Αρχική Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και ΑνθεκτικότηταςΣτρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και ΑνθεκτικότηταςΣχόλιο του χρήστη Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) | 18 Δεκεμβρίου 2020, 16:34
  • Σχόλιο του χρήστη 'Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.)' | 18 Δεκεμβρίου 2020, 16:34

    Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) με το παρόν σας καταθέτει τις διαπιστώσεις και προτάσεις της. Κύριο στόχος των προτάσεών μας είναι η προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπως το Σύνταγμα της χώρας επιτάσσει (άρθρο 21., παρ. 6), το εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο απαιτεί και η χώρα έχει δεσμευτεί σε διεθνές επίπεδο. Το κείμενο που ακολουθεί χωρίζεται στα εξής τρία μέρη: Ι) στο πρώτο μέρος παρουσιάζεται το πλαίσιο που πρέπει να διέπει τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων του Εθνικού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. ΙΙ) στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται οι διαπιστώσεις μας επί του κειμένου προς διαβούλευση. ΙΙΙ) στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται οι προτάσεις μας για την υλοποίηση στοχευμένων δράσεων ανά στόχο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Καταρχάς οφείλουμε να επισημάνουμε ότι τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους έχουν επηρεαστεί σοβαρά και δυσανάλογα από την πανδημία COVID-19, όσον αφορά την απώλεια θέσεων εργασίας, τη διακοπή της εκπαίδευσης, την αύξηση της φτώχειας, ακόμη και τους θανάτους. Επομένως για το αναπηρικό κίνημα είναι ζωτικής σημασίας το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να καταρτιστεί με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες εκείνων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από την πανδημία και τις αρνητικές επιπτώσεις της. 1.ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Για το εθνικό αναπηρικό κίνημα: Α) το νέο μοντέλο ανάπτυξης που προωθείται μέσω της «Ατζέντας 2030», η οποία περιέχει πλήθος άμεσων και έμμεσων αναφορών στα άτομα με αναπηρία και ενσωματώνει την περιβαλλοντική και κοινωνική διάσταση στην οικονομική διάσταση με βασικό στόχο «να μην μείνει κανένας πίσω», Β) η δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας, όπως κατοχυρώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, την οποία τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και η χώρα μας (βλ. ν.4074/2012) έχουν κυρώσει, καθιστώντας την μέρος του ευρωπαϊκού και εθνικού θεσμικού τους πλαισίου αντίστοιχα, Γ) οι τελικές παρατηρήσεις και συστάσεις της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (βλ.: https://www.esamea.gr/pressoffice/press-releases/4442-i-e-s-a-mea-dimosieyei-tis-telikes-systaseis-tis-epitropis-toy-oie-pros-tin-ellada-gia-ta-dikaiomata-ton-atomon-me-anapiria) επί της αρχικής έκθεσης της χώρας, οι οποίες δημοσιεύτηκαν στις 29.10.2019, Δ) η αρχή 17 «Ένταξη ατόμων με αναπηρία» του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, στην οποία αναφέρεται ότι «Τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα σε εισοδηματική στήριξη που τους διασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση, σε υπηρεσίες που τους επιτρέπουν να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας, και στην κοινωνία και σε εργασιακό περιβάλλον προσαρμοσμένο στις ανάγκες τους», Ε) το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, που εκπονήθηκε υπό τον συντονισμό του Υπουργείου Επικρατείας και αναμένεται άμεσα η ολοκλήρωσή του, το οποίο περιλαμβάνει σειρά μέτρων για την ισότιμη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία, πρέπει να αποτελέσουν τις κρίσιμες παραμέτρους, τις οποίες η ελληνική Πολιτεία οφείλει να λάβει υπόψη κατά τον νέο αναπτυξιακό σχεδιασμό της και κατά συνέπεια και κατά το σχεδιασμό του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ώστε πραγματικά στη νέα μετά-COVID περίοδο «να μην μείνει κανένας πίσω». Αξίζει, δε να επισημανθεί ότι: i) το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) της 18ης Ιουνίου 2020 σχετικά με την νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία μετά το 2020, η οποία τελεί υπό επεξεργασία και αναμένεται να οριστικοποιηθεί εντός του 2021, επιμένει ότι τα κονδύλια της ΕΕ θα πρέπει να αποσκοπούν στην προώθηση προσβάσιμων και χωρίς αποκλεισμούς περιβαλλόντων, υπηρεσιών, πρακτικών και συσκευών, βάσει μιας προσέγγισης καθολικού σχεδιασμού, ii) τα σχέδια των Κανονισμών των Ευρωπαϊκών Ταμείων, όπως έχουν διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, προωθούν την οριζόντια ενσωμάτωση σε όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία της διάστασης της αναπηρίας και καθιστούν την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία βασική προϋπόθεση επιλογής πράξεων προς χρηματοδότηση κατά τη νέα προγραμματική περίοδο. 2. ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ Σε συνέχεια των παραπάνω η Ε.Σ.Α.μεΑ. θέτει υπόψη σας τα εξής: 2.1. Είναι σαφές ότι από το προτεινόμενο κείμενο στρατηγικών κατευθύνσεων για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που έχει τεθεί σε διαβούλευση, απουσιάζει αναφορά στην υποχρέωση οριζόντιας ενσωμάτωσης της διάστασης της αναπηρίας και της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία σε ΟΛΟΥΣ τους στόχους και ΟΛΕΣ τις μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, όπως αναφέρεται στο αναφερόμενο στο παραπάνω σημείο (1.i) Ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ήδη εφαρμόζεται σε όλα τα Διαρθρωτικά Ευρωπαϊκά Ταμεία (βλ. Κανονισμούς όλων των Διαρθρωτικών Ταμείων της τρέχουσας και σχέδια Κανονισμών της νέας περιόδου). Τα άτομα με αναπηρία ως ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να μπορούν να επωφεληθούν από αυτές όπως κάθε άλλος πολίτης της ΕΕ και της χώρας. 2.2. Στο παρόν σχέδιο κατευθύνσεων, αναφορές στα άτομα με αναπηρία γίνονται μόνο στον άξονα 3.4 «Αύξηση της πρόσβασης σε αποτελεσματικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικές πολιτικές», ο οποίος αναφέρεται σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού κατά γενικό τρόπο και περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στοχευμένες σε αυτές τις ομάδες, οδηγώντας στο παραπλανητικό συμπέρασμα ότι μόνο στοχευμένες δράσεις αφορούν τη μεγάλη κατηγορία των πολιτών με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους, ως υποσυνόλου των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων. 2.3. Βέβαια, παράλληλα με την οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης της αναπηρίας, απαιτείται και η συμπερίληψη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων στοχευμένων στα άτομα με αναπηρία, με στόχο την εξειδικευμένη υποστήριξη αυτών στις ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες που διαμόρφωσαν σε βάρος τους η προηγούμενη οικονομική και η παρούσα υγειονομική κρίσεις. Είναι, δε, προφανές ότι ο σχεδιασμός αυτών των στοχευμένων μεταρρυθμίσεων/ επενδύσεων πρέπει να βασιστεί στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. 3. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΑΝΑ ΣΤΟΧΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Στη συνέχεια, λαμβάνοντας υπόψη τις δράσεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, επισημαίνουμε τα εξής, εξειδικεύοντας ανά στόχο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας:  Στόχος « Μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία» Στο Ψήφισμα για την Κλιματική Αλλαγή και τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών (Ιούλιος 2019) (βλ. https://www.hrw.org/sites/default/files/supporting_resources/hrc41_climate_change_and_disability.pdf ) μέσω του οποίου καλούνται τα κράτη να εντάξουν τη διάσταση της αναπηρίας στις δράσεις που εφαρμόζουν για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή, αναγνωρίζεται ότι τα άτομα με αναπηρία συγκαταλέγονται αφενός μεταξύ των ομάδων πληθυσμού που πλήττονται περισσότερο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, διατηρώντας δυσανάλογα υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας, αφετέρου μεταξύ εκείνων που έχουν λιγότερη πρόσβαση σε βοήθεια σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Ως εκ τούτου προτείνουμε την ένταξη στο Εθνικό Σχέδιο, επένδυσης για τη διαμόρφωση προσβάσιμων χώρων καταφυγής στις πόλεις, τους οποίους στερείται παντελώς η χώρα. Παράλληλα, τονίζουμε ιδιαίτερα την αναγκαιότητα: α) οι προβλεπόμενες στο στόχο αυτό αστικές αναπλάσεις να συμπεριλάβουν την ανάπτυξη συνεχών προσβάσιμων δικτύων κίνησης πεζών και παρεμβάσεις για τη βελτίωση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία σε γειτονιές σε όλες τις πόλεις και β) οι δράσεις προώθησης της ηλεκτροκίνησης οχημάτων να διασφαλίζουν πλήρως την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία και τις ανάγκες αυτών.  Στόχος « Ψηφιακός μετασχηματισμός» Σύμφωνα με το 4ο δελτίο στατιστικής πληροφόρησης (20.12.2018) (Βλ. https://www.paratiritirioanapirias.gr/el/results/publications/31/4o-deltio-statistikhs-plhroforhshs-symmetoxh-se-koinwnikes-kai-politistikes-drasthriothtes) του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ., και λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεταβλητή μελετήθηκε στον πληθυσμό με και χωρίς αναπηρία 16 έως 64 ετών: α) τα ποσοστά ενεργούς συμμετοχής στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα είναι ιδιαίτερα χαμηλά για τα άτομα με σοβαρούς και μέτριους περιορισμούς δραστηριότητας/αναπηρία. Αναλυτικότερα, τουλάχιστον σε εβδομαδιαία βάση συμμετέχουν σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης: το 24,3% των ατόμων με σοβαρό περιορισμό και το 35,9% όσων αντιμετωπίζουν μέτριο περιορισμό, έναντι του 57,1% των ατόμων χωρίς κανέναν περιορισμό δραστηριότητας και β) παραπάνω από τους 7 στους 10 ανθρώπους με σοβαρή αναπηρία δηλώνουν ότι δεν συμμετέχουν ποτέ σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το αντίστοιχο ποσοστό ατόμων χωρίς περιορισμό είναι 34,3%. Σύμφωνα, δε, με έρευνα που διεξήχθη από το «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας» για την προσβασιμότητα των ιστοσελίδων του Δημοσίου (μέσω του εργαλείου eisIE του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος), προέκυψε ότι μόνο τo 12% των ιστοτόπων της δημόσιας διοίκησης πληρούν τις προδιαγραφές προσβάσιμότητας WCAG 2.0 (βαθμ. 90-100, Lighthouse v5.1.0 σε δείγμα 296 websites). Στην πραγματικότητα το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι ακόμη μικρότερο δεδομένου ότι ο έλεγχος έγινε με αυτοματοποιημένο εργαλείο. Τα δεδομένα αυτά σκιαγραφούν έναν νέου τύπου αποκλεισμό, τον ψηφιακό αποκλεισμό, ο οποίος συνδέεται πρωτίστως με την έλλειψη προσβασιμότητας στο ψηφιακό περιβάλλον (διαδίκτυο, social media κλπ.), και έχει ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνική συμμετοχή και τη ζωή των ατόμων και ειδικότερα των νέων με αναπηρία, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη ενσωμάτωσης της διάστασης της αναπηρίας και της προσβασιμότητας στα άτομα αυτά σε όλες τις προτεραιότητες του παρόντος στόχου (π.χ. διασύνδεση επιχειρήσεων, ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα, smart cities κ.λπ.) και το σχεδιασμό σχετικών στοχευμένων έργων για τη βελτίωση π.χ. της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία των ιστοσελίδων και εφαρμογών του δημόσιου τομέα.  Στόχος «Απασχόληση, δεξιότητες, κοινωνική συνοχή» Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat (βλ. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Disability_statistics), ενώ ένα άτομο παραγωγικής ηλικίας (15 – 64 ετών) που ανήκει στο γενικό πληθυσμό έχει πιθανότητα 67% να βρει δουλειά ή να δημιουργήσει δική του επιχείρηση, για ένα άτομο με μια ελαφριά αναπηρία η πιθανότητα αυτή μειώνεται στο 47%. Ειδικότερα, για την Ελλάδα τα ποσοστά αυτά διαμορφώνονται σε 59% και 36% αντίστοιχα. Σύμφωνα με το 2ο Δελτίο στατιστικής πληροφόρησης (06.03.2018) (Βλ. https://www.paratiritirioanapirias.gr/el/results/publications/16/2o-deltio-parathrhthrioy-8ematwn-anaphrias-ths-esmea-deiktes-apasxolhshs-kai-plh8ysmos-me-anaphria-meros) του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ.: α) το 60% των νέων 25-29 ετών με σοβαρή αναπηρία είναι άνεργοι, β) στον πληθυσμό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία το 83,7% των νέων 20-24 ετών, το 72% των νέων 25-29 ετών και το 55,5% των ατόμων ηλικίας 30-34 ετών δεν έχουν καμία εργασιακή εμπειρία, γ) σε σύγκριση με τις γυναίκες χωρίς αναπηρία, οι γυναίκες με σοβαρή αναπηρία βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση, υπολειπόμενες στο δείκτη της απασχόλησης κατά 25,3 ποσοστιαίες μονάδες. Σύμφωνα με το 5ο Δελτίο στατιστικής πληροφόρησης (10.09.2019) (Βλ. https://www.esamea.gr/publications/others/4312-5o-deltio-statistikis-pliroforisis-stoixeia-gia-tin-ekpaideysi-ton-mathiton-me-anapiria-i-kai-eidikes-ekpaideytikes-anagkes) του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ.: α) το 57.3% των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στα γενικά σχολεία δεν λαμβάνουν εξειδικευμένη υποστήριξη, παρά υποστηρίζονται μόνο από τον εκπαιδευτικό της γενικής τάξης, β) στη δευτεροβάθμια δε μόνο 1 στους 10 λαμβάνει εξειδικευμένη υποστήριξη, γ) μόλις το 7% των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες υποστηρίχθηκε με παράλληλη στήριξη, από τους οποίους 8 στους 10 για λιγότερο από 20 ώρες την εβδομάδα. Στη βάση των προαναφερθέντων απαιτείται η υλοποίηση παρεμβάσεων: α) με στόχο την προώθηση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης και την αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης των ατόμων με αναπηρία για τη διευκόλυνση της ένταξής τους στην απασχόληση και τη μείωση των οικονομικών συνεπειών της υγειονομικής κρίσης σε βάρος αυτών και των οικογενειών τους και β) με στόχο την ενίσχυση των υπηρεσιών που συμβάλλουν στην ανεξάρτητη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία στην κοινότητα.  Στόχος «Επενδύσεις, θεσμικός μετασχηματισμός» Προφανώς, βασικός σκοπός των προτεραιοτήτων του παρόντος στόχου είναι η κάλυψη της ανάγκης για εκσυγχρονισμό και αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας με άμεση επίδραση στην κοινωνική ευημερία των πολιτών και ταυτόχρονη εξυπηρέτηση οικονομικών και κοινωνικών αναπτυξιακών αναγκών. Η ψήφιση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών και η επικείμενη ενσωμάτωσή της στην εθνική νομοθεσία αναδεικνύει τη νέα πρόκληση, αυτή της στροφής του τομέα έρευνας και καινοτομίας και της προσαρμογής του εθνικού παραγωγικού μοντέλου ώστε να ικανοποιούν τις ανάγκες όλων, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών με αναπηρία, με στόχο τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας των ελληνικών προϊόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη λογική αυτή εντάσσεται και η ανάγκη υποστήριξης επενδύσεων και έργων που θα στοχεύουν στην ανάπτυξη του Προσβάσιμου Τουρισμού και όλης της αλυσίδας εμπλεκόμενων δραστηριοτήτων (μεταφορές, πολιτισμός, αναψυχή, αθλητισμός κ.λπ.), ο οποίος μάλιστα αποτελεί αυτοτελή στόχο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία. Η αγορά των τουριστών με αναπηρία αποτελεί μια ιδιαίτερα δυναμική αγορά που έχει παραμείνει αναξιοποίητη από τη χώρα μας παρά το μέγεθος και την αγοραστική της δύναμη. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι συνολικές επιπτώσεις, άμεσες και έμμεσες, από τον τουρισμό ατόμων με αναπηρία στην ΕΕ εκτιμώνται συνολικά σε 786 δις € ετησίως. Όμως, η πρόσβαση στη χώρα των τουριστών και πολιτών με αναπηρία τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στην πολιτιστική κληρονομιά, όπως μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία, είναι ιδιαίτερα περιορισμένη. Σύμφωνα με το 4ο Δελτίο στατιστικής πληροφόρησης (20.12.2018) (βλ. https://www.paratiritirioanapirias.gr/el/results/publications/31/4o-deltio-statistikhs-plhroforhshs-symmetoxh-se-koinwnikes-kai-politistikes-drasthriothtes ) του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ.: α) στον πληθυσμό με σοβαρή αναπηρία, έχουν επισκεφτεί κάποιον αρχαιολογικό χώρο ή μουσείο – έστω μια φορά σε διάστημα 12 μηνών- μόνο το 5,4% (έναντι του 20,1% των ατόμων χωρίς περιορισμό δραστηριότητας), β) ζωντανές παραστάσεις (θεατρικές, μουσικές κ.α.) έχει παρακολουθήσει το 11,5% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία, και το 40% των ατόμων χωρίς κανέναν περιορισμό δραστηριότητας, γ) μόνο το 7,7% του πληθυσμού με σοβαρή αναπηρία έχει παρακολουθήσει κινηματογράφο, ενώ στα άτομα χωρίς αναπηρία το ποσοστό συμμετοχής ανέρχεται στο 40%. Ελπίζοντας ότι οι παραπάνω παρατηρήσεις μας θα συμπεριληφθούν στις στρατηγικές κατευθύνσεις για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και οι προτάσεις μας θα ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό και υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, θέτουμε στη διάθεση των Υπηρεσιών σας την τεχνογνωσία που η Ε.Σ.Α.μεΑ. έχει αναπτύξει μέσα από τη δράση της σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.