Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΙΛΟΣ ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΜΣ' | 15 Ιανουαρίου 2010, 13:43

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  ΠΑΝΤΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ – ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ ‘ΦΟΡΟΛΟΓΙΑΣ & ΕΛΕΓΚΤΙΚΗΣ’ (Δ΄ ΣΕΙΡΑ) Επιβλέπων καθηγητής: ΙΩΑΝΝΗΣ ΦΙΛΟΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Πληρέστερη καταγραφή των περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου στη φορολογική δήλωση έτσι ώστε να υπάρχει μία συνολική εικόνα της οικονομικής του κατάστασης. 2. Διεξαγωγή των εμπορικών συναλλαγών από μία αξία και άνω, αποκλειστικά με χρέωση / πίστωση επαγγελματικών τραπεζικών λογαριασμών ανοικτών στην πρόσβαση των φορολογικών αρχών 3. Επιβολή επιπλέον φορολογίας στις συναλλαγές με εξωχώριες (off shore) εταιρείες. 4. Επιβολή νέων ρυθμίσεων για την ενδοομιλικές συναλλαγές 5. Άλλες διαδικασίες που προβλέπονται για την συμμόρφωση προς την φορολογική νομοθεσία 6. Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής 7. Καθιέρωση κινήτρων - αντικινήτρων 8. Αποτελεσματική αναδιοργάνωση του ελεγκτικού μηχανισμού (Βλέπε: ΔΦΝ ΤΟΜΟΣ 63, ΑΡΙΘΜΟΣ 1430, Νοέμβριος 2009) ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Αξιολόγηση Προτεινόμενων Μέτρων Σημείωση Ο ρόλος του επιβλέποντος καθηγητή περιορίστηκε στο συντονισμό της εργασίας των φοιτητών (και δεν περιλαμβάνονται δικές του προτάσεις). 1. Πληρέστερη καταγραφή των περιουσιακών στοιχείων του φορολογούμενου στη φορολογική δήλωση έτσι ώστε να υπάρχει μία συνολική εικόνα της οικονομικής του κατάστασης. Οι φορολογούμενοι θα πρέπει να δηλώνουν για την τρέχουσα χρήση το σύνολο της περιουσίας τους στην οποία θα περιλαμβάνεται το σύνολο των τραπεζικών καταθέσεών τους καθώς και οι κάθε μορφής τοποθετήσεις τους σε μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια, παράγωγα και λοιπά επενδυτικά προϊόντα. Στο πλαίσιο αυτό απαιτείται να τροποποιηθεί το υφιστάμενο έντυπο της ετήσιας φορολογικής δήλωσης προκειμένου να συμπεριληφθεί σχετικός πίνακας στον οποίο θα περιλαμβάνονται οι συγκεκριμένες πληροφορίες καθώς και επεξηγήσεις για τις μεταβολές των εν λόγω περιουσιακών στοιχείων (όπως π.χ. αιτιολόγηση σημαντικής αύξησης των τραπεζικών καταθέσεων λόγω διάθεσης ακινήτου ή άλλου περιουσιακού στοιχείου και αντίστροφα, απόκτηση ακινήτου με την χρήση τραπεζικών καταθέσεων και συσχέτιση του ποσού που διατέθηκε για την αγορά με την αντίστοιχη μείωση στις τραπεζικές καταθέσεις). Οι πληροφορίες για το ύψος των καταθέσεων και των τοποθετήσεων σε επενδυτικά προϊόντα των φορολογουμένων θα παρέχονται ετησίως από τις αναδόχους τράπεζες στους φορολογούμενους με την μορφή ενημερωτικών καταστάσεων που θα φέρουν την ένδειξη «Μόνο για φορολογική χρήση» και θα συνυποβάλλονται με την ετήσια φορολογική δήλωση. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εφαρμογή του συγκεκριμένου μέτρου είναι η άρση του τραπεζικού απορρήτου των τραπεζικών καταθέσεων ώστε να καθίσταται δυνατός ο έλεγχος των λογαριασμών αυτών άμεσα (και αν είναι δυνατόν και ηλεκτρονικά) από τις φορολογικές αρχές, εφόσον αυτό κριθεί απαραίτητο για την επιβεβαίωση της ορθότητας, πληρότητας και ακρίβειας των εισοδημάτων που δηλώνονται από τον φορολογούμενο στην ετήσια δήλωσή του. Σημειώνεται ότι, όλες σχεδόν οι χώρες του Ο.Ο.Σ.Α. έχουν υιοθετήσει σχετικές πρόνοιες σύμφωνα με τις οποίες επιτρέπεται σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό η παροχή πληροφοριών για φορολογικούς σκοπούς ενώ σε πολλές περιπτώσεις προβλέπεται και η χωρίς προϋποθέσεις άρση του απορρήτου των τραπεζικών συναλλαγών. Τέλος, οι όποιες διαφορές προκύπτουν είτε πρωτογενώς στην δήλωση φορολογίας εισοδήματος είτε μετά από έλεγχο ή διασταύρωση στοιχείων από τις φορολογικές αρχές, μεταξύ των ετήσιων μεταβολών των τραπεζικών καταθέσεων και λοιπών λογαριασμών τοποθετήσεων σε επενδυτικά προϊόντα και των δηλωθέντων εισοδημάτων, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται ως περιπτώσεις σκόπιμης απόκρυψης φορολογητέας ύλης και να επισύρουν τα προβλεπόμενα πρόστιμα και προσαυξήσεις. Δεν αντιμετωπίζονται δηλαδή ως τεκμήρια ή πρόσθετο φορολογητέο εισόδημα αλλά ως περιπτώσεις φοροδιαφυγής με ότι αυτό συνεπάγεται. 2. Διεξαγωγή των εμπορικών συναλλαγών από μία αξία και άνω, αποκλειστικά με χρέωση / πίστωση επαγγελματικών τραπεζικών λογαριασμών ανοικτών στην πρόσβαση των φορολογικών αρχών Το μέτρο μπορεί να λειτουργήσει θετικά στην μείωση της φοροδιαφυγής. Απαραίτητη προϋπόθεση είναι η άρση του τραπεζικού απορρήτου όπως εξηγήθηκε και στην προηγούμενη παράγραφο. 3. Επιβολή επιπλέον φορολογίας στις συναλλαγές με εξωχώριες (off shore) εταιρείες. Το κύριο πρόβλημα των συναλλαγών με τις εξωχώριες εταιρείες είναι η υπερτιμολόγηση των υπηρεσιών (και σε μερικές περιπτώσεις και αγαθών) προσφέρονται από τις εταιρείες αυτές προς την ημεδαπή εταιρεία προκειμένου να μειωθεί η φορολογητέα ύλη. Συνεπώς θα πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες ελέγχου πρωτίστως σε αυτή την περιοχή. Σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 31 του Ν. 2238/1994 (Κ.Φ.Ε.), η οποία τροποποιήθηκε με την παράγραφο 7 του άρθρου 5 του Ν. 3091/2002 δεν εκπίπτουν από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων, οι αποσβέσεις παγίων περιουσιακών στοιχείων που αγοράσθηκαν από εξωχώρια εταιρεία. Επιπλέον, σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 10 του άρθρου 9 του Ν. 3296/2004, οι οποίες ερμηνεύτηκαν με την ΠΟΛ 1016/7.2.2005 εγκύκλιο του Υπ. Οικονομικών τροποποιήθηκαν οι διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 31 του ν. 2238/1994 (Κ.Φ.Ε.) σχετικά με την έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων, των αποζημιώσεων ή των δικαιωμάτων που καταβάλλουν για την χρησιμοποίηση τεχνικής βοήθειας, ευρεσιτεχνιών, σημάτων σχεδίων μυστικών βιομηχανικών μεθόδων και τύπων, πνευματικής ιδιοκτησίας και άλλων συναφών δικαιωμάτων. Με βάση τις νέες διατάξεις δεν αναγνωρίζονται προς έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα οι σχετικές με τα ανωτέρω δαπάνες που καταβάλλονται σε εξωχώριες εταιρείες. Επίσης με τις διατάξεις της παραγράφου 9 του Ν. 3091/2003, οι οποίες ερμηνεύονται με την ΠΟΛ 1038/5.3.2003 εγκύκλιο του Υπ. Οικονομικών προβλέπεται η μη έκπτωση από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων και των λοιπών δαπανών που πραγματοποιούν για την αγορά αγαθών ή λήψη υπηρεσιών από εξωχώρια εταιρεία, καθώς και τα δικαιώματα ή αποζημιώσεις που καταβάλουν αυτές σε εξωχώρια εταιρεία για την την χρησιμοποίηση τεχνικής βοήθειας, ευρεσιτεχνιών, σημάτων σχεδίων μυστικών βιομηχανικών μεθόδων και τύπων, πνευματικής ιδιοκτησίας και άλλων συναφών δικαιωμάτων. Εξαίρεση αποτελούν οι δαπάνες που αφορούν αγορά ή μεταφορά στην Ελλάδα αργού πετρελαίου, πετρελαιοειδών ή άλλων προϊόντων για τα οποία δημοσιεύονται δείκτες τιμών χονδρικής πώλησης και τα οποία αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης σε οργανωμένη χρηματιστηριακή αγορά προϊόντων (από 1/1/2003 και μετά). Εκτός των ανωτέρω που ήδη ισχύουν, απαιτείται λεπτομερής έλεγχος όλων των συναλλαγών του ημεδαπού νομικού προσώπου με την εξωχώρια εταιρεία τόσο ως προς την φύση και την σκοπιμότητα των συναλλαγών όσο και ως προς την τεκμηρίωσή τους. Εφόσον ημεδαπό νομικό πρόσωπο διενεργεί συναλλαγές με εξωχώρια εταιρεία θα πρέπει να γίνεται ρητή αναφορά / δήλωση από το νομικό πρόσωπο για το εάν η συγκεκριμένη εξωχώρια εταιρεία αποτελεί συνδεδεμένο μέρος με την ημεδαπή εταιρεία (ειδικά για τις Α.Ε. και Ε.Π.Ε απαιτείται αυστηρός έλεγχος των γνωστοποιήσεων που προβλέπονται για τις οικονομικές καταστάσεις από το Ν. 2190/1920 και το Ν. 3190/1955). Η πρόσθετη φορολογία μπορεί να προκύψει ως αποτέλεσμα των συγκεκριμένων συναλλαγών. Ειδικά για την διανομή κερδών σε μετόχους που είναι εξωχώριες εταιρείες είναι δυνατό να προβλέπεται αυξημένος συντελεστής αυτοτελούς φορολόγησης των διανεμηθέντων μερισμάτων (σημειώνεται ότι το μέτρο αυτό θα πρέπει προηγουμένως να ελεγχθεί για τη νομιμότητά του και ως εκ τούτου την δυνατότητα της εφαρμογής του). 4. Επιβολή νέων ρυθμίσεων για την ενδοομιλικές συναλλαγές Θα πρέπει να υιοθετηθούν ρυθμίσεις σχετικά με:  Τον έλεγχο διασυνοριακών συναλλαγών μεταξύ εταιρειών του ίδιου ομίλου  Τεκμηρίωση ενδοομιλικών συναλλαγών και υποκεφαλαιοποίησης επιχειρήσεων (Ν. 3775/2009, ΦΕΚ 122Α/21.07.2009 ο οποίος τροποποιεί και συμπληρώνει τα άρθρα 39 και 39Α του Κ.Φ.Ε.) Θα πρέπει να σημειωθεί ότι Υπουργική Απόφαση υπ’ αριθ. Α2-8092 Απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης (ΦΕΚ 2706, τεύχος δεύτερο), που σε εκτέλεση των επιταγών του άρθρου 26 παρ. 10 του νόμου 3728/2008, καθόρισε του κανόνες Τεκμηρίωσης Τιμών στις λεγόμενες «Ενδοομιλικές Συναλλαγές», επιχειρεί να θέσει φραγμούς και να ενεργοποιήσει αποτελεσματικούς ελεγκτικούς μηχανισμούς επί ενός ομολογουμένως σημαντικού ζητήματος από άποψη φορολογικής πολιτικής. Στην κατεύθυνση αυτή θα πρέπει να δρομολογηθεί άμεσα η σύσταση της «Υπηρεσίας Εποπτείας της Αγοράς της Γενικής Γραμματείας Εμπορίου» του Υπουργείου Ανάπτυξης, που καθορίζεται από την Απόφαση ως αρμόδια για την υποβολή των προβλεπομένων στοιχείων και τον συνακόλουθο έλεγχό τους Η καθυστέρηση της σύστασης της συγκεκριμένης υπηρεσίας προκαλεί σημαντικές, και εν τέλει αναιτιολόγητες, διαδικαστικές δυσχέρειες στη διενέργεια του προβλεπομένου ελέγχου. 5. Άλλες διαδικασίες που προβλέπονται για την συμμόρφωση προς την φορολογική νομοθεσία Αναμόρφωση του υφιστάμενου πλαισίου των φορολογικών ελέγχων (Βλέπε: ΔΦΝ ΤΟΜΟΣ 63, ΑΡΙΘΜΟΣ 1430, Νοέμβριος 2009), κρίνεται επιβεβλημένη η σύνταξη ενός «Ενιαίου Κώδικα Φορολογικών Υποχρεώσεων» προκειμένου να είναι απολύτως προσδιορισμένο, σαφές και γνωστό το πλαίσιο του φορολογικού ελέγχου. Στα πλαίσια εφαρμογής του συγκεκριμένου μέτρου απαιτείται η απλούστευση και τροποποίηση του υφιστάμενου Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος καθώς και του Κώδικα Βιβλίων και Στοιχείων. Επιπλέον, προτείνεται η συγχώνευση σε ενιαίο κείμενο των υπουργικών αποφάσεων με τις εκπιπτόμενες και μη εκπιπτόμενες δαπάνες και η κυκλοφορία σχετικού φυλλαδίου. 6. Καταπολέμηση της φοροδιαφυγής 1. Η απλοποίηση και σταθεροποίηση του φορολογικού συστήματος με σαφείς νόμους χωρίς να υπάρχουν «παράθυρα» που θα εκμεταλλεύονται αυτοί που φοροδιαφεύγουν 2. Παροχή ουσιαστικών κινήτρων στον πολίτη για την συμμετοχή του στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής με την υιοθέτηση του μέτρου της έκπτωσης του συνόλου των δαπανών (με ελάχιστες εξαιρέσεις που θα εξεταστούν). Έτσι ο πολίτης, ζητώντας απόδειξη σε κάθε συναλλαγή του, θα γίνει εξ’ ορισμού, ο καλύτερος σύμμαχος του κράτους στο κυνήγι αυτών που φοροδιαφεύγουν. 3. Αναδιάρθρωση του τρόπου λειτουργίας του φορολογικού ελεγκτικού μηχανισμού. Ο τρόπος διενέργειας των φορολογικών ελέγχων πρέπει να είναι απλός, σαφής και συγκεκριμένος χωρίς περιθώρια διασταλτικής εφαρμογής του. Η φορολογική συμμόρφωση των επιχειρήσεων επηρεάζεται σημαντικά από την λειτουργία ενός αξιόπιστου μηχανισμού φορολογικών ελέγχων, που θα εντοπίζει την πραγματική φοροδιαφυγή και όχι αυτήν που είναι απλά ο «εύκολος στόχος». Κάποια στιγμή θα πρέπει να πληρώσουν και αυτοί που εμφανώς και απροκάλυπτα φοροδιαφεύγουν και να μην κρύβονται πίσω από την προστασία που μπορεί να τους παρέχει το είδος του επαγγέλματός τους. 4. Να τεθεί άμεσα σε λειτουργία το «Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα των Ελεγκτικών Υπηρεσιών» «Elenxis», που θα βοηθήσει σημαντικά στην αποτελεσματικότητα και την αξιοπιστία του ελεγκτικού μηχανισμού. 7. Καθιέρωση κινήτρων - αντικινήτρων Πολλοί αρμόδιοι φορείς που έχουν συμμετάσχει στη διαβούλευση αυτή έχουν αναφέρει την σπουδαιότητα της υιοθέτησης κίνητρων και επιβραβεύσεων των σωστών φορολογούμενων. Η καθιέρωση μια επιβράβευσης σε διετή ή τριετή βάση των φορολογούμενων είτε μιλάμε για φυσικά είτε για νομικά πρόσωπα θα ήταν κίνητρο για μια συνειδητοποιημένη και δίκαιη φορολογική συμπεριφορά. Η επιβράβευση αυτή θα μπορεί να έχει τη μορφή μιας επιπλέον έκπτωσης από τα ακαθάριστα έσοδα που δηλώνονται είτε μια χρηματική επιστροφή μέσω του συμψηφισμού του φόρου που θα προκύπτει από τις οικείες φορολογικές δηλώσεις. Μια τέτοια κίνηση πιθανόν να οδηγήσει σε σταδιακή αλλαγή της φορολογικής μας κουλτούρας. Από την άλλη πλευρά, κυρίως για τα νομικά πρόσωπα, να υπάρχει μια δημοσίευση των στοιχείων των οικονομικών μονάδων που μετά από έλεγχο θα διαπιστωθεί ότι έχουν φοροδιαφύγει ή μέσω του ηλεκτρονικού αρχείου που προαναφέραμε διαπιστωθεί ότι οφείλουν για μεγάλο χρονικό διάστημα ποσά φόρου. Με αυτό τοπ τρόπο θέλοντας να αποφύγουν την δυσφήμηση ορισμένα νομικά πρόσωπα θα προχωρούν στην έγκαιρη τακτοποίηση των οφειλών τους ως προς την εφορία. 8. Αποτελεσματική αναδιοργάνωση του ελεγκτικού μηχανισμού (Βλέπε: ΔΦΝ ΤΟΜΟΣ 63, ΑΡΙΘΜΟΣ 1430, Νοέμβριος 2009) Mέτρα προς αυτή την κατεύθυνση είναι: 1. Η κωδικοποίηση των σφαλμάτων (νομικές πλημμέλειες) κατά την προδικασία των φορολογικών ελέγχων προκειμένου να διαπιστωθούν και να καταγραφούν οι περιπτώσεις που οδήγησαν σε δικαστική ακύρωση καταλογιστικών πράξεων και συνεπακόλουθα την μη είσπραξη των καταλογισθέντων φόρων και προστίμων 2. Δημιουργία ειδικού μηχανισμού ελέγχου των εκδοθέντων εκθέσεων ελέγχου προκειμένου να εντοπισθούν περιπτώσεις μη διενέργειας επαρκούς ή κατάλληλου φορολογικού ελέγχου 3. Κωδικοποίηση της τρέχουσας νομολογίας (τουλάχιστον των αναιρετικών) προκειμένου να επιτευχθεί η συμμόρφωση του φορολογικού ελέγχου με τις σχετικές αποφάσεις 4. Τήρηση του συνταγματικού δικαιώματος της πρόσβασης του φορολογούμενου στα στοιχεία του φακέλου του 5. Αναπροσαρμογή των ανώτατων ποσοστών προσαυξήσεων καταλογισμού στην βάση του επιδιωκόμενου σκοπού τους που δεν είναι κυρωτικός αλλά αποκαταστατικός της οικονομικής βλάβης του Δημοσίου από την μη εμπρόθεσμη και νομότυπη είσπραξη των φόρων 6. Δημιουργία μηχανισμός άμεσης ενεργοποίησης του φορολογικού ελέγχου στις περιπτώσεις μη υποβολής δηλώσεων ΦΠΑ, φόρου εισοδήματος, καταστάσεων πελατών – προμηθευτών και λοιπών στοιχείων 7. Δημιουργία ενιαίου συστήματος συγκέντρωσης στοιχείων παραβατικής φορολογικής συμπεριφοράς για το οποία θα προβλέπεται ειδική διαδικασία άμεσης επικαιροποίησης 8. Έλεγχος του χρόνου ολοκλήρωσης των φορολογικών ελέγχων 9. Μείωση στην Αθήνα και τον Πειραιά ο χρόνος αναμονής για την εκδίκαση ένδικου μέσου που έχει ασκηθεί κατά της καταλογιστικής πράξης 10. Δυνατότητα πρόσβασης των συναλλασσομένων στον κατάλογο με τα κυκλοφορούντα στην αγορά πλαστά ΑΦΜ καθώς και δυνατότητα των φορολογουμένων να επαληθεύουν ηλεκτρονικά την ορθότητα των ΑΦΜ αυτών με τους οποίους συναλλάσσονται ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΠΙΝΑΚΑΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΝΟΜΟΘΕΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΤΗΣ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗΣ Κατηγορίες νομοθετικών μέτρων Βαθμολογική Κλίμακα α β γ 1 5 4 4 2 4 3 4 3 5 4 3 4 5 4 3 5 5 4 3 6 5 3 3 7 5 3 3 8 5 4 3 Βαθμολογική Κλίμακα α:Σημαντικότητα Από 1 (Λίγο) έως 5 (Πολύ) β:Δυσκολίες εφαρμογής γ:Κίνδυνοι/Κενά Ο ανωτέρω πίνακας αξιολόγησης προέκυψε ύστερα από αξιολόγηση των προτάσεων που υποβάλλονται από τους φοιτητές του μεταπτυχιακού προγράμματος. Η αξιολόγηση έγινε με τη χρήση 5βαθμης βαθμολογικής κλίμακας και αποτελεί το μέσο όρο της βαθμολόγησης που έγινε από τον κάθε φοιτητή.