Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Αστέριος Α. Τέρπος' | 15 Ιανουαρίου 2010, 21:38

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Ειδικός Φόρος Κατανάλωσης Καπνού Πρόταση: Ένα μέρος του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης Καπνού (ΕΦΚΚ) να διατίθεται σε ειδικό λογαριασμό ή Ταμείο για τη συστηματική και απρόσκοπτη χρηματοδότηση δράσεων Δημόσιας Υγείας όπως α) ενίσχυση των δράσεων κατά του καπνίσματος, περιλαμβανομένης της ενίσχυσης των καπνιστών για τη διακοπή του, β) ανάπτυξη και λειτουργία υποδομών για τα στατιστικά στοιχεία της υγείας του πληθυσμού όπως π.χ. το Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών και γ) η έρευνα του καρκίνου και άλλων συναφών με το κάπνισμα ασθενειών. Η κεντρική ιδέα της πρότασης δεν είναι καινούργια. Το 1986, εν όψει της εναρμόνισης της φορολογίας καπνού κατά την ολοκλήρωση της κοινής Ευρωπαϊκής Αγοράς του 1992, η ίδια η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Commission) είχε προτείνει την επιβολή τεράστιας αύξησης του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης με την προϋπόθεση μέρος του φόρου αυτού να διατίθεται στις δράσεις κατά του καρκίνου. Μάλιστα, ειδική έρευνα της κοινής γνώμης (Special Eurobarometer #33, 1987) έδειξε ότι η μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών (μ.ο. 73%), μεταξύ των οποίων και οι καπνιστές, έκριναν πολύ θετικά ένα τέτοιο μέτρο (http://canreg.files.wordpress.com/2007/10/ebs_33_en.pdf ). Δυστυχώς έκτοτε, παρά το γεγονός ότι τα έσοδα από το φόρο κατανάλωσης καπνού αντιστοιχούσαν σε σημαντικό ποσοστό των δημοσίων εσόδων των χωρών-μελών (61,6 δις Ευρώ το 2004 σε 25 χώρες μέλη), καμία χώρα της Ε.Ε. δεν υλοποίησε αυτή την «υπόσχεση». Ενδεικτικά, το 2005, τα έσοδα από τον Ειδικό Φόρο Κατανάλωσης Καπνού στην Ελλάδα (περίπου 2,2 δις Ευρώ) αντιστοιχούσαν περίπου στο 27% των δαπανών της Γενικής Κυβέρνησης στον τομέα της υγείας (περίπου 8,2 δις Ευρώ). Ο ΕΦΚΚ επιβλήθηκε και εφαρμόστηκε στην Ε.Ε. και αλλού με την αιτιολογία ότι το κάπνισμα είναι βλαβερό για την υγεία (και κανείς δεν το αμφισβητεί) και ότι δι’ αυτού του τρόπου θα περιοριστεί. Όμως, αν θέλει κανείς να είναι ρεαλιστής, εάν το ζητούμενο ήταν η υγεία των πολιτών και η μείωση του κόστους των ασθενειών από το κάπνισμα, τότε ένα μόνο μέτρο θα είχε λογική: η πλήρης απαγόρευση τόσο του καπνίσματος όσο και της παραγωγής και διακίνησης προϊόντων καπνού. Ενδεχομένως, παράλληλα με τις ως άνω απαγορεύσεις και με το αιτιολογικό ότι το κάπνισμα είναι νόσος και εξάρτηση του ατόμου (όπως θεωρείται σύμφωνα με αρκετές μελέτες), ίσως θα μπορούσε να υπάρξει και μέριμνα υποστήριξης των καπνιστών ώστε να ξεπεράσουν τις δυσκολίες της διακοπής του καπνίσματος για ένα διάστημα. Πλήρης απαγόρευση όμως δεν υπήρξε ποτέ. Προφανώς, διότι τα έσοδα από τη φορολογία καπνού είναι πολύ «χρήσιμα» («ζεστά») στις κυβερνήσεις. Έτσι, προτιμήθηκαν οι σταδιακές αυξήσεις των φόρων καπνού και τα συνοδευτικά μέτρα κατά του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, που επιφέρουν μεν κάποια μείωση στην κατανάλωση καπνού αλλά από την άλλη είτε αυξάνουν τα δημόσια έσοδα είτε δεν τα μειώνουν (σύμφωνα με επιστημονικές μελέτες, η αύξηση της τιμής των προϊόντων καπνού κατά 10%, επιφέρει μείωση της κατανάλωσης κατά 4-10%). Ενδεικτικά, τα κρατικά έσοδα από τους φόρους καπνού στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. παρουσίασαν ανοδική τάση τα τελευταία χρόνια παρά τη μείωση των καπνιστών (το ίδιο συνέβη και στην Ελλάδα). Είναι προφανές, ότι τα κρατικά αυτά έσοδα «χρηματοδοτούνται» από όσους δεν μπορούν να αντισταθούν και εξακολουθούν να καπνίζουν. Σύμφωνα δε με μελέτες, οι αμετανόητοι αυτοί καπνιστές, προέρχονται κυρίως από τα φτωχότερα στρώματα του πληθυσμού. Συνεπώς, αν θα ήθελε κανείς να είναι δίκαιος νομοθέτης, αφού δεν υιοθετεί την πλήρη και οριστική απαγόρευση του καπνίσματος (και εμμέσως ή ευθέως παραδέχεται ότι ο ΕΦΚΚ είναι ένα σημαντικό κρατικό έσοδο) θα έπρεπε να προβλέψει τουλάχιστον έναν εύσχημο τρόπο, ώστε να «επιστρέφεται» ένα μέρος του φόρου σε αυτά τα στρώματα του πληθυσμού με τη μορφή της ενίσχυσης για τη διακοπή του καπνίσματος (π.χ. ιατρεία και φάρμακα διακοπής). Επιπλέον, δοθέντος ότι δεν απαγορεύεται πλήρως το κάπνισμα και ότι ο φόρος καπνού θα επιβάλλεται όσο θα υπάρχουν καπνιστές, θα ήταν εύλογο και σωστό ένα μέρος από τα έσοδα αυτά να διατίθενται για την ανάπτυξη ειδικών υποδομών δημόσιας υγείας στους τομείς που παρουσιάζουν πρόβλημα. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να διατεθούν για την ίδρυση και λειτουργία νέας υπηρεσίας για τα στατιστικά στοιχεία της υγείας του πληθυσμού (όπως το εθνικό αρχείο νεοπλασιών που ακόμα δεν έχουμε σαν χώρα κ.ά.), για την έρευνα του καρκίνου και άλλων παθήσεων που οφείλονται στο κάπνισμα κλπ. Εν κατακλείδι, εν όψει της μεγάλης αύξησης του Ειδικού Φόρου Κατανάλωσης Καπνού (ΕΦΚΚ), προτείνεται να προβλεφθεί ώστε ένα μέρος της αύξησης του ΕΦΚΚ (που θα καθοριστεί επακριβώς και θα αναθεωρείται ετησίως) να διατίθεται σε ειδικό λογαριασμό ή Ταμείο για τη συστηματική και απρόσκοπτη χρηματοδότηση δράσεων Δημόσιας Υγείας (*) όπως: α) ενίσχυση των δράσεων κατά του καπνίσματος, περιλαμβανομένης της ενίσχυσης των καπνιστών για τη διακοπή του, β) ανάπτυξη και λειτουργία υποδομών για τα στατιστικά στοιχεία της υγείας του πληθυσμού όπως π.χ. το Εθνικό Αρχείο Νεοπλασιών και γ) η έρευνα του καρκίνου και άλλων συναφών με το κάπνισμα ασθενειών. Αστέριος Α. Τέρπος Σημειώσεις: (*) Με τον όρο δημόσια υγεία εννοούνται όσα ορίζονται στο νόμο 3370/2005 και όχι όσα εννοούν όσοι εσφαλμένως χρησιμοποιούν τον όρο για να υποδηλώσουν το δημόσιο χαρακτήρα των υπηρεσιών υγείας. (**) Τα ανωτέρω έχουν παρουσιαστεί και συζητηθεί λεπτομερώς σε ειδικό συνέδριο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Αρχείων Νεοπλασιών το 2007 (βλ. περίληψη Ο-16, σελ 23, “Raising funds for cancer registration: A proposal for and from Greece”, http://canreg.files.wordpress.com/2008/05/abstract-o-16_book_of_abstracts_20071.pdf ).