Αρχική Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και ΑνθεκτικότηταςΣτρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και ΑνθεκτικότηταςΣχόλιο του χρήστη Φωτεινή Μαρίνη, Ερευνητικό Εργαστήριο Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής | 19 Δεκεμβρίου 2020, 19:40
  • Σχόλιο του χρήστη 'Φωτεινή Μαρίνη, Ερευνητικό Εργαστήριο Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής' | 19 Δεκεμβρίου 2020, 19:40

    Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπως διαφαίνεται από τo υπό διαβούλευση κείμενο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του, περιέχει ένα ενδιαφέρον πλέγμα παρεμβάσεων και στους τέσσερις Πυλώνες του (Πράσινη Μετάβαση, Ψηφιακή Μετάβαση, Απασχόληση, Δεξιότητες και Κοινωνική Συνοχή, Ιδιωτικές Επενδύσεις και Οικονομικός και Θεσμικός Μετασχηματισμός). Αποτελεί, συνεπώς, ένα εν δυνάμει σημαντικό εργαλείο στην προσπάθεια της χώρας μας να αξιοποιήσει ορθολογικά τους διαθέσιμους πόρους των χρηματοδοτικών εργαλείων (επιχορηγήσεις και δάνεια) του Μηχανισμού Aνάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility) στο πλαίσιο λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Μέσου Ανάκαμψης («Next Generation EU») για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κρίσης του COVID-19 και να προωθήσει νέα παραγωγικά και κοινωνικά υποδείγματα. Από την προσεκτική, όμως, ανάγνωση των προτεινόμενων Αξόνων (και ιδίως του Άξονα 3.4 «Αύξηση της πρόσβασης σε αποτελεσματικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικές πολιτικές») δεν εντοπίζεται μία ολιστική μεταρρυθμιστική προσέγγιση σε σχέση με το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Φροντίδας, δηλαδή το πλέγμα των υπηρεσιών που καλύπτουν την ανάγκη ευπαθών (λόγω βιολογικών ή κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών) ομάδων του πληθυσμού για ολοκληρωμένη υποστήριξη (ιδίως παιδική φροντίδα και μακροχρόνια φροντίδα ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρίες). Απουσιάζει, μάλιστα, οποιαδήποτε αναφορά ακόμα και στον ίδιο τον όρο «κοινωνική φροντίδα», ενώ υιοθετούνται παραδοχές που επικεντρώνουν την ανάπτυξη σχετικών πολιτικών μόνο σε άτομα και ομάδες υψηλού κινδύνου αποκλεισμού. Η υπολειμματική προσέγγιση του τομέα της κοινωνικής φροντίδας στο πλαίσιο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας διαιωνίζει μία ιδιαίτερα παράδοξη επιλογή του Ελληνικού κράτους. Να θεωρεί, δηλαδή, ως «πεδίο χαμηλής αναπτυξιακής προτεραιότητας» το πλέον κρίσιμο εργαλείο αποτελεσματικής διαχείρισης των τεράστιων δημογραφικών και κοινωνικών προκλήσεων που δυσχεραίνουν την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της χώρας (χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, αδυναμία ατόμων με αναπηρία για αυτόνομη διαβίωση και συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία, εγκλωβισμός ληπτών επιδοματικών παροχών στην παγίδα της φτώχειας, υψηλές δαπάνες στους τομείς υγείας / αποκατάστασης / ιδρυματικής φροντίδας κλπ.). Προκαλεί, μάλιστα, ιδιαίτερη έκπληξη ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση αναπαράγεται ακόμα και εν μέσω της πανδημίας του COVID-19, όπου οι υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας αναδεικνύονται καθημερινά σε κρίσιμο εργαλείο διαχείρισης της κρίσης (π.χ. βοήθεια στο σπίτι για ηλικιωμένους, μονάδες κλειστής φροντίδας ηλικιωμένων, υπηρεσίες υποστήριξης θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας κλπ.). Περαιτέρω, όμως, ο de facto αποκλεισμός της κοινωνικής φροντίδας από το πλέγμα των εθνικών επενδυτικών προτεραιοτήτων προδίδει και την διαχρονική αδυναμία της Ελλάδας να διαγνώσει τον υψηλό οικονομικό δυναμισμό του συγκεκριμένου τομέα. Όπως έχει αποδείξει η Ευρωπαϊκή εμπειρία (π.χ. Γαλλικός Nόμος 841/2005 για την αξιοποίηση του τομέα των προσωπικών υπηρεσιών ως μοχλού οικονομικής ανάπτυξης και καταπολέμησης της ανεργίας των νέων), ένα ολοκληρωμένο σύστημα κοινωνικής φροντίδας παρουσιάζει σημαντικά αναπτυξιακά πλεονεκτήματα: α. διαχρονικά υψηλή ζήτηση των υπηρεσιών του (καλύπτουν ευρύτατο φάσμα αναγκών της καθημερινότητας και εξυπηρετούν μεγάλες ομάδες πληθυσμού) β. μεγάλο φάσμα δυνητικών παρόχων, όχι μόνο από τον δημόσιο και τον εθελοντικό τομέα, αλλά και από την αγορά (ιδιωτικές επιχειρήσεις φροντίδας) γ. ικανότητα δημιουργίας σημαντικού αριθμού θέσεων εργασίας στον δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό (κερδοσκοπικό και μη) τομέα, σε αντικείμενα που καλύπτουν ευρύ φάσμα δεξιοτήτων (κοινωνικοί επιστήμονες, προσωπικοί φροντιστές, καθαριστές, οδηγοί κλπ.) Υπό το πρίσμα αυτό, αποτελεί κρίσιμη επιλογή η συμπερίληψη του τομέα της κοινωνικής φροντίδας στις επενδυτικές προτεραιότητες του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με την μορφή ενός διακριτού νέου Άξονα 3.5 με τίτλο «Ενίσχυση της προσβασιμότητας, της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας του συστήματος κοινωνικής φροντίδας» στον Πυλώνα «Απασχόληση, Δεξιότητες και Κοινωνική Συνοχή». Σε αντίθετη περίπτωση, η χώρα μας θα στερηθεί μία μοναδική ευκαιρία να αναπτύξει έναν δυναμικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης που λειτουργεί, ταυτόχρονα, και ως ασπίδα προστασίας έναντι κρίσιμων μακροοικονομικών, δημογραφικών και κοινωνικών προκλήσεων, αποτελώντας τελικά την πεμπτουσία της βιώσιμης ανάκαμψης και της μακροπρόθεσμης ανθεκτικότητας.