραμείνει με την προστασία που αντιστοιχεί στην Β.5.1 ενώ το ανατολικό (παρόλο που έχει μπαζωθεί κατά καιρούς παράνομα) προτείνω να αποτελέσει συνέχεια της Α.4.2, και να χρησιμοποιηθεί όπως ήταν ρηχή έκταση της λίμνης για τον αυτοκαθαρισμό της. Το ότι ήταν ρηχή έκταση (έλος) φαίνεται και από την διαφορετική σύσταση του αγροκτήματος Μπογιάννη (2/6/1925, 20% έλος, δηλ. χώρος λίμνης).
Δεν είναι αποτυπωμένη η σημαντική ζώνη καλαμιώνων της βορειοανατολικής πλευράς από το x=228786, y=4397185 περιμετρικά μέχρι το x=235925, y=4394508. Σε αυτή την ζώνη που πρέπει να έχει αυστηρή προστασία Α υπάρχουν σπάνιοι πληθυσμοί ενδιαιτημάτων που χρίζουν ιδιαίτερης προστασίας. Τέλος σε αυτή την περιοχή απολήγουν ιδιαίτερα σημαντικές για την λίμνη πηγές από το καρστικό σύστημα του Μιτσικελίου που βοηθούν στον καθαρισμό της λίμνης. Μερικές από αυτές λόγω των αναχωμάτων σε συνδυασμό με τον ρυθμιστή στάθμης της λίμνης έχουν αποκοπεί από το κύριο μέρος της λίμνης και έχουν χάσει την λειτουργία τους ως πηγές ανανέωσης του νερού της. Είναι προφανές ότι απαιτείται η εκπόνηση υδρογεωλογικής-υδροκινητικής μελέτης με βάση της πηγές, τα αναχώματα, των ρυθμιστή στάθμης, τις καταβόθρες, η οποία συμπερασματικά θα προτείνει επεμβάσεις (πιθανόν εποχιακές) στα αναχώματα, στον ρυθμιστή στάθμης, πιθανές νέες τάφρους εισόδου-εξόδου νερών στη λίμνη, νέα συστήματα καθαρισμού όμβριων κλπ. Τέλος, δεν αποτυπώνεται και η υπάρχουσα πίστα θαλασσίου σκί από το x=230270, y=4397815 μέχρι το x=231011, y=4397370 που ανέτρεψε την ισορροπία στην περιοχή αυτή.

Ως γενική παρατήρηση θα ήθελα να τονίσω ότι την Παμβώτιδα πρέπει να την βλέπουμε όχι ως μία πισίνα και χώρο που δεν μπορεί να οικοπεδοποιηθεί, αλλά ως μία λίμνη-οικοσύστημα με υγροτόπους, καθαρό νερό και μία σημαντική παράμετρο της οικονομίας και ανάπτυξης της περιοχής. Επίσης η Παμβώτιδα δεν είναι μόνο κτήμα των ανθρώπων, είναι χώρος που τον χρησιμοποιούν και άλλοι έμβιοι οργανισμοί, μόνιμα ή εποχιακά και πρέπει να τον μοιραστούμε με αυτούς. Είναι ένας χώρος που έχει προβλήματα που πρέπει να επιλυθούν και απαιτείται να θωρακισθεί νομοθετικά.