Αρχική Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και ΑνθεκτικότηταςΣτρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και ΑνθεκτικότηταςΣχόλιο του χρήστη ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΑΜΕΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ (ΕΛΕΤΕΑ) | 17 Δεκεμβρίου 2020, 16:20
  • Σχόλιο του χρήστη 'ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΤΑΜΕΙΩΝ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ (ΕΛΕΤΕΑ)' | 17 Δεκεμβρίου 2020, 16:20

    Η Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (εφεξής «ΕΛ.ΕΤ.Ε.Α.») καταθέτει τις ακόλουθες παρατηρήσεις επί του προς διαβούλευση κειμένου των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (εφεξής «Σχέδιο»). Α. Η «ΕΛ.ΕΤ.Ε.Α.» επισημαίνει την ανάγκη να συνδεθεί οποιαδήποτε μεταρρύθμιση του δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης (πρώτος πυλώνας ασφαλιστικής προστασίας) με τις ανάγκες των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, ώστε να εξυπηρετήσει αποτελεσματικά την επίτευξη του στρατηγικού στόχου 3.1. «Αύξηση των θέσεων εργασίας και προώθηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας» τουΠυλώνα της Απασχόλησης, των Δεξιοτήτων και της Κοινωνικής Συνοχής. Από την άποψη αυτή, η προβλεπόμενη μεταρρύθμιση του ισχύοντος μοντέλου της επικουρικής ασφάλισης του πρώτου πυλώνα (και συγκεκριμένα τη μετάβαση από ένα μη κεφαλαιοποιητικό σύστημα μικτών προκαθορισμένων παροχών και νοητά καθορισμένων εισφορών σε ένα πλήρως κεφαλαιοποιητικό σύστημα πληρωμών) μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο, ιδίως εάν επιδιώξει με τεκμηριωμένες μεθόδους να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων και των συνταξιούχων στο δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, να αποθαρρύνει τις άτυπες μορφές απασχόλησης και να επηρεάσει την συμμετοχή του εργατικού δυναμικού στην αποταμίευση και στη δημιουργία κεφαλαίου για την κάλυψη κρίσιμων κινδύνων. Β. Η «ΕΛ.ΕΤ.Ε.Α.» επισημαίνει την άμεση ανάγκη να αξιοποιηθούν οι πόροι του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας(Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης), ώστε να εξυπηρετηθεί αποτελεσματικά η επίτευξη του στρατηγικού στόχου 4.4. «Ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα και των κεφαλαιαγορών» του Πυλώνα των Ιδιωτικών Επενδύσεων και του Οικονομικού και Θεσμικού Μετασχηματισμού. Από την άποψη αυτή, η δημόσια διαβούλευση των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δημιουργεί μία πολύ κρίσιμη ευκαιρία για τη χάραξη μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας στην χώρα μας, που δεν πρέπει να συγχέεται με τον πρώτο και τον τρίτο πυλώνα (ιδιωτική ασφάλιση). Η Στρατηγική αυτή πρέπει να ενταχθεί στο ευρύτερο πλαίσιο συζήτησης για την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών στην Ελλάδα (που πρέπει να επικεντρωθεί μεταξύ άλλων στα κίνητρα για μακροπρόθεσμα προϊόντα αποταμίευσης, στην υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα, στις μεταρρυθμίσεις του πλαισίου των κεφαλαιαγορών, και στην μεταρρύθμιση της φορολογίας), ώστε να καλυφθεί ένα σημαντικό επενδυτικό κενό μέσω της δημιουργίας αρκετών διαθέσιμων επενδυτικών οχημάτων στα οποία να μπορεί να κατευθυνθεί η αποταμίευση. Κρίσιμη προϋπόθεση για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου 4.4. «Ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα και των κεφαλαιαγορών» σε σχέση με το πεδίο της ασφαλιστικής προστασίας είναι η κατανόηση του ρόλου και της ισορροπημένης ανάπτυξης ενός βιώσιμου μοντέλου τριών πυλώνων στη χώρα μας. Το υφιστάμενο πλαίσιο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δεν εξασφαλίζει, όμως, την προϋπόθεση αυτή. Για παράδειγμα, η αναφορά της σελίδας 15 περί «φορολογική[ς] εναρμόνιση[ς] μεταξύ των ομαδικών ασφαλιστικών προϊόντων των επαγγελματικών ταμείων ασφάλισης και των εταιρειών ιδιωτικής ασφάλισης»είναι εννοιολογικά λανθασμένη, καθώς τα επαγγελματικά ταμεία ασφάλισης δεν παρέχουν ομαδικά ασφαλιστικά προϊόντα (όπως οι εταιρίες ιδιωτικής ασφάλισης). Τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης είναι ανεξάρτητες νομικές οντότητες ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που παρέχουν, σε προαιρετική βάση, επαγγελματική ασφάλιση βάσει των όρων του καταστατικού τους στα ασφαλισμένα τους μέλη. Κατά δεύτερο, ενώ το υφιστάμενο πλαίσιο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναφέρει τον στόχο για την ανάπτυξη της μακροχρόνιας κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης μέσω της δημιουργίας αρκετών διαθέσιμων επενδυτικών οχημάτων, δεν αποδέχεται ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατό να επιτευχθεί μέσω ενός οργανικού πλαισίου τριών πυλώνων με διακριτούς και συμπληρωματικούς ρόλους για κάθε πυλώνα. Τούτο θεωρείται κομβικό, καθώς η ανάπτυξη της μακροχρόνιας κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης πραγματοποιείται στα ανεπτυγμένα κράτη-μέλη της ΕΕ σχεδόν αποκλειστικά μέσω ενός τέτοιου συστήματος τριών πυλώνων, το οποίο αποτελεί εγγενώς ένα σύστημα που στοχεύει αφενός στην ενίσχυση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος σε μελλοντικό χρόνο και αφετέρου στη διαθεσιμότητα ποιοτικών επενδυτικών κεφαλαίων στις τρέχουσες χρονικές περιόδους. Η απουσία μία τέτοιας δήλωσης στο πλαίσιο του Σχεδίου θεωρείται κρίσιμη, καθώς οι σχετικές αναφορές τίθενται αποσπασματικά χωρίς να εδράζονται σε κάποιο συγκεκριμένο στρατηγικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, η αναφορά περί «εναρμόνισης» και παροχής νέων κινήτρων περισσότερο συσκοτίζει παρά διαφωτίζει την πραγματικότητα, καθώς δεν επεξηγεί έστω και συνοπτικά σε τι συνίσταται η ενδεχόμενη τρέχουσα «δυσαρμονία» μεταξύ δεύτερου και τρίτου πυλώνα, η οποία επείγεται να «εναρμονιστεί», ενώ παραμένει αναπάντητο κατά πόσο τα διάφορα επενδυτικά οχήματα του πρώτου, δεύτερου και τρίτου πυλώνα που αναμένεται να διευκολύνουν τη μακροχρόνια κεφαλαιοποιητική αποταμίευση, πρόκειται να εκπληρώνουν ίδιους, διαφορετικούς ή συμπληρωματικούς στόχους. Ως εκ τούτου, αποσπασματικές ενέργειες όπως η κινητροδότηση, «εναρμόνιση» ή/και η φιλόδοξη υλοποίηση ενός δημόσιου κεφαλαιοποιητικού ταμείου της επικουρικής ασφάλισης του πρώτου πυλώνα, αδυνατούν να δημιουργήσουν ένα συνεκτικό οργανικό πλαίσιο το οποίο έχει ως στόχο τη βέλτιστη συμπληρωματικότητα, τη δυνατότητα επομένως εκπομπής σαφών μηνυμάτων προς τους εργαζόμενους, εργοδότες αλλά και εν γένει τους επενδυτές. Κινδυνεύουν αντίθετα να παραμείνουν ασύνδετες και ασυσχέτιστες στην καλύτερη περίπτωση, ενώ στην χειρότερη να δημιουργήσουν συνθήκες «κανιβαλισμού» μεταξύ των τριών πυλώνων. Δεδομένου των ανωτέρω, η ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α. προτείνει την χάραξη μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας, που μπορεί να αξιοποιήσει την πλούσια εμπειρία της αποτελεσματικής λειτουργίας των υφιστάμενων Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και να υποστηριχθεί από την ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας, ώστε να αφουγκρασθεί τις πραγματικές ανάγκες των επιχειρήσεων-εργοδοτών και των εργαζομένων (κοινωνικών εταίρων) και να μην μεταφέρει διεθνή μοντέλα αμφίβολου εφαρμογής στην σύνθετη Ελληνική πραγματικότητα. Ο 2ος πυλώνας, δηλαδή αυτός της επαγγελματικής ασφάλισης και των επαγγελματικών ταμείων, ενσωματώνει βέλτιστα χαρακτηριστικά τόσο του 1ου πυλώνα (όπως την μη κερδοσκοπική φύση) όσο και του 3ου ιδιωτικού πυλώνα (όπως τα επαγγελματικά πρότυπα διακυβέρνησης σε κεφαλαιοποιητική βάση). Αποτελεί οικονομική δραστηριότητα (επομένως δεν υποκαθιστά την δημόσια κοινωνική ασφάλιση) με αυξημένο παράλληλα κοινωνικό πρόσημο, καθώς δεν εμπλέκει ιδιώτες της αγοράς που παρέχουν ασφαλιστικά προϊόντα σε αναζήτηση κέρδους, αλλά τους ίδιους τους κοινωνικούς εταίρους σε ένα πλαίσιο επαγγελματικής, μη κερδοσκοπικής αλληλασφάλισης (διακρίνεται επομένως από τον 3ο πυλώνα). Ως εκ τούτου, δεδομένου των ευδιάκριτων διαφορών μεταξύ των οχημάτων του 1ουκαι 3ου πυλώνα, μόνο η οριοθέτηση ενός 2ου πυλώνα είναι δυνατό να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς τους άλλους δύο, αποφεύγοντας τον κίνδυνο του ανταγωνισμού, κανιβαλισμού ή μη συσχετισμού μεταξύ των πυλώνων. Με τον τρόπο αυτό, δύναται να εξασφαλιστεί η ποικιλομορφία και επομένως η συμπληρωματικότητα επενδυτικών οχημάτων μακροχρόνιας αποταμίευσης με σαφείς στόχους, κίνητρα και περιορισμούς. Δίχως την ύπαρξη ενός σαφώς οριοθετημένου 2ου πυλώνα επαγγελματικής ασφάλισης και των ισορροπιών που επιτυγχάνει έναντι του 1ου και 3ου, η δομημένη μακροχρόνια αποταμίευση (και κατ΄ επέκταση η μείωση του σημαντικού επενδυτικού κενού που ενυπάρχει στην ελληνική οικονομία) δεν πρόκειται να αγκαλιαστεί από το ενεργό και το ανενεργό δυναμικό της χώρας, το οποίο θα συνεχίσει να κατευθύνει αποταμιεύσεις προς τον 4ο πυλώνα ασφάλισης (μη χρηματοοικονομικός πυλώνας που περιλαμβάνει ανεπίσημες μορφές στήριξης, ακίνητη ιδιοκτησία κλπ.), όπως άλλωστε έχει καταγραφεί ιστορικά ότι συμβαίνει. Επισημαίνεται χαρακτηριστικά ότι τα υψηλά ποσοστά ιδιοκτησίας κατοικιών σε συνάρτηση με το πλέγμα προστασίας της οικογένειας, έχει κατορθώσει να απορροφήσει σε διαχρονική και συστηματική βάση ελλείμματα ασφάλισης τα οποία, στο σύγχρονο πλέον περιβάλλον, διεκδικούνται με βάση το Σχέδιο να καλυφτούν μέσω της μακροχρόνιας, κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης. Πεποίθηση της ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α. παραμένει πως οι στόχοι του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περί ανάπτυξης της κεφαλαιαγοράς και της δημιουργίας ποικιλόμορφων επενδυτικών οχημάτων δύναται να υπηρετηθούν μόνο στο πλαίσιο της εκπόνησης και εφαρμογής μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας – και γενικότερα υποστήριξης ενός βιώσιμου συστήματος 3 πυλώνων – που θα υπηρετεί διαχρoνικές δεσμεύσεις προς τον ενεργό πληθυσμό, τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και εν γένει την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.