• 1. ΓΕΝΙΚΑ – ΚΑΤΑΡΓΗΣΗ ΤΩΝ ΕΛΑΧΙΣΤΩΝ ΑΜΟΙΒΩΝ Ο θεσμός των ελαχίστων αμοιβών Μηχανικών καθιερώθηκε στη χώρα μας το 1923 (Ν.Δ. 17.7/16.8.1923) και έκτοτε επεκτάθηκε και επαναβεβαιώθηκε με σωρεία νόμων. Σκοπός της καθιέρωσης του θεσμού ήταν η προστασία του δημοσίου συμφέροντος, μέσω αφενός της διασφάλισης της ποιότητας των μελετών και αφετέρου της αποτροπής του αθέμιτου ανταγωνισμού μεταξύ των μελετητών και της ηθικής και υλικής πτώσης του επαγγέλματος του Μηχανικού. Νομοθετημένες διατάξεις περί ελαχίστων αμοιβών μελετών υπάρχουν και σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε περιορισμένη όμως κλίμακα (π.χ. στη Γερμανία για τις στατικές μελέτες). Σε κάθε περίπτωση, η νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης προβλέπει και επιτρέπει την ισχύ εθνικών κανονιστικών διατάξεων περί ελαχίστων αμοιβών, αναγνωρίζοντας ουσιαστικά ότι αυτές εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Οι λόγοι που επέβαλαν τη θεσμοθέτηση των ελαχίστων αμοιβών, ογδόντα επτά χρόνια μετά, όχι μόνον δεν έχουν εκλείψει, αλλά έχουν γίνει πιο επιτακτικοί και είναι προφανείς οι άκρως δυσμενείς συνέπειες, που θα έχει η υιοθέτηση της άνευ ορίου οικονομικής προσφοράς. Είναι σίγουρο ότι, αμέσως μετά την εφαρμογή του νέου νόμου θα υπάρξει ένας σκληρός ανταγωνισμός εκπτώσεων. Λαμβάνοντας υπόψη: - τη μεγάλη κρίση που διέρχεται ο κλάδος των μελετητών, - τα συγκριτικά πλεονεκτήματα που έχουν τα ευκαιριακά γραφεία μελετών και μελετητές, έναντι των σοβαρών και συνεπών μελετητών και γραφείων, λόγω του πολύ μικρότερου λειτουργικού τους κόστους, - την αδιαφορία των ευκαιριακών μελετητών και γραφείων μελετών για την ποιότητα της μελέτης, είναι βέβαιο ότι, αφενός οι εκπτώσεις θα εκτοξευθούν στα ύψη και, αφετέρου, τη μάχη των εκπτώσεων θα κερδίσουν τα ευκαιριακά γραφεία, με τραγικές συνέπειες για την ποιότητα των μελετών. Αυτό δεν θα είναι κάτι προσωρινό, καθώς τα σοβαρά και άρτια οργανωμένα γραφεία μελετών θα οδηγηθούν πολύ γρήγορα στην καταστροφή και τη διάλυσή τους. 2. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ Θεωρούμε ότι πρωταρχικός στόχος της κυβέρνησης πρέπει να είναι η αποτροπή των παραπάνω επιπτώσεων στο υγιές μελετητικό δυναμικό της χώρας, αλλά και στην ποιότητα των μελετών. Πρέπει, συνεπώς, να θεσμοθετηθούν διατάξεις οι οποίες θα προστατεύουν τις αλόγιστες οικονομικές προσφορές. Η πρόβλεψη του νομοσχεδίου για την εφαρμογή του άρθρου 52 του π.δ. 60/2007, περί αιτιολόγησης των «ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών» αποτελεί θετική διάταξη. Ωστόσο, πρέπει να είναι σαφής και αντικειμενικός ο τρόπος προσδιορισμού των «ασυνήθιστα χαμηλών προσφορών», επειδή σε αντίθετη περίπτωση θα έχει σοβαρές επιπτώσεις στην εξέλιξη των διαγωνισμών, αφού θα αρχίσει ένας φαύλος κύκλος ενστάσεων. Επιπλέον, μέσω του ν/σ για την αναθεώρηση του ν. 3316/2005 πρέπει να προβλεφθούν διατάξεις για: - την εξυγίανση του μητρώου των μελετητών και γραφείων μελετών (πιστοποίηση μελετητών και γραφείων μελετών) - την ουσιαστική επίβλεψη και έλεγχο των μελετών, με στόχο την τήρηση των προδιαγραφών και της συγγραφής υποχρεώσεων, και την αποφυγή της επίδρασης του χαμηλού κόστους της μελέτης στην ποιότητα των εργασιών και των παραδοτέων. Μέχρι τη θεσμοθέτηση και την αποτελεσματική λειτουργία των παραπάνω διατάξεων είναι απαραίτητο να εφαρμοστούν μεταβατικές διατάξεις σχετικά με την αξιολόγηση των οικονομικών προσφορών, π.χ.: - υιοθέτηση της αξιολόγησης των οικονομικών προσφορών με βάση τη μέση έκπτωση κάθε διαγωνισμού, και - βαθμολόγηση των οικονομικών προσφορών των διαγωνιζομένων με μικρή ή καθόλου πριμοδότηση των εκπτώσεων, που είναι μεγαλύτερες από τη μέση έκπτωση.