Με την παρούσα απόφαση αποσκοπείται:
- α) η πρόσθετη διασφάλιση των περιβαλλοντικών μέσων και παραμέτρων και η αρμονική ένταξη των Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ) στο περιβάλλον, με την εξειδίκευση και συμπλήρωση των τεχνικών και λοιπών λεπτομερειών των κριτηρίων χωροθέτησης των έργων ΑΠΕ του Ειδικού Πλαισίου Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης (Άρθρο 16 της ΚΥΑ 49828/03.12.2008 ΦΕΚ 2464Β/2008), σε εφαρμογή της παρ. 5 του άρθρου 9 του Ν. 3851/2010.
- β) η πληρέστερη αντιμετώπιση των συνολικών, αθροιστικών και συνεργιστικών επιπτώσεων ΜΥΗΕ που πρόκειται να εγκατασταθούν στο ίδιο υδατόρευμα και στους συμβάλλοντες αυτού κλάδους.
- γ) η αποφυγή δυσανάλογου μήκους εκτροπών φυσικής κοίτης των υδατορευμάτων από την υλοποίηση ΜΥΗΕ, σε σχέση με την αποδιδόμενη ισχύ αυτών, και προκειμένου να επιτυγχάνεται ο σκοπός του ΕΠΧΣΑΑ – ΑΠΕ όπως καθορίζεται στην παράγραφο 1β του άρθρου 1 αυτού, δηλαδή η δημιουργία εγκαταστάσεων ΑΠΕ, σύμφωνα με τις αρχές της βιωσιμότητας και της αρμονικής ένταξης τους στο φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον,
Πρέπει να τονιστεί πως πέρα από την προφανή μεταφορά πλούτου από τους πολλούς στους λίγους, ο τρόπος με τον οποίο έχει στηθεί η αγορά ενέργειας από ΑΠΕ στην χώρα έχει όντως δραματικές αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον και όχι μόνο. Οι μελέτες περιβαλλοντικών επιπτώσεων ανατίθενται και χρηματοδοτούνται από τους επενδυτές και τις κατασκευαστικές, και φυσικά είναι τουλάχιστον ανεπαρκείς. Ο κρατικός μηχανισμός είναι λειψός στο σώμα και την ψυχή, και αδυνατεί να επιβλέψει και να επιβάλλει τους όποιους περιβαλλοντικούς όρους προβλέπονται κατά την κατασκευή και λειτουργία των έργων ΑΠΕ. Η νομοθεσία και οι κανονισμοί που ρυθμίζουν αυτή την αγορά μέχρι τώρα, μοιάζουν να έγιναν από ανθρώπους που δεν είχαν την παραμικρή γνώση και ευαισθησία απέναντι στη φύση, και μόνο τους μέλημα ήταν να καταστήσουν την αγορά ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές όσο πιο συμφέρουσα για επενδύσεις γίνεται, ώστε να αναπτυχθεί γρήγορα και μαζικά (μέχρι να πιάσει οροφή λόγω κοινωνικού κόστους), και φυσικά τα κεφάλαια να είναι εξασφαλισμένα και (πολύ) αποδοτικά.
Ορίστε λοιπόν τι σημαίνει μέχρι τώρα η κατασκευή ενός ΜΥΗΣ στην Ελλάδα: Μέσα σε ορεινά και ημιορεινά ανέγγιχτα απ’ τον άνθρωπο, ολοζώντανα και εξαιρετικής ομορφιάς ρέματα, μπουλντόζες χαράζουν δρόμους χιλιομέτρων εκεί που βολεύει περισσότερο, ώστε να τοποθετηθεί ένας υπόγειος αγωγός που θα παροχετεύει το νερό του ρέματος από το φράγμα υδροληψίας στον σταθμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος. Πέρα από την καταστροφή που κάνουν τα βαριά μηχανήματα, και οι κατασκευαστικές εργασίες γενικότερα, σε παρθένα σχεδόν οικοσυστήματα και τοπία, το ενδιάμεσο τμήμα του ρέματος από την υδροληψία μέχρι το σταθμό παραγωγής αφήνεται να λειτουργήσει καθ’ όλη σχεδόν τη διάρκεια του έτους με το 30% του νερού που υπό κανονικές συνθήκες έχει το καλοκαίρι! Κι αυτό βαφτίστηκε «οικολογική παροχή»! Φυσικά με τον τρόπο αυτό επηρεάζεται και το υπόλοιπο ρέμα, αφού η κίνηση των υδρόβιων οργανισμών κατά μήκος του γίνεται δύσκολη, αν όχι αδύνατη.
Ακόμα και το όριο των 20 εκατοστών που κάνει τους μελετητές και τους επενδυτές που συμμετέχουν σ’ αυτή τη διαβούλευση να φρίττουν, σε συνδυασμό μάλιστα με την πλευρική υδροληψία που προτείνει ο φίλος Κουτράκης, είναι αμφίβολο αν μπορεί να εξασφαλίσει μια στοιχειώδη οικολογική συνέχεια του ρέματος. Κι όσο αφορά τους υπολογισμούς που παρατίθενται σ’ αυτή τη διαβούλευση, οφείλω να πώς πως ορισμένοι φίλοι μπερδεύουν τα σύνθετα ορεινά και ημιορεινά ποτάμια οικοσυστήματα με σωλήνες στις ασκήσεις υδραυλικής που έλυναν στο Πολυτεχνείο…
Φυσικά, ο κρατικός μηχανισμός δεν θα μπορέσει να ούτε επιβλέψει, ούτε να επιβάλλει τη σωστή κατασκευή και λειτουργία των ΜΥΗΣ. Κυρία Υπουργέ, οι πιέσεις που ασκούνται από τους φίλους μελετητές και επενδυτές είναι τεράστιες και αφορούν όλες τις βαθμίδες της διοίκησης, από τον απλό υπάλληλο μέχρι συναδέλφους σας υπουργούς. Σ’ αυτό δυστυχώς δεν έχει αλλάξει τίποτα σε σχέση με το παρελθόν, και πρέπει να το γνωρίζετε αυτό. Τα λεφτά είναι πολλά… Μέχρι να καταφέρετε να διορθώσετε τα κακώς κείμενα της δημόσιας διοίκησης, τα ορεινά και ημιορεινά ποτάμια οικοσυστήματα της χώρας μας θα έχουν θυσιαστεί στο βωμό του κέρδους και της «πράσινης ανάπτυξης».
Ας απαιτήσουν λοιπόν οι φίλοι μελετητές (μηχανολόγοι, χημικοί και πολιτικοί μηχανικοί) και οι επενδυτές, που τόσο κόπτονται για το κοινό καλό και την προστασία του περιβάλλοντος, να εφαρμοστεί το εξής: Η Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων να περιλαμβάνει σχέδιο επιστημονικής παρακολούθησης καίριων βιοτικών και αβιοτικών παραμέτρων του υδατορέματος. Η επιστημονική παρακολούθηση πρέπει φυσικά να διαρκέσει κάποια χρόνια ώστε να προσδιοριστούν και να εκτιμηθούν οι διακυμάνσεις των παρακολουθούμενων παραμέτρων. Λόγω της αδυναμίας των Υπηρεσιών, και λόγω του ότι δεν είναι δυνατόν να επαναπαυόμαστε στο λόγο των επενδυτών (οι οποίοι επιδιώκουν το μέγιστο κέρδος) και των μελετητών (οι οποίοι πληρώνονται από τους επενδυτές), η εποπτεία της ορθής εφαρμογής του Σχεδίου Επιστημονικής Παρακολούθησης πρέπει να ανατεθεί σε ΜΚΟ ή σε Πανεπιστήμια. Σε περίπτωση που μετά τη λειτουργία του έργου διαπιστωθεί περιβαλλοντική υποβάθμιση από οποιοδήποτε κρατικό ή μη φορέα, η άδεια λειτουργίας του έργου θα αναστέλλεται και θα διώκονται ποινικά τόσο οι μελετητές όσο και οι επενδυτές ώστε να αποκαταστήσουν την περιβαλλοντική ζημία. Και φυσικά, τα ίδια πρόσωπα δεν θα έχουν στο εξής το δικαίωμα ούτε να υπογράψουν περιβαλλοντική μελέτη, ούτε να συμμετέχουν σε εταιρεία κατασκευής και εκμετάλλευσης έργων ΑΠΕ. Τέρμα στον εφιάλτη των περιβαλλοντικών μελετών του ποδαριού και των copy-paste! Και αν πραγματικά ενδιαφερόμαστε ώστε να κάνουμε τη μικρότερη δυνατή ζημιά, όλες οι κατασκευαστικές εργασίες πρέπει να γίνονται με ιδιαίτερη προσοχή και με χρήση ελαφρών μηχανημάτων τύπου Bobcat αποκλειστικά. Στο κάτω κάτω πρέπει να αποφευχθεί ο κατακερματισμός των βιοτόπων…
Τέλος, αν ως οργανωμένη κοινωνία θέλουμε πραγματικά να αντιδράσουμε στην κλιματική αλλαγή και την οικονομική ύφεση, ας το κάνουμε με συλλογική ευθύνη και συλλογικό πολυδιάστατο όφελος. Ας οραματιστούμε και ας δημιουργήσουμε μια ανατροφοδοτούμενη αγορά οικιακά παραγόμενης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, επιδιώκοντας ταυτόχρονα μείωση της κατανάλωσης και ορθολογικότερη χρήση της. Αυτή είναι μια πολιτική που κατά τη γνώμη μου προσφέρει ανάπτυξη και εργασία σε πολύ κόσμο, δεν εδράζεται στα αποτυχημένα μοτίβα επιχειρηματικού κέρδους και οικονομικής μεγέθυνσης του παρελθόντος (που οδήγησαν στην κατάσταση που ζούμε και θα ζούμε τα επόμενα χρόνια), προσφέρει την ευκαιρία για «παράπλευρα οφέλη», και ταυτόχρονα βελτιώνει πολλά κακώς κείμενα που προκαλούν μεγάλα προβλήματα.
Στο κλείσιμο της Δημόσιας Διαβούλευσης ο Σύνδεσμος μας θέλει να ευχαριστήσει για μια ακόμη φορά την Κα Υπουργό Τίνα Μπιρμπίλη και τον Κο Υφυπουργό Κο Μωραίτη για την δυνατότητα που δόθηκε σε φορείς και πολίτες να εκφράσουν απόψεις και προτάσεις για τα ΜΥΗΕ και τα κριτήρια χωροθέτησης τους. Θεωρούμε ότι η ποιότητα και η ποσότητα των παρεμβάσεων δικαιολόγησαν απόλυτα την ανάγκη της δημόσιας διαβούλευσης.
Στην παρέμβαση μας της 20/08/10 στο κλείσιμο της διαβούλευσης (πριν την παράταση της) εμπεριστατωμένα τοποθετηθήκαμε στο Σχέδιο Υπουργικής Απόφασης και κάναμε τις προτάσεις μας. Θεωρούμε ότι είναι ρεαλιστικές, βασίζονται στην ανάγκη ανάπτυξης των ΜΥΗΕ στα πλαίσια του Εθνικού Στόχου για το 20-20-20 και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής σε αρμονία με την προστασία του ποτάμιου οικοσυστήματος στις θέσεις που χωροθετούνται.
Η ανάγκη απόσυρσης του αντιεπιστημονικού, αυθαίρετου, σχεδίου Υπουργικής απόφασης που σε καμιά περίπτωση δεν αποτελεί «συμπλήρωση και εξειδίκευση» του Ειδικού Χωροταξικού αλλά πλήρη ανατροπή του, λειτουργώντας ως «τυφλοσούρτης» χωρίς όμως καμιά επιστημονική προσέγγιση, που δεν δημιουργεί κριτήρια αντιμετώπισης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων ανάλογα με τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε υδρολογικής λεκάνης και υδατορεύματος ( πιθανός εμπλουτισμός, πηγαίες εκφορτίσεις, γεωλογικά χαρακτηριστικά, σε περίπτωση ύπαρξης ιχθυοπανίδας το είδος της, κ.λ.π.) είναι επιτακτική.
Αποφύγαμε να σχολιάσουμε στα πλαίσια της διαβούλευσης ιδιαίτερα κάποιες μονομερείς παρεμβάσεις , που δεν αντιμετωπίζουν το ζήτημα συνολικά αλλά «ετσιθελικά» χωρίς να παίρνουν υπ’ όψιν ότι η ουσιαστική εξέταση των ζητημάτων που αφορούν την ανάπτυξη ΜΥΗΕ εντός ενός υδατορεύματος είναι σύνθετο θέμα πολλών επιστημών ( υδρολογίας, γεωλογίας, βιολογίας, τεχνικών επιστημών, δασολογίας κ.λ.π.). Αντίθετα προτείναμε την μόνη ορθή, κατά την άποψη μας, διαδικασία που πραγματικά μπορεί να δώσει λύση στο ζήτημα ( προτείνοντας τρόπο υπολογισμού και διατήρησης της οικολογικής παροχής, που είναι το πραγματικά ζητούμενο) : Την δημιουργία διεπιστημονικής επιτροπής, όπως είχε προταθεί στην παρέμβασης μας της 20/08, που θα εξετάσει το ζήτημα βασισμένη στην διεθνή εμπειρία και στα τυχόν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των υδατορευμάτων στην χώρα μας. Και μετά την ολοκλήρωση των πορισμάτων της επιτροπής να συζητηθούν σε δημόσιο διάλογο τα πιθανά επιπλέον κριτήρια χωροθέτησης για τα ΜΥΗΕ., που να ισχύσουν για τις αιτήσεις για άδεια παραγωγής από εκεί και πέρα.
Μέχρι τότε να προχωρήσουν απρόσκοπτα και γρήγορα οι περιβαλλοντικές αδειοδοτήσεις των ΜΥΗΕ που εκκρεμούν εδώ και πάνω απο 1,5 χρόνο αυθαίρετα στα συρτάρια της ΕΥΠΕ με το ισχύον καθεστώς που σε καμιά περίπτωση δεν είναι «χαλαρό» η σε βάρος της προστασίας του περιβάλλοντος ( αρκεί να τηρούνται οι νόμοι που υπάρχουν) με την ανάγκη άμεσης αλλαγής της περιβαλλοντικής κατηγοριοποίησης της συντριπτικής πλειοψηφίας των ΜΥΗΕ από Α1 σε Α2 ( όπως έχει προταθεί συγκεκριμένα). Να αντιμετωπιστούν στα πλαίσια της ΕΥΠΕ με συναίνεση οι «ακραίες» αιτήσεις ( έργα μικρότερα των 300 kW με 6000 m εκτροπής κ.λ.π.) που αποτελούν ελάχιστες εξαιρέσεις, χωρίς ανάγκη άμεσης ιδιαίτερης νομοθετικής ρύθμισης.
Τέλος με βάση το γεγονός ότι τα ΜΥΗΕ είναι έργα καθαρά περιβαλλοντικά και ως τέτοια πρέπει να αντιμετωπίζονται, με βάση :
– την μέχρι σήμερα εμπειρία στον Ελλαδικό χώρο
– την Ευρωπαϊκή εμπειρία
– την συγκεντρωμένη εξειδικευμένη επιστημονική γνώση
– την κατάδειξη της αντιεπιστημονικότητας και αυθαιρεσίας και των πρακτικών αποτελεσμάτων του «μαθηματικού τύπου» και ανεφάρμοστων ρυθμίσεων ( 20 cm βάθος σε κάθε σημείο της κοίτης)
– την οικονομική θέση της χώρας μας
– την παγκόσμιας οικονομική ύφεση
– τον αυξανόμενο ρυθμό ανεργίας
– την αναγκαιότητα για επιτάχυνση της ανάπτυξης μέσω πράσινων μικρομεσαίων επενδύσεων
– την ανάγκη για αναστροφή της κλιματικής αλλαγής
βοηθήστε τα ΜΥΗΕ να υλοποιηθούν . Τόσο στον σχεδιασμό τους, όσο και κατά τη φάση λειτουργίας τους είναι διαθέσιμα όλα τα περιβαλλοντικά εργαλεία για μείωση των τυχόν περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Ενδεικτικά αναφέρεται το διεθνές περιβαλλοντικό πρότυπο ISO14001. Εξ’ άλλου οι εταιρίες που επενδύουν στον κλάδο και οι μελετητές έχουν αποδεδειγμένα περιβαλλοντική ευαισθησία και δε πρέπει να «δαιμονοποιείται» ιδιαίτερα από την Πολιτεία ένας βασικός μοχλός της πράσινης ανάπτυξης ιδιαίτερα στο όνομα προσωπικών αυθαίρετων ιδεοληψιών.
Είμαστε κάθε στιγμή στην διάθεση σας για την προώθηση της ανάπτυξης των ΑΠΕ και ιδιαίτερα των ΜΥΗΕ συμβάλλοντας από την μεριά μας στην προώθηση της κυβερνητικής πολιτικής που βασίζεται στην πράσινη ανάπτυξη.
Σχετικά με την υπό έκδοση υπουργική απόφαση περί λειτουργίας Υδροηλεκτρικών σταθμών.
Η ανάγκη για την αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, ως κύριος τρόπος μείωσης της παραγωγής από επιβαρυντικές για το περιβάλλον μεθόδους έχει αναγνωριστεί από το σύνολο των εμπλεκόμενων πλευρών αλλά και της κοινωνίας. Άλλωστε εκτός από την πραγματική ανάγκη για την προστασία του περιβάλλοντος αποτελεί και νόμιμη υποχρέωση της Ελληνικής πολιτείας προς τη διεθνή κοινότητα. Ήδη από χρόνια έχει θεσμοθετηθεί στην Ελλάδα νομοθεσία που ορίζει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειες, συγκαταλέγοντας σ΄ αυτές και τα ΜΥΗΕ και ορίζει χορήγηση άδειας, εγκατάστασης και λειτουργίας των.
Στα πλαίσια της νομοθεσίας αυτής αφενός μεν έχουν εκδοθεί ήδη αρκετές άδειες και λειτουργούν ΜΥΗΕ αφετέρου δε, έχουν εκπονηθεί πολύ περισσότερες μελέτες και έχουν υποβληθεί οι αντίστοιχες αιτήσεις αδειοδότησης , διαδικασία με σοβαρό κόστος.
Μεταξύ των μεθόδων παραγωγής ηλεκτρισμού από ανανεώσιμες πηγές, τα ΜΥΗΕ είναι τα πιο ευνοϊκά για την ελληνική οικονομία λόγω μεγάλης προστιθέμενης αξίας (το μεγαλύτερο μέρος του εξοπλισμού κατασκευάζεται στην Ελλάδα) και χρόνου ζωής (υπερβαίνει τα 50 χρόνια).
Μέσα σ΄ αυτές τις συνθήκες το πλειοψηφούν στη Βουλή σήμερα κόμμα προέβαλλε την πράσινη ενέργεια όχι μόνο ως μέσο αναγκαίο για την προστασία του περιβάλλοντος αλλά και ως μοχλό γενικότερης οικονομικής ανάπτυξης . Τέθηκε λοιπόν προεκλογικά με πανηγυρικό τρόπο και ψηφίστηκε από τον ελληνικό λαό η διεύρυνση και εξάπλωση της χρήσης Α.Π.Ε. και ασφαλώς το Ελληνικό Σύνταγμα δεν προσδίδει νομική δέσμευση σε προεκλογικές εξαγγελίες. Ο λαός ψηφίζει κόμματα και βουλευτές, δηλαδή πρόσωπα νομικά και φυσικά. Η Βουλή όμως δίνει ψήφο εμπιστοσύνης σε συγκεκριμένες προγραμματικές δηλώσεις και ψηφίζει συγκεκριμένους νόμους.
Έτσι λοιπόν και στις εξοπλισμένες με ψήφο εμπιστοσύνης της Βουλής προγραμματικές δηλώσεις που δεσμεύουν νομικά αλλά και στον πρόσφατα ψηφισθέντα νόμο για τις Α.Π.Ε. διατυπώνεται η ανάγκη διεύρυνσης και εξάπλωσης της χρήσης των. Τα ΜΥΗΕ παραμένουν και με το νέο νόμο μια από τις βασικές μορφές Α.Π.Ε. που πρέπει να διευρυνθεί και εξαπλωθεί η χρήση τους.
Το νομικό καθεστώς της χώρας έχει δημιουργήσει το νομικό εργαλείο της Διοικητικής Πράξης Κανονιστικού Περιεχομένου ώστε να εκτελείται και να προσαρμόζεται ένας νόμος χωρίς τις χρονοβόρες διαδικασίες της Βουλής.
Τέτοιες είναι και οι υπουργικές αποφάσεις που εκτελούν και εξειδικεύουν έναν νόμο, οι οποίες έχουν ουσιαστικά ισχύ νόμου και η νομιμότητά τους εξαρτάται κυρίως από δύο προϋποθέσεις.
Η πρώτη προϋπόθεση είναι να υπάρχει διάταξη νόμου που έχει ψηφιστεί από την Βουλή και χορηγεί στον εκάστοτε Υπουργό την ρητή εξουσιοδότηση να προβεί στην έκδοση κανοστικού διατάγματος / Υπουργικής απόφασης.
Η δεύτερη προϋπόθεση είναι με την υπουργική απόφαση να επιτυγχάνεται η εκτέλεση και εφαρμογή του νόμου και όχι να μειώνεται η ισχύς του. Διότι στην τελευταία περίπτωση έχουμε έμμεση κατάργηση του νόμου χωρίς την σύμφωνη γνώμη της Βουλής. Και στην περίπτωση λοιπόν της υπό διαβούλευση υπουργικής απόφασης, η νομιμότητα της θα κριθεί και από τις παραπάνω δύο προϋποθέσεις.
Έχει ο Υπουργός εξουσιοδότηση να περιορίζει το πεδίο εφαρμογής του νόμου σε στενότερα πλαίσια από το προηγούμενο νομοθετικό καθεστώς, όταν σκοπός του νόμου είναι η διεύρυνση και εξάπλωση χρήσης Α.Π.Ε.;
Είναι η συγκεκριμένη υπουργική απόφαση νόμιμη διότι επιδιώκει την εφαρμογή του νόμου ή παράνομη διότι καταστρατηγεί;
Πέρα από τις εύλογες υποψίες για αδιαφανή κίνητρα και σκοπιμότητες των εμπνευστών της προς διαβούλευση απόφασης, η τυπική και ουσιαστική νομιμότητά της ελέγχεται και δικαστικά.
Πρέπει να τονιστεί ότι η περιβαλλοντική αδειοδότηση των ΜΥΗΕ έχει παγώσει για χρονικό διάστημα όχι απλά κάποιων μηνών αλλά ολόκληρων ετών που φτάνουν έως και τα τρία χρόνια. Την πραγματικότητα αυτή την έχουμε επισημάνει και έχουμε προτείνει λύσεις με σχετικά έγγραφά μας που έχουμε καταθέσει στις αρμόδιες αρχές πολύ πριν την έκδοση του νέου νόμου, στον οποίο κάποια από αυτά ελήφθησαν υπόψη.
Η έκδοση της συγκεκριμένης ΥΑ και οι επιμέρους διατάξεις της, γεννούν τα εξής ερωτήματα:
– Αφού πριν δυόμισι χρόνια (Ιανουάριος 2008) είχε τεθεί υπό διαβούλευση το σχέδιο χωροταξικού σχεδιασμού για τα έργα ΑΠΕ και είχαν μελετηθεί τα ειδικά κριτήρια για την χωροθέτηση όλων των έργων αυτών συμπεριλαμβανομένων και των ΜΥΗΕ και είχε εκδοθεί η σχετική ΚΥΑ μετά από 12 μήνες (ΚΥΑ 49828/3.12.2008), όπου στο άρθρο 15 ορίζονται τα ειδικά κριτήρια χωροθέτησης, για ποιο λόγο αυτά επανεξετάζονται και συμπληρώνονται; Και σίγουρα ο λόγος δεν είναι ότι η εμπειρία των τελευταίων δύο ετών στο χώρο αυτό, δημιούργησε την ανάγκη θέσπισης επιπλέον κριτηρίων και προδιαγραφών για την υλοποίηση των ΜΥΗΕ, γιατί ως γνωστόν στο διάστημα αυτό είχε παγώσει η περιβαλλοντική αδειοδότηση των ΜΥΗΕ και κατ΄ επέκταση η υλοποίηση και εφαρμογή νέων έργων, ώστε να υπάρξουν νέα απτά δεδομένα.
– Σε συνέχεια του ανωτέρω ερωτήματος και λόγω της στενής παρακολούθησης της περιβαλλοντικής νομοθεσίας από επαγγελματικό ενδιαφέρον, πρέπει να επισημάνουμε ότι ένα από τα κριτήρια της προτεινόμενης ΥΑ και πιο συγκεκριμένα το κριτήριο της παραγράφου α του άρθρου 3 υπήρχε στο προτεινόμενο σχέδιο του ειδικού πλαισίου χωροταξικού σχεδιασμού για τα έργα ΑΠΕ (Ιανουάριος 2008), το οποίο όμως δεν ενσωματώθηκε στην εκδοθείσα ΚΥΑ 49828/3.12.2008. Και επομένως επανερχόμαστε στο ίδιο ερώτημα: αφού είχε μελετηθεί το συγκεκριμένο κριτήριο και είχε απορριφθεί για ποιο λόγο επανεξετάστηκε χωρίς λογικά να έχουν προκύψει νέα τεκμηριωμένα δεδομένα;
– Επιπλέον, αξίζει να σημειωθεί ότι από την επικοινωνία με τους αρμόδιους υπαλλήλους της ΕΥΠΕ κατά τον τελευταίο ενάμιση χρόνο κατά τη διεκπεραίωση των περιβαλλοντικών μελετών ΜΥΗΕ τις οποίες έχουμε εκπονήσει, έχει προκύψει ότι λαμβανόταν υπόψη αυτό το διάστημα κάποιο κριτήριο που συσχέτιζε την ισχύ του έργου με το μήκος του αγωγού, το οποίο όμως δεν ήταν στη διάθεση του κοινού. Άραγε το κριτήριο αυτό είναι το ίδιο με αυτό που δημοσιεύτηκε στην ΥΑ; Και για ποιο λόγο μετά από δύο σχεδόν χρόνια πρέπει να θεσμοθετηθεί κάτι τέτοιο;
– Για ποιο λόγο το ΥΠΕΚΑ προχώρησε στη σύνταξη νέας ΥΑ για τα ΜΥΗΕ, αφού είχαν αποσταλεί οι βεβαιώσεις από τη ΡΑΕ, βάσει των οποίων σύμφωνα με το Ν. 3851-2010 μπορεί να συνεχιστεί η περιβαλλοντική αδειοδότηση των έργων αυτών με κατάθεση των Μελετών Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων; Γιατί η εν λόγω ΥΑ δεν εξαιρεί τα έργα αυτά μέσω των μεταβατικών διατάξεων; Σημειωτέον ότι η πλειονότητα των έργων αυτών με δεδομένο ότι οι αιτήσεις τους για περιβαλλοντική αδειοδότηση είχαν υποβληθεί σε βάθος έως και τρία χρόνια πίσω θα έπρεπε να είχαν αδειοδοτηθεί προ πολλού αν είχε τηρηθεί η περιβαλλοντική νομοθεσία από τις αρμόδιες υπηρεσίες.
– Από τη στιγμή που υπήρχε πρόθεση τα ΜΥΗΕ να παραγκωνιστούν για ποιο λόγο δεν έγινε εξαρχής στο ψηφισθέν νέον νομοσχέδιο (Ν. 3851-2010) παρά εφευρίσκονται διάφοροι έμμεσοι τρόποι (νέα κριτήρια, τα οποία ίσως δεν είναι και τόσο νέα, μικρό μερίδια στην αγορά ΑΠΕ);
– Ποιος θα αποζημιώσει την πληθώρα των επενδυτών από την κατασπατάληση επενδυτικών κεφαλαίων σε μελέτες και σχεδιασμούς έργων σύννομα με την ισχύουσα νομοθεσία και τα οποία παρέμειναν στα ράφια των αρμόδιων για την αδειοδότησή τους δημόσιων υπηρεσιών για χρόνια μέχρι τη θέσπιση νέων διατάξεων που τελικά τα αποκλείουν;
Σταυρούλα Μπαραφάκα
Χημικός Μηχανικός
TERRA NOVA ΕΠΕ
Περιβαλλοντική Τεχνική Συμβουλευτική
Καισαρείας 39
115 27 Αθήνα
τηλ: 210 7775597
φαξ: 210 7775572
http://www.terranova.gr
Κα Υπουργέ,
Οι σημερινές ανάγκες του πληθυσμού και της βιομηχανίας για ηλεκτρισμό είναι δεδομένες. Πως θα ικανοποιηθούν;
Ικανοποίηση λοιπόν με “πράσινες παραμέτρους”.
Καταρχήν, έχουμε ως δεδομένη την αναγκαία μείωση της λιγνιτικής παραγωγής στη διάρκεια των χρόνων με αναμφίβολες και έντονα κλιμακούμενες αρνητικές επιπτώσεις στο περιβάλλον (43 εκατομμύρια τόνοι διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα κάθε έτος ). Επίσης, δεδομένες είναι και οι ανειλημμένες υποχρεώσεις μας έναντι στην ΕΕ για την επίτευξη της ποσόστωσης των ΑΠΕ.
Με τη ραγδαία ανάπτυξη των Φ/Β πάρκων, προκειμένου να αυξήσουμε το ποσοστό των ΑΠΕ, προκαλούμε, εκτός του τεράστιου οικονομικού κόστους , λόγω της επιδοτήσεως της Kwh, την επικείμενη κατάρρευση της ΔΕΗ . Σημαντικότερο ,όμως ,είναι ότι ίσως μετατρέπουμε τις άλλοτε ανθισμένες ροδακινιές σε τεράστιες αποψιλωμένες εκτάσεις, γεμάτες ηλιοσυλλεκτικά πάνελς, ιδιαίτερα δε, σε μια χώρα με περιορισμένη έκταση.
Η προώθηση των Ανεμογεννητριών, εκτός του υψηλού κόστους κατασκευής, δημιουργεί πολλαπλάσιες και μόνιμες επεμβάσεις στο περιβάλλον, αφού λόγω μεγέθους και αριθμού απαιτείται μεγαλύτερη έκταση. Κάθε ανεμογεννήτρια χρειάζεται 100 τ.μ. τσιμέντο, σε βάθος τουλάχιστον 3 μέτρων. Για κάθε πυλώνα χρειάζεται να πέσουν 500 περίπου κυβικά μέτρα μπετόν. Η επιλογή μάλιστα του τόπου τοποθέτησης τους είναι συνήθως κατα μήκος της κορυφογραμμής των βουνών, καθιστώντας τες απαγορευτικές για την ηπειρωτική Ελλάδα. Σημειώνεται επίσης ότι δεν έχει παρατηρηθεί η συνύπαρξη ανεμογεννητριών και πανίδας.
Για τους παραπάνω λόγους, θεωρώ την υδροηλεκτρική ενέργεια και ειδικότερα τα ΜΥΕ την σημαντικότερη συνεισφορά στη μακροοικονομία από τις ΑΠΕ και με τις μικρότερες παρεμβάσεις στο φυσικό περιβάλλον.
Εμπόδια στην ανάπτυξη των ΜΥΗΕ. Λανθασμένες αντιλήψεις και παραπληροφόρηση
Η ανάπτυξη των ΜΥΗ μειονεκτεί λόγω μιας γενικής αποτυχίας αποδοχής παρόμοιας υποστήριξης με αυτή που δόθηκε για την Ε&ΤΑ και την καινοτομική λειτουργία άλλων μορφών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτό ενδεχομένως συνέβη επειδή:
• Επικρατεί ευρέως η λανθασμένη αντίληψη ότι η τεχνολογία των ΜΥΗΣ είναι ώριμη και πλήρως αναπτυγμένη και ότι επαρκούν από μόνες τους οι δυνάμεις της αγοράς για την εξέλιξή της, οπότε δεν χρειάζεται σημαντική θεσμική παρότρυνση ή υποστήριξη. Για το λόγο αυτό, τα ΜΥΗΣ συνήθως δεν συμπεριλαμβάνονται (ή έχουν ένα ελάχιστο μερίδιο συμμετοχής) στα προγράμματα που έχουν σκοπό να βοηθήσουν άλλα σχήματα ανάπτυξης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Στην πραγματικότητα, τουλάχιστο βραχυπρόθεσμα και σε παγκόσμια κλίμακα, υπάρχει πιθανώς μεγαλύτερο δυναμικό για την ανάπτυξη και βελτίωση των χαμηλότερου κόστους ΜΥΗΣ απ’ ότι για την ανάπτυξη οιασδήποτε άλλης μορφής καθαρής ενέργειας – ωστόσο χρειάζεται υποστήριξη.
• Επικρατεί η λανθασμένη αντίληψη ότι τα ΜΥΗΕ έχουν σημαντικές περιβαλλοντικές επιπτώσεις. Η αλήθεια είναι ότι τα ΜΥΗΕ, όπως και όλα τα έργα, απαιτούν μεταξύ άλλων, σωστό σχεδιασμό, τήρηση των στοιχειώδων κανόνων μέσω των οποίων αποφεύγονται δυσμενείς επιπτώσεις για το περιβάλλον, εξασφάλιση των οικολογικών παραμέτρων και σεβασμό στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής με προσθήκη τυχόν πρόσθετων περιβαλλοντικών όρων, αλλά κυρίως σωστό έλεγχο τήρησης και εφαρμογής των παραπάνω από την πολιτεία.
• Η στροφή που παρατηρείται τελευταία στις ΑΠΕ και στα ΜΥΗΕ ιδιαίτερα, με στόχο την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, δεν είναι αποδεκτή από κάποιους που είτε έχουν άλλα συμφέροντα είτε παρουσιάζονται σαν προστάτες του περιβάλλοντος και της αντίληψης «όχι στην δική μου αυλή». Για να το πετύχουν αυτό έθεσαν μεταξύ άλλων ως στόχο να απαξιώσουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως λύσεις (ή κάποιες συγκεκριμένες ΑΠΕ όπως τα ΜΥΗΕ) με αποτέλεσμα την αμφισβήτηση και την παρουσίασή τους ως η απόλυτη καταστροφή του περιβάλλοντος, παίζοντας παιχνίδια που αφορούν τη ζωή μας και το μέλλον όλων.
Είναι γεγονός είναι ότι τα περισσότερα επιχειρήματα δεν αντέχουν ούτε στην πρώτη αντιπαράθεση αλλά έχουν στόνο μόνο να δημιουργήσουν αρνητικές εντυπώσεις και φόβο σε αυτούς που δεν έχουν ενημερωθεί, ενώ στερούνται τεκμηρίωσης. Επίσης, στερούνται σοβαρότητος και προσομοιάζουν με τις παλιότερες δηλώσεις για τα αιολικά πάρκα περί «στείρωσης των αγελάδων, ραδιενέργειας, πρόκλησης καρκίνου, ερήμωσης του τοποίου, κλπ». Έτσι φτάνουμε στο σημείο να βάλλεται η μικρουδροηλεκτρική ενέργεια στο πιο δυνατό της σημείο, στην περιβαλλοντική της διάσταση. Κι ας υπάρχουν εκατοντάδες μελέτες και αναλύσεις στον κόσμο που αποδεικνύουν ότι τα ΜΥΗΕ είναι η πιο φιλοπεριβαλλοντική πηγή παραγωγής ενέργειας ακόμη και σε σύγκριση με τις άλλες ΑΠΕ.
Αν και τα αυταπόδεικτα ανυπόστατα επιχειρήματα-λασπολογίες που αναφέρθηκαν αποτελούν μύθους και δεν είναι δυνατόν να ληφθούν σοβαρά υπόψη, εντούτοις όμως υπάρχουν και προφανείς απορίες και έλλειψη γνώσης που οφείλουν να απαντηθούν έτσι ώστε να αποτραπεί η καλλιέργεια συκοφαντιών. Γιατί εκεί που απουσιάζει η γνώση και η ενημέρωση βασιλεύει η παραπληροφόρηση.
• Υπήρξε μια τάση ανάπτυξης των ΜΥΗΣ με τον ίδιο ακριβώς τρόπο με τα μεγάλα υδροηλεκτρικά, η οποία οδηγεί σε υψηλές λειτουργικές δαπάνες σχεδιασμού και ενίοτε σε λανθασμένη βελτιστοποίηση των συστημάτων, ώστε να μεγιστοποιείται η απόληψη ενέργειας αντί του να βελτιστοποιείται η οικονομική αποδοτικότητα.
• Υπάρχουν πολλά άλλα θεσμικά εμπόδια, ως αποτέλεσμα κυρίως των δυσκολιών που ανακύπτουν στις περισσότερες χώρες για την απόκτηση άδειας απόληψης νερού από τους ποταμούς, αλλά και λόγω των αντιλήψεων ότι οι υδροηλεκτρικοί σταθμοί μπορεί να επηρεάσουν δυσμενώς το ψάρεμα, την κωπηλασία και άλλες ποτάμιες δραστηριότητες αναψυχής (αν και στην πράξη τα καλά σχεδιασμένα υδροηλεκτρικά συστήματα μπορούν να αποφύγουν την πρόκληση οποιασδήποτε σοβαρής περιβαλλοντικής επίπτωσης στα ψάρια ή αλλού).
• Τέλος, σημειώνεται ότι, μεγάλο μέρος της ευθύνης για την ανάπτυξη των ΜΥΗΣ εναπόκειται σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις οι οποίες στερούνται των προσβάσεων και των μέσων πολιτικής πίεσης που διαθέτουν άλλες βιομηχανίες, όπως των φωτοβολταϊκών ή των αιολικών συστημάτων.
Τα υδροηλεκτρικά είχαν ένα μακροχρόνιο και σημαντικό παρελθόν και πρέπει να έχουν τουλάχιστον ένα εξίσου σημαντικό μέλλον, ειδικότερα εάν ληφθεί υπόψη η αυξανόμενη συνειδητοποίηση ότι απαιτείται η όσο το δυνατό ταχύτερη ανάπτυξη των μεγάλης κλίμακας μεθόδων παραγωγής καθαρής ηλεκτρικής ενέργειας προκειμένου να αποφευχθεί κάποια μορφή κλιματολογικής καταστροφής. Επίσης, προσφέρουν έναν από τους πιο ελπιδοφόρους ενεργειακούς πόρους για την μακροπρόθεσμη βιώσιμη ανάπτυξη πολλών από τις φτωχότερες χώρες του κόσμου.
Αν σκεφτεί κανείς ότι η Ελλάδα λόγω του τοπογραφικού της αναγλύφου, της εδαφικής της διαμόρφωσης και των πλούσιων εναλλαγών της γεωμορφολογίας της, είναι μια χώρα ιδιαίτερα προικισμένη, το ποσοστό εκμετάλλευσης των υδροενεργειακών της προσόντων δεν μπορεί να θεωρείται ικανοποιητικό, τη στιγμή που υπάρχουν τρομέρες δυνατότητες μελλοντικής μικροϋδροηλεκτρικής ανάπτυξης.
Είναι λοιπόν υπαρκτή η μεγάλη πρόκληση να υπάρξει στην Ελλάδα σύντομα αξιοποίηση των μικρών υδροηλεκτρικών έργων τέτοια, που να είναι αντάξια του μεγάλου διαθέσιμου μικροϋδροηλεκτρικού δυναμικού της χώρας μας και που θα συμβάλλει αποφασιστικά στη μείωση του ενεργειακού κόστους και στη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των επιχειρήσεων, οι οποίες εγκαθιστούν συστήματα αξιοποίησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, στη συνολική βελτίωση του ενεργειακού συστήματος της χώρας μέσω της αξιοποίησης εγχώριων, μη εξαντλήσιμων, ενεργειακών πόρων, στη βελτίωση του περιβάλλοντος, στην αποκέντρωση της παραγωγής ενέργειας, με προφανείς θετικές επιπτώσεις στην περιφερειακή ανάπτυξη και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας σε λιγότερο ευνοημένες περιοχές της χώρας.
Σύμφωνα με την «Οικονομική του Περιβάλλοντος» του Δρ. Κουτσερή Ευστάθιου (Γεωπόνος, Χωροτάκτης Περιβάλλοντος, DEA, Διδάκτωρ Χωροταξίας), βασική θεωρητική αρχή επιπτώσεων κάποιου έργου είναι πρώτα η εξέταση του προβλήματος μέσω των εναλλακτικών λύσεων και σεναρίων και κατόπιν η επιλογή της λύσης με το μικρότερο περιβαλλοντικό κόστος. Δηλαδή απλά πρώτα κάνουμε διαλογή και κατόπιν επιλογή και όχι το αντίθετο. Έτσι λειτουργούμε πρώτα θετικά και μετά κανονιστικά –θεσμικά.
Όταν η επιλογή της λύσης βασίζεται σε μοντέλο ή σε μαθηματικό τύπο και μετά αναζητείται η καλύτερη μεθοδολογική εναλλακτική λύση, στην ουσία λειτουργούμε κανονιστικά και εμπειριοκρατικά και εντάσσουμε πλέον κάθε στρατηγική μας στο επιχειρρείν, το οποίο εκφράζεται σήμερα ποικιλοτρόπως από πολλές περιβαλλοντικές οργανώσεις (deep ecologists). Με άλλα λόγια, η δράση μας τότε δεν έχει πλέον κοινωνικό και ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα παραγωγής κοινωνικού οφέλους αλλά οικοκεντρικό και μόνο.
Η αδυναμία της σωστής αξιολόγησης ενός έργου (μέσω και των εναλλακτικών λύσεων, επιβάλει τον προσδιορισμό κριτηρίων ώστε να ταξινομηθούν τα έργα βάσει του μεγέθους τους και όχι της βλάβης που προκαλούν. Δηλαδή πρόκειται για την κατάσταση που πιέζονται οι κυβερνώντες από δήθεν οικολογίζοντες με το ζόρι να φορέσουν κοστούμι σε όλες τις περιπτώσεις έργων.
Ο προσδιορισμός κριτηρίων (κοστούμι ταξινόμησης έργων) δεν είναι απορριπτέος αν αυτά προκύπτουν κατόπιν σοβαρής και εμπεριστατωμένης μελέτης. Στην φέρουσα ικανότητα τουριστικής ανάπτυξης π.χ. των ακτών, το νερό, η στάθμευση και η χωρητικότητα των ακτών σε λουόμενους μπορεί να βοηθήσει τις στρατηγικές ανάπτυξης, μιας περιοχής, για το ιδανικό μέγεθος κλινών να κτίσει κάποιος ένα ξενοδοχείο. Τότε χρησιμοποιούμε τα κριτήρια π.χ του ΥΠΕΧΩΔΕ, 250 λίτρα νερό την ημέρα και ένας λουόμενος ανά 10 τμ στην ακτή. Αλλά πάντα οι πολιτική των ‘στάνταρς’ είναι κατώτερη της πολιτικής των σεναρίων. Και τα ‘στάνταρς’ απλά μας δείχνουν το εύρος, τα όρια και την τάση ανάπτυξης και δεν είναι απόλυτα.
Αναφερόμενοι στην οικολογική παροχή και έχοντας υπόψη την γερμανική και αγγλική βιβλιογραφία σχετικά με το θέμα, αυτή μπορεί είναι καθορίζεται ως ποσοστό της μέσης ετήσιας ελάχιστης παροχής για την ικανοποίηση των αναγκών της άβιας και έμβιας φύσης.
Σχετικά με το θέμα των ασβεστολιθικών πετρωμάτων, (το οποίο αποτελεί μοναδική ιδιαιτερότητα της χώρας μας…), θα πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι ο ασβεστόλιθος δημιουργεί δευτερογενώς πορώδες διότι αν ίσχυε το πρωτογενές θα είχαμε διαβρωθεί κι’ εμείς οι ιδιοι…κατά συνέπεια τα περί βάθους ροής και τα περί 20 cm είναι αυθαίρετο κουστουμάκι, όταν δεν αναφέρεται η ταχύτητα ροής και η κλίση. Αποτελούν κυριολεκτικά κριτήρια του ποδαριού και υπηρετούν συγκεκριμένες σκοπιμότητες που καμία σχέση δεν έχουν με το περιβάλλον.
Σχετικά με το θέμα του μεγέθους ή της ισχύος. Κάθε γενική απαγόρευση θα στερήσει τη χώρα από εναλλακτικές λύσεις παραγωγής ΑΠΕ προσπαθώντας να θέσει ορισμό για την δήθεν περιβαλλοντική αξία ύπαρξης ενός πόρου. Άς τολμήσει όμως κάποιος να ορίσει την συγκεκριμένη αξία, εκεί είναι η προκληση.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΑΡΑΧΘΟΥ, ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΘΕOΔΩΡΙΑΝΙΤΩΝ ΑΡΤΑΣ ΟΙ ΟΡΕΙΝΟΙ ΚΑΙ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΩΝ ΤΖΟΥΜΕΡΚΙΩΤΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΥΑ ΧΩΡΟΘΕΤΗΣΗΣ ΜΥΗΕ κλπ
Σύνδεσμος προς το αρχείο (μορφή *.pdf) των σχολίων.
Ανοίγοντας το σχολιασμό του σχεδίου Υ.Α. και προκειμένου να τεθεί η περιβαλλοντική αξιολόγηση των Μικρών Υδρο-Ηλεκτρικών Έργων (ΜΥΗΕ) σε ορθή βάση, είναι απαραίτητο να αναφερθεί εξ’ αρχής ένα γεγονός που ίσως διαφεύγει από την στρατηγική σκέψη των Εθνικών Αρχών περιβαλλοντικής αξιολόγησης των έργων ΑΠΕ. Συγκεκριμένα, μέσα από πλειάδα διεθνών μελετών σημαντικού κύρους με προεξέχουσες επανειλημένες μελέτες EXTERN-E της Ε.Ε. τα ΜΥΗΕ σημειώνονται ως η πλέον οικολογική μέθοδος ηλεκτροπαραγωγής που είναι γνωστή αυτή τη στιγμή στον πλανήτη, με τις χαμηλότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις κύκλου ζωής από όλες τις άλλες (συμπεριλαμβανομέων αιολικών, φωτοβολταϊκών κ.λ.π.). Κατά συνέπεια, η Εθνικές Αρχές θα πρέπει να αντιμετωπίζουν την τεχνολογία των ΜΥΗΕ με ιδιαίτερη προσοχή και σύνεση κατά την έκδοση Υ.Α. προκειμένου να αποφευχθεί η υιοθέτηση κανόνων και περιορισμών που θα αντιτίθενται στη διεθνή εμπειρία, τις αναγνωρισμένες περιβαλλοντικές μελέτες και την επιστημονική γνώση.
Όσο αφορά τον σκοπό γ) της ΥΑ :
Αξιοπερίεργη έμπνευση αποτελεί ο προτεινόμενος έλεγχος μήκους εκτροπής σε σχέση με την αποδιδόμενη ισχύ, κυρίως επειδή περιλαμβάνει ως βασικό μέγεθος έναν όχι άμεσα περιβαλλοντικό παράγοντα, τη μέγιστη ισχύ του έργου (MW). Όσο κι αν ανατρέξαμε τη διεθνή βιβλιογραφία (με μεγαλύτερη προσοχή την ευρωπαϊκή) πουθενά δεν συναντήσαμε κάτι παρόμοιο, προφανώς διότι η περιβαλλοντική κατάσταση ενός υδατορέματος δεν έχει ουδεμία συσχέτιση με τον εγκαθιστούμενο ηλεκτρομηχανολογικό εξοπλισμό ενός έργου. Το πιθανότερο είναι σαν έμπνευση να αποτελεί μία προσπάθεια ισοσκελισμού των πιθανών αρνητικών τοπικής κλίμακας περιβαλλοντικών επιπτώσεων (μείωση υδατοπαροχής στο μήκος εκτροπής) με τις θετικές παγκόσμιας κλίμακας (οικολογική ηλεκτροπαραγωγή). Στην πράξη όμως με τον τρόπο που εκφράζεται δεν το πετυχαίνει σε καμία περίπτωση αφού η οικολογική ηλεκτροπραγωγή δεν συνδέεται με τη μέγιστη ισχύ του ΜΥΗΕ (MW) αλλά με την παραγόμενη ενέργεια (kWh) η οποία εξαρτάται από πλήθος άλλων σημαντικότερων παραγόντων.
Η μορφή ελέγχου έτσι όπως προτείνεται δίνει περισσότερο την εντύπωση οικονομοτεχνικής αξιολόγησης του ΜΥΗΕ, παρά περιβαλλοντικής. Ως εκ τούτου η εφαρμογή του ξεφεύγει τελείως από τα καθήκοντα και το γνωστικό αντικείμενο της κρατικής Αρχής περιβαλλονικής αδειοδότησης. Το ισχύον εθνικό νομοθετικό πλαίσιο έχει μάλιστα πλήρως κατανείμει τα καθήκοντα αξιολόγησης για τα έργα ΜΥΗΕ, με το τεχνοοικονομικό κριτήριο να τίθεται σε πρώτο στάδιο (Αδ. Παραγωγής) από τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας και ως εκ τούτου δεν συντρέχει λόγος επανεξέτασης του και ούτε νόμιμη αιτία συμπλήρωσης και εξειδίκευσης του ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ.
Σημαντικότατα θέματα τα οποία η Υ.Α. δεν θίγει και δεν περιλαμβάνει στο σκοπό της :
Κατηγοριοποίηση έργων
Η εξεταζόμενη Υ.Α. εφόσον αφορά καθαρά τα ΜΥΗΕ θεωρούμε ότι είναι απαραίτητο να συμπεριλάβει και την απάντηση σε ένα μακροχρόνιο αίτημα του κλάδου, που έχει να κάνει με τον εξορθολογισμό της περιβαλλοντικής κατάταξης των ΜΥΗΕ. Συγκεκριμένα, τα ΜΥΗΕ (η πλέον οικολογική μέθοδος ηλεκτροπαραγωγής όπως είδαμε) κατατάσσεται από την υφιστάμενη νομοθεσία στην κατηγορία Α1, την πλέον δυσμενή δηλαδή (όμοια με τις εγκαταστάσεις καύσης λιγνίτη ή διαχείρισης πυρηνικών αποβλήτων). Η κατάταξη απαιτείται να εξορθολογιστεί, έτσι ώστε τα ΜΥΗΕ να μην σηκώνουν πλέον ένα τεράστιο βάρος περιβαλλοντικής αδειοδότησης, ειδικά όταν αφορά έργα μικρού μεγέθους. Για παράδειγμα έργα έως 3MW είναι λογικό να ενταχθούν στην κατηγορία Α2 ενώ έργα έως 100kW στην κατηγορία Β3.
Καθεστώς έγκρισης επέμβασης σε αναδασωτέες εκτάσεις
Η εξεταζόμενη Υ.Α. εφόσον αφορά την εξειδίκευση των κανόνων χωροθέτησης των ΜΥΗΕ (όπως τέθηκαν από το ΕΠΧΣΑΑ-ΑΠΕ και τροποποιήθηκαν από τον Ν.3851/2010) οφείλει να διευκρυνίσει και το εκκρεμόν θέμα της έγκρισης επέμβασης εντός αναδασωτέων περιοχών για την εκτέλεση κύριων ή συνοδών έργων ΜΥΗΕ. Η οξύμωρη κατάσταση που επικρατεί σήμερα και με την οποία επιτρέπεται η επέμβαση εντός εκτάσεων που έχουν χαρακτήρα δάσους αλλά απαγορεύεται εντός αναδασωτέων είναι μάλλον αστεία από τη στιγμή που η αδειοδοτούσα αρχή είναι σε θέση και έχει την ισχύ να κρίνει σε κάθε περίπτωση τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις ενός έργου. Η επίκληση Συνταγματικού περιορισμού είναι μάλλον άτοπη, εφόσον δεν υπάρχει παραχώρηση έκτασης αλλά έγκριση επέμβασης σε αυτή ενώ δεν θα πρέπει να λησμονάται ότι από τον Ν.3851/2010, η ανάπτυξη των ΑΠΕ έχει τεθεί ως εθνικός στόχος υψίστης προτεραιότητας και τα έργα ΑΠΕ (όλα όχι μόνο τα αιολικά) έχουν χαρακτηριστεί εδώ και μία δεκαετία ως έργα κοινής ωφελείας.
Ισχύς της Υ.Α.
Η Υ.Α. για τα ΜΥΗΕ θα πρέπει να ορίζει ρητά στο εισαγωγικό άρθρο 1ο της ότι οι γνωμοδοτούσες στα πλαίσια της ΕΠΟ περιφερειακές υπηρεσίες θα γνωμοδοτούν μόνο για θέματα της αρμοδιότητας τους, πάντα σε σχέση με τα κριτήρια τα οποία θα ορίζονται από την Υ.Α. και μόνο με πλήρη επιστημονική τεκμηρίωση. Ομοίως, η Αρχή περιβαλλοντικής αδειοδότησης δεν θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη της τέτοιες γνωμοδοτήσεις, αποφασίζοντας με διαφάνεια, επιστημονικό τρόπο, τεκμηρίωση και σύμφωνα με τα νομοθετημένα κριτήρια για την έγκριση ή μη υλοποίησης έργων. Διαφορετικά ακυρώνεται ουσιαστικά το νόημα της περιβαλλοντικής αδειοδότησης και της διαδικασίας γνωμοδοτήσεων και εξαλείφεται η ισχύς της αρμόδιας Αρχής και της Κεντρικής διοίκησης.
Γενικό Σχόλιο
Το πρόβλημα σχετικά με την ανάπτυξη των έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας στην χώρα μας δεν είναι η έλλειψη προδιαγραφών και νομοθετημάτων, δεδομένου ότι τα έργα για τα οποία πρώτα θεσπίστηκε νομοθετικό πλαίσιο που να προδιαγράφει τις διαδικασίες περιβαλλοντικής αδειοδότησης καθώς και το περιεχόμενο των σχετικών μελετών σύμφωνα με τα οριζόμενα στην παράγραφο 10β του άρθρου 2 του Νόμου 3010/2002 (ΦΕΚ 91Α – 25.4.2002) ήταν τα έργα Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας. Χαρακτηριστικά το 2003 εκδίδεται η ΚΥΑ 1726 (ΦΕΚ 552Β – 8.5.2003), η οποία στην συνέχεια αντικαταστάθηκε από τις ΚΥΑ 104247 και ΚΥΑ 104248 του 2006 (ΦΕΚ 663Β – 26.5.2006), ενώ σχετικά πρόσφατα το 2008 θεσμοθετήθηκε το Ειδικό Πλαίσιο Χωροταξικού Σχεδιασμού και Αειφόρου Ανάπτυξης για τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας με την ΚΥΑ 49828 (ΦΕΚ 2464Β – 3.12.2008). Το πρόβλημα εντοπίζεται κατά κύριο λόγο στην μη εφαρμογή των διατάξεων που ορίζονται στην κείμενη νομοθεσία όσον αφορά στις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται από τις αρμόδιες υπηρεσίες κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση και δευτερευόντως στην πολυδιάσπαση αρμοδιοτήτων κύρια όσον αφορά στις γνωμοδοτούσες υπηρεσίες καθώς και στις λοιπές αδειοδοτούσες υπηρεσίες (Έγκριση Επέμβασης από την Διεύθυνση Δασών, Άδεια χρήσης νερού από την οικεία Περιφέρεια κλπ). Όσον αφορά μάλιστα στις διαδικασίες γνωμοδοτήσεων χαρακτηριστικό είναι ότι παρά την κατά πολύ παρέλευση των σχετικών χρονικών διαστημάτων που θέτει η ΚΥΑ 104247/2006, η αρμόδια αδειοδοτούσα αρχή (που στις πλείστες των περιπτώσεων όσον αφορά στα Μικρά Υδροηλεκτρικά Έργα ήταν η ΕΥΠΕ) σχεδόν ποτέ δεν προχώρησε σε έγκριση ή μη των ΠΠΕ ή ΜΠΕ σύμφωνα με τα οριζόμενα στην νομοθεσία, αλλά περίμενε πότε θα δεηθεί η γνωμοδοτούσα υπηρεσία να στείλει την γνωμοδότηση της, ισχυριζόμενη ότι σε διαφορετική περίπτωση το έργο θα κινδύνευε στο μέλλον να απορριφθεί σε τυχόν προσφυγή στο ΣτΕ!! Στο σημείο αυτό βέβαια πρέπει να επισημανθεί το πρόσφατο «πάγωμα» για περισσότερους των 14 μηνών της όποιας αξιολόγησης ΠΠΕ ή ΜΠΕ από την ΕΥΠΕ με το πρόσχημα ότι είναι σε αναμονή υπογραφής η περιβόητη Εγκύκλιος που θα έθετε κάποιες περαιτέρω προδιαγραφές στην χωροθέτηση των ΜΥΗΣ.
Τα ανωτέρω είναι τραγικά την στιγμή μάλιστα που σαν χώρα, όπως εξάλλου διατυμπανίζει η εκάστοτε πολιτική ηγεσία, θέλουμε να αναπτύξουμε τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας και μάλιστα, κάτι το οποίο αγγίζει τα όρια του θράσους, να προσελκύσουμε και ξένες επενδύσεις. Ποιος σοβαρός επενδυτής θα δεσμεύσει κεφάλαια και θα δεχθεί να είναι όμηρος επί μακρό χρονικό διάστημα (που σε μεγάλο αριθμό περιπτώσεων ξεπερνάει κατά πολύ τα 4 έτη) των διαθέσεων των υπηρεσιών αυτής της χώρας; Εξάλλου είναι απαράδεκτο να απαιτείται η νομιμότητα των ενεργειών των πολιτών όταν οι ίδιες οι υπηρεσίες του κράτους δεν τηρούν τις νομοθετικές απαιτήσεις και προδιαγραφές που αυτές έχουν θέσει.
Κλείνοντας, αυτό που πρέπει να καταστεί σαφές στην ηγεσία του ΥΠΕΚΑ είναι ότι αυτό που απαιτείται προκειμένου να προωθηθεί η ανάπτυξη των ΑΠΕ είναι η αναδιαμόρφωση του τρόπου λειτουργίας των διαφόρων υπηρεσιών και όχι η έκδοση νέων νομοθετημάτων επί παλαιότερων νομοθετημάτων, τα οποία στην ουσία οδηγούν σε μία άχρηστη και σαφώς χαοτική πολυνομία.
Γιάννης Σπανός
TERRA NOVA Ε.Π.Ε.
Περιβαλλοντική Τεχνική Συμβουλευτική
Καισαρείας 39, τκ 11527 Αθήνα
Τηλ.: 210 7775597
Fax: 210 7775562
http://www.terranova.gr
Ως Έλληνας πολίτης καταγόμενος από την Μαραθούσα Αρκαδίας, η οποία προ δεκαετίας ύστερα από αναγκαστική απαλλοτρίωση μετατράπηκε σε ορυχείο εξόρυξης λιγνίτη για την λειτουργία των θερμοηλεκτρικών μονάδων της ΔΕΗ και ως ενασχολούμενος από δωδεκαετίας και πλέον με τον τομέα των ΑΠΕ, μου προκαλεί προβληματισμό ποιοι εισηγήθησαν στην αξιότιμη Υπουργό το σχέδιο νόμου σε ότι αφορά τα μικρά υδροηλεκτρικά εργοστάσια, όταν το υδάτινο δυναμικό της χώρας στη διάρκεια ενός οκταμήνου δύναται να ξεπεράσει το 1 GW, γεγονός που οδηγεί τόσο στην μείωση της καύσεως λιγνίτη και πετρελαίου στις θερμικές μονάδες βάσεως όσο και στην παράταση του χρόνου διαθεσιμότητας των κοιτασμάτων.
Επιπλέον τα μικρά υδροηλεκτρικά όντας διάσπαρτα σε όλη την επικράτεια, λόγω του ότι διαθέτουν σύγχρονες γεννήτριες συντελούν στην ομαλή κατανομή της αέργου ισχύος σε όλη την έκταση του εθνικού δικτύου. Εξάλλου το υδάτινο δυναμικό αξιοποιείται σε όλη την Ευρώπη πέραν της εκατονταετίας. Ας σημειωθεί ότι ο μικρός υδροηλεκτρικός σταθμός στον Γλαύκο Αχαίας λειτουργεί από τον Απρίλιο του 1922 χωρίς να έχει προκαλέσει καμία αρνητική επίδραση στο περιβάλλον. Κατά την γνώμη μου, σε ότι αφορά τους περιβαλλοντικούς όρους κανένας Έλληνας πολίτης δεν αμφισβητεί την επιστημονική κατάρτιση των περιβαλλοντολόγων μελετητών.
Η εισήγηση στο νομοσχέδιο του περιορισμού των πλέον σταθερών για την λειτουργία των δικτύων υδροηλεκτρικών έργων αλλά και η απαράδεκτη εως τώρα καθυστέρηση της προώθησης των αδειοδοτήσεων από την ΕΥΠΕ κρίνω σκόπιμο να ερευνηθεί σε βάθος από την αρμόδια Υπουργό.
Δεν είμαι μαθηματικός, ούτε μηχανολόγος ειδικευμένος στις ΑΠΕ. Έχω ερασιτεχική ενασχόληση με τις ΑΠΕ και με αφορμή το συζητούμενο νομοσχέδιο θέλω να καταθέσω εν συντομία μία πρόταση στους πιό ειδικούς, όπως είναι τα μέλη του Συνδέσμου Μικρών Υδροηλεκτρικών Έργων (ΣΜΥΕ).
Από την ερασιτεχνική μου ενασχόληση με τις ΑΠΕ έχω σχηματίσει την εντύπωση ότι η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας μέσω μικρών ή μεγάλων έργων επικεντρώνεται στη χρήση υδροστροβίλων.
Δεν έχει πέσει στην αντίληψή μου η παραγωγή υδροηλεκτρικής ενέργειας με τη χρήση ΥΔΡΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ της μορφής των ΝΕΡΟΜΥΛΩΝ.
Στην περίπτωση των υδροστροβίλων έχουμε συνήθως μία σχετικά μικρής ακτίνας φτερωτή στην οποία διοχετεύουμε το νερό με υψηλή πίεση. Την υψηλή πίεση την εξασφαλίζουμε με σημαντικού κόστους κατασκευές, όπως τα φράγματα ή μεγάλου μήκους εκτροπές του νερού για την εξασφάλιση κατάλληλων κλίσεων μέσω αγωγών προσαγωγής. Οι κατασκευές αυτές εκτός του κόστους απαιτούν συνήθως και σημαντική επέμβαση στο περιβάλλον.
Στην περίπτωση των ΥΔΡΟΓΕΝΝΗΤΡΙΩΝ της μορφής των ΝΕΡΟΜΥΛΩΝ μπορούμε να αντιστρέψουμε τα πράγματα. Μεγαλώνοντας την ακτίνα της φτερωτής του ΝΕΡΟΜΥΛΟΥ μπορούμε να επιτύχουμε αποδοτική παραγωγή ενέργειας με σχετικά χαμηλής πίεσης πρόσπτωση νερού και σημαντική μείωση του κόστους κατασκευής των συνοδευτικών έργων. Δεν απαιτείται η εξασφάλιση σημαντικών κλίσεων με την κατασκευή μεγάλου μήκους εκτροπών, ούτε βεβαίως η πολυδάπανη κατασκευή φραγμάτων.
Με την κατάλληλη διαμόρφωσή τους οι γεννήτριες αυτές μπορούν να εκμεταλλευτούν καλύτερα τη μάζα του διερχόμενου νερού και ως εκ τούτου μπορούν να τοποθετηθούν σε σχετικά ομαλά σημεία ποταμών ή σε υπάρχοντα κανάλια άρδευσης με μικρή κλίση. Αυτό σημαίνει και ευκολότερη πρόσβαση στο δίκτυο και επομένως μειωμένο κόστος διασύνδεσης σε σχέση με άλλου είδους ΑΠΕ, όπως οι ανεμογεννήτριες.
Δεν απαιτούν τόσο ογκώδεις κατασκευές όπως οι ανεμογεννήτριες και δεν επηρεάζουν σε τόσο βαθμό την αισθητική του περιβάλλοντος γιατί η τοποθέτηση τους μπορεί να γίνει σε χαμηλό υψόμετρο ή μέσα σε ρέματα.
Η κατασκευή τους μπορεί να γίνει καθολοκληρίαν εντός της χώρας χωρίς να απαιτείται κάποια ιδιαίτερη σημαντική τεχνογνωσία.
Μήπως είναι σκόπιμο να εξεταστεί από τους πιό ειδικούς, όπως τα μέλη του ΣΜΥΕ, η κατασκευή και τοποθέτηση τέτοιου είδους υδρογεννητριών στις περιπτώσεις μικρών υδροηλεκτρικών έργων;
Σήμερα υπάρχουν πολλά αρδευτικά κανάλια που χωρίς σημαντικό κόστος συνοδευτικών έργων θα μπορούσαν να υποδεχτούν αρκετές συστοιχίες τέτοιων υδρογεννητριών.
Σας ευχαριστώ για την φιλοξενία.
Με εκτίμηση
Οινόφαρις
apkapetanakis@gmail.com
Κυρία Υπουργέ
Κατ’ αρχήν κρίνεται θετική η δυνατότητα που δίνεται σε όλους τους ενδιαφερόμενους, να διαβάσουν απόψεις ο ένας του άλλου, συχνά αντίθετες, αλλά πάντα ενδιαφέρουσες. Θετική επίσης είναι η δυνατότητα που δίνεται για αυτόματο θετικό ή αρνητικό σχολιασμό των απόψεων αυτών. Δίνει κι αυτό τις πληροφορίες του. Ευχή όλων μας είναι, οι απόψεις που κατατίθενται, τόσο σε αυτή όσο και σε άλλες διαβουλεύσεις, να λάβουν προσοχής και να βοηθήσουν στη δημιουργία δημοκρατικότερων αλλά και δικαιότερων νόμων και θεσμών.
Σχετικά με τις προτεινόμενες τροποποιήσεις – συμπληρώσεις που κατατέθηκαν για δημόσια διαβούλευση και οι οποίες αφορούν τον υπολογισμό του μήκους ανάπτυξης των μικρών ΥΗΕ, την απόσταση μεταξύ δυο συνεχόμενων έργων, αλλά και τα 20εκ. προβλεπόμενης οικολογικής παροχής. Άποψη μας είναι πως τα παραπάνω μεγέθη δε μπορούν να μπαίνουν σε νομοθετικά καλούπια, διότι είναι δυναμικά και εξαρτώμενα άμεσα απ’ την τοπική μορφολογία του εδάφους, την τοπογραφία του ποταμού και τις υδατικές παροχές κατά τη διάρκεια του χρόνου. Αντίθετα, αυτό που πρέπει να ζητούμε είναι μια επιτόπου μελέτη, που θα λαμβάνει υπόψη στις παραδοχές της, επιτόπου μετρήσεις και δεδομένα.
Κύριο μέλημά μας στο σχεδιασμό ενός περιβαλλοντικού έργου – εφόσον έτσι θέλουμε να προωθήσουμε τα μικρά υδροηλεκτρικά έργα – είναι η προστασία του περιβάλλοντος. Αν δεν γίνει συνετή χωροθέτηση, σωστός σχεδιασμός, προσεκτική και αυστηρά ελεγχόμενη κατασκευή και λειτουργία, οι πρώτες και μεγαλύτερες επιπτώσεις που θα έχει ένα τέτοιο έργο, θα είναι στο τοπικό περιβάλλον και το οικοσύστημα, ενώ θα είναι και πολύ μεγαλύτερες από την θετική συμβολή του έργου στη συνολική επίπτωση στο περιβάλλον.
Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, αν δεν έχουν γίνει πρόσφατα, συστηματικές μετρήσεις υδατοπαροχών στο υπό έλεγχο ποτάμι (και όχι μετρήσεις ή υπολογισμοί από δεδομένα της ευρύτερης περιοχής) δε μπορούμε να ξέρουμε την πραγματική ροή του ποταμού σε όλες τις εποχές. Αυτό πολλές φορές οδηγεί σε σχεδιασμό μη παραγωγικών έργων – ή έργων που δεν μπορούν να δουλέψουν το καλοκαίρι λόγω έλλειψης νερών. Και ποιός ελέγχει τις μετρήσεις που γίνονται; Υπάρχει κάποιος επίσημος φορέας ελέγχου αυτών ή τουλάχιστον κάποιες προδιαγραφές που ακολουθούνται, ώστε οι μετρήσεις να θεωρούνται αντιπροσωπευτικές;
Η οικολογική παροχή που είναι βασικός παράγοντας για την διατήρηση της ζωής ενός ποταμού και του εξαρτώμενου απ’ αυτό οικοσυστήματος (φυτικό και ζωικό) δε μπορεί να υπολογίζεται από ένα γενικό ποσοστό, το οποίο μάλιστα να είναι το ίδιο όλες τις εποχές του χρόνου. Η δικλείδα των 20 εκατοστών ως ελάχιστη ροή κατάντη της υδροληψίας, μπορεί να είναι για κάποιους απ’ τους σχολιαστές εξωπραγματική, ενώ και κάποιος «ανώνυμος» ιχθυολόγος την θεώρησε υπερβολική. Αυτό που θα έπρεπε να υπάρχει είναι μια επιστημονική άποψη, του απαραίτητου βάθους για την κίνηση της ιχθυοπανίδας και την καλή υγεία του ποτάμιου συστήματος και βάσει αυτής να καθορίζεται το οικολογικό βάθος σε κάθε περίπτωση έργου. Αυτό μπορεί ίσως να καθορίζεται στην έτσι κι αλλιώς απαραίτητη μελέτη ιχθυοπανίδας, στα πλαίσια της περιβαλλοντικής μελέτης, η οποία θα εκτιμήσει το είδος, τη ποσότητα και τη σπανιότητα της ιχθυοπανίδας της περιοχής.
Σίγουρα οι 20 πόντοι σε όλο το πλάτος της κοίτης είναι κάτι που δεν συναντάμε στα περισσότερα ελληνικά ρέματα, ιδιαίτερα το καλοκαίρι. Αν τον περισσότερο χρόνο το νερό σ’ ένα ρέμα είναι λιγοστό, τότε ίσως δεν είναι ο πιο κατάλληλος τόπος για κατασκευή ΥΗΕ. Αν τα νερά πέφτουν μόνο το καλοκαίρι, τότε μπορεί το έργο να σχεδιαστεί ώστε να λειτουργεί τους υπόλοιπους μήνες.
Η οικολογική παροχή όμως, θα πρέπει να τηρείται και σε άλλες παράλληλες δραστηριότητες, όπως η λήψη νερών για άρδευση. Μπορεί δηλαδή το υδροηλεκτρικό έργο να απελευθερώνει την οικολογική παροχή κατάντη και αυτή να δεσμεύεται από αυθαίρετες αρδευτικές υδροληψίες. Θεωρώ ιδανική την περίπτωση που περιγράφτηκε σε προηγούμενο σχόλιο (Μποζίνης Δημήτριος – 16 Αυγούστου 2010, 09:06) όπου ένα υδροηλεκτρικό χρησιμοποιείται ως αρδευτικό το καλοκαίρι, διαφωνώντας όμως με τη λογική πως προηγούνται οι καλλιέργειες της παραγωγής ενέργειας, μια και θα μπορούσε να υπάρχει ένας καλός συντονισμός, π.χ. πότισμα το βράδυ – ενέργεια την ημέρα και πάντα με την οικολογική ροή διαθέσιμη κατάντη.
Πέραν της οικολογικής ροής, που επαναλαμβάνω πως πρέπει να τυγχάνει επιστημονικής μελέτης σε κάθε περίπτωση και της υδατοπαροχής που επίσης θα πρέπει να μετράται τοπικά και επαρκώς, στα πλαίσια μάλιστα γενικότερης μελέτης διαχείρισης υδάτων σε επίπεδο λεκανών απορροής, ένα ακόμη βασικό θέμα που καθορίζει την όλη επίπτωση στο περιβάλλον, είναι η επιλογή της θέσης του έργου.
Εκτός από τοπογραφικά χαρακτηριστικά (θέσεις και απόσταση μεταξύ υδροληψίας και σταθμού) πρέπει να λαμβάνει υπόψη και την συνολική επιβάρυνση του φυσικού περιβάλλοντος από έργα υποδομής. Το να θάψεις ένα αγωγό κάτω από ένα υπάρχων δασικό δρόμο είναι πολύ διαφορετικό απ’ το ν’ ανοίξεις καινούργιο δρόμο στο δάσος και ιδιαίτερα στην κοίτη του ποταμού. Τέτοιοι δρόμοι, στους οποίους θα πρέπει να κινηθούν μεγάλα φορτηγά και μηχανήματα, αθροιστικά με τις αποψιλώσεις για τα δίκτυα ρεύματος, είναι μια ανοικτή πληγή στο παρθένο φυσικό περιβάλλον, που δεν κλείνει τόσο γρήγορα όσο διάβασα από άλλους σχολιαστές. Μάλλον τους συνηθίσε το μάτι μας τους δρόμους στα βουνά και τα φαράγγια…
Απομακρύνουν την άγρια ζωή και δίνουν μάλιστα πρόσβαση στο ποτάμι, περισσότερο σε καταστροφικές δραστηριότητες, όπως αμμοληψίες, παράνομο κυνήγι και ψάρεμα, παρά σε δραστηριότητες πυροπροστασίας ή αναψυχής όπως αναφέρθηκε σε άλλο σχόλιο. Έτσι κι αλλιώς, το νερό που θα χει απομείνει απ’ την εκτροπή στο συγκεκριμένο τμήμα του ποταμού, θα ‘ναι λιγοστό…
Η ίδια η κατασκευή, που υπό το υπάρχων καθεστώς δεν επιβλέπεται από κανέναν αρμόδιο, όσον αφορά την τήρηση των περιβαλλοντικών όρων, έχει σαν αποτέλεσμα την υποβάθμιση του περιβάλλοντος, με συχνές ρίψεις μπαζών στη κοίτη των ποταμών, ξερίζωμα και θάψιμο δένδρων, μεγάλα πρανή εκσκαφών, ορατά από χιλιόμετρα. Η επίβλεψη της κατασκευής όσο και της λειτουργίας του έργου θα πρέπει να ανατεθεί σε κάποια αρχή – ίσως και ανεξάρτητο μηχανικό – ο οποίος θα αναφέρει στο Υπουργείο και θα αμείβεται από την επιδότηση του Έργου και τα έσοδα της ενέργειας (το προαναγγελθέν πράσινο ταμείο ίσως;)
Νίκος Μαυρής.
Τοπογράφος Μηχανικός ΕΜΠ.
Ομάδα «Φίλοι των Ποταμών». http://greekriverfriends.blogspot.com