Ρύθμιση 01 – ΣΧΕΔΙΟ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ

Παρακαλώ να λάβετε υπόψη ότι για τη δίκαιη τιμολόγηση-κοστολόγηση των ΑΣΑ θα πρέπει να ακολουθείται η παρακάτω διαδικασία:
1. Κατασκευή ΣΜΑ σε κάθε Δήμο μέλος ΦΟΔΣΑ και η μεταφόρτωση – μεταφορά στους χώρους επεξεργασίας (ΜΕΑ) η τελικής διάθεσης (ΧΥΤΑ-ΧΥΤΥ) με ευθύνη του εκάστοτε ΦΟΔΣΑ.
2. Διαχείριση των ΑΣΑ στις ΜΕΑ η ΚΔΑΥ και ΧΥΤΑ-ΧΥΤΥ με ευθύνη των ΦΟΔΣΑ.
3. Υπολογισμός Συνολικής Δαπάνης επεξεργασίας και διάθεσης των ΑΣΑ από τους ΦΟΔΣΑ και κατανομή της Δαπάνης στους υπόχρεους Δήμους ανάλογα με τη ποσότητα απορριμμάτων.
4. Ανταποδοτικά μέτρα στους Δήμους που έχουν εγκαταστάσεις στην περιοχή τους κατά περίπτωση.
5. Υπολογισμός του συνόλου των λειτουργικών δαπανών του ΦΟΔΣΑ.
6. Κατανομή των λειτουργικών δαπανών και ανταποδοτικών μέτρων (δαπάνη-κόστος)στο σύνολο των Δήμων μελών του εκάστοτε ΦΟΔΣΑ.
7. Πολιτική επιβολής των κατά νόμο προστίμων σε όσους δεν ακολουθούν τις πολιτικές προστασίας του περιβάλλοντος , των ΠΕΣΔΑ και του ΕΣΔΑ.

Με αυτό τον τρόπο κανείς Δήμος δεν θα διαμαρτύρεται για μεγάλη απόσταση μεταφοράς των ΑΣΑ του και η κατανομή του συνόλου των δαπανών αναλογικά δεν θα δημιουργεί αντιπαραθέσεις.

Ο Κανονισμός τιμολόγησης δημιουργεί μεγάλη γραφειοκρατία, οργανωτικά προβλήματα και είναι αρκετά περίπλοκος για την κατανόησή του και την εφαρμογή του από τους ΟΤΑ και τους ΦΟΔΣΑ. Η τιμολόγηση πρέπει να είναι εύκολα εφαρμόσιμη και κατανοητή από όλους τους εμπλεκόμενους. Συγκεκριμένα προτείνεται μία διαφορετική φιλοσοφία για την τιμολόγηση ως εξής:
• Οι ΦΟΔΣΑ να τιμολογούν κάθε υπηρεσία προς τους ΟΤΑ με βάση το πραγματικό τους κόστος για όλες τις μονάδες που διαχειρίζονται σε ευρώ ανά τόνο, που θα είναι ίδιο για όλους τους ΟΤΑ για την ίδια υπηρεσία, στα σημεία παράδοσης των αποβλήτων. Σε αυτό το κόστος ανά τόνο να προστίθεται και το παρακάτω περιβαλλοντικό τέλος σύμμεικτων-ταφής.
• Να τεθεί ένα νέο περιβαλλοντικό τέλος σύμμεικτων-ταφής (διαφορετικό από αυτό της κυκλικής οικονομίας) της τάξης των 10 ευρώ ανά τόνο στις περιπτώσεις που: α) ένας ΟΤΑ παραδίδει σύμμεικτα απορρίμματα στο ΦΟΔΣΑ, β) στα δημοτικά υπολείμματα από ΚΔΑΥ που οδηγούνται σε ΜΕΑ για διαχείριση ως σύμμεικτα ή για ταφή, γ) στα δημοτικά υπολείμματα από μονάδες κομποστοποίησης που οδηγούνται σε ΜΕΑ για διαχείριση ως σύμμεικτα ή για ταφή, δ) στα δημοτικά υπολείμματα από οποιεσδήποτε μονάδες και εγκαταστάσεις ανακύκλωσης που οδηγούνται σε ΜΕΑ για διαχείριση ως σύμμεικτα ή για ταφή.
• Αυτό το περιβαλλοντικό τέλος σύμμεικτων να εισπράττεται από τους ΦΟΔΣΑ.
• Οι ΦΟΔΣΑ να έχουν για κάθε ΟΤΑ ένα ειδικό κωδικό με το περιβαλλοντικό τέλος που έχει πληρώσει. Θα το παίρνουν πίσω οι ΟΤΑ με χρηματοδοτούμενες δράσεις Κυκλικής Οικονομίας, που θα προτείνει ο κάθε ΟΤΑ και θα χρηματοδοτούνται από τον αντίστοιχο ΦΟΔΣΑ.
• Το πλαίσιο των δράσεων Κυκλικής Οικονομίας, που θα χρηματοδοτούνται από τους ΦΟΔΣΑ οι ΟΤΑ, μπορεί να το καθορίσει το ΥΠΕΝ με βάση την σχετική Εθνική Στρατηγική.
• Αντίστοιχο περιβαλλοντικό τέλος σύμμεικτων-ταφής να εισπράττεται και από ιδιωτικά απόβλητα σε κάθε ΟΤΑ και να προστίθεται στο ποσό του κάθε ΟΤΑ.
• Συμφωνώ επί τοις αρχής με το άρθρο 4 για το reporting των στοιχείων. Όμως είναι βέβαιο ότι χρειάζεται το νέο πληροφοριακό σύστημα του ΥΠΕΣ; Μήπως η καλύτερη οργάνωση και στελέχωση του υπάρχοντος ΗΜΑ σε συνεργασία με το ΕΜΠΑ και τον ΕΟΑΝ να έλυνε αυτό το πρόβλημα πιο αποτελεσματικά και πιο γρήγορα;

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ –ΣΧΟΛΙΑ
Επί της πρότασης Κανονισμό Τιμολόγησης ΦοΔΣΑ

Γενικές Παρατηρήσεις:
Για να εφαρμοσθεί αυτός ο Κανονισμός πρέπει για κάθε Δήμο, να γίνεται χωριστή διαχείριση των πάσης φύσεως αποβλήτων που παραδίδει στον ΦοΔΣΑ, για να υπάρχουν δεδομένα για ένα έκαστο σχετικά με τα σύμμεικτα, τα βιοαποδομήσιμα, τα υλικά συσκευασίας, κ.λ.π, αλλά και για το υπόλειμμα που προκύπτει από κάθε ρεύμα αποβλήτων για τον κάθε Δήμο.
Σήμερα, με τη διαδικασία που έχουν στηθεί οι εγκαταστάσεις είτε ΚΔΑΥ είτε ΜΕΑ, αυτό είναι ανέφικτο. Άρα η αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει» δεν μπορεί να εφαρμοστεί.
Αναγκαστικά λοιπόν οι συντελεστές και τα ποσοστά θα είναι τα ίδια για όλους τους Δήμους – Μέλη μας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Στη Διαχειριστική μας Ενότητα, ο σχεδιασμός έγινε έχοντας δεδομένο ότι υπάρχει και λειτουργεί το ΚΔΑΥ εδώ και 13 χρόνια στο οποίο θα συνεχίσουν να προσκομίζονται τα υλικά συσκευασίας (μπλε κάδος μέχρι σήμερα), ενώ όλα τα υπόλοιπα απόβλητα μέσω ΣΜΑ θα προσκομίζονται στη ΜΕΑ, η οποία θα διαθέτει 2 γραμμές επεξεργασίας (1 γραμμή για τα σύμμεικτα και 1 γραμμή για τα χωριστά συλλεγέντα βιοαπόβλητα).
Σύμφωνα με τον προτεινόμενο Κανονισμό Τιμολόγησης, άλλη πρέπει να είναι η χρέωση για τη διάθεση (ταφή) υπολείμματος από μονάδες επεξεργασίας χωριστά συλλεγέντων αποβλήτων (π.χ. από τη γραμμή βιοαποβλήτων της ΜΕΑ) και άλλη μηδενική (;) για τη διάθεση υπολείμματος από τη γραμμή των συμμείκτων. Εάν λοιπόν είναι μηδενική αυτή η χρέωση, τότε όλο το υπόλειμμα θα δηλώνεται ότι προέρχεται από τα σύμμεικτα.

Σχετικά με τον Πίνακα1:
Συντελεστής 3α: Ο συντελεστής αυτός για τις εργασίες ανάκτησης χωριστά συλλεγέντων βιοαποβλήτων είναι σχεδόν το ½ του συντελεστή για τα σύμμεικτα. Εάν παραμείνει έτσι, θα είναι ένα κίνητρο για κάποιους «πονηρούς» είτε να ωθούν του δημότες να ρίχνουν τα σύμμεικτα στα βιοαπόβλητα, είτε να προσκομίζουν στο ΦοΔΣΑ σύμμεικτα, βαφτίζοντάς τα ως χωριστά συλλεγέντα βιοαπόβλητα.
Συντελεστές 3β,3γ: Οι ποσότητες αυτές που ανακτώνται από τα σύμμεικτα θα τιμολογούνται με συντελεστή ≤0,3 και θα αφαιρούνται από τις εισερχόμενες ποσότητες συμμείκτων;
Είναι αναμενόμενο, ότι το κομπόστ τύπου Α, τελικά θα θάβεται, λόγω μη ζήτησης. Αυτό θα τιμολογείται; Επισημαίνεται ότι εάν δεν τιμολογείται, τότε όλα τα υπολείμματα θα βαφτίζονται κομπόστ τύπου Α.

Η λειτουργία των Πράσινων Σημείων πλέον ανήκει στου Δήμους. Άρα ένας Δήμος θα δηλώνει ποσότητες που θα τον βολεύουν για να πετύχει καλύτερη τιμολόγηση.

Πλιάσσας Ορέστης

Το ζήτημα της βιώσιμης διαχείρισης των στερεών αποβλήτων έχει απασχολήσει τις δυτικές κοινωνίες δεκαετίες πριν, ενώ στη χώρα παρέμενε ένα ζήτημα «ταμπού». Η επιτυχία της διαχείρισης των αποβλήτων στη Ευρώπη στηρίζεται σε δύο βασικές αρχές : σταθερή και ισχυρή πολιτική Πολιτείας και Τοπικής Αυτοδιοίκησης και στο γεγονός ότι οι πολίτες αγκαλιάζουν με περιβαλλοντική ευαισθησία την ανακύκλωση έχοντας άμεσα οικονομικά κίνητρα από την συμμετοχή τους σε προγράμματα εναλλακτικής διαχείρισης.
Συνεπώς η εφαρμογή γενικών κανόνων τιμολόγησης με τη δημιουργία κινήτρων για τη μείωση του όγκου των αποβλήτων με επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και ανάκτηση στοχεύει στον πυρήνα της διαχείρισης των στερεών αποβλήτων. Για το λόγο αυτό ο σχεδιασμός της Πολιτείας πρέπει να είναι ολοκληρωμένος με κύριο και αποκλειστικό στόχο την αλλαγή της πολιτισμικής νοοτροπίας και συμπεριφοράς του Έλληνα πολίτη, επιχειρηματία και νοικοκυριού.
Κατά συνέπεια η σχέση πολίτης – Δήμος – ΦοΔΣΑ – Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης – Πολιτεία (και αντίστροφα) πρέπει υπαχθούν εκ νέου σε μια λογική εξορθολογισμού συμπεριφορών, δράσεων και εν τέλει ενός συστήματος κοστολόγησης παραγωγής απορριμμάτων που θα ξεπερνά το απαρχαιωμένο μοντέλο τιμολόγησης με τα τετραγωνικά μέτρα δομημένων χώρων.
Η επάρκεια των χρηματοδοτικών εργαλείων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η ανταπόκριση των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, η επαλήθευση των στοιχείων του ΗΜΑ, η επαρκή στελέχωση ΦοΔΣΑ και Δήμων είναι μερικά από τα ζητήματα που πρέπει ληφθούν υπόψη στο παρόν Σχέδιο κανονισμού τιμολογιακής πολιτικής. Κυρίως όμως η Πολιτεία πρέπει να αναδείξει ότι έχει ως στόχευση, σε συνεργασία με την Τοπική Αυτοδιοίκηση, την πλήρη ανατροπή της ισχύουσας τιμολογιακής πολιτικής στην Διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων.

Ο ΦοΔΣΑ Περιφερειακής Ενότητας (ΠΕ) Λάρισας, στο πλαίσιο της δημόσιας διαβούλευσης για την ενίσχυση δράσεων κυκλικής οικονομίας, μέσω της περιβαλλοντικής εισφοράς, και τον ‘Κανονισμό Τιμολόγησης των ΦοΔΣΑ’, αποτιμά θετικά αυτές τις δύο ρυθμίσεις, καθώς συμβάλλουν στη δημιουργία κινήτρων για τη διαχείριση των ΑΣΑ, βάσει της πυραμίδας διαχείρισης των αποβλήτων (πρόληψη, διαλογή στην πηγή) και αντικινήτρων για να αποθαρρυνθεί η διάθεση (υγειονομική ταφή).
Η Ευρωπαϊκή Πολιτική για την Κυκλική Οικονομία θέτει πλέον ως στόχο για το 2035, αφενός μεν να περιοριστεί η υγειονομική ταφή στο 10% μέγιστο, αφετέρου δε να αυξηθεί η ανακύκλωση στο 65%. Για να επιτευχθεί αυτή η τεράστια πρόοδος στη χώρα μας είναι προφανές ότι εκτός από έργα, εξοπλισμό και ευαισθητοποίηση χρειαζόμαστε και ένα πακέτο κινήτρων – αντικινήτρων για τους ΦοΔΣΑ/Δήμους, και εν τέλει, για τους πολίτες, αλλά και πρόσθετα χρηματοδοτικά εργαλεία (πέραν των συμβατικών διαθέσιμων εργαλείων του ΕΣΠΑ και των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης, ΣΕΔ).
Mε τις προτεινόμενες ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ:
1. Καταργείται το ειδικό τέλος ταφής (Άρθρο 43, Ν. 4042/2012) και στη θέση αυτού θεσμοθετείται η περιβαλλοντική εισφορά κυκλικής οικονομίας ως εργαλείο για την χρηματοδότηση δράσεων κυκλικής οικονομίας, μέσω της αποτροπής της ταφής αποβλήτων. Το καταργούμενο τέλος ταφής είχε τιμωρητικό χαρακτήρα με μεγάλο κόστος (35,00€/tn έως 60,00€/tn) και δεν προβλεπόταν να χρησιμοποιηθεί για την χρηματοδότηση δράσεων κυκλικής οικονομίας, ενώ η περιβαλλοντική εισφορά, σύμφωνα με την προτεινόμενη διάταξη νόμου, έχει εύλογο ύψος, της τάξης των 10,00€/tn για τον πρώτο χρόνο εφαρμογής.
Το ποσό αυτό απομειώνεται περαιτέρω ανάλογα με το βαθμό προόδου των έργων επεξεργασίας του ΦοΔΣΑ (περιβαλλοντική αδειοδότηση και σύμβαση κατασκευής έργου, αντίστοιχα) και έχει αποκλειστική χρήση για δράσεις κυκλικής οικονομίας, συμβάλλοντας, τόσο στην επιτάχυνση των διαδικασιών υλοποίησης των έργων του οικείου ΠΕΣΔΑ, όσο και τη δημιουργία ενός νέου χρηματοδοτικού εργαλείου για δράσεις κυκλικής οικονομίας.
2. Η νέα τιμολογιακή πολιτική των ΦοΔΣΑ καθορίζεται από τις αρχές ‘ο ρυπαίνων πληρώνει’ και ‘της ανταποδοτικότητας – διαφάνειας’, καθώς και τη δημιουργία κινήτρων για τη μείωση του όγκου και της επικινδυνότητας των αποβλήτων και της ανακύκλωσης – ανάκτησής τους, ενώ σύμφωνα με την προτεινόμενη ΚΥΑ καθορίζεται στη βάση της επίτευξης των στόχων της ολοκληρωμένης διαχείρισης των ΑΣΑ και της κυκλικής οικονομίας, λαμβάνοντας υπόψη τις γεωγραφικές και πληθυσμιακές, κοινωνικές και οικονομικές ιδιαιτερότητες των ΟΤΑ, βάσει του Ν. 4555/2018.
Ο ΦοΔΣΑ και οι ΟΤΑ ΠΕ Λάρισας της Περιφέρειας Θεσσαλίας ιστορικά έχουν την πρωτιά στην Ελλάδα, όσον αφορά στην επίλυση του θέματος των ΧΑΔΑ (που ταλαιπωρούν ακόμη έτερες περιοχές της ελληνικής επικράτειας). Στην ΠΕ Λάρισας, μάλιστα, λειτουργεί εδώ και 20 έτη υποδειγματικά ΧΥΤΑ, αλλά και ΚΔΑΥ εδώ και μία δεκαετία.
Σήμερα, ο ΦοΔΣΑ και οι ΟΤΑ της ΠΕ Λάρισας, είμαστε έτοιμοι να περάσουμε στην εποχή των σύγχρονων εγκαταστάσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης και των δράσεων διαλογής στην πηγή, καθώς ξεκινάμε σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας:
1. Την ωρίμανση της νέας υπερσύγχρονης Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων της οικείας Περιφερειακής Ενότητας με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2019.
2. Την υποβολή ώριμων προτάσεων των οικείων ΟΤΑ για χρηματοδότηση από το ΠΕΠ Θεσσαλίας, όσο αφορά σε δράσεις διαλογής στην πηγή βιοαποβλήτων (καφέ κάδοι), καθώς και των Πράσινων Σημείων, σύμφωνα με τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων τους.
Για αυτό, ο νέος ‘Κανονισμός Τιμολόγησης των ΦοΔΣΑ’ που προτείνεται από το ΥΠΕΝ θα συμβάλλει θετικά στις μελλοντικές δράσεις τόσο του ΦοΔΣΑ ΠΕ Λάρισας, όσο και των οικείων ΟΤΑ.
Τέλος, για τη σαφή εφαρμογή των ανωτέρω ρυθμίσεων προτείνουμε να συμπεριληφθούν διευκρινήσεις που θα αφορούν:
1. Στο επερχόμενο έτος (2020) για λόγους έγκαιρου οικονομικού προγραμματισμού των ενδιαφερόμενων μερών.
2. Στην απόδοση των πόρων της περιβαλλοντικής εισφοράς για δράσεις κυκλικής οικονομίας των ΟΤΑ Α’ Βαθμού και Συνδέσμους αυτών στην αυτή Περιφερειακή Ενότητα.
3. Στην τιμολόγηση των βιομηχανικών αποβλήτων, ως προς τον προσδιορισμό της Ενιαίας Τιμής Αναφοράς (ΕΤΑ) αυτών.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ

1. Δεν υπάρχει αξιοπιστία των ποσοτήτων αποβλήτων που δηλώνονται στο ΗΜΑ από τους δήμους καθώς έχουν διαπιστωθεί σημαντικές αποκλίσεις στις παραγόμενες και στις δηλωθείσες ποσότητες. Όταν θα λειτουργήσουν και τα Πράσινα Σημεία θα επιδεινωθεί το πρόβλημα. Προκειμένου οι δήμοι να λαμβάνουν μεγαλύτερη έκπτωση στην τιμολόγηση είναι πιθανόν να δηλώνουν μεγαλύτερες ποσότητες από τις πραγματικές. Κατά συνέπεια πρέπει να υπάρχουν μετρήσιμα στοιχεία για κάθε δήμο τα οποία θα διασταυρώνονται ώστε να αποτελούν αντικειμενική και αδιαμφισβήτητη βάση συνυπολογισμού της τιμολόγησης για κάθε δήμο.
2. Το ετήσιο κόστος λειτουργίας του ΦΟΔΣΑ πρέπει να προκύπτει από τους τύπους υπολογισμού και το οποίο πρέπει να καταβάλουν οι δήμοι ούτως ή άλλως. Σήμερα στα Χανιά χρεώνονται μόνο οι ποσότητες σύμμεικτων και ογκωδών αποβλήτων για το κάθε δήμο. Δεν χρεώνεται η Δσπ συσκευασιών (μπλέ κάδος και κίτρινος κώδωνας για το γυαλί) κ.λπ. στην λογική της επιβράβευσης και της ανταποδοτικότητας προς τους δήμους, χωρίς προβλήματα και διαφωνίες. Με το παρόν σχέδιο, σε περίπτωση όπου π.χ. οι δήμοι έχουν ακριβώς το ίδιο ποσοστό ανακύκλωσης θα επιζητούν την έκπτωση δικαιολογημένα από τον ΦοΔΣΑ, οποίος θα πρέπει να καλύψει το χρηματοδοτικό κενό που θα εμφανιστεί με αύξηση του τέλους εισόδου.
3. Ο υπολογισμός του υπολείμματος από την επεξεργασία των ρευμάτων αποβλήτων για τον κάθε δήμο δεν είναι εφικτός γιατί πρέπει να γίνεται διακριτά η επεξεργασία κάθε απορριμματοφόρου στην ΜΕΑ ή να δημιουργηθεί διακριτός χώρος υποδοχής αποβλήτου για κάθε δήμο και κάθε ρεύμα, προσθέτοντας δυσβάστακτο κόστος. Σήμερα για όλα τα έργα υπάρχει κεντρικός υποδοχέας για κάθε ρεύμα αποβλήτου για όλους τους δήμους και προκύπτει ο μέσος όρος υπολείμματος συνολικά.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Φο.Δ.Σ.Α ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΙΣΦΟΡΑ

1. ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΦοΔΣΑ

Α) Η ετήσια εισφορά των ΟΤΑ προς τους ΦοΔΣΑ μέχρι σήμερα επιμεριζόταν αναλογικά με βάση τις συνολικές ποσότητες απορριμμάτων που διαχειρίζεται ο ΦοΔΣΑ, σε σχέση με τις ποσότητες που αναλογούν σε κάθε Δήμο. Οι ποσότητες απορριμμάτων ήταν μετρήσιμες και μη αμφισβητήσιμες και προέκυπταν από τη ζύγιση κάθε απορριμματοφόρου ενώ οι ΦοΔΣΑ δεν διαχειρίζονταν και επομένως δεν χρέωναν στους Δήμους τις ποσότητες των ανακυκλώσιμων Α.Σ.Α. που εκτρέπονταν από τους Δήμους.
Αν για παράδειγμα το κόστος λειτουργίας του ΦοΔΣΑ είναι 1 εκατ. ανά έτος και αφορά τη διαχείριση συνολικά 100.000 τν απορριμμάτων από τέσσερις Δήμους, το τέλος διαμορφώνεται σε 10 ευρώ/τόνο και αν ένας από τους τέσσερις Δήμους παράγει 20.000 τν για διαχείριση θα καταβάλει αναλογικά 200.000 ευρώ ως εισφορά στον οικείο ΦοΔΣΑ, και οι υπόλοιποι τρείς Δήμοι αντίστοιχα την εισφορά τους ώστε να συμπληρωθεί τελικά το ποσό του 1 εκατ. Ευρώ.
Με βάση την προτεινόμενη ΚΥΑ και σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση αυτής, αλλάζει ο τρόπος επιμερισμού του κόστους λειτουργίας του ΦοΔΣΑ (δηλαδή το 1 εκατ. του παραδείγματος) και πλέον ο επιμερισμός της εισφοράς θα γίνεται με βάση τα στοιχεία ποσοτήτων ανακύκλωσης και ανάκτησης που αναλύονται στην ΚΥΑ, με σκοπό να δοθούν κίνητρα και αντικίνητρα στους Δήμους για καλύτερη διαχείριση των απορριμμάτων τους με έμφαση στη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση. Είναι τελικά όμως έτσι;;;
Επί της ουσίας, τα κίνητρα και τα αντικίνητρα τα μοιράζονται μεταξύ τους οι Δήμοι μέλη του ΦοΔΣΑ αφού ο ΦοΔΣΑ θα εισπράξει το συνολικό ποσό της εισφοράς που θέλει για να λειτουργήσει, απλά άλλοι Δήμοι μέλη του θα καταβάλουν μεγαλύτερη εισφορά και άλλοι μικρότερη από αυτή που αναλογούσε με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα.
Με βάση τον τρόπο υπολογισμού της ΚΥΑ, βασικό κίνητρο για την μείωση της εισφορά του μέχρι και 25% είναι ο Δήμος να συλλέγει υλικά προς ανακύκλωση μέχρι σε ποσοστό 20% κατά βάρος σε σχέση με τα συνολικά απορρίμματά του.
Αν, στο παράδειγμά μας, ο ένας από τους τέσσερις Δήμους συλλέγει το 20% των ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας (μπλε κάδους) και τα μεταφέρει στα ΚΔΑΥ, τότε από 10 ευρώ/τόνο η εισφορά θα αναμορφωθεί σε 7,5 ευρώ/τόνο και άρα από 200.000 ευρώ η εισφορά του Δήμου αυτού θα μειωθεί στα 150.000 ευρώ. Στην περίπτωση που οι υπόλοιποι Δήμοι έχουν κάτω από 5% ανακύκλωση θα επιμεριστούν αναλογικά το ποσό των 50.000 ευρώ της διαφοράς και θα το αποδώσουν αυτοί, ώστε να συμπληρωθεί το 1 εκατομμύριο συνολικά που χρειάζεται για να λειτουργήσει ο ΦοΔΣΑ. Αν και οι τέσσερις Δήμοι του ΦοΔΣΑ καταφέρουν να έχουν όλοι το ίδιο ποσοστό ανακύκλωσης κατά βάρος των απορριμμάτων τους (πχ 25%) τότε όλοι θα έχουν την ίδια έκπτωση (πχ 20%) στην εισφορά τους προς το ΦοΔΣΑ, οπότε, με δεδομένο ότι ο ΦοΔΣΑ συνεχίζει να έχει ένα σταθερό σχετικά κόστος λειτουργίας (πχ μια 10% εκτροπή των απορριμμάτων δεν θα επιφέρει και 10% στο κόστος λειτουργίας αλλά μια πολύ μικρή μείωση), τότε οι Δήμοι θα συνεχίσουν να μοιράζονται αναλογικά το ίδιο ποσό με αυτό που θα πλήρωναν αν είχαν μικρότερη ανακύκλωση.

Β) Σημαντικό κίνητρο δίνεται σε ένα Δήμο αν αυτός υπερτερεί στην ανακύκλωση σε σχέση με τους άλλους Δήμους μέλη του ΦοΔΣΑ, ώστε να επιμερίζεται σε αυτόν μικρότερο ποσοστό του κόστους λειτουργίας του ΦοΔΣΑ και οι άλλοι Δήμοι να πληρώνουν τη διαφορά. Με άλλα λόγια, η ανακύκλωση καθίσταται συγκρίσιμο μέγεθος μεταξύ των Δήμων του ίδιου ΦοΔΣΑ, και ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
Αν ο ένας από τους τέσσερις Δήμους του παραδείγματος είναι αστικός, με μεγάλη συγκέντρωση ανακυκλώσιμων υλικών στον αστικό ιστό (πχ από μεγάλα super market, ξενοδοχεία κτλ) και οι υπόλοιποι Δήμοι μη αστικοί (πχ ημιορεινοί) τότε ο αστικός Δήμος θα συλλέγει εύκολα και οικονομικά μεγάλες ποσότητες ανακυκλώσιμων σε σχέση με τους ημιορεινούς Δήμους οι οποίοι θα συλλέγουν μικρές ποσότητες (πχ από χωριά) με μεγαλύτερη προσπάθεια και κόστος με αποτέλεσμα να γίνεται και δύσκολος ο όποιος «ανταγωνισμός» προτείνεται από την ΚΥΑ μεταξύ των Δήμων μελών του ΦοΔΣΑ.
Η πρόβλεψη στο άρθρο 3 6.β. της προτεινόμενης ΚΥΑ για προνομιακά τιμολόγια που θα καθορίζει η διοίκηση του ΦοΔΣΑ δεν διασφαλίζει μια δίκαιη αντιμετώπιση μεταξύ των ΟΤΑ αφού θα εξαρτάται από τους συσχετισμούς των αστικών και ορεινών Δήμων στη Διοίκηση του ΦοΔΣΑ δημιουργώντας επιπλέον τριγμούς στις σχέσης των ΟΤΑ.

Γ) Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι για να πραγματοποιείται αυτός ο επιμερισμός της ετήσιας εισφοράς, πρέπει ο κάθε Δήμος μέλος του ΦοΔΣΑ να βεβαιώνει στο ΦοΔΣΑ τα στοιχεία ποσοτήτων της ανακύκλωσης και της εκτροπής που επιτυγχάνει. Τα στοιχεία αυτά, είναι οι ποσότητες των ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας που ανακτούνται από τα ΚΔΑΥ, η διαλογή στην πηγή που πραγματοποιείται μέσω πχ της οικιακής κομποστοποίησης, η εκτροπή και επαναχρησιμοποίηση ρουχισμού, επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών κτλ μέσω πχ των ΚΑΕΔΙΣΠ που λειτουργούν κ.α.
Όμως, τα ανωτέρω στοιχεία που δίνονται από τους Δήμους δεν είναι αντικειμενικά μετρήσιμα, σε σημείο που να είναι απολύτως αμφισβητήσιμα ως προς την ορθότητά τους από τους υπολοίπους Δήμους μέλη του ΦοΔΣΑ ή και τον ίδιο τον ΦοΔΣΑ.
Κατ’ αρχάς τα ΚΔΑΥ σε όλη τη χώρα δεν έχουν προσαρμόσει τη λειτουργία τους ώστε να βεβαιώνουν το πραγματικό ανακυκλώσιμο υλικό που ανακτάται από κάθε Δήμο ξεχωριστά, αλλά όλα τα ΚΔΑΥ υπολογίζουν ένα μέσο όρο της καθαρότητας των συνολικών απορριμμάτων που διαχειρίζονται από όλους τους Δήμους, και επιμερίζουν το υπόλοιπο ως υπόλειμμα για τους Δήμους αυτούς.
Αυτό σημαίνει ότι αν σε ένα ΚΔΑΥ γίνεται διαχείριση ΑΣΑ πέντε (5) Δήμων από τους οποίους ο ένας έχει πραγματική καθαρότητα 80% και οι υπόλοιποι Δήμοι 50%, τότε ο μέσος όρος καθαρότητας που θα προσδιορίσει το ΚΔΑΥ θα είναι περίπου 60% εις βάρος αυτού του Δήμου που επιτυγχάνει καλύτερα αποτελέσματα στην ανακύκλωση. Άρα οποιοδήποτε στοιχείο προέρχεται από το Δήμο ή το ΚΔΑΥ σε σχέση με την καθαρότητα των ανακυκλώσιμων, μπορεί να αμφισβητηθεί και να προσβληθεί γιατί δεν είναι αντικειμενικά ορθό στοιχείο.

Δ) Ακόμα πιο δύσκολο είναι να δοθούν αντικειμενικά στοιχεία για τις ποσότητες που ανακτώνται μέσω της οικιακής κομποστοποίησης από κάθε Δήμο με δεδομένο ότι είναι πρακτικά αδύνατο να μετρηθούν, όπως και τα υπόλοιπα υλικά που ανακτώνται και επαναχρησιμοποιούνται από τον ίδιο το Δήμο (πχ. έπιπλα, ρούχα, βιβλία, ηλεκτρικές συσκευές κτλ). Οι ποσότητες αυτές θα καταγράφονται από το ΦοΔΣΑ με βάση τις δηλώσεις που κάνει ο κάθε Δήμος χωρίς να υπάρχει καθορισμένος τρόπος μέτρησης ή δυνατότητα παρακολούθησης και επιβεβαίωσης.
Όλα τα ανωτέρω στοιχεία ποσοτήτων ανάκτησης και ανακύκλωσης που θα παρέχονται από τον κάθε Δήμο στο ΦοΔΣΑ, θα είναι εύκολο να αμφισβητηθούν και να προσβληθούν με αποτέλεσμα την δημιουργία αντιπαραθέσεων μεταξύ των Δήμων, ενώ είναι πιθανή και η προσβολή της απόφασης καθορισμού της ετήσιας εισφοράς του ΦοΔΣΑ με αποτέλεσμα ακόμα και την αδυναμία είσπραξης των εισφορών για την διασφάλιση της λειτουργίας του.

Σε κάθε περίπτωση όσο αυτά τα στοιχεία ποσοτήτων που προσδιορίζει η ΚΥΑ και οφείλει να δίνει ο κάθε Δήμος στο ΦοΔΣΑ δεν είναι μετρήσιμα με συγκεκριμένο τρόπο, αντικειμενικά και ελέγξιμα, δεν μπορούν να αποτελούν τα δεδομένα για τον προσδιορισμό και επιμερισμό της εισφοράς των Δήμων προς το ΦοΔΣΑ.

Ε) Τέλος, το Η.Μ.Α. δεν αποτελεί αξιόπιστη πηγή για την χρήση στοιχείων αφού τα στοιχεία ποσοτήτων που καταχωρούνται σε αυτό, προέρχονται από ΟΤΑ ή ΦοΔΣΑ χωρίς καμία δυνατότητα διασταύρωσης- επιβεβαίωσης.
Αλλά και τα στοιχεία που δεν θα καταχωρούνται στο Η.Μ.Α. αλλά θα απαιτούνται προκειμένου να συνταχθεί ο κανονισμός τιμολόγησης βάση όσα ειδικά ορίζονται στο αρ. 4 του σχεδίου ΚΥΑ, θα γνωστοποιούνται στο ΦοΔΣΑ από κάθε Δήμο με δήλωση, τα στοιχεία της οποίας δεν είναι δυνατό να ελεγχθούν.
Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται μια πλήρως αναξιόπιστη βάση δεδομένων, τα οποία θα αντληθούν από τους ΦοΔΣΑ προκειμένου να συνταχθεί ο προτεινόμενος κανονισμός τιμολόγησης.
Ένας τέτοιος κανονισμός τιμολόγησης είναι απολύτως αδύνατο να υποστηριχθεί, σε περίπτωση αμφισβήτησής του από Δήμο που θα δει να αυξάνεται η δική του εισφορά και να μειώνεται η εισφορά άλλων Δήμων, με την επίκληση στοιχείων μη επαληθεύσιμων.
Προς αποφυγή όλων των ανωτέρω, ο Κανονισμός Τιμολόγησης θα πρέπει να βασίζεται σε απολύτως μετρήσιμα και μη επιδεχόμενα αμφισβήτησης στοιχεία και τέτοια είναι μόνο τα στοιχεία των διατάξεων ζύγισης. Τα στοιχεία αυτά θα αφορούν αποκλειστικά σε εγκαταστάσεις την διαχείριση των οποίων έχει ο ΦοΔΣΑ.

Κανονισμός τιμολόγησης ΦοΔΣΑ
Συμφωνούμε πως η Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ) για τον κανονισμό τιμολόγησης ΦοΔΣΑ, όπως προβλέπεται στο άρθρο 9 του Ν4496/2017, κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση της ενθάρρυνσης ανώτερων ιεραρχικά μεθόδων διαχείρισης αποβλήτων: υψηλότερη χρέωση για την ταφή και μικρότερη για την προετοιμασία για επαναχρησιμοποίηση, ανακύκλωση και άλλου είδους ανάκτηση.
Ειδικότερα σχόλια (Άρθρο 3):
• Προβλέπονται πολλές εξαιρέσεις, π.χ. στρατιωτικές εγκαταστάσεις, αντί της απολύτως γενικευμένης ενθάρρυνσης της ορθολογικής διαχείρισης των αποβλήτων.
• Η προτεινόμενη τιμολογιακή πολιτική καθορίζεται με βάση τις προσφερόμενες υπηρεσίες από τον ΦοΔΣΑ, όπως αυτές αναφέρονται στον Πίνακα 1. Αυτό όμως προϋποθέτει ότι υπάρχουν οι απαραίτητες υποδομές που διασφαλίζουν τη δυνατότητα παροχής του συνόλου των αναφερομένων υπηρεσιών στους Δήμους. Εντούτοις σε ΦοΔΣΑ, όπως αυτός της Αττικής, οι υφιστάμενες υποδομές μπορούν να καλύψουν μικρό ποσοστό των παραγόμενων απορριμμάτων με αποτέλεσμα η προτεινόμενη τιμολογιακή πολιτική να μην μπορεί να φέρει άμεσα ή σε εύλογο χρόνο σημαντικά αποτελέσματα.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ Φο.Δ.Σ.Α ΓΙΑ ΤΟΝ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΔΙΑΘΕΣΗΣ-ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΕΙΣΦΟΡΑ

1.ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΤΙΜΟΛΟΓΗΣΗΣ ΦοΔΣΑ

Α) Η ετήσια εισφορά των ΟΤΑ προς τους ΦοΔΣΑ μέχρι σήμερα επιμεριζόταν αναλογικά με βάση τις συνολικές ποσότητες απορριμμάτων που διαχειρίζεται ο ΦοΔΣΑ, σε σχέση με τις ποσότητες που αναλογούν σε κάθε Δήμο. Οι ποσότητες απορριμμάτων ήταν μετρήσιμες και μη αμφισβητήσιμες και προέκυπταν από τη ζύγιση κάθε απορριμματοφόρου ενώ οι ΦοΔΣΑ δεν διαχειρίζονταν και επομένως δεν χρέωναν στους Δήμους τις ποσότητες των ανακυκλώσιμων Α.Σ.Α. που εκτρέπονταν από τους Δήμους.
Αν για παράδειγμα το κόστος λειτουργίας του ΦοΔΣΑ είναι 1 εκατ. ανά έτος και αφορά τη διαχείριση συνολικά 100.000 τν απορριμμάτων από τέσσερις Δήμους, το τέλος διαμορφώνεται σε 10 ευρώ/τόνο και αν ένας από τους τέσσερις Δήμους παράγει 20.000 τν για διαχείριση θα καταβάλει αναλογικά 200.000 ευρώ ως εισφορά στον οικείο ΦοΔΣΑ, και οι υπόλοιποι τρείς Δήμοι αντίστοιχα την εισφορά τους ώστε να συμπληρωθεί τελικά το ποσό του 1 εκατ. Ευρώ.
Με βάση την προτεινόμενη ΚΥΑ και σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση αυτής, αλλάζει ο τρόπος επιμερισμού του κόστους λειτουργίας του ΦοΔΣΑ (δηλαδή το 1 εκατ. του παραδείγματος) και πλέον ο επιμερισμός της εισφοράς θα γίνεται με βάση τα στοιχεία ποσοτήτων ανακύκλωσης και ανάκτησης που αναλύονται στην ΚΥΑ, με σκοπό να δοθούν κίνητρα και αντικίνητρα στους Δήμους για καλύτερη διαχείριση των απορριμμάτων τους με έμφαση στη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση. Είναι τελικά όμως έτσι;;;
Επί της ουσίας, τα κίνητρα και τα αντικίνητρα τα μοιράζονται μεταξύ τους οι Δήμοι μέλη του ΦοΔΣΑ αφού ο ΦοΔΣΑ θα εισπράξει το συνολικό ποσό της εισφοράς που θέλει για να λειτουργήσει, απλά άλλοι Δήμοι μέλη του θα καταβάλουν μεγαλύτερη εισφορά και άλλοι μικρότερη από αυτή που αναλογούσε με βάση τα μέχρι σήμερα δεδομένα.
Με βάση τον τρόπο υπολογισμού της ΚΥΑ, βασικό κίνητρο για την μείωση της εισφορά του μέχρι και 25% είναι ο Δήμος να συλλέγει υλικά προς ανακύκλωση μέχρι σε ποσοστό 20% κατά βάρος σε σχέση με τα συνολικά απορρίμματά του.
Αν, στο παράδειγμά μας, ο ένας από τους τέσσερις Δήμους συλλέγει το 20% των ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας (μπλε κάδους) και τα μεταφέρει στα ΚΔΑΥ, τότε από 10 ευρώ/τόνο η εισφορά θα αναμορφωθεί σε 7,5 ευρώ/τόνο και άρα από 200.000 ευρώ η εισφορά του Δήμου αυτού θα μειωθεί στα 150.000 ευρώ. Στην περίπτωση που οι υπόλοιποι Δήμοι έχουν κάτω από 5% ανακύκλωση θα επιμεριστούν αναλογικά το ποσό των 50.000 ευρώ της διαφοράς και θα το αποδώσουν αυτοί, ώστε να συμπληρωθεί το 1 εκατομμύριο συνολικά που χρειάζεται για να λειτουργήσει ο ΦοΔΣΑ. Αν και οι τέσσερις Δήμοι του ΦοΔΣΑ καταφέρουν να έχουν όλοι το ίδιο ποσοστό ανακύκλωσης κατά βάρος των απορριμμάτων τους (πχ 25%) τότε όλοι θα έχουν την ίδια έκπτωση (πχ 20%) στην εισφορά τους προς το ΦοΔΣΑ, οπότε, με δεδομένο ότι ο ΦοΔΣΑ συνεχίζει να έχει ένα σταθερό σχετικά κόστος λειτουργίας (πχ μια 10% εκτροπή των απορριμμάτων δεν θα επιφέρει και 10% στο κόστος λειτουργίας αλλά μια πολύ μικρή μείωση), τότε οι Δήμοι θα συνεχίσουν να μοιράζονται αναλογικά το ίδιο ποσό με αυτό που θα πλήρωναν αν είχαν μικρότερη ανακύκλωση.

Β) Σημαντικό κίνητρο δίνεται σε ένα Δήμο αν αυτός υπερτερεί στην ανακύκλωση σε σχέση με τους άλλους Δήμους μέλη του ΦοΔΣΑ, ώστε να επιμερίζεται σε αυτόν μικρότερο ποσοστό του κόστους λειτουργίας του ΦοΔΣΑ και οι άλλοι Δήμοι να πληρώνουν τη διαφορά. Με άλλα λόγια, η ανακύκλωση καθίσταται συγκρίσιμο μέγεθος μεταξύ των Δήμων του ίδιου ΦοΔΣΑ, και ανεξάρτητα από τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους.
Αν ο ένας από τους τέσσερις Δήμους του παραδείγματος είναι αστικός, με μεγάλη συγκέντρωση ανακυκλώσιμων υλικών στον αστικό ιστό (πχ από μεγάλα super market, ξενοδοχεία κτλ) και οι υπόλοιποι Δήμοι μη αστικοί (πχ ημιορεινοί) τότε ο αστικός Δήμος θα συλλέγει εύκολα και οικονομικά μεγάλες ποσότητες ανακυκλώσιμων σε σχέση με τους ημιορεινούς Δήμους οι οποίοι θα συλλέγουν μικρές ποσότητες (πχ από χωριά) με μεγαλύτερη προσπάθεια και κόστος με αποτέλεσμα να γίνεται και δύσκολος ο όποιος «ανταγωνισμός» προτείνεται από την ΚΥΑ μεταξύ των Δήμων μελών του ΦοΔΣΑ.
Η πρόβλεψη στο άρθρο 3 6.β. της προτεινόμενης ΚΥΑ για προνομιακά τιμολόγια που θα καθορίζει η διοίκηση του ΦοΔΣΑ δεν διασφαλίζει μια δίκαιη αντιμετώπιση μεταξύ των ΟΤΑ αφού θα εξαρτάται από τους συσχετισμούς των αστικών και ορεινών Δήμων στη Διοίκηση του ΦοΔΣΑ δημιουργώντας επιπλέον τριγμούς στις σχέσης των ΟΤΑ.

Γ) Το πιο σημαντικό όμως είναι ότι για να πραγματοποιείται αυτός ο επιμερισμός της ετήσιας εισφοράς, πρέπει ο κάθε Δήμος μέλος του ΦοΔΣΑ να βεβαιώνει στο ΦοΔΣΑ τα στοιχεία ποσοτήτων της ανακύκλωσης και της εκτροπής που επιτυγχάνει. Τα στοιχεία αυτά, είναι οι ποσότητες των ανακυκλώσιμων υλικών συσκευασίας που ανακτούνται από τα ΚΔΑΥ, η διαλογή στην πηγή που πραγματοποιείται μέσω πχ της οικιακής κομποστοποίησης, η εκτροπή και επαναχρησιμοποίηση ρουχισμού, επίπλων, ηλεκτρικών συσκευών κτλ μέσω πχ των ΚΑΕΔΙΣΠ που λειτουργούν κ.α.
Όμως, τα ανωτέρω στοιχεία που δίνονται από τους Δήμους δεν είναι αντικειμενικά μετρήσιμα, σε σημείο που να είναι απολύτως αμφισβητήσιμα ως προς την ορθότητά τους από τους υπολοίπους Δήμους μέλη του ΦοΔΣΑ ή και τον ίδιο τον ΦοΔΣΑ.
Κατ’ αρχάς τα ΚΔΑΥ σε όλη τη χώρα δεν έχουν προσαρμόσει τη λειτουργία τους ώστε να βεβαιώνουν το πραγματικό ανακυκλώσιμο υλικό που ανακτάται από κάθε Δήμο ξεχωριστά, αλλά όλα τα ΚΔΑΥ υπολογίζουν ένα μέσο όρο της καθαρότητας των συνολικών απορριμμάτων που διαχειρίζονται από όλους τους Δήμους, και επιμερίζουν το υπόλοιπο ως υπόλειμμα για τους Δήμους αυτούς.
Αυτό σημαίνει ότι αν σε ένα ΚΔΑΥ γίνεται διαχείριση ΑΣΑ πέντε (5) Δήμων από τους οποίους ο ένας έχει πραγματική καθαρότητα 80% και οι υπόλοιποι Δήμοι 50%, τότε ο μέσος όρος καθαρότητας που θα προσδιορίσει το ΚΔΑΥ θα είναι περίπου 60% εις βάρος αυτού του Δήμου που επιτυγχάνει καλύτερα αποτελέσματα στην ανακύκλωση. Άρα οποιοδήποτε στοιχείο προέρχεται από το Δήμο ή το ΚΔΑΥ σε σχέση με την καθαρότητα των ανακυκλώσιμων, μπορεί να αμφισβητηθεί και να προσβληθεί γιατί δεν είναι αντικειμενικά ορθό στοιχείο.

Δ) Ακόμα πιο δύσκολο είναι να δοθούν αντικειμενικά στοιχεία για τις ποσότητες που ανακτώνται μέσω της οικιακής κομποστοποίησης από κάθε Δήμο με δεδομένο ότι είναι πρακτικά αδύνατο να μετρηθούν, όπως και τα υπόλοιπα υλικά που ανακτώνται και επαναχρησιμοποιούνται από τον ίδιο το Δήμο (πχ. έπιπλα, ρούχα, βιβλία, ηλεκτρικές συσκευές κτλ). Οι ποσότητες αυτές θα καταγράφονται από το ΦοΔΣΑ με βάση τις δηλώσεις που κάνει ο κάθε Δήμος χωρίς να υπάρχει καθορισμένος τρόπος μέτρησης ή δυνατότητα παρακολούθησης και επιβεβαίωσης.
Όλα τα ανωτέρω στοιχεία ποσοτήτων ανάκτησης και ανακύκλωσης που θα παρέχονται από τον κάθε Δήμο στο ΦοΔΣΑ, θα είναι εύκολο να αμφισβητηθούν και να προσβληθούν με αποτέλεσμα την δημιουργία αντιπαραθέσεων μεταξύ των Δήμων, ενώ είναι πιθανή και η προσβολή της απόφασης καθορισμού της ετήσιας εισφοράς του ΦοΔΣΑ με αποτέλεσμα ακόμα και την αδυναμία είσπραξης των εισφορών για την διασφάλιση της λειτουργίας του.
Σε κάθε περίπτωση όσο αυτά τα στοιχεία ποσοτήτων που προσδιορίζει η ΚΥΑ και οφείλει να δίνει ο κάθε Δήμος στο ΦοΔΣΑ δεν είναι μετρήσιμα με συγκεκριμένο τρόπο, αντικειμενικά και ελέγξιμα, δεν μπορούν να αποτελούν τα δεδομένα για τον προσδιορισμό και επιμερισμό της εισφοράς των Δήμων προς το ΦοΔΣΑ.

Ε) Τέλος, το Η.Μ.Α. δεν αποτελεί αξιόπιστη πηγή για την χρήση στοιχείων αφού τα στοιχεία ποσοτήτων που καταχωρούνται σε αυτό, προέρχονται από ΟΤΑ ή ΦοΔΣΑ χωρίς καμία δυνατότητα διασταύρωσης- επιβεβαίωσης.
Αλλά και τα στοιχεία που δεν θα καταχωρούνται στο Η.Μ.Α. αλλά θα απαιτούνται προκειμένου να συνταχθεί ο κανονισμός τιμολόγησης βάση όσα ειδικά ορίζονται στο αρ. 4 του σχεδίου ΚΥΑ, θα γνωστοποιούνται στο ΦοΔΣΑ από κάθε Δήμο με δήλωση, τα στοιχεία της οποίας δεν είναι δυνατό να ελεγχθούν.
Με αυτό τον τρόπο δημιουργείται μια πλήρως αναξιόπιστη βάση δεδομένων, τα οποία θα αντληθούν από τους ΦοΔΣΑ προκειμένου να συνταχθεί ο προτεινόμενος κανονισμός τιμολόγησης.
Ένας τέτοιος κανονισμός τιμολόγησης είναι απολύτως αδύνατο να υποστηριχθεί, σε περίπτωση αμφισβήτησής του από Δήμο που θα δει να αυξάνεται η δική του εισφορά και να μειώνεται η εισφορά άλλων Δήμων, με την επίκληση στοιχείων μη επαληθεύσιμων.
Προς αποφυγή όλων των ανωτέρω, ο Κανονισμός Τιμολόγησης θα πρέπει να βασίζεται σε απολύτως μετρήσιμα και μη επιδεχόμενα αμφισβήτησης στοιχεία και τέτοια είναι μόνο τα στοιχεία των διατάξεων ζύγισης. Τα στοιχεία αυτά θα αφορούν αποκλειστικά σε εγκαταστάσεις την διαχείριση των οποίων έχει ο ΦοΔΣΑ.

Γενικές διαπιστώσεις – προτάσεις:

Ο ΦΟΔΣΑ ΚΜ έχει ως βασική θέση, όπως άλλωστε έχουμε διατυπώσει σε διαφορετικές ευκαιρίες μας, την ανάγκη μείωσης της ταφής και την εφαρμογή ανώτερων ιεραρχικά τεχνολογιών Διαχείρισης Αποβλήτων που θα συνεισφέρουν στην εφαρμογή του μοντέλου της Κυκλικής Οικονομίας. Άλλωστε πέρα από την εφαρμογή βήμα -βήμα του υφιστάμενου ΠΕΣΔΑ (ήδη ξεκινά εντός Φλεβάρη η δοκιμαστική λειτουργιά του Εργοστασίου Σερρών και έχουν ήδη υπογραφεί οι συμβάσεις μελετών των δυο ΜΕΑ Ανατολικού και Δυτικού τομέα), έχει εκφράσει και την πρόταση του «ΕΓΝΑΤΙΑ Διαχείρισης Υπολειμμάτων» για το 2035, συμβαδίζοντας απολύτως με τις αναθεωρημένες οδηγίες (Ιούνιος 2018) για τα απόβλητα της ΕΕ.
Με αυτά τα δεδομένα δεν θα μπορούσαμε παρά να αναγνωρίσουμε τις προθέσεις των υπό συζήτηση ρυθμίσεων αφού κινούνται προς τη θετική κατεύθυνση. Εντούτοις πιστεύουμε ότι αυτές πρέπει να επεκταθούν για την επίτευξη του ρυθμού αλλαγής που χρειάζεται η χώρα.
Η εν λόγω πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ είναι στην κατεύθυνση αυτή καθώς συμβαδίζει με την ιεράρχηση της διαχείρισης αποβλήτων, ενθαρρύνοντας -μέσω νέων οικονομικών εργαλείων – την αποτροπή και δραστική μείωση της ταφής.
Οι δύο νέες ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ, που τροποποιούν την τιμολογιακή πολιτική των ΦοΔΣΑ με έμμεσο στόχο και τα δημοτικά τέλη και ενισχύουν την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία και οι οποίες τέθηκαν σε διαβούλευση, φαίνεται να κινούνται με βάση το ευρωπαϊκό θεσμικό πλαίσιο, στηριζόμενες στην αρχή «ο ρυπαίνων πληρώνει».
Οι προτεινόμενες αλλαγές στην τιμολογιακή πολιτική των στερεών αποβλήτων, που αποφασίστηκαν σε συνεργασία με τη ΓΓ Συντονισμού και Διαχείρισης Αποβλήτων του ΥΠΕΣ, συνδέονται με τον νέο νόμο για την ανακύκλωση (ν. 4496/2017), τις διατάξεις για τον εκσυγχρονισμό λειτουργίας των Φορέων Διαχείρισης Στερεών Αποβλήτων (ν. 4555/2018), το Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων και το Εθνικό Στρατηγικό Σχέδιο Πρόληψης Δημιουργίας Αποβλήτων.
Και ενώ η νέα νομοθεσία προβλέπει την δημιουργία κινήτρων για τη μείωση των αποβλήτων και την ενδυνάμωση της ανακύκλωσης, σε συνάρτηση με την απόδοση της διαλογής στην πηγή, την εκτροπή οργανικών αποβλήτων από την ταφή, τη συλλογή αποβλήτων συσκευασιών ανά κάτοικο και την πραγματοποιηθείσα ανακύκλωση με την δημιουργία οικονομικών κίνητρων για ΟΤΑ Α’, πολίτες και επιχειρήσεις, παρόλα αυτά δεν δίνει λύση στο αρχικό βασικό πρόβλημα των ΟΤΑ Α΄ βαθμού για την οργάνωση των δράσεων και παρεμβάσεων για την οργάνωση και εκτέλεση της παρεχόμενης υπηρεσίας σε συνάρτηση της διαλογής στην πηγή, την εκτροπή οργανικών αποβλήτων από την υγειονομική ταφή, την συλλογή αποβλήτων συσκευασίας ανά κάτοικο και
την πραγματοποιηθείσα ανακύκλωση σε σχέση με τους στόχους των α’ βαθμού ΟΤΑ.
Κρίνεται αναγκαίο λοιπόν να υπάρξει σχετική πρόβλεψη του ΥΠΕΝ για χρηματοδότηση των α’ βαθμού ΟΤΑ για πρόσληψη αναγκαίου προσωπικού και ενίσχυση των χρηματοδοτικών εργαλείων, ώστε να υπάρξουν πόροι για την οργάνωση και προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού προς ενίσχυση της ανακύκλωσης και ιδιαίτερα ενισχύοντας την συλλογή στην πηγή.
Επιπλέον η καταγραφή των πιστοποιημένων στοιχείων που καταγράφονται στο Ηλεκτρονικό Μητρώο Αποβλήτων (ΗΜΑ) δέον είναι να διασφαλιστεί με τις απαραίτητες δικλείδες για την αντικειμενικότητα τους. (Άρθρο 4, παρ. 4).
Στο πλαίσιο δε της διαβούλευσης, παραθέτουμε τις παρακάτω απόψεις μας.

Αρ. 3 «Γενικοί κανόνες τιμολόγησης»
παρ.4 «Για τον υπολογισμό των συνολικών εισφορών ενός ΟΤΑ καθώς και της ενιαίας τιμής αναφοράς θα χρησιμοποιούνται οι ακόλουθοι μαθηματικοί τύποι:»

Παρατηρείται μια πολυπλοκότητα στον υπολογισμό του κόστος (ευρώ ανά τόνο) για τις επιμέρους μονάδες λειτουργίας στην περίπτωση τιμολόγησης της διαχείρισης ανά μονάδα λειτουργίας.
Κρίνεται αναγκαίο να υπάρξουν διευκρινιστικές διατάξεις με επεξηγηματικό χαρακτήρα (πιθανόν και σχετικό παράδειγμα εφαρμογής) που θα δίνουν οδηγίες στις κατευθύνσεις εφαρμογής των εν λόγω αλγορίθμων .

• Αρ. 3 «Γενικοί κανόνες τιμολόγησης»
παρ.5 «…Τα τιμολόγια των υπηρεσιών των ΦΟΔΣΑ και οι αντίστοιχοι συντελεστές διαβάθμισης αναλύονται στον πίνακα:»

Στο ετήσιο κόστος διαχείρισης των ΦΟΔΣΑ, συμπεριλαμβάνεται και το κόστος λειτουργίας των ΣΜΑ.
Κρίνεται λοιπόν αναγκαίο να περιγράφεται με σαφήνεια ένα μοντέλο προσδιορισμού του τέλους χρήσης των ΣΜΑ ανά τόνο (tn). Κατά συνέπεια θα είναι δυνατόν, να καθοριστεί ο τρόπος επιμερισμού του κόστους λειτουργίας των ΣΜΑ, μέσα από τον αλγόριθμο υπολογισμού της ενιαίας τιμής αναφοράς μόνο για τους ΟΤΑ α’ βαθμού, που κάνουν χρήση τους ΣΜΑ αρμοδιότητας των ΦΟΔΣΑ (μετά την εφαρμογή του Ν4555/18 – ΚΛΕΙΣΘΕΝΗΣ Ι ,δύνεται η δυνατότητα οι α’ Ο.Τ.Α. να υλοποιούν και να λειτουργούν τους ΣΜΑ, μέχρι κατηγορίας Β’, γεγονός που απαλλάσσει τους ΦΟΔΣΑ από το σχετικό κόστος)

ΘΕΣΕΙΣ ΦΟΔΣΑ Ν.ΗΛΕΙΑΣ

Στο πλαίσιο της διαβούλευσης για τον κανονισμό τιμολόγησης των ΦΟΔΣΑ και την περιβαλλοντική εισφορά, ο ΦΟΔΣΑ του Νομού Ηλείας, θεωρεί ότι οι 2 αυτές ρυθμίσεις συμβάλλουν στην δημιουργία κινήτρων – αντικινήτρων για την ολοκληρωμένη διαχείριση ΑΣΑ με βάση την ιεραρχία διαχείρισης που πρέπει να ενθαρρύνει την πρόληψη, διαλογή στην πηγή και να αποθαρρύνει την υγειονομική ταφή. Αυτή η προσέγγιση είναι συμβατή και με την Ευρωπαική Πολιτική για την Κυκλική Οικονομία.

Ο ΦΟΔΣΑ και οι Δήμοι του Νομού Ηλείας, πέρασαν από την εποχή των χωματερών στην εποχή των σύγχρονων εγκαταστάσεων ολοκληρωμένης διαχείρισης καθώς ήδη λειτουργεί την προσωρινή Μονάδα Μηχανικής Ανακύκλωσης και Κομποστοποίησης στις εγκαταστάσεις του ΧΥΤΥ Ηλείας καθώς αναμένεται σύντομα η υπογραφή σύμβασης για την κατασκευή της οριστικής λύσης της Μονάδας Επεξεργασίας Αποβλήτων Νομού Ηλείας(ΜΕΑ Ν. ΗΛΕΙΑΣ). Με τις ανωτέρω υποδομές λύνονται τα πιεστικά θέματα επεξεργασίας και ταφής και υπάρχει πλέον η δυνατότητα να προωθηθούν από ΦΟΔΣΑ και Δήμους δράσεις διαλογής στην πηγή για βιοαπόβλητα ( καφέ κάδοι) και πράσινα σημεία.

Aναφορικά με τον κανονισμό τιμολόγησης των ΦΟΔΣΑ και την περιβαλλοντική εισφορά κυκλικής οικονομίας , θα συμβάλλει θετικά στις μελλοντικές δράσεις του ΦΟΔΣΑ Ν. Ηλείας. Ειδικότερα με τις νέες ρυθμίσεις του ΥΠΕΝ :
Α) Καθορίζεται η νέα τιμολογιακή πολιτική των ΦΟΔΣΑ σύμφωνα με την προτεινόμενη ΚΥΑ καθορίζεται στη βάση της επίτευξης των στόχων της ολοκληρωμένης διαχείρισης των ΑΣΑ και της κυκλικής οικονομίας, λαμβάνοντας υπόψη τις γεωγραφικές και πληθυσμιακές, κοινωνικές και οικονομικές ιδιαιτερότητες των Ο.Τ.Α. βάσει του ν. 4555/2018 . Καθορίζεται από τις αρχές «ο ρυπαίνων πληρώνει» και της ανταποδοτικότητας – διαφάνειας καθώς και την δημιουργία κινήτρων για τη μείωση του όγκου και της επικινδυνότητας των αποβλήτων και της ανακύκλωσης – ανάκτησής τους.

Β) Καταργείται το ειδικό τέλος ταφής ( άρθρο 43 του ν. 4042/2012 ), καθώς είχε αποκλειστικά αποτρεπτικό χαρακτήρα με υπέρμετρο κόστος (35 euro/tn έως 60 euro/tn) και δεν προβλεπόταν να χρησιμοποιηθεί για την χρηματοδότηση δράσεων κυκλικής οικονομίας .
Στην θέση αυτού του τέλους θεσμοθετείται η περιβαλλοντική εισφορά κυκλικής οικονομίας ως εργαλείο για την χρηματοδότηση δράσεων κυκλικής οικονομίας μέσω της αποτροπής της ταφής . Το εύλογο ύψος 10 euro/tn για το πρώτο χρόνο εφαρμογής , το οποία μειώνεται στο ύψος των 6,5 euro/tn και 3,5 euro/tn ανάλογα με τον βαθμό προόδου ( ΑΕΠΟ και νομική δέσμευση εκτέλεσης έργου αντίστοιχα) και η αποκλειστική του χρήση για δράσεις κυκλικής οικονομίας συμβάλλει τόσο στην επιτάχυνση των διαδικασιών εκτέλεσης των έργων ΠΕΣΔΑ όσο και στην δημιουργία νέου χρηματοδοτικού εργαλείου για δράσεις κυκλικής οικονομίας.

Για την σωστή εφαρμογή των ανωτέρω ρυθμίσεων από τους ΦΟΔΣΑ και τους Δήμους , θα πρέπει να :
1. Αφορούν στους προυπολογισμούς Δήμων και ΦΟΔΣΑ του επόμενου έτους 2020 , δεδομένου του εγκεκριμένου οικονομικού προγραμματισμού του 2019.
2. Συνδυάζονται με αύξηση των χρηματοδοτικών πόρων ( ΕΣΠΑ αλλά και ΣΣΕΔ) για την διαλογή στην πηγή εντός του 2019.
3. Αποδίδονται οι πόροι της περιβαλλοντικής εισφοράς για δράσεις κυκλικής οικονομίας αναλογικά στους ΟΤΑ/ μέλη των ΦΟΔΣΑ.