Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'ΑΛΕΞΗΣ' | 24 Φεβρουαρίου 2021, 22:19

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  Το νέο Νομοσχέδιο που τίθεται σε διαβούλευση από την Κυβέρνηση και έχει τίτλο «Κρατική Αρωγή προς επιχειρήσεις για φυσικές καταστροφές και συντονισμός σχετικών θεμάτων» καταρχήν θεωρώ ότι έχει στοιχεία που είναι στη σωστή κατεύθυνση αλλά και άλλα σημαντικά που θα φέρουν οπισθοδρόμηση και προβλήματα. Για να το εξηγήσω καλύτερα, είναι η πρώτη φορά που θεσμοθετείται ένα καθορισμένο πλαίσιο που να προβλέπει συγκεκριμένα βήματα στην διαχείριση της καταστροφής πριν αυτή συμβεί έστω και αν αφορά μόνο τις επιχειρήσεις. Είναι ένα πρώτο βήμα και ελπίζουμε να ακολουθήσει ένα νομοσχέδιο για τα φυσικά πρόσωπα ή να εμπλουτιστεί σχετικα. Η ύπαρξη προεγκεκριµένου σχεδίου δράσης αλλά και νομοθετικής κάλυψης αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για τη χώρα έστω και αν κάτι τέτοιο θα έπρεπε να είναι αυτονόητο. Η ασφάλεια δικαίου προϋποθέτει την ύπαρξη συγκεκριμένου νομοθετικού πλαισίου για την αντιµετώπιση των καταστροφών. Η ιστορική εμπειρία έχει δείξει ότι μετά από μια μεγάλη φυσική καταστροφή ακολουθεί καταιγισμός νομοθετημάτων που έρχονται να θεσπίσουν, να διευκρινίσουν, να τροποποιήσουν, να εξαιρέσουν, μια ρύθμιση αποζημίωσης πληγέντων με αποτέλεσμα να καθίσταται η δημόσια διοίκηση αναποτελεσματική και αναξιόπιστη. Σε πολυάριθμες περιπτώσεις παρατηρείται το δυσάρεστο φαινόμενο οι δικαιούχοι να πρέπει να καταφύγουν στη Δικαιοσύνη προκειμένου να τους αποδοθούν τα ποσά που δικαιούνται ως αποζημίωση από το κράτος, ενώ υποβάλλονται σε επιπλέον ταλαιπωρία και έξοδα προκειμένου να δεχθούν το βοήθημα που η ίδια η πολιτεία θεσμοθέτησε. Δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο αφού η Δικαιοσύνη επιδικάσει το ποσό της αποζημίωσης στο δικαιούχο, το ποσό αυτό να καθυστερεί να αποδοθεί, αυτή τη φορά για διαδικαστικούς, γραφειοκρατικούς ή λόγους αναρμοδιότητας των εμπλεκομένων φορέων. Το νομοσχέδιο που είναι σε διαβούλευση έρχεται να δώσει μια λύση στα ανωτέρω αναφερόμενα προβλήματα. Ενδεικτικό και αξίζει να αναφερθεί είναι το παράδειγμα ενός δικαιούχου που κατέφυγε στο Συνήγορο του Πολίτη, ζητώντας να του καταβληθεί το ποσό της αρωγής από το κράτος, το οποίο του είχε επιδικαστεί, λόγω των ζημιών που είχε υποστεί η επιχείρησή του από φυσική καταστροφή που συνεέβη πριν από δεκαπέντε περίπου χρόνια! Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2002, αρκετές επιχειρήσεις στην περιοχή του Νέου Φαλήρου καταστράφηκαν ολοσχερώς λόγω υπερχείλισης του ποταμού Κηφισού. Αρχικά, οι επιχειρήσεις αυτές έλαβαν πρώτη αρωγή από το κράτος με ένα χαμηλό ποσοστό της εκτιμηθείσας ζημίας, προκειμένου οι επαγγελματίες να αντιμετωπίσουν τις άμεσες ανάγκες τους. Λόγω της παρέλευσης χρόνου, χωρίς να καταβληθεί το υπόλοιπο ποσό της αρωγής, οι επαγγελματίες της περιοχής κατέφυγαν δικαστικώς και δικαιώθηκαν με αποφάσεις (2004), οι οποίες κατέστησαν αμετάκλητες το έτος 2014, δηλαδή 12 χρόνια μετά την καταστροφή! Το νομοσχέδιο περιέχει ένα υβριδικό νομοθετικό χάρτη δικαιοδοσιών, διαδικασιών και με την ίδρυση της Εθνικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής και του Ταμείου Αρωγής, ωστόσο δεν αναφέρει τίποτα σχετικά με το χρόνο καταβολής αποζημιώσεων ή το ύψος αυτών πλην αυτού της πρώτης αρωγής που ως αναφέρεται δεν δύναται να υπερβαίνει το μέσο μηνιαίο εισόδημα του οικονομικού έτους που προηγήθηκε της θεομηνίας ή άλλης φυσικής καταστροφής της περιφερειακής ενότητας της περιοχής που έχει πληγεί. Όλες οι υπόλοιπες αποζημιώσεις αποφασίζονται μετά την καταστροφή από το Υπουργείο Οικονομικών και εξαρτώνται προφανώς από τα Δημόσια Οικονομικά. Το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, ενώ έρχεται να θεσπίσει ένα χάρτη διαχείρισης του αποτελέσματος μιας φυσικής καταστροφής που είναι ευθύνη ενός κράτους Δικαίου, δεν εισέρχεται καθόλου στην ουσία της Διαχείρισης Καταστροφικών κινδύνων που είναι η εξασφάλιση των πόρων αποκατάστασης. Για να το εξηγήσουμε Μετά από μία Φυσική Καταστροφή 3 είναι οι πηγές κεφαλαίων αποκατάστασης: 1. To κράτος Δικαίου ( Κοινωνικό Κράτος) το οποίο μπορεί να χρησιμοποιεί κονδύλια της ΕΕ ή δικά του από τον προϋπολογισμό 2. Οι Διεθνείς οργανισμοί, δωρητές και ιδιώτες 3. Η ιδιωτική ασφαλιστική αγορά που έχει αντικείμενο τον διαμοιρασμό των κινδύνων και την αποκατάσταση ζημιών Το υπό διαβούλευση Νομοσχέδιο περιλαμβάνει προβλέψεις για την - 1η πηγή χρηματοδότησης ( Κράτος -Δημόσια Οικονομικά) Αναφέρεται μόνο στην ίδρυση Εθνικής Επιτροπής Κρατικής Αρωγής ως ο μηχανισμός που συντονίζει και διασφαλίζει σε εθνικό επίπεδο την υλοποίηση του θεσμικού πλαισίου για την κρατική αρωγή ( καμία άλλη μέριμνα για τους πόρους ή την εκτίμηση των φυσικών καταστροφών) - Την 2η πηγή Χρηματοδότησης ( Ιδιώτες Δωρητές, και Οργανισμοί) Με την αναφορά ίδρυσης του Ταμείου Αρωγής που έχει ως αντικείμενο «τη χρηματοδότηση προγραμμάτων και δράσεων στήριξης και ενίσχυσης πληγέντων από θεομηνίες και άλλες φυσικές καταστροφές, συμπληρωματικά προς τις ενισχύσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό» και πόρους από «Εισφορές ιδιωτών και αχρεωστήτως καταβληθέντα ποσά». Ενώ αγνοεί πλήρως την 3η πηγή Χρηματοδότησης (Ιδιωτική Ασφάλιση) Δεν κάνει καμία πρόβλεψη για την ιδιωτική Ασφάλιση που είναι κατεξοχήν αρμόδια για την αποκατάσταση των ζημιών και που δύναται να συμβάλλει στη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονοµικών απορροφώντας τους οικονομικούς κραδασμούς της κλιματικής αλλαγής . Δεν δίνει κανένα κίνητρο στους πολίτες προκειμένου να ασφαλίσουν την περιουσία τους. Το χειρότερο από όλα όμως είναι ότι έρχεται με τις προβλέψεις του το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο να αποτελέσει αντικίνητρο σε μια επιχείρηση στο να έχει συνάψει ιδιωτική ασφάλιση. Το αντικίνητρο προκύπτει από το συνδυασμό των Άρθρων 5 («Επιχορήγηση ασφαλισμένων επιχειρήσεων» και Άρθρο 2 «Επιχορήγηση επιχειρήσεων» Συγκεκριμένα αναφέρεται ότι «για τις επιχειρήσεις , οι οποίες έχουν ασφαλιστήριο συμβόλαιο, θα δικαιούνται αποζημίωσης τηρουμένων των λοιπών προϋποθέσεων, για το ποσό της ζημίας το οποίο δεν καλύπτεται από το ασφαλιστήριο συμβόλαιο» ενώ η επιχορήγηση θα είναι «αφορολόγητη, ακατάσχετη και ανεκχώρητη στα χέρια του Δημοσίου ή τρίτων, κατά παρέκκλιση κάθε άλλης γενικής ή ειδικής διάταξης, δεν υπόκειται σε οποιαδήποτε κράτηση, τέλος ή εισφορά, δεν δεσμεύεται και δεν συμψηφίζεται με βεβαιωμένα χρέη στη φορολογική διοίκηση και το Δημόσιο, τους δήμους, τις περιφέρειες, τα ασφαλιστικά ταμεία ή τα πιστωτικά ιδρύματα». Δηλαδή σε ένα υποθετικό αλλά πολύ διαδεδομένο σενάριο ίσως το συχνότερο, μια επιχείρηση η οποία χρωστάει σε Τραπεζικά Ιδρύματα ή το Δημόσιο θα αποφεύγει να ασφαλιστεί ή θα υπασφαλίζεται σκόπιμα καθώς θα είναι προτιμότερο για αυτή μετά από μια καταστροφή να λαμβάνει ακατάσχετη αποζημίωση από το κράτος καθώς το ασφάλισμα από μια ασφαλιστική εταιρία θα μπορεί να το διεκδικήσει ο δανειστής σε αντίθεση με την κρατική αρωγή. Με αυτό τον τρόπο όμως, με την παρότρυνση του κράτους θα επιβαρύνονται όλοι οι υπόλοιποι ασφαλισμένοι από την ανορθολογική αυτή οικονομική συμπεριφορά λόγω ελλιπούς διαμοιρασμού του κινδύνου δηλαδή αυξημένου ύψους ασφαλίστρων και του αυξημένου κόστους αποκατάστασης των ζημιών. Τα παραπάνω έχουν να κάνουν και με τους πόρους του κράτους. Με το Νομοσχέδιο αυτό το κράτος αναλαμβάνει μια υποχρέωση η οποία μπορεί να αποτελέσει δημοσιονομική βόμβα. Δίνοντας αντικίνητρα στο ασφαλιστικό κοινό για να ασφαλιστούν, αυξάνει χωρίς να το έχει καταλάβει ο νομοθέτης το κόστος των αιτούμενων αποζημιώσεων από το κράτος. Λιγότεροι ασφαλισμένοι σε μια περιοχή σημαίνει περισσότερες αποζημιώσεις από το κράτος δηλαδή δημοσιονομικό κενό. Επίσης χάνει φόρους από τη μαζική διανομή του ασφαλιστικού προϊόντος και επενδύσεις καθώς οι ασφαλιστικές εταιρίες είναι οι μεγαλύτεροι θεσμικοί επενδυτές, ενώ η όποια αποκατάσταση δεν εμπλέκει εισερχόμενα κεφάλαια του εξωτερικού όπως συμβαίνει με την Ιδιωτική ασφαλιστική αγορά που ο κίνδυνος και οι ζημιές διαμοιράζονται σε αντασφαλιστικές εταιρίες. Έχω την άποψη ότι το νομοσχέδιο το οποίο δεν έχει αντιγράψει καμία βέλτιστη πρακτική άλλων Ευρωπαϊκών χωρών θα δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα από όσα έρχεται να επιλύσει. Το κυριότερο είναι ότι θα δημιουργήσει μια εσφαλμένη εντύπωση στους πολίτες ότι το κράτος λειτουργεί ως ασφαλιστική εταιρία που θα καλύψει τις επιχειρήσεις για οποιαδήποτε φυσική καταστροφή. Αυτό είναι τελείως παραπλανητικό. Μάλιστα κάνοντας αναφορά ότι «για τις επιχειρήσεις, οι οποίες έχουν ασφαλιστήριο συμβόλαιο, η αρωγή θα παρέχεται για το ποσό της ζημίας το οποίο δεν καλύπτεται από το ασφαλιστήριο συμβόλαιο» οδηγείται κανείς στο παραπλανητικό συμπέρασμα ότι η κρατική αρωγή θα υπολογίζεται επακριβώς πάνω στη ζημιωθείσα αξία εάν αφαιρεθούν τα ποσά που έχουν ανακτηθεί από ένα ασφαλιστήριο συμβόλαιο. Η αλήθεια είναι ότι ουδέποτε το κράτος λειτούργησε αποζημιωτικά πόσο μάλλον τώρα που και οι κίνδυνοι αναμένονται με μεγαλύτερη συχνότητα και δριμύτητα και οι ασφαλισμένοι κίνδυνοι θα είναι λιγότεροι. Πολύ απλά γιατί δεν υπάρχουν αυτά τα χρήματα στο κράτος. Μπορεί αυτό να παρέχει διευκολύνσεις ή άτοκα δάνεια, ή αναστολή πλειστηριασμών, ή πρόχειρα καταλύματα σε κάλυψη αναγκών στέγασης αλλά αποζημίωση όπως την αντιλαμβάνεται ένας μέσος πολίτης το κράτος δεν μπορεί να παρέχει. Και ερχόμαστε στο κρίσιμο ερώτημα Τι θα έπρεπε να περιέχει το υπό διαβούλευση Νομοσχέδιο; Θα έπρεπε να περιέχει σημαντικά φορολογικά κίνητρα για τη μαζική διάδοση του θεσμού της ασφάλισης. Η παροχή τέτοιων φορολογικών κινήτρων είναι ένας τρόπος θωράκισης έναντι φυσικών καταστροφών και μάλιστα σε χαμηλό κόστος λόγω της μεγάλης διασποράς των κινδύνων. Είναι μια πράξη προληπτικής χρηματοδότησης ζημιών, και μείωσης του δημοσιονομικού κόστους αποκατάστασης που έχει άλλωστε αναγνωριστεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (Green Paper Στρασβούργο 2013 «ασφάλιση έναντι φυσικών και ανθρωπογενών καταστροφών» και που χρησιμοποιείται ως μέσο αποκατάστασης ζημιών σε όλες τις Ευρωπαϊκές χώρες. Επίσης το κράτος, αναγνωρίζοντας τον κρίσιμο και σημαντικό ρόλο της ιδιωτικής ασφάλισης ως αναπόσπαστο γρανάζι στον κύκλο διαχείρισης και αντιμετώπισης του κόστους των Φυσικών Καταστροφών, θα έπρεπε να υπεισέρχεται σε αρωγή μόνο σε ασφαλισμένες περιουσίες, ως εγγυητής τελευταίας λύσης μετά από μια εκτεταμένη καταστροφή και όχι να έρχεται να υποκαταστήσει το ρόλο των ασφαλιστικών εταιριών χωρίς γνώση των κινδύνων της πιθανότητας και δριμύτητας, πρόσβαση σε αντασφαλιστικά κεφάλαια δηλαδή εισερχόμενα κεφάλαια ή επίγνωση των κανόνων αποζημίωσης. To πλαίσιο δράσης του Sendai (2015-2030) για τη µείωση του κινδύνου καταστροφών, ως διάδοχο σχήµα του αντίστοιχου του Hyogo (2005-2015) το οποίο µεταξύ άλλων στόχευε στη βελτίωση της ανθεκτικότητας, αναγνωρίζει τον πρωτεύοντα ρόλο του Κράτους στη µείωση του κινδύνου καταστροφής µε τον επιµερισµό της ευθύνης αποζημίωσης µεταξύ Κράτους- Τοπικής Αυτοδιοίκησης και Ιδιωτικού Τοµέα. Το ζητούμενο που είναι οι περιπτώσεις που θα καθίσταται αναγκαία η συνδρομή του κρατικού µηχανισµού µέσω αποζηµιώσεων και βοηθημάτων να είναι λιγότερες σε αριθµό και µικρότερης συχνότητας δεν απαντάται στο παρόν σχέδιο νόμου. Το αντίθετο επιτυγχάνεται. Αύξηση του αναμενόμενου δημοσιονομικού κόστους αποκατάστασης, μείωση των ασφαλισμένων κινδύνων και τελικά ανεπαρκή αρωγή. Η λήψη αποφάσεων για την αντιµετώπιση των ολοένα συχνότερων φυσικών καταστροφών αποτελεί µια πολύπλοκη, απαιτητική διαδικασία βαρύνουσας σηµασίας. Η αύξηση των ποσοστών ασφάλισης των πολιτών έναντι των φυσικών καταστροφών αποτελεί ένα βήµα βελτίωσης της δυσκολίας στην οποία υπεισέρχονται σε περίπτωση κινδύνου αλλά και µείωσης του µεγάλου οικονοµικού φορτίου που καλείται το κράτος να καλύψει παρέχοντας αποζηµιώσεις, οικονοµική αρωγή στους πληγέντες. Ελπίζω ότι τα παραπάνω θα βρουν ευήκοα ώτα και χωρίς μεροληψίες του παρελθόντος θα οδηγηθούμε σε σωστές νομοθετικές παρεμβάσεις έστω την ύστατη ώρα πάνω στο πολύ σημαντικό θέμα της αντιμετώπισης της αποκατάστασης φυσικών καταστροφών.