Αρχική ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΑΝΩΝΥΜΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ, ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΑΓΟΡΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ (ΕΕ) 2017/828 ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥΆρθρο 01 ΣκοπόςΣχόλιο του χρήστη Dionysia Katelouzou, Andreas Kokkinis kai Konstantinos Sergakis | 30 Μαρτίου 2020, 13:05
  • Σχόλιο του χρήστη 'Dionysia Katelouzou, Andreas Kokkinis kai Konstantinos Sergakis' | 30 Μαρτίου 2020, 13:05

    Περαιτέρω προτάσεις για την εταιρική διακυβέρνηση (α) Νομοθετικό πλαίσιο Για την μεγαλύτερη προστασία των μετόχων σε εταιρείες όπου υπάρχει πλειοψηφών μέτοχος (ένα φυσικό ή νομικό πρόσωπο ή μία ομάδα προσώπων που δρουν συντονισμένα και ελέγχουν την πλειοψηφία των ψήφων στη ΓΣ) προτείνουμε την εξής υποχρεωτική ρύθμιση που θα μπορούσε να προστεθεί στο Σχέδιο Νόμου. Η εκλογή ανεξάρτητων μελών ΔΣ ετησίως να πρέπει να εγκρίνεται τόσο από την πλειοψηφία του συνόλου των μετόχων όσο και από την πλειοψηφία των μετόχων εξαιρώντας τον πλειοψηφούντα μέτοχο. Σε περίπτωση που η εκλογή δεν εγκριθεί από την πλειοψηφία των μετόχων εξαιρώντας τον πλειοψηφούντα μέτοχο, να απαιτείται δεύτερη εκλογή όχι λιγότερο από τρεις μήνες μετά. Στην δεύτερη εκλογή να αρκεί η πλειοψηφία του συνόλου των μετόχων. Παράβαση αυτού του κανόνα θα πρέπει να οδηγεί σε ακυρότητα της εκλογής όσων μελών ΔΣ εξελέγησαν κατά παράβαση. Η ρύθμιση αυτή είναι βασισμένη σε σχετικό κανόνα που ισχύει στο Ηνωμένο Βασίλειο (Listing Rules). Αν και απλώς καθυστερεί και δεν εμποδίζει την δυνατότητα πλειοψηφούντων μετόχων να επιλέγουν τα ανεξάρτητα μέλη ΔΣ, προσφέρει σημαντική προστασία στη μειοψηφία μέσω των πιέσεων από την αγορά που δημιουργούνται όταν αποτύχει η πρώτη εκλογή. Επιπλέον, μπορεί να ενισχύσει την ουσιαστική ανεξαρτησία των τυπικά ανεξάρτητων μη εκτελεστικών μελών ΔΣ με το να μειώσει τον ρόλο των πλειοψηφικών μετόχων στην επιλογή τους. (β) Πλαίσιο αυτορρύθμισης Μολονότι το Σχέδιο Νόμου είναι μία προς το καλύτερο εκδοχή του ισχύοντος νομοθετικού πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης, παραμένει λιγότερο φιλόδοξο από τα ευρωπαϊκά και διεθνή βέλτιστα πρότυπα. Για Παράδειγμα, ο Βρετανικός Κώδικας Εταιρικής Διακυβέρνησης 2018 (UK Corporate Governance Code 2018) προβλέπει μεταξύ άλλων: 1. Ο Πρόεδρος του ΔΣ (chairman of the board) να είναι ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος. 2. Τουλάχιστον τα μισά μέλη του ΔΣ, μη υπολογίζοντας τον Πρόεδρο, να είναι ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη. 3. Οι επιτροπές ελέγχου (audit), αποδοχών (remuneration) και υποψηφιοτήτων (nomination) να αποτελούνται αποκλειστικά από ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη. Ο Πρόεδρος του ΔΣ δεν μπορεί να είναι μέλος της επιτροπής ελέγχου και μπορεί να είναι μέλος αλλά όχι Πρόεδρος της επιτροπής αποδοχών. Ο πρόεδρος της επιτροπής αποδοχών πρέπει να έχει υπηρετήσει τουλάχιστον 12 μήνες πριν ως μέλος της επιτροπής αποδοχών πριν αναλάβει το ρόλο. 4. Ορίζεται ένα ανεξάρτητο μη εκτελεστικό μέλος ως Ανώτερος Ανεξάρτητος Σύμβουλος (lead/senior independent director) και έχει την ευθύνη να προίσταται των ανεξαρτήτων μελών και να οργανώνει την δράση τους. Στο Ηνωμένο Βασίλειο από όπου η έννοια της εταιρικής διακυβέρνησης ξεκίνησε τη δεκαετία του 1990 και του οποίου το σύστημα θεωρείται ως πρότυπο από διεθνείς θεσμικούς επενδυτές η τήρηση των κανόνων της εταιρικής διακυβέρνησης λειτουργεί στη βάση του συστήματος ‘comply or explain’. Οι εισηγμένες εταιρείες (listed public companies with a premium listing) οφείλουν στις ετήσιες αναφορές τους (annual reports) να ανακοινώνουν εάν έχουν συμμορφωθεί πλήρως με τις διατάξεις του Βρετανικού Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης 2018 και σε περίπτωση που δεν έχουν συμμορφωθεί πλήρως πρέπει να δηλώσουν με ποιες ακριβώς διατάξεις δεν έχουν συμμορφωθεί, για πόσο χρονικό διάστημα και να παράσχουν εξηγήσεις για την μη συμμόρφωση (comply or explain). Αυτή η υποχρέωση περιλαμβάνεται στους κανόνες της αρμόδιας εποπτικής αρχής του Ηνωμένου Βασιλείου, Financial Conduct Authority (Listing Rules). Η μη υποβολή σχετικής δήλωσης μπορεί να οδηγήσει θεωρητικά σε απομάκρυνση της εταιρείας από το premium segment της κεφαλαιαγοράς, κάτι που δεν έχει λάβει χώρα ποτέ στο Ηνωμένο Βασίλειο, αλλά χρηματικές κυρώσεις δεν προβλέπονται για αυτά τα ζητήματα. Η μόνη υποχρεωτική διάταξη που προκύπτει από τους διοικητικούς κανόνες (Disclosure and Transparency Rules) είναι η ύπαρξη επιτροπής ελέγχου (audit committee) απαρτιζόμενης κατά πλειοψηφία από ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η συμμόρφωση προς τον Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης εναπόκειται σε πιέσεις από την κεφαλαιαγορά (market enforcement), κυρίως από τους θεσμικούς επενδυτές (institutional investors), ο εποπτικός ρόλος των οποίων υποστηρίζεται με την εισαγωγή του Κώδικα Εποπτείας (Stewardship Code 2010, 2012, 2020) και σε κοινωνικές πιέσεις. Αυτή η ευέλικτη προσέγγιση έχει οδηγήσει σε πολύ υψηλό επίπεδο συμμόρφωσης με τις διατάξεις του Βρετανικού Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης. Dionysia Katelouzou (2019) Shareholder Stewardship: A Case of (Re)Embedding Institutional Investors and the Corporation? In Beate Sjåfjell and Christopher M Bruner (eds) Cambridge Handbook of Corporate Law, Corporate Governance and Sustainability Cambridge University Press, pp 581-595. Dionysia Katelouzou Institutional Shareholders and Corporate Governance: A Shift to Enlightened Stewardship (Cambridge: Cambridge University Press, 2021, Forthcoming). Το σύστημα του ‘comply-or-explain’ έχει ακολουθηθεί και από την ΕΕ στα πλαίσια της Οδηγίας 2006/46. Για μια αναλυτική μελέτη του φαινομένου του comply or explain: Konstantinos Sergakis, ‘Deconstruction and Reconstruction of the “Comply or Explain” Principle in EU Capital Markets’ (2015) 5 Accounting, Economics, and Law: A Convivium 233, 238 – 249; ‘EU Corporate Governance: A New Supervisory Mechanism for the “Comply or Explain” Principle?’ (2013) 3 European Company and Financial Law Review 394. Τα διάφορα κράτη μέλη είτε επαφίενται στις πιέσεις από τις αγορές για την εφαρμογή των αρχών εταιρικής διακυβέρνησης είτε έχουν αναθέσει σε ειδικά σώματα, ιδιωτικά η ημιδημόσια, την επίβλεψη των πρακτικών ετραιρκής διακυβέρνησης των εισηγμένων ετραιρειών. Παραδείγματος χάριν στην Γαλλία τον ρόλο αυτό διαδραματίζει η Haut Comité de suivi de l’application du code AFEP-MEDEF και στην Ολλανδία η Monitoring Commissie Corporate Governance Code. Dionysia Katelouzou and Konstantinos Sergakis, ‘Enforcement of Shareholder Stewardship’ in Dionysia Katelouzou and Dan Puchniak, Global Shareholder Stewardship: Complexities, Challenges and Possibilities (forthcoming, Cambridge, CUP, 2020). Τα πρότυπα του Ηνωμένου Βασιλείου μπορούν να αποτελέσουν σημαντικά εργαλεία για τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της εταιρικής διακυβέρνησης στην Ελληνική αγορά. Για παράδειγμα, ο ρόλος του Ανώτερου Ανεξάρτητου Συμβούλου θεωρείται καίριας σημασίας καθώς αναμένεται να συμβάλει αποφασιστικά στην ωφέλιμη συνεισφορά των ανεξάρτητων μελών. Ο Ανώτερος Ανεξάρτητος Συμβούλος μπορεί να συντονίσει τη δράση αυτών των μελών, να προσφέρει καινοτόμες λύσεις και να επηρεάσει θετικά ως προς την αποδοχή τους από τα υπόλοιπα ανεξάρτητα μέλη, και να αποτελέσει δίαυλο επικοινωνίας μεταξύ ΔΣ και θεσμικών επενδυτών. Ιδιωτικές πρωτοβουλίες, όπως η Λέσχη Ανεξάρτητων Μη Εκτελεστικών Μελών, θα συμβάλουν αποφασιστικά στην περαιτέρω ανάπτυξη τέτοιων πρωτοβουλιών εάν δεν συμπεριληφθούν στα πλαίσια του παρόντος προσχεδίου νόμου. Επιπρόσθετα, προτείνουμε την εισαγωγή τέτοιων φιλόδοξων προτύπων ως προς το ποσοστό ανεξάρτητων μελών, την ανεξαρτησία του προέδρου και τη σύσταση των επιτροπών (κατά τα πρότυπα του Βρετανικού Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης) στον Ελληνικό Κώδικα Εταιρικής Διακυβέρνησης σε αυτορυθμιστικό πλαίσιο. Τέτοια πρότυπα θα συντελέσουν στη δημιουργία κοινωνικών προσδοκιών συμμόρφωσης (social enforcement) υπό τον όρο ότι θα ακολουθηθεί μία στρατηγική ενημέρωσης, κατάρτισης και διαλόγου με θεσμικούς επενδυτές. Στα πλαίσια αυτά η επαγγελματική κοινότητα των μη εκτελεστικών μελών ΔΣ μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά ιδίως στην διατήρηση ενός συνεχιζόμενου διαλόγου με τους θεσμικούς επενδυτές και στην αύξηση της εξοικείωσης των εκτελεστικών μελών ΔΣ και πλειοψηφικών μετόχων με τις αρχές, τους στόχους και τα οικονομικά ωφέλη της υψηλής ποιότητας εταιρικής διακυβέρνησης. Δρ. Διονυσία Κατελούζου Senior Lecturer and Head of Global Shareholder Stewardship Group Dickson Poon School of Law King's College London Somerset House East Wing, Strand London WC2R 2LS, United Kingdom Δρ. Ανδρέας Κοκκίνης Associate Professor in Corporate Law & Financial Regulation School of Law University of Warwick Coventry CV4 7AL, United Kingdom Καθηγητής Κωνσταντίνος Σεργάκις Professor of Capital Markets Law and Corporate Governance School of Law University of Glasgow Glasgow G12 8QQ, United Kingdom