• Ε.Ε.Τ.Ε.Μ. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Ο επιστημονικός και επαγγελματικός ενιαίος φορέας οργάνωσης και εκπροσώπησης των Μηχανικών του τεχνολογικού τομέα ανώτατης εκπαίδευσης Ταχ. Δ/νση: ΒΕΡΑΝΖΕΡΟΥ 15 –106 77, ΑΘΗΝΑ ΤΗΛ.: 2105227812 - 2105227276 Fax: 2105243701, http://www.eetem.gr - E-mail: eetem@eetem.gr Παρατηρήσεις της ΕΕΤΕΜ επί του άρθρου 7 του Προσχεδίου Νόμου «Αρχή της Επαγγελματικής Ελευθερίας - Κατάργηση Αδικαιολόγητων Περιορισμών στην Πρόσβαση και Άσκηση Επαγγελμάτων» Με το παρόν υπόμνημα επισημαίνονται ορισμένες διατάξεις του άρθρου 7 του Προσχεδίου Νόμου «Αρχή της Επαγγελματικής Ελευθερίας - Κατάργηση Αδικαιολόγητων Περιορισμών στην Πρόσβαση και Άσκηση Επαγγελμάτων», οι οποίες έρχονται σε ευθεία αντίθεση με το Σύνταγμα και το κοινοτικό δίκαιο. Η θέσπιση του Προσχεδίου Νόμου στην παρούσα μορφή του θα έχει ως αποτέλεσμα την παράβαση του κοινοτικού δικαίου εκ μέρους της Ελλάδας και την καταδίκη της χώρας μας από τα Ευρωπαϊκά Δικαστήρια σε δυσβάσταχτα πρόστιμα. Ως εκ τούτου, απαιτείται η άμεση αντικατάσταση των συγκεκριμένων αντικοινοτικών διατάξεων του Προσχεδίου Νόμου με ρυθμίσεις συμβατές με τις επιταγές του Συντάγματος και του κοινοτικού δικαίου. 1. Διατάξεις αντιτιθέμενες στην αρχή της ισότητας ευκαιριών όπως αυτή προστατεύεται από το Σύνταγμα και από το κοινοτικό δίκαιο. Οι διατάξεις οι οποίες αναθέτουν στο Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας οποιεσδήποτε ρυθμιστικές αρμοδιότητες επί των Πτυχιούχων Μηχανικών ΤΕΙ αντιτίθενται στο άρθρο 4 του Συντάγματος (περί ίσης μεταχείρισης), στο άρθρο 5 του Συντάγματος (περί οικονομικής ελευθερίας), αλλά και στα άρθρα 101, 102 και 106 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τα οποία κατοχυρώνουν την αρχή της ίσης μεταχείρισης των ανταγωνιστών από τα Κράτη Μέλη. Ειδικότερα, το ΤΕΕ βρίσκεται σε σύγκρουση συμφερόντων να ευνοήσει κατά την άσκηση ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων τα μέλη του (Διπλωματούχοι Μηχανικοί Πολυτεχνικών Σχολών) εις βάρος των ανταγωνιστών των μελών του (Πτυχιούχοι Μηχανικοί ΤΕΙ). Αυτή η σύγκρουση συμφερόντων παρουσιάζεται σχετικά με πάσης φύσεως αρμοδιότητες του ΤΕΕ, όπως πειθαρχικές διαδικασίες, εξουσίες επί αμοιβής, συμμετοχή στη διαμόρφωση του νομοθετικού πλαισίου περί μηχανικών. Η ανάθεση των ανωτέρω αρμοδιοτήτων στο ΤΕΕ θα επιτρέπει στους Διπλωματούχους Μηχανικούς Πολυτεχνικών Σχολών να ανταγωνίζονται στη σχετική αγορά τους Πτυχιούχους Μηχανικούς ΤΕΙ και παράλληλα να θέτουν τους όρους του παιγνιδιού υπέρ τους. Επομένως, το ΤΕΕ θα διευκολύνει την είσοδο των μελών του στη σχετική αγορά, ενώ θα θέτει κωλύματα στην είσοδο και στην οικονομική δράση των ανταγωνιστών τους. Το Σύνταγμα και το κοινοτικό δίκαιο απαγορεύουν την ανωτέρω σύγκρουση συμφερόντων και επιτάσσουν οι αρμοδιότητες να ανατεθούν σε ένα φορέα ανεξάρτητο από τους ανταγωνιζόμενους επαγγελματίες, ο οποίος θα παρέχει εγγυήσεις ανεξαρτησίας και διαφάνειας ως προς την ίση μεταχείριση Διπλωματούχων Μηχανικών Πολυτεχνικών Σχολών (μελών ΤΕΕ) και Πτυχιούχων Μηχανικών ΤΕΙ (μελών ΕΕΤΕΜ). Οποιαδήποτε δε συμμετοχή του ΤΕΕ (ως εκπροσώπου των συμφερόντων των Διπλωματούχων Μηχανικών Πολυτεχνικών Σχολών) στην άσκηση ρυθμιστικών αρμοδιοτήτων επί των αγορών όπου δραστηριοποιούνται οι μηχανικοί, επιβάλλεται να ισοσταθμίζεται με ισοδύναμη συμμετοχή της ΕΕΤΕΜ (ως αντίστοιχου εκπροσώπου των συμφερόντων των Πτυχιούχων Μηχανικών ΤΕΙ). Συνεπώς, απαιτούνται οι εξής τροποποιήσεις του άρθρου 7 του Προσχεδίου Νόμου: • Στο άρθρο 7(1α) του Προσχεδίου Νόμου, πρέπει να διευκρινιστεί ρητά ότι η κατάργηση των ελάχιστων αμοιβών αφορά και στις ελάχιστες αμοιβές του άρθρου 10 του «Προεδρικού Διατάγματος 100/2010 της 6.10.2010 περί ενεργειακών επιθεωρητών», οι οποίες άλλωστε αντιτίθενται ευθέως στις θεμελιώδεις ελευθερίες εγκατάστασης και παροχής υπηρεσιών, όπως αυτές θεσπίζονται από τη Συνθήκη για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. Δελτίο Τύπου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπ’ αριθμό IP/10/498). • Το δεύτερο και τρίτο εδάφιο του άρθρου 7(1β) του Προσχεδίου Νόμου επιβάλλεται να τροποποιηθούν ως εξής: «Το ΔΣ του ΤΕΕ, όταν περιέρχεται στην αντίληψή του περίπτωση συνομολογήσεως από Διπλωματούχο Μηχανικό Πολυτεχνικής Σχολής σύμβασης, της οποίας η αμοιβή φαίνεται ασυνήθιστα χαμηλή, τον καλεί εγγράφως να δικαιολογήσει το ύψος της, ζητώντας τις διευκρινίσεις που κρίνει σκόπιμες. Εφόσον οι εξηγήσεις του ενδιαφερομένου Διπλωματούχου Μηχανικού Πολυτεχνικής Σχολής δεν κριθούν ικανοποιητικές, το ΔΣ του ΤΕΕ ασκεί την πειθαρχική δίωξη κατά τις κείμενες διατάξεις». Παράλληλα, πρέπει να προστεθούν τα εξής ως τέταρτο και πέμπτο εδάφιο του άρθρου 7(1β) του Προσχεδίου Νόμου: «Η ΚΔΕ της ΕΕΤΕΜ, όταν περιέρχεται στην αντίληψή της περίπτωση συνομολογήσεως από Πτυχιούχο Μηχανικό ΤΕΙ σύμβασης, της οποίας η αμοιβή φαίνεται ασυνήθιστα χαμηλή, τον καλεί εγγράφως να δικαιολογήσει το ύψος της, ζητώντας τις διευκρινίσεις που κρίνει σκόπιμες. Εφόσον οι εξηγήσεις του ενδιαφερομένου Πτυχιούχου Μηχανικού ΤΕΙ δεν κριθούν ικανοποιητικές, η ΚΔΕ της ΕΕΤΕΜ ασκεί την πειθαρχική δίωξη κατά τις κείμενες διατάξεις». • Με την επιφύλαξη του αντικοινοτικού περιεχομένου ολόκληρων των παραγράφων 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 7 του Προσχεδίου Νόμου (βλ. παρακάτω), επιβάλλεται η προσθήκη (στην αρχή της παραγράφου 2) της εξής διευκρίνισης: «Στις παραγράφους 2, 3, 4 και 5 του παρόντος άρθρου ως «μηχανικός» εννοείται αποκλειστικά ο Διπλωματούχος Μηχανικός Πολυτεχνικής Σχολής, και σε καμία περίπτωση δεν περιλαμβάνονται οι Πτυχιούχοι Μηχανικοί ΤΕΙ. Οι Πτυχιούχοι Μηχανικοί ΤΕΙ δεν υπέχουν ουδεμία υποχρέωση απόδοσης οποιασδήποτε εισφοράς άμεσα ή έμμεσα υπέρ του ΤΕΕ ή των ασφαλιστικών ταμείων των Διπλωματούχων Μηχανικών Πολυτεχνικών Σχολών». • Στο άρθρο 7(6) του Προσχεδίου Νόμου, επιβάλλεται η εξής τροποποίηση: «Ειδικά για την έκδοση οικοδομικών αδειών, ο προϋπολογισμός που αναφέρεται στο άρθρο 3 του Π.Δ 696/1974, εξάγεται είτε βάσει αναλυτικού προϋπολογισμού, είτε σύμφωνα με τις τιμές μονάδος που καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων, κατόπιν γνώμης του ΤΕΕ και της ΕΕΤΕΜ, η οποία λαμβάνει υπόψη το κόστος κατασκευής όπως εξάγεται από τον αντικειμενικό προσδιορισμό της αξίας των ακινήτων (άρθρο 41 του Ν. 1249/1982 (Α΄43), όπως κάθε φορά ισχύει». • Το άρθρο 7(10) του Προσχεδίου Νόμου πρέπει να αντικατασταθεί ως εξής: «Το άρθρο 59 του από 17.7/16.8.1923 ΝΔ (Α΄228) αντικαθίσταται ως εξής: «Άρθρο 59, Με Π.Δ. που εκδίδονται με πρόταση των Υπουργών Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων ρυθμίζονται οι νόμιμες αμοιβές, που ισχύουν για την περίπτωση που δεν προκύπτει έγκυρη έγγραφη συμφωνία αμοιβής των διπλωματούχων μηχανικών ανώτατης εκπαίδευσης του πανεπιστημιακού τομέα ή των πτυχιούχων μηχανικών ανώτατης εκπαίδευσης του τεχνολογικού τομέα, που εκπονούν μελέτες οποιωνδήποτε έργων και που αναλαμβάνουν την εφαρμογή των μελετών και την επίβλεψη της εκτέλεσης των έργων αυτών. Μεταξύ των ως άνω έργων περιλαμβάνονται επίσης οι τοπογραφικές και κτηματογραφικές εργασίες καθώς και οι χωροταξικές, ρυθμιστικές, πολεοδομικές και περιβαλλοντικές μελέτες. Ο παραπάνω κανονισμός των αμοιβών αναφέρεται στη μελέτη, επίβλεψη, εποπτεία ή έλεγχο και παραλαβή κάθε είδους έργων ή εγκαταστάσεων, καθώς και σε κάθε είδους τεχνικές γενικά εργασίες και υπηρεσίες, σχεδιαγράμματα, καταμετρήσεις, γνωμοδοτήσεις, πραγματογνωμοσύνες κ.τ.λ. ή αμοιβές που καταβάλλονται σε αυτούς που μετέχουν σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και στους κριτές αυτών. Για την έκδοση των Π.Δ. του παρόντος άρθρου ζητείται προηγουμένως η γνώμη της Διοικούσας Επιτροπής του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος επί των ρυθμίσεων που αφορούν τους διπλωματούχους μηχανικούς του πανεπιστημιακού τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης, καθώς και η γνώμη της Κεντρικής Διοικούσας Επιτροπής της Επιστημονικής Ένωσης Τεχνολογικής Εκπαίδευσης Μηχανικών επί των ρυθμίσεων που αφορούν τους πτυχιούχους μηχανικούς του τεχνολογικού τομέα της ανώτατης εκπαίδευσης». Η αναφορά σε μηχανικούς ανώτατης εκπαίδευσης του πανεπιστημιακού τομέα και σε μηχανικούς ανώτατης εκπαίδευσης του τεχνολογικού τομέα προσφέρει στη διάταξη αυτή μια διατύπωση που συμβαδίζει με τους σύγχρονους όρους οργάνωσης της ανώτατης εκπαίδευσης, και όχι τους απαρχαιωμένους όρους του ΝΔ 17.7/16.8.1923. • Στο άρθρο 7(13) του Προσχεδίου Νόμου, απαιτείται η προσθήκη του εξής εδαφίου: «Η αυθεντική ερμηνεία του Β.Δ. της 30/31.5.1956 είναι ότι οι Πτυχιούχοι Μηχανικοί ΤΕΙ δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του». Αυτή η προσθήκη αυθεντικής ερμηνείας του Β.Δ. της 30/31.5.1956 είναι απαραίτητη προκειμένου να αρθεί η αθέμιτη πρακτική του ΤΕΕ να υπάγει καταχρηστικά στο σύστημα αμοιβών του και τους Πτυχιούχους Μηχανικούς ΤΕΙ, παρά το γεγονός ότι με καμία διάταξη νόμου δεν έχουν υπαχθεί ποτέ στο εν λόγω σύστημα. Η εκβιαστική (στην πράξη) υπαγωγή των Πτυχιούχων Μηχανικών ΤΕΙ στο σύστημα αμοιβών του ΤΕΕ συνιστά αντικοινοτική εξουσία του ΤΕΕ επί των ανταγωνιστών των μελών του. • Το άρθρο 7(15) του Προσχεδίου Νόμου πρέπει να αντικατασταθεί ως εξής: «Με Προεδρικό Διάταγμα που εκδίδεται με πρόταση των Υπουργών Υποδομών, Μεταφορών και Δικτύων και Οικονομικών, μετά γνώμη της Διοικούσας Επιτροπής του ΤΕΕ και της Κεντρικής Διοικούσας Επιτροπής της ΕΕΤΕΜ, διενεργείται κάθε αναγκαία προσαρμογή στις διατάξεις του παρόντος νόμου των διατάξεων της νομοθεσίας που διέπει την εκπόνηση μελετών ιδιωτικών έργων και τις αμοιβές των μηχανικών, εν γένει και αρχιτεκτόνων». 2. Διατάξεις αντιτιθέμενες στο κοινοτικό δίκαιο περί παράνομων κρατικών ενισχύσεων. Επίσης, το Προσχέδιο Νόμου περιέχει ρυθμίσεις οι οποίες αντιτίθενται στο κοινοτικό δίκαιο περί παράνομων κρατικών ενισχύσεων, και ειδικότερα στα άρθρα 107 και 108 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το κοινοτικό δίκαιο απαγορεύει στα Κράτη Μέλη να χορηγούν επιλεκτικά σε συγκεκριμένους επαγγελματίες οικονομικά πλεονεκτήματα, τα οποία τους ευνοούν αθέμιτα σε σχέση με τους ανταγωνιστές τους που δεν τα λαμβάνουν. Εν προκειμένω, το κοινοτικό δίκαιο απαγορεύει στην Ελλάδα να προβλέπει εισφορές υπέρ του ΤΕΕ από τη στιγμή που ουδέν αντίστοιχο οικονομικό πλεονέκτημα δεν παρέχεται στην ΕΕΤΕΜ. Επομένως, είναι ασυμβίβαστη με το κοινοτικό δίκαιο η οικονομική ενίσχυση των Διπλωματούχων Μηχανικών Πολυτεχνικών Σχολών (μέσω του επαγγελματικού τους φορέα, ΤΕΕ), εφόσον δεν προβλέπεται αντίστοιχη ενίσχυση των ανταγωνιστών τους Πτυχιούχων Μηχανικών ΤΕΙ (μέσω του επαγγελματικού τους φορέα, ΕΕΤΕΜ). Συνεπώς, απαιτούνται οι εξής τροποποιήσεις του άρθρου 7 του Προσχεδίου Νόμου: • Κατάργηση των παραγράφων 2, 3, 4 και 5 του άρθρου 7 του Προσχεδίου Νόμου, οι οποίες προβλέπουν αντικοινοτικές εισφορές υπέρ του ΤΕΕ. • Κατάργηση της παραγράφου 12α του άρθρου 7 του Προσχεδίου Νόμου, οι οποία προβλέπει αντικοινοτικές εισφορές υπέρ του ΤΕΕ. • Στο άρθρο 7(13) του Προσχεδίου Νόμου, απαιτείται η προσθήκη του εξής εδαφίου: «Η αυθεντική ερμηνεία του Β.Δ. της 30/31.5.1956 είναι ότι οι Πτυχιούχοι Μηχανικοί ΤΕΙ δεν υπάγονται στο πεδίο εφαρμογής του». Αυτή η προσθήκη αυθεντικής ερμηνείας του Β.Δ. της 30/31.5.1956 είναι απαραίτητη προκειμένου να αρθεί η αθέμιτη πρακτική του ΤΕΕ να υπάγει καταχρηστικά στο σύστημα αμοιβών του και τους Πτυχιούχους Μηχανικούς ΤΕΙ, παρά το γεγονός ότι με καμία διάταξη νόμου δεν έχουν υπαχθεί ποτέ στο εν λόγω σύστημα. Η εκβιαστική (στην πράξη) υπαγωγή των Πτυχιούχων Μηχανικών ΤΕΙ στο σύστημα αμοιβών του ΤΕΕ συνεπάγεται τον εξαναγκασμό τους σε πληρωμή αντικοινοτικών εισφορών υπέρ του ΤΕΕ. 3. Συμπερασματικά Επομένως, εν όψει των επιταγών του Συντάγματος και του Ευρωπαϊκού Δικαίου, η ΕΕΤΕΜ θεωρεί ότι οι ανωτέρω προτάσεις τροποποίησης/κατάργησης συγκεκριμένων διατάξεων του Προσχεδίου Νόμου δε συνιστούν απλές «προτάσεις βελτιστοποίησης» του Προσχεδίου Νόμου, αλλά αποτελούν το επιβαλλόμενο minimum για τη νομιμότητα του επικείμενου νομοθετήματος. Ο Πρόεδρος της ΕΕΤΕΜ, Δημόπουλος Δημήτριος