Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Κωνσταντίνος' | 3 Ιανουαρίου 2010, 03:24

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Αγαπητοί αναγνώστες, καταρχήν θα ήθελα να μην ευχαριστήσω κανέναν για το αυτονόητο δικαίωμα μου να εκφράσω την άποψη μου. Θα ήθελα να ευχαριστήσω προκαταβολικά αυτούς που θα έχουν την υπομονή να διαβάσουν ως το τέλος τις παρατηρήσεις μου (τις οποίες συγκέντρωσα με θετική διάθεση και σίγουρα χωρίς να είμαι ο ειδικότερος των ειδικών επί των οικονομικών). Όσον αφορά, λοιπόν, τη συζήτηση για τη φορολογία, θα ήθελα να παρατηρήσω ότι το Σύνταγμα της χώρας υπερασπίζει την ίση μεταχείριση όλων των πολιτών, κάτι που η κυβέρνηση οφείλει να κάνει πράξη. Θεωρώ, επίσης, αυτονόητο ότι δεν πρέπει να θεωρείται κακός αυτός που προσπαθεί και καταφέρνει να βγάλει κέρδος. Τώρα, έχω μεν πεισθεί ότι το πρόβλημα της χώρας που χρωστάει στους δανειστές της είναι ουσιαστικό και είναι, επίσης, πολύ σημαντικό πως κάθε μέρα που περνά αυτό μεγαλώνει, αλλά δεν έχω πεισθεί για το πως αυτό το γεγονός επηρεάζεται αναγκαστικά από τη συλλογή αποδείξεων και τη ρύθμιση του αφορολόγητου. Ειλικρινά, αν κάποιος έκλεβε για χρόνια και συνεχίζει να κλέβει, ποιος τον εμποδίζει να μαζεύει αποδείξεις; Δηλαδή, αν κάποιος έχει αρκετά χρήματα, πόσο δύσκολο του είναι να βρει αποδείξεις και να επωφεληθεί του αφορολόγητου; Από την άλλη μεριά, γιατί πρέπει ο κάθε πολίτης να κάνει τη δουλειά του δημόσιου υπαλλήλου; Θα πληρωθεί παραπάνω ή θα ωφεληθεί επιπλέον το κράτος; Γιατί το όφελος που θα προκύψει από τις αποδείξεις, θα έπρεπε ήδη να υπάρχει από τη σωστή δουλειά του δημόσιου τομέα. Ο χρόνος που αθροιστικά απαιτείται από τον κάθε πολίτη για κάθε τέτοιο μέτρο θα μπορούσε να του αποφέρει εισόδημα αν ήταν χρόνος εργασίας ή χαρά αν ήταν χρόνος με την οικογένεια του κτλ. Θα έπρεπε, τουλάχιστον, για ποσό καταχωρημένων αποδείξεων ίσο με το ετήσιο κόστος ενός δημοσίου υπαλλήλου, να παύεται κι ένας δημόσιος υπάλληλος για ένα έτος, δεν είναι (περίπου) έτσι; Το σημαντικότερο όλων είναι ότι η απόδειξη (το παραστατικό γενικότερα) πρέπει να "κοπεί" (να εκδοθεί δηλαδή) και όχι ότι πρέπει να δηλωθεί κάπου. Αν κοπεί, έχει ήδη καταγραφεί στην ταμειακή του επιχειρηματία και το μόνο που χρειάζεται είναι να ελέγξει κάποιος αν η ταμειακή είναι νόμιμη ή όχι. Απλό δεν είναι; Νομίζω ότι θα ήταν δικαιότερο (και άρα ΠΡΟΤΕΙΝΩ) να πληρώνουν όλοι τον ίδιο φόρο και να μην υπάρχει αφορολόγητο. Αυτό καταλαβαίνω ως ίση μεταχείριση. Δε με ενδιαφέρει το ακριβές νούμερο, αλλά αν δεν υπήρχε το κίνητρο του αφορολόγητου αρκετές απατεωνιές δε θα είχαν λόγο ύπαρξης. Αυτό που θα ανέμενα πάντως, θα ήταν αυτό να είναι το νούμερο που συνδέεται με το χρέος της χώρας κι όχι το ποσό των αποδείξεων. Μου φαίνεται πολύ πιο λογικό. Για παράδειγμα (τα νούμερα είναι ενδεικτικά, μόνο για να διατυπωθεί το παράδειγμα), ας πούμε ότι όλοι θα πλήρωναν φόρο ίσο με το 30% των εισοδημάτων τους, από το πρώτο μέχρι το τελευταίο ευρώ που κερδίζουν, με το δεδομένο ότι το έλλειμμα είναι στο 15%. Για κάθε μια ποσοστιαία μονάδα που μειώνεται το έλλειμμα, να μειώνεται και κατά μια μονάδα η γενική φορολογία. Ιδανικά, θα καταλήγαμε με το κράτος να μη χρωστάει κάποια στιγμή και τους πολίτες να πληρώνουν γενικό φόρο 15%, ποσοστό ιδιαίτερα ελκυστικό. (Ως παρένθεση θα ήθελα εδώ να παρατηρήσω ότι το τρέχον φορολογικό σύστημα όχι απλά δυσκολεύει τον κάθε πολίτη να κερδίσει νόμιμα περισσότερα χρήματα αλλά τον παροτρύνει και για το αντίθετο. Του λέει ότι όσο περισσότερο κουράζεσαι και παράγεις έργο, άρα κερδίζεις, τόσο μεγαλύτερο κομμάτι από το κέρδος σου θα μου δίνεις. Τον προτρέπει να μείνει νόμιμος και φτωχότερος ή να βελτιωθεί στη δουλειά του κλέβοντας ταυτόχρονα το κράτος.) Στο παραπάνω σενάριο, το κύριο συστατικό πιστεύω ότι είναι η ίση μεταχείριση προς όλους, με κοινό παρανομαστή το εισόδημα. Αυτό, κατά την αντίληψή μου, σημαίνει ότι το εισόδημα, που πριν έλθει στην τσέπη αυτού που θα το κερδίσει βρίσκεται στην τσέπη αυτού που θα το πληρώσει, βρίσκεται στη βάση της φορολογικής φιλοσοφίας και όχι ο άνθρωπος που θα το αποκτήσει. Άρα, αμέσως-αμέσως, όλοι όσοι ανταγωνίζονται για το εισόδημα αυτό πρέπει να φορολογηθούν αν το αποκτήσουν (είτε όλο είτε μέρος αυτού). Όλοι, σημαίνει όλοι όσοι πληρώνονται, φυσικά πρόσωπα (έλληνες πολίτες ή μη, νόμιμα ευρισκόμενοι στη χώρα ή μη) ή όχι (εταιρίες κτλ). Για να γίνει αυτό, θα πρέπει, τουλάχιστον, να ελέγχεται το χρήμα που μεταφέρεται στο εξωτερικό (από μετανάστες ή εταιρίες, με κάθε δυνατό τρόπο). Αυτό είναι αποκλειστική ΕΥΘΥΝΗ της ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ. Ανακοινώνοντας ένα παρόμοιο σενάριο με το παραπάνω και παρέχοντας εγγύηση ότι δε θα υπάρξουν αλλαγές για μια π.χ. δεκαετία, έχουμε άμεση μείωση της γραφειοκρατίας, ισχυρότατο κίνητρο για "εμφάνιση" μεγάλου μέρους του μαύρου χρήματος, κίνητρο για τον περιορισμό της σπατάλης του δημοσίου, κίνητρο σε όλους τους πολίτες για να ζητάνε μόνοι τους αποδείξεις και πολλά άλλα. Αυτό το μέτρο θα μπορούσε κάλλιστα να προσαρμοστεί (και άρα το ΠΡΟΤΕΙΝΩ) και στη φορολογία των επιχειρήσεων, αρκεί εκτός από το χρέος της χώρας να γίνει σύνδεση και με τον πληθωρισμό. Ένα απλοποιημένο παράδειγμα θα μπορούσε να έχει φορολογία 20% σε εταιρίες μορφής ΟΕ, ΕΕ, 25% σε ΕΠΕ κ.ο.κ. με πληθωρισμό 2% και έλλειμμα 15%. Για κάθε μια ποσοστιαία μονάδα μείωσης του ελλείματος να έχουμε 0,7 μονάδες μείωση του φόρου που επιβάλεται στις επιχειρήσεις, μόνο αν ο πληθωρισμός παραμένει σταθερός. Για κάθε 0,5 μονάδες που αυξάνεται ο πληθωρισμός να έχουμε κατά 1 μονάδα αύξηση της φορολογίας των επιχειρήσεων. Ιδανικά (και με τα τυχαία νούμερα του παραδείγματος), θα καταλήγαμε κάποια στιγμή χωρίς έλλειμμα, τη φορολογία στις επιχειρήσεις να ξεκινά από 10,5% και τον πληθωρισμό στο 2%. Πόσο ελκυστικότερη θα μπορούσε να γίνει η χώρα για επενδύσεις; Στην ουσία, με ένα τέτοιο διττό μέτρο, προς φυσικά πρόσωπα και επιχειρήσεις, δε θα ενδιαφέρει το κράτος ποια από τις δυο κατηγορίες θα "συμμορφωθεί" και ποια όχι. Αν η μείωση του ελλείμματος προκύψει λόγω των εισφορών των φυσικών προσώπων θα ωφεληθούν κι οι εταιρίες, άρα θα αυξηθεί ο αριθμός τους, άρα θα υπάρχει μεγαλύτερη προσφορά εργασίας και όφελος για τα φυσικά πρόσωπα. Όσο το έλλειμμα δε θα μειώνεται τόσο πιο εντατικά οι πολίτες θα ζητούν αποδείξεις και τόσο θα γίνεται γενικότερη η κατακραυγή για απολύσεις κλπ. στο δημόσιο τομέα. (Ως παρένθεση εδώ, θα ήθελα να προσθέσω ότι και οι οφειλές του κράτους ως προς τις εταιρίες και τα φυσικά πρόσωπα πρέπει να προσαρμοστούν ανάλογα. Για παράδειγμα, για 15% έλλειμμα, μέχρι 45 ημέρες η δυνατή καθυστέρηση στην πληρωμή προμηθευτών ή μισθών ή ΦΠΑ. Αν αυξάνεται ο πληθωρισμός, λίγο μεγαλύτερη καθυστέρηση προς τις επιχειρήσεις και λίγο μικρότερη προς τα φυσικά πρόσωπα κτλ. Σίγουρα μπορεί να βρεθεί κάποια φόρμουλα, γιατί πρέπει οπωσδήποτε και το κράτος να γίνει κάπως αξιόπιστο.) Η μόνη εξαίρεση στην εννιαία φορολογία, πιστεύω ότι πρέπει να γίνει για την περίπτωση όσων αντικείμενο της δουλειάς τους είναι το ίδιο το χρήμα. Αβίαστα θα τους χαρακτηρίζαμε τοκογλύφους και λίγο πιο εύηχα διευκολυντές, αλλά σε κάθε περίπτωση θα συμπεριλαμβάναμε σε αυτούς τις τράπεζες. ΠΡΟΤΕΙΝΩ την επιβολή ειδικού ποσοστού φορολογίας σε αυτές τις δραστηριότητες, επιπροσθέτως της εννιαίας φορολογίας (ίσως ένα +10% ή +15%). ΔΙΑΦΩΝΩ, κρίνοντας άλλο σημείο του συστήματος, με το διαχωρισμό (για τη φορολογία) των πολιτών σε μισθωτούς και ελεύθερους επαγγελματίες, δημόσιους και μη δημόσιους. Ο καθηγητής του σχολείου που κάνει ιδιαίτερα μαθήματα δεν είναι ελεύθερος επαγγελματίας; Το μπόνους (ή αλλιώς επίδομα) που πληρώνεται στο δημόσιο υπάλληλο είναι πιο καλό από αυτό που πληρώνεται στον ιδιωτικό υπάλληλο (και έτσι αξίζει καλύτερης φορολογικής μεταχείρισης); ΠΡΟΤΕΙΝΩ για όλους τους δημόσιους υπαλλήλους, ανάλογα με τις θέσεις όπου έχουν υπηρετήσει και υπηρετούν, να υπάρχει κατάλογος με ασυμβίβαστες ή μη ασυμβίβαστες δραστηριότητες (ότι είναι πιο εύκολο σε κάθε περίπτωση) και πέραν αυτών να είναι ελεύθεροι να ασκήσουν νόμιμα όποια δραστηριότητα θέλουν. Γιατί π.χ. ο στρατιωτικός να μη μπορεί να δουλέψει και σε ένα βενζινάδικο; Όσον αφορά την ηλεκτρονικοποίηση των αποδείξεων λιανικής, έχω την αίσθηση ότι αυτοί που το προτείνουν δεν το εχουν σκεφτεί διεξοδικά. Δηλαδή, από τη μια μεριά χρειάζεται εκπαίδευση όλου του πληθυσμού (μέχρι και των τουριστών), από την άλλη υπάρχουν θέματα προσωπικών δεδομένων (ειδικά με το θέμα της κάρτας, από ποια ηλικία θα επιβληθεί, γιατί να μην είναι δικαίωμα του καθενός να το αρνηθεί κλπ.). Τι κόστος θα έχει (για την έκδοση της κάρτας για τους πολίτες, την αγορά των αυτόματων αναγνωστών από καταστήματα/υπηρεσίες, την αποθήκευση/διακίνηση/ανάλυση των δεδομένων, την προστασία των δεδομένων κλπ.); Τι γίνεται όταν προκύπτουν τεχνικά ζητήματα όπως φθορά της κάρτας; Δε θα μπορεί κάποιος να αγοράζει; Αν απλά ξεχάσεις την κάρτα; Για τους τουρίστες και όλους τους μη μόνιμα διαμένοντες θα πρέπει να υπάρχει ειδική κάρτα; Έχει κανείς αντίληψη του όγκου των συναλλαγών και των στοιχείων που πρέπει να κρατούνται και να διασταυρώνονται; Είμαι υπέρ της εξάντλησης των λύσεων που βασίζονται σε υπάρχουσες υποδομές (άρα δε δημιουργούν σημαντικό κόστος) πριν την υιοθέτηση νέων ιδεών. Έτσι, ΠΡΟΤΕΙΝΩ: - Η χρήση των μετρητών να είναι νόμιμη μόνο για την τελική λιανική πώληση. Δηλαδή, από τον παραγωγό και τον εισαγωγέα μέχρι τον τελικό πωλητή ενός προϊόντος ή υπηρεσίας (αλλά και τον καταναλωτή αν πρόκειται για δημόσιο, εταιρία ή ελεύθερο επαγγελματία), όλες οι συναλλαγές και για όλα τα ποσά να γίνονται αποκλειστικά μέσω τραπεζών. Αυτό να συμβαίνει ακόμα και για μη επαγγελματικές αγορές/υπηρεσίες για τους ελεύθερους επαγγελματίες, όπου θα υπάρχει ειδική σημείωση. Να συμβαίνει υποχρεωτικά και για πάσης φύσεως δωρεές. - Υποχρεωτικά, όλοι όσοι πωλούν (προϊόν ή υπηρεσία) πρέπει να εκδίδουν απόδειξη. Σε κάθε άλλη περίπτωση, δεν υπάρχει ίση μεταχείριση των πολιτών από το κράτος (άρα καμία εξαίρεση και για κανένα επάγγελμα δε δικαιολογείται). - Υποχρεωτικά, για όσες τραπεζικές συναλλαγές υπάρχει συσχέτιση με παραστατικό (τιμολόγιο ή απόδειξη), αυτές να μην επιβαρύνονται με καμία χρέωση. Από όλα τα παραπάνω, μεγάλο μέρος της οικονομικής πληροφορίας (πλην της μισθοδοσίας και της λιανικής πώλησης) των εταιριών και ελεύθερων επαγγελματιών μπορεί να προωθηθεί στις εφορίες απευθείας από τις τράπεζες, χωρίς την επαφή επαγγελματιών-εφορίας. Αυτό σημαίνει ότι η εφορία μπορεί να πραγματοποιήσει τον έλεγχο σε ελάχιστο χρόνο, γνωρίζοντας από πριν τα στοιχεία που πρέπει, κι έτσι αντί να ελέγχονται π.χ. το 5% των επιχειρήσεων να υπάρχει ο χρόνος για να ελεχθεί το 50% αυτών. Για όλες τις υπόλοιπες περιπτώσεις (λιανικές πωλήσεις και περιπτώσεις που από την παραγωγή ως την κατανάλωση της υπηρεσίας κανένας δεν εκδίδει παραστατικό) η μόνη διέξοδος είναι ο επιτόπιος έλεγχος. Η διενέργεια αυτού του ελέγχου είναι, κατά τη γνώμη μου, και η κυριότερη αιτία που μπορεί να δικαιολογήσει μελλοντικά τον αριθμό των υπαλλήλων του δημοσίου τομέα. Δηλαδή, με την πρόοδο της τεχνολογίας, το αναμενόμενο είναι να οδηγηθούμε στην απόλυση δημοσίων υπαλλήλων, έχοντας ήδη υπεράριθμους εδώ και δεκαετίες. Γιατί όχι, λοιπόν, να γίνει τέτοια αναδιάρθρωση ώστε να στελεχωθούν και να υπερπληθύνουν τα κλιμάκια εξωτερικών, επιτόπιων ελέγχων. Με την προϋπόθεση ότι το κράτος θα σταματήσει να αρνείται την πραγματικότητα, στις συνθήκες των ελέγχων. Δηλαδή, εφόσον, μια πώληση ή παροχή υπηρεσίας μπορεί να πραγματοποιηθεί 24 ώρες το 24ωρο, αναγκαστικά θα πρέπει και ο έλεγχος να πραγματοποιείται 24 ώρες το 24ωρο, με την ίδια ακριβώς ένταση (κι όχι λόγου χάρη με 500 κλιμάκια το πρωί και 5 τη νύχτα). Επίσης, δεν είναι δυνατόν να μη γίνονται καθημερινοί έλεγχοι έξω από καταστήματα χονδρικής πώλησης. Όπως δεν είναι δυνατόν να μην ελέγχεται ούτε 1 στα 5 containers που διακινούνται/ταξιδεύουν εντός της χώρας. Επίσης, κανένα σύστημα δε μπορεί να επιβληθεί αν οι ποινές που επισύρει η παραβίαση του δεν είναι οι αρμόζουσες. ΠΡΟΤΕΙΝΩ ότι η φοροδιαφυγή πρέπει να επιβραβεύεται με μη εξαγοράσιμη φυλάκιση, αρχίζοντας από 10 ημέρες και κλιμακώνοντας την ποινή ανάλογα. Σε εταιρίες που δε μπορεί να γίνει ευθέως η απόδοση ευθύνης σε πρόσωπα, να στρέφεται η δικαιοσύνη εναντίον των διαχειριστών. Σε κάθε περίπτωση, το υποχρεωτικό πρόστιμο ας είναι τουλάχιστον 10πλάσιο του ποσού της βεβαιωμένης φοροδιαφυγής, με ελάχιστο ένα συμβολικό ποσό της τάξης των 10000 ευρώ για ετήσιο τζίρο έως 50000 ευρώ και ανάλογα κλιμακούμενο για μεγαλύτερους τζίρους. Δεύτερη βεβαίωση της παράβασης ας οδηγεί σε σκληρότερα μέτρα, όπως δήμευση και πώληση περιουσιών. Ακόμη, ΠΡΟΤΕΙΝΩ το πόθεν έσχες να ζητείται μόνο στις περιπτώσεις που ο έλεγχος το κρίνει απαραίτητο. Όταν βεβαιώνεται φοροδιαφυγή αυτό να είναι υποχρεωτικό και να αφορά όλα τα μέλη της οικογένειας, ανιόντα και κατιόντα ως προς τον παραβάτη. Όπως βέβαια, ήδη, γνωρίζετε οι παραπάνω ποινές είναι χρήσιμες μόνο αν συνοδεύονται από αντίστοιχες ποινές για τους υπαλλήλους του κράτους (άμεσους αλλά και έμμεσους, π.χ. ελεγκτικές εταιρίες) που εμπλέκονται στους ελέγχους. Ποινή (και αυτό ισχύει για όλο το δημόσιο) δεν είναι η επίπληξη ούτε η αλλαγή υπηρεσίας ούτε η διαθεσιμότητα για ένα μήνα. Ποινή είναι η φυλάκιση χωρίς εξαγορά, η μόνιμη μετάθεση τουλάχιστον 500χλμ. μακριά χωρίς δυνατότητα ανάκλησης ή απόσπασης για κανένα ειδικό λόγο, η επιβολή προστίμων ίσων κατ' ελάχιστον με τις ετήσιες απολαβές, η δήμευση της περιουσίας κ.ο.κ. ΠΡΟΤΕΙΝΩ η φοροδιαφυγή ή η εμπλοκή σε περίπτωση φοροδιαφυγής να βρεθεί εκτός της ασυλίας των βουλευτών και των υπουργών. Στην πράξη, τα μόνα επαγγέλματα που μπορούν πραγματικά να φοροδιαφύγουν είναι αυτά που παρέχουν την υπηρεσία τους ΠΡΟΦΟΡΙΚΑ. Εκεί, η μόνη λύση είναι είτε η άρνηση του πελάτη να πληρώσει άρα δεν κερδίζει τίποτα αυτός που την παρέχει (απουσία προκαταβολής) είτε η επιμονή του πελάτη για την αναγραφή του σωστού ποσού στην απόδειξη (με μόνο κίνητρο το ψυχολογικό, όταν ο ίδιος ο πελάτης αισθανθεί βλάκας που πληρώνει φορολογία σε αντίθεση με τον επαγγελματία). Κανένα από τα παραπάνω δεν πρόκειται να πετύχει αν δεν πεισθεί ο κάθε πολίτης ότι τα ευρώ που πληρώνει πηγαίνουν εκεί που πρέπει να πηγαίνουν. Στη μείωση του χρέους και παροχές προς τον πολίτη: δρόμοι, παιδεία, υγεία, ποιότητα ζωής, ασφάλεια. Αυτό είναι αποκλειστική ΕΥΘΥΝΗ της ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ. Ως γενικότερη σημείωση για την κατάργηση του αφορολόγητου που προτείνω, θα ήθελα να πω ότι σήμερα (καταλαβαίνω ότι) υπάρχει είτε ως κίνητρο είτε ως στήριγμα, ανάλογα την περίπτωση. Για παράδειγμα, για όσους βρίσκονται σε απομακρυσμένες και αραιοκατοικημένες περιοχές ως κίνητρο για την παραμονή τους εκεί, για όσους έχουν πραγματικά χαμηλά εισοδήματα ή είναι πολύτεκνοι ως στήριγμα κ.ά. Ωστόσω, δε μπορώ να φανταστώ ούτε μια από αυτές τις περιπτώσεις όπου τα ίδια οφέλη για το φορολογούμενο δε μπορούν να προκύψουν με διαφορετικό τρόπο και μάλιστα υπηρετώντας συγκεκριμένες (π.χ. περιβαλλοντικές) πολιτικές. Ως ειδικότερη σημείωση επί της διαδικασίας, θα ήθελα να πω ότι θα πρέπει αυτοί που την "τρέχουν" να φροντίζουν ώστε στο τέλος να επιτελέσει το σκοπό της (αυτή και όλες οι άλλες παρόμοιες στο opengov.gr) και να μην αποτελέσει άλλη μια τρύπα στο νερό (εκτός αν αυτός είναι πραγματικά ο στόχος). Εν πρώτοις, ως επιστήμονας, έχω συνηθίσει κάθε φορά που καλούμαι να τοποθετηθώ απέναντι σε ένα ερώτημα ή ένα πρόβλημα να αναζητώ και να εξετάζω τα δεδομένα. Αν δεχθώ ως επιστήμονες και τους κατόχους διδακτορικών - τουλάχιστον αυτούς - που αποτελούν την κυβέρνηση ή συνθέτουν τα επιτελεία που τη στηρίζουν, τότε θα περίμενα πριν ζητήσουν τη γνώμη του κάθε πολίτη να φροντίσουν να του δώσουν κάποια ελάχιστα δεδομένα. Επί τούτου, θα χρησίμευαν κάποια στατιστικά στοιχεία για τη φορολογική βάση, κάποια ανάλυση εισροών και εκροών του κράτους και κάποια δημογραφικά στοιχεία, όλα σε ιστορική μορφή. Επίσης, θα ήθελα κάποια στοιχεία για τις λύσεις που έχουν δοκιμαστεί μέχρι σήμερα και κάποιες υποδείξεις για την αποτυχία τους ή μη και τέλος θα ήθελα μια αναφορά στην πρακτική που ακολουθούν όλες οι άλλες (ευρωπαϊκές τουλάχιστον) χώρες και το γιατί αυτές πετυχαίνουν ή όχι. Όχι γενικότητες και αναφορές σε τάσεις. Κάποια πινακάκια και κάποιες γραφικές παραστάσεις θα ήταν μάλλον αρκετά. Και κάποια παραπομπή στο κείμενο ενός νόμου, όπου γίνεται αναφορά σε αυτόν. Αποφεύγετε ο τρόπος εργασίας σας να γελιοποιεί τα πτυχία σας, επειδή κάπου ακούσατε ότι είναι της μόδας να χρησιμοποιούμε το internet. Με το internet μπορούμε να κάνουμε πολλά αλλά τα βασικά είναι βασικά, κι ένα πρόβλημα έχει πάντα δεδομένα και ζητούμενα. Κι έχει πάντα λύση, όσο δε μπορούμε να αποδείξουμε το αντίθετο. Κατά δεύτερον, για να είναι κάθε συνομιλία παραγωγική θα πρέπει οι συμμετέχοντες να σέβονται ο ένας τον άλλο και ο καθένας να ανταπεξέρχεται στις ευθύνες του. Ο παρέχων το βήμα και συντονιστής, έχει τουλάχιστον την ευθύνη της παροχής κάποιων γενικών κατευθύνσεων, τόσο στην αρχή όσο και κατά τη διάρκεια της συνομιλίας. Για παράδειγμα, οι πολίτες συνεισφέρουν το χρόνο και τις απόψεις τους αλλά από την άλλη πλευρά δεν υπάρχει απόκριση. Ίσως είναι εύκολο να "βγαίνουν¨ από πλευράς κυβέρνησης κάποια σχόλια, είτε σε συγκεκριμένες απαντήσεις είτε γενικότερα, που να βοηθούν την πρόοδο της διαδικασίας. Αν κάποιοι πολίτες κάνουν τον κόπο να τα διαβάσουν, η απάντηση τους ίσως είναι λίγο πιο κοντά στην καρδιά του προβλήματος. Από την άλλη, δεν είναι δυνατό να γνωρίζουν όλοι τα πάντα, οπότε δεν είναι κακό να λέτε ότι κάποια πράγματα δε μπορούν να γίνουν για τον Α ή Β λόγο. Άλλοι πάλι προτείνουν λύσεις που θα ευνοήσουν προσωπικά τους ίδιους και τις εταιρίες τους και ίσως θα έπρεπε κι εκεί να απαντάτε δίνοντας κάποιες κατευθύνσεις ή κάνοντας κάποιες ερωτήσεις. Επιπλέον, πόσο δύσκολο θα ήταν δίπλα σε κάθε σχόλιο να υπήρχε ένα + ή -, για να το επιλέξουμε αν συμφωνούμε ή διαφωνούμε... γιατί πρέπει τόσος κόσμος να γράφει τα ίδια και τα ίδια; Βάλτε όριο π.χ. τις 40-50 λέξεις για να γράφουμε ένα, απλό και ξεκάθερο πράγμα κάθε φορά και οι υπόλοιποι να επικροτούν ή να επιδοκιμάζουν. Σε κάθε περίπτωση, αντιλήφθηκα αυτή την προσπάθεια ως ένα άνοιγμα για συνεργασία και δε μου αρέσει που τα σχόλια των υπόλοιπων πολιτών μου θυμίζουν ανθρώπους που βγήκαν να πουν τον πόνο τους. Για αυτό τον σκοπό υπάρχουν τα blogs στο internet, όπου μπορεί ο καθένας να μιλά μόνος του όσο θέλει. Ούτε, τέλος, καταλαβαίνω ότι με σέβεται ο συνομιλητής μου όταν το μόνο που προσφέρει είναι απλά μια καλημέρα (= βάζει τη φόρμα στο internet) στην αρχή και μια καληνύχτα (=ανακοινώνει τη λήξη της "διαβούλευσης") στο τέλος. Ως τελική σημείωση, θα ήθελα να αναφέρω ότι είμαι περίπου τριάντα ετών, ήμουν μισθωτός για περίπου οχτώ χρόνια και τους τελευταίους τέσσερις μήνες κάνω την προσπάθεια μου ως ελεύθερος επαγγελματίας. Έχω ανώτερη μόρφωση και, προερχόμενος από περιβάλλον οικογενειακής επιχείρησης (σε άλλο αντικείμενο από αυτό που δραστηριοποιούμαι τώρα), δεν ανέχομαι να με θεωρούν εκ των προτέρων φοροφυγά ή πλούσιο, απλά και μόνο επειδή δεν είμαι μισθωτός και επειδή από εγωισμό και σεβασμό στον εαυτό μου αρνούμαι να αυτοπροβληθώ ως κακομοίρης. Θέλω να βλέπω καλόπιστα κάθε προσπάθεια που υπόσχεται βελτίωση και ελπίζω με τις προτάσεις που καταθέτω εδώ να βοηθήσω προς αυτή την κατεύθυνση. Αναγνωρίζω πως η κυβέρνηση φαίνεται να προσπαθεί, αλλά σε καμία περίπτωση αυτό δε μειώνει τις ευθύνες που φέρει ο ρόλος της. Πιστεύω δε, ότι σε αυτές συμπεριλαμβάνεται και η προφύλαξη του εγχειρήματος από τις προσπάθειες όλων των ΜΜΕ να αυτοπροβληθούν, να κατευθύνουν και να παρασύρουν την προσοχή των πολιτών σε όποια κατεύθυνση τους βολεύει, για δικούς τους σκοπούς. Έχω, τέλος, την εντύπωση, πως ο κάθε πολίτης είναι μέρα με τη μέρα και περισσότερο διατεθιμένος να αποδείξει ότι έχει την αναγκαία μνήμη για να θυμάμαι, όπως και την ικανότητα να διακρίνει αυτούς που δεν κάνουν σωστά τη δουλειά τους. Είναι εξίσου σαφές, ότι και η υπομονή έχει όρια, αν και διαφορετικά για κάθε άνθρωπο. Μετά το κρίσιμο αυτό σημείο, κάποιοι μπορεί να στραφούν ατομικά κατά πολιτικών ή διοικητικών στελεχών, κάποιοι να προτιμήσουν τη διέξοδο στο εξωτερικό, κάποιοι να μείνουν απλά απαθείς, κάποιοι να γίνουν μόνιμοι και αμετάκλητοι φοροφυγάδες. Κοινός τόπος όλων είναι ο βαθμός εμπιστοσύνης στο πρόσωπο των διοικούντων και το αποτέλεσμα της δουλειάς τους. Σας ευχαριστώ.