Αρχική Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και ΑνθεκτικότηταςΣτρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
- 45 ΣχόλιαΣτρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Πλοήγηση στη Διαβούλευση
Αναρτήθηκε
25 Νοεμβρίου 2020, 12:00
Ανοικτή σε Σχόλια έως
20 Δεκεμβρίου 2020, 17:00
Σχετικό Υλικό
Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και ΑνθεκτικότηταςEN: Strategic directions of the National Recovery and Resilience PlanΕΚΘΕΣΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗΣΕΠΙΣΤΟΛΗ ΠΑΝ/ΜΙΟΥ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣΙΝΕ ΚΑΝΕΠ ΓΣΕΕΠαρατηρήσεις της ΓΣΕΕΟΚΕΣΧΕΔΙΟ ΓΝΩΜΗΣ OKE ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣΑΝΩΤΑΤΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΟΛΥΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣSBC GREECEΠΡΟΤ. ΓΣΕΒΕΕΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ- ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣΓΣΕΕΕργαλεία
Εκτύπωση Εξαγωγή Σχολίων σεΣτατιστικά
45 Σχόλια 45 Σχόλια επι της Διαβούλευσης 38482 - Όλα τα ΣχόλιαΌλες οι Διαβουλεύσεις
- Μέτρα για την ενίσχυση του εισοδήματος, φορολογικά κίνητρα για την καινοτομία και τους μετασχηματισμούς επιχειρήσεων και άλλες διατάξεις
- ΨΗΦΙΑΚΟ ΤΕΛΟΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
- ΑΝΑΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ ΣΥΜΜΕΤΟΧΩΝ ΚΑΙ ΠΕΡΙΟΥΣΙΑΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΘΥΓΑΤΡΙΚΩΝ ΤΗΣ
- ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΟΔΗΓΙΑΣ (ΕΕ) 2021/2118 ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΣΦΑΛΙΣΗ ΑΣΤΙΚΗΣ ΕΥΘΥΝΗΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΕΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ ΟΧΗΜΑΤΩΝ, ΛΗΨΗ ΜΕΤΡΩΝ ΠΡΟΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΤΟΥ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ (ΕΕ) 2022/858
- ΚΩΔΙΚΑΣ ΦΟΡΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
- Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2022/2523 του Συμβουλίου, της 15ης Δεκεμβρίου 2022...
- ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ, ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΔΙΚΑΙΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗΣ ΜΕΤΑΒΑΣΗΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
- ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΤΗΣ ΦΟΡΟΔΙΑΦΥΓΗΣ
- Δάνεια: Διαφάνεια, ανταγωνισμός, προστασία των ευάλωτων - Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/2167
- Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/514 του Συμβουλίου της 22ας Μαρτίου 2021 για την τροποποίηση της οδηγίας 2011/16/ΕΕ
- Διαχείριση των δεσμευμένων, συμπεριλαμβανομένων και των κατασχεμένων, και των δημευμένων περιουσιακών στοιχείων τα οποία προέρχονται από εγκληματικές δραστηριότητες...
- Εταιρική διακυβέρνηση των Ανωνύμων Εταιρειών του Δημοσίου και των λοιπών θυγατρικών της Ελληνικής Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας
- Άσκηση τελωνειακής αντιπροσώπευσης και ρύθμιση επαγγέλματος τελωνειακού αντιπροσώπου
- Ολοκληρωμένο πλαίσιο για την απόδοση βιώσιμης προοπτικής ανάπτυξης και την εκ νέου λειτουργία των Ναυπηγείων Σκαραμαγκά...
- Διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου του Υπουργείου Οικονομικών «Εκσυγχρονισμός Οργανισμού Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους»
- Αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας
- Ενσωμάτωση Οδηγιών
- Διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου του Υπ. Οικονομικών «Εκσυγχρονισμός του πλαισίου λειτουργίας της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς»
- Διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου «Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία ορισμένων άρθρων των Οδηγιών (ΕΕ) 2017/2455, (ΕΕ) 2019/1995 και (ΕΕ) 2018/1910...
- Δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για το σχέδιο νόμου Διενέργεια Γενικών Απογραφών από την Ελληνική Στατιστική Αρχή
- 3η Αναθεώρηση Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2021-2025
- ΝΕΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΚΑΙ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ
- Όροι αξιοποίησης της δημόσιας περιουσίας στις παραθαλάσσιες περιοχές και άλλες διατάξεις
- Κατευθύνσεις Αναθεώρησης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας Ελλάδα 2.0
- Ενίσχυση του εισοδήματος των μισθωτών, των νέων και της οικογένειας
- Ρυθμίσεις για τα κατεχόμενα ακίνητα του Δημοσίου και άλλες διατάξεις
- Ρυθμίσεις αρμοδιότητας Υπουργείου Οικονομικών
- Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/2235 και της Οδηγίας 2008/118/ΕΚ-Τροποποιήσεις του Κώδικα Φόρου Προστιθέμενης Αξίας και του Εθνικού Τελωνειακού Κώδικα
- Ενσωμάτωση των Οδηγιών (ΕΕ) 2020/262, 2017/952, τροποποίηση της Οδηγίας (ΕΕ) 2016/1164
- Αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου για τη σύσταση και λειτουργία του Συνεγγυητικού Κεφαλαίου Εξασφάλισης Επενδυτικών Υπηρεσιών
- Ενσωμάτωση στην ελληνική νομοθεσία της Οδηγίας (ΕΕ) 2020/1151 και της Οδηγίας (ΕΕ) 2021/1159
- Δημόσια Διαβούλευση για το νομοσχέδιο «Κίνητρα ανάπτυξης επιχειρήσεων»
- Δημόσια διαβούλευση: Οι επιλεξιμότητες των δανείων του «Ελλάδα 2.0»
- Δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση επί του σχεδίου νόμου με τίτλο: «Οργανισμός του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και κατάσταση των λειτουργών και των υπαλλήλων του»
- Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/879 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Μαΐου 2019
- Ενσωμάτωση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/878 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 20ής Μαΐου 2019
- Πρόταση αναθεώρησης νόμου (ν. 2232/1994 ΦΕΚ 140/Α/31.08.94) για τη Σύσταση Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής
- Κρατική Αρωγή και Λοιπές Διατάξεις Οικονομικής Πολιτικής
- Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
- Ειδικό μισθολόγιο Α.Α.Δ.Ε.
Με το παρόν, το Green Tank συμμετέχει στη δημόσια διαβούλευση επί των στρατηγικών κατευθύνσεων για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Κρίνουμε ως ιδιαίτερα θετικό ότι η διαβούλευση γίνεται σε αυτό επίπεδο και πριν προχωρήσει η εξειδίκευση σε συγκεκριμένα έργα καθώς η στρατηγική στόχευση πρέπει να θέτει τις βάσεις για την ανάκαμψη της οικονομίας. Ωστόσο, σημειώνουμε ότι ήδη έχουν παρουσιαστεί στη δημόσια σφαίρα και τον τύπο πληροφορίες για συγκεκριμένα έργα και δεσμεύσεις ποσών. Μέχρι σήμερα, μάλιστα, δεν έχει οργανωθεί ουδεμία δημόσια διαβούλευση για την υποβολή προτάσεων ή συμμετοχής στην επιλογή των αξόνων που θέτει το σχέδιο. Συνεπώς μας προβληματίζει η πορεία σχεδιασμού μέχρι σήμερα, καθώς και ο βαθμός που η παρούσα διαβούλευση αποτελεί ουσιαστική συμβολή στον εθνικό σχεδιασμό. Θα πρέπει πριν την οριστικοποίηση του Εθνικού Σχεδίου να πραγματοποιηθούν και επόμενοι κύκλοι διαβούλευσης.
Σημειώνουμε ότι επίσης απουσιάζει η αναφορά στον συγχρονισμό και τη συμπληρωματικότητα με τον σχεδιασμό για την αξιοποίησης άλλων διαθέσιμων πόρων, κυρίως από το νέο πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027, καθώς και από διαθέσιμους εθνικούς πόρους.
Στα θετικά του Σχεδίου υπό διαβούλευση είναι η έμφαση που δίνεται στην πράσινη μετάβαση, ως έναν από τους τέσσερις γενικούς στόχους του νέου Σχεδίου. Εξάλλου αυτή η διάσταση είναι υποχρεωτική με βάση το ευρωπαϊκό κανονιστικό πλαίσιο και είναι καθοριστικής σημασίας για τη ροή των πόρων. Επιπλέον, προκύπτει και από τις πολιτικές εξελίξεις σε διεθνές και ευρωπαϊκό επίπεδο, όπου σταθερά τονίζεται ότι η ανάκαμψη της οικονομίας από την πανδημία του κορωναϊού πρέπει να είναι πράσινη, υποστηρίζοντας τον συνολικό μετασχηματισμό της οικονομίας στη βάση της βιωσιμότητας.
Όραμα πράσινου μετασχηματισμού της οικονομίας
Ωστόσο, στο Σχέδιο δεν ορίζεται ρητά ποιο είναι το όραμα της χώρας, το οποίο εξυπηρετεί η πράσινη μετάβαση. Θα ήταν χρήσιμο σε αυτή την κατεύθυνση να διατυπωθεί ήδη εξαρχής ότι η Ελλάδα ενστερνίζεται το όραμα και τη στόχευση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για την επόμενη δεκαετία καθώς και τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (οι οποίοι δεν αναφέρονται πουθενά) και να εξηγήσει ότι κινητοποιεί τους πόρους του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για να υποστηρίξει την υλοποίηση αυτού του οράματος, συμπληρωματικά με άλλους διαθέσιμους πόρους (π.χ. ΕΣΠΑ, εθνικοί πόροι, κοκ).
Στόχος πράσινης μετάβασης
Δεδομένου ότι ο Γενικός Στόχος «1.4 ‘Υποστήριξη της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης» αντιστοιχεί στο μεγαλύτερο μέρος των διαθέσιμων πόρων και έχει έναν έντονο οραματικό χαρακτήρα, καθώς απαιτεί τον μετασχηματισμό όλων των επιμέρους τομέων της οικονομίας, θα έπρεπε να παρουσιάζεται ως κεντρικός στόχος. Με αυτόν τον τρόπο θα ήταν δυνατή η μεγαλύτερη σύνδεση και η ανάδειξη των συνεργειών μεταξύ των γενικών στόχων, καθώς και των επιμέρους αξόνων που προτείνονται. Είναι ενδεικτικό το γεγονός ότι προς τον γενικό στόχο 1.4 δεν αναφέρεται η συνεισφορά κανενός άλλου άξονα πλην εκείνων που είναι αμιγώς περιβαλλοντικοί ή ενεργειακοί (1.1-1.4). Συνεπώς, δίνεται η εντύπωση ότι η πράσινη μετάβαση είναι μία τομεακή παρέμβαση που αφορά αμιγώς τον περιβαλλοντικό και ενεργειακό τομέα. Κανονικά η πράσινη μετάβαση θα έπρεπε να είναι οριζόντια. Αφορά στον μετασχηματισμό όλων των τομέων της οικονομίας όπως είναι ο τουρισμός, η γεωργία, κοκ όμως για αυτούς τους τομείς δεν παρέχεται καμία λεπτομέρεια για το πώς θα δρομολογηθεί η πράσινη μετάβασης τους (άξονας 4.6). Αντίστοιχα δεν υπάρχει αναφορά στη συνδρομή των δράσεις για τη ψηφιακή μετάβαση ή εκείνων που αφορούν στους άλλους γενικούς στόχους στην πράσινη μετάβαση.
Επίσης, καμία εξήγηση δεν υπάρχει για το ποιες είναι οι επιχειρηματικές επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν από το τμήμα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που προέρχεται από δανεισμό και ποια είναι η στόχευση αυτών των επενδύσεων. Αναμένεται ότι στο επόμενο στάδιο της διαβούλευσης θα παρουσιαστούν αναλυτικά και αυτές οι επενδύσεις. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει και οι επενδύσεις που θα υποστηριχθούν και μέσω του δανεισμού από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να πληρούν τα κριτήρια που θέτει ο Κανονισμός των βιώσιμων επενδύσεων.
Όλα τα έργα και οι δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα πρέπει να σέβονται την αρχή της μη επιβάρυνσης του περιβάλλοντος, (Do no harm principle). Ωστόσο αυτό δεν είναι επαρκεί. Στον βαθμό που η πράσινη μετάβαση αποτελεί κεντρικό στόχο η Ελλάδα θα πρέπει να δεσμευτεί ότι οι πόροι θα διοχετευτούν μόνο σε έργα και δράσεις που πληρούν τα κριτήρια βιωσιμότητας που τίθενται από το τον ευρωπαϊκό Κανονισμό για τις βιώσιμες επενδύσεις (EU Taxonomy Regulation). Οι αναφορές σε αυτόν τον Κανονισμό είναι διάσπαρτες στο κείμενο ενώ θα πρέπει να αποτελεί μία οριζόντια δέσμευση για την απορρόφηση των πόρων.
Επιπλέον, η Ελλάδα θα πρέπει να λάβει υπόψη της στον Σχεδιασμό και τις συστάσεις που περιλαμβάνονται στην Αξιολόγηση των Περιβαλλοντικών Επιδόσεων της Ελλάδας που δημοσιοποίησε ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) το 2020.
Μετρήσιμοι στόχοι
Οι διατυπώσεις των στόχων στους επιμέρους στόχους, και ειδικά σε αυτούς που αφορούν στην πράσινη μετάβαση (Άξονες 1.1-1.4) είναι πολύ γενικές, ενώ θα έπρεπε να είναι συγκεκριμένοι και μετρήσιμοι. Η αναφορά στους στόχους του ΕΣΕΚ δεν είναι επαρκής μετά τη συμφωνία για αναθεώρηση του ευρωπαϊκού στόχου μείωσης των εκπομπών του αερίου του θερμοκηπίου από 40% σε τουλάχιστον 55% το 2030 σε σύγκριση με το 1990. Μελέτη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου εκτιμά για παράδειγμα ότι οι στόχοι για το μερίδιο των ΑΠΕ στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να αυξηθεί στο 83-88% από 61% που αποτελεί τον αντίστοιχο στόχο στο υφιστάμενο ΕΣΕΚ. Συγκεκριμένοι ποσοτικοί στόχοι πρέπει να τεθούν και για την εξοικονόμηση ενέργειας και τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, οι οποίοι να είναι συμβατοί με τον νέο κλιματικό στόχο της ΕΕ. Επιπλέον, αντίστοιχοι ποσοτικοί στόχοι πρέπει να τεθούν και για τον τομέα της διατήρησης αλλά και της αποκατάστασης της φύσης, στο πλαίσιο του νέου πενταετούς Σχεδίου Δράσης για την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα, οι οποίοι πρέπει να είναι συμβατοί με τη νέα Στρατηγική της ΕΕ για τη Βιοποικιλότητα καθώς και το υπο-διαμόρφωση παγκόσμιο πλαίσιο για τη Βιοποικιλότητα για την περίοδο μετά το 2020.
Απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα
Ενώ ανάμεσα στους στόχους που διατυπώνονται ειδικά στον άξονα 1.1. διατυπώνεται η στόχευση της απεξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα η οποία υποστηρίζεται με τις δράσεις για την απολιγνιτοποίηση και την απεξάρτηση των νησιών από το πετρέλαιο στην ηλεκτροπαραγωγή, διαφαίνεται παράλληλα η πρόθεση (π.χ. υπό την εμβληματική δράση Power Up) να αξιοποιηθούν πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για υποδομές ορυκτού αερίου, είτε στις λύσεις τηλεθέρμανσης των λιγνιτικών περιοχών είτε για την επέκταση του δικτύου του φυσικού αερίου. Προτείνεται για κάθε λιγνιτική περιοχή να εξεταστούν όλες οι εναλλακτικές τεχνολογικές λύσεις για τη θέρμανση περιοχών και όχι μόνο το ορυκτό αέριο και να εξεταστεί η οικονομική βιωσιμότητά τους σε βάθος χρόνου, πράγμα που δεν έχει συμβεί ως τώρα. Επιπλέον, το οποιαδήποτε νέο δίκτυο διανομής ορυκτού αερίου θα πρέπει να είναι συμβατό με χρήση και διανομή 100% πράσινου υδρογόνου. Τέλος, στις λιγνιτικές περιφέρειες ειδικά απαιτούνται κατά προτεραιότητα επενδύσεις στην ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ώστε να μειωθούν οι απαιτήσεις σε θέρμανση (άξονας 1.2 και εμβληματική πρωτοβουλία Renovation). Η ρήτρα Δίκαιης Μετάβασης που περιλαμβάνεται ως τώρα στο Σχέδιο Δίκαιης Αναπτυξιακής Μετάβασης (ΣΔΑΜ) σε συνδυασμό με το «Εξοικονομώ-Αυτονομώ» δεν επαρκούν για να βελτιώσουν σημαντικά το υφιστάμενο κτιριακό απόθεμα στις λιγνιτικές περιοχές, ούτε και για να αξιοποιήσουν τις μεγάλες δυνατότητες που προσφέρουν τα έργα εξοικονόμησης ενέργειας στη δημιουργία θέσεων εργασίας και τοπικά προστιθέμενης αξίας, που αποτελούν και το μεγάλο ζητούμενο της μετάβασης στη μεταλιγνιτική εποχή.
Αποθήκευση ενέργειας
Θεωρούμε ιδιαίτερα σημαντική την αναφορά στην αποθήκευση ενέργειας. Μάλιστα η αποθήκευση ενέργειας θα πρέπει να αποτελεί έναν από τους κεντρικούς στόχους του άξονα 1.1 καθώς η ανάπτυξη τέτοιων υποδομών αποτελεί προϋπόθεση για τη βέλτιστη διείσδυση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη διασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας. Θα πρέπει να εξεταστούν τα πλεονεκτήματα καθώς και οι προκλήσεις που αφορούν σε κάθε μία από τις εναλλακτικές διαθέσιμες τεχνολογίες. Για παράδειγμα, πρέπει να δοθεί έμφαση στις μετατροπές των λιγνιτικών μονάδων σε μονάδες θερμικής αποθήκευσης ενέργειας προερχόμενης από ΑΠΕ. Τέτοιες μετατροπές έχουν μικρούς χρόνους εγκατάστασης, και άρα είναι ιδιαιτέρως συμβατές με τον χρονικό ορίζοντα που καλύπτει το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Επίσης, σε ότι αφορά τις τεχνολογίες αποθήκευσης σε υδρογόνο θα πρέπει να καταστεί σαφές ότι οι πόροι του Ταμείου θα διοχετευθούν μόνο για υποδομές πράσινου υδρογόνου.
Απαραίτητη προϋπόθεση για την απορρόφηση των πόρων προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί η ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για την αποθήκευση ενέργειας που εκκρεμεί και η οποία πλέον πρέπει να επιταχυνθεί.
Δίκαιη Μετάβαση
Με δεδομένο ότι η Ελλάδα είναι η πρώτη λιγνιτοπαραγωγός χώρα στην ΕΕ που θα απολιγνιτοποιηθεί πρακτικά μέχρι το 2023, πολύ μεγαλύτερο μέρος των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας πρέπει να διοχετευτεί στη δίκαιη και περιβαλλοντικά βιώσιμη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών της χώρας. Τονίζεται η ανάγκη υπό τον άξονα 1.2 να δοθεί προτεραιότητα στην ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος στις λιγνιτικές περιφέρειες. Επιπλέον, οι τεχνολογικές λύσεις που θα επιλεγούν για τη θέρμανση των περιοχών αυτών πρέπει να είναι απολύτως συμβατές με τον Κανονισμό για τις Βιώσιμες Επενδύσεις (Sustainable Taxonomy Regulation), πράγμα το οποίο δεν ισχύει με βάση το σχέδιο που περιλαμβάνεται στην τελευταία εκδοχή του ΣΔΑΜ. Ειδικότερα οι νέες μονάδες καύσης ορυκτού αερίου δεν είναι συμβατές με τον Κανονισμό Βιώσιμων Επενδύσεων. Γενικότερα, όλες οι επενδύσεις που θα επιλεγούν για τη μετάβαση των λιγνιτικών περιοχών και ανεξαρτήτως πηγής χρηματοδότησης, πρέπει να είναι συμβατές με τα κριτήρια που περιλαμβάνονται στον παραπάνω Κανονισμό.
Χωροταξική και πολεοδομική μεταρρύθμιση
Είναι σημαντικό ότι το κενό που υπάρχει στον χωροταξικό και πολεοδομικό σχεδιασμό της χώρας θα καλυφθεί από το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Ωστόσο, για να υπάρξει ουσιαστική συνεισφορά του σχεδιασμού στην πράσινη ανάκαμψη της χώρας είναι απαραίτητο η διατήρηση και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και η ανθεκτικότητα και προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή να τεθούν ως προϋποθέσεις για τη χρηματοδότηση των συγκεκριμένων έργων. Το ίδιο ισχύει και για τις δράσεις που αφορούν στις αστικές αναπλάσεις. Εξάλλου αυτή είναι η κατεύθυνση που δίνουν ήδη τόσο η Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και η αντίστοιχη για την Προσαρμογή στην Κλιματική Αλλαγή. Σημειώνεται ότι η πρόοδος προς αυτήν την κατεύθυνση όσον αφορά στην Εθνική Στρατηγική για τη βιοποικιλότητα, είναι πολύ μικρή, όπως αναδείξαμε σε πρόσφατη ανάλυση μας. Οι διεθνείς εξελίξεις επιβεβαιώνουν την αρχική στόχευση καθώς αναμένεται ότι στο νέο πλαίσιο πολιτικής για τη βιοποικιλότητα μετά το 2020 -που θα συμφωνηθεί από τον ΟΗΕ εντός του 2020-, θα ενσωματωθεί στόχος που θα απαιτεί χωρικό σχεδιασμό για το 50% της έκτασης χερσαίας και της θαλάσσιας έκτασης του πλανήτη, διατηρώντας τις περισσότερες από τις παρθένες και άγριες εκτάσεις άθικτες και επιδιώκοντας την αποκατάσταση ποσοστού των φυσικών οικοσυστημάτων. Ειδικότερα για το αστικό περιβάλλον, αναμένεται ότι θα τεθεί στόχος για αύξηση κατά 100% των πράσινων χώρων στις πόλεις.
Διατήρηση και αποκατάσταση της φύσης
Η συγκυρία κατάρτισης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με την ανάγκη εκπόνησης του δεύτερου πενταετούς Σχεδίου Δράσης για την εφαρμογή της Εθνικής Στρατηγικής για τη Βιοποικιλότητα είναι ιδιαίτερα σημαντική και πρέπει να αξιοποιηθεί ώστε να χρηματοδοτηθούν κατά προτεραιότητα οι δράσεις που είναι απαραίτητες για την επίτευξη των εθνικών στόχων για τη διατήρηση και την αποκατάσταση της φύσης. Σε αυτή την κατεύθυνση θεωρούμε ότι οι δράσεις που προβλέπονται και που έχουν παρουσιαστεί σε έναν λίγο πιο λεπτομερή βαθμό από τον Υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας είναι ήδη στη σωστή κατεύθυνση. Από τη μία δίνεται προτεραιότητα στο να ενισχυθούν δράσεις για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας που ενδεχομένως να ήταν δύσκολο να χρηματοδοτηθούν από άλλες πηγές (όπως είναι ο εξοπλισμός για τη φύλαξη των προστατευόμενων περιοχών), αλλά κυρίως δίνεται έμφαση στην ανάδειξη των προστατευόμενων περιοχών ως περιοχές βιώσιμης ανάπτυξης μέσω της δημιουργίας μίας εταιρικής ταυτότητας για τη φύση, η οποία θα αποδώσει προστιθέμενη αξία σε τοπικά προϊόντα και θα φέρει νέες ευκαιρίες στον τουρισμό.
Σημαντική επίσης είναι και η πρόβλεψη για πρόγραμμα αναδασώσεων το οποίο φαίνεται να είναι ευθυγραμμισμένο με τη στόχευση της ΕΕ για φύτευση 3 δισεκατομμυρίων δέντρων στην Ευρώπη μέχρι το 2030, εφόσον υλοποιηθεί με μεθόδους συμβατές με τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Ωστόσο, θεωρούμε ότι πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη έμφαση στην υλοποίηση και εμβληματικών πρωτοβουλιών για την αποκατάσταση της φύσης, π.χ. με την ενσωμάτωση δράσεων για την αποκατάσταση ρεμάτων, δράσεις που θα βοηθήσουν και στην αντιπλημμυρική προστασία και την πολιτική προστασία που ήδη προβλέπει το Σχέδιο.
Ανοιχτά δεδομένα (πρωτοβουλία modernize)
Προτείνεται στον σχεδιασμό που αφορά τη ψηφιακή μετάβαση αλλά και συνολικά τον εκσυγχρονισμό της διοίκησης (εμβληματική πρωτοβουλία modernize) να προστεθεί η πρόβλεψη για τη δημιουργία υποδομών απόθεσης, επεξεργασίας και διάθεσης περιβαλλοντικών δεδομένων. Μία τέτοια δράση θα υποστηρίξει τη δημόσια διοίκηση σε όλες τις βαθμίδες, τους επενδυτές, τους μελετητές, ερευνητικούς και ακαδημαϊκούς φορείς, καθώς και την κοινωνία των πολιτών επιτρέποντάς τους να έχουν πρόσβαση σε δεδομένα για την κατάσταση του περιβάλλοντος της χώρας. Μάλιστα μία τέτοια υποδομή προβλέπεται τόσο από τον ν. 3937/2011 για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας, όσο και από την Εθνική Στρατηγική για τη Βιοποικιλότητα και το πρώτο σχέδιο δράσης εφαρμογής της. Ωστόσο δεν έχει ακόμα υλοποιηθεί.
ΤΥΠΟΓΡΑΦΙΚΟ ΛΑΘΟΣ – ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΓΙΑ ΜΙΑ ΔΙΟΡΘΩΣΗ ΣΤΗ ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΗ ΓΝΩΜΗ ΜΑΣ.
Στη γνώμη μας που δημοσιεύθηκε:
20 Δεκεμβρίου 2020, 14:12 | ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΠΟΛΥΤΕΚΝΩΝ ΕΛΛΑΔΟΣ
στη φράση: «Η εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης ως αποκλεισμούς λόγω του μεγέθους της οκογένειας θα αποτελέσει κίνητρο για απόκτηση περισσότερων παιδιών από τις οικογένειες που πλέον επιλέγουν να αποκτήσουν ένα ή κανένα παιδί.»
παρακαλώ αντί για «ως» να γραφεί «χωρίς», οπότε η φράση είναι:
«Η εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης χωρίς αποκλεισμούς λόγω του μεγέθους της οκογένειας θα αποτελέσει κίνητρο για απόκτηση περισσότερων παιδιών από τις οικογένειες που πλέον επιλέγουν να αποκτήσουν ένα ή κανένα παιδί.»
Σας ευχαριστώ πολύ.
Προτάσεις της εταιρείας Enel Green Power Hellas επί του κειμένου των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Εισαγωγή
Η εταιρεία μας θεωρεί ότι η ορθή αξιοποίηση του Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα αποτελέσει μια σημαντική ώθηση για την χώρα και μέσω της ανάπτυξης επενδύσεων που σχετίζονται με την πράσινη ενεργειακή μετάβαση. Το πλάνο αυτό αποτελεί το μέσο ώστε η Ελλάδα να καταφέρει να ξεπεράσει την παρούσα κρίση και να θέσει τα θεμέλια στην επιτάχυνση της ανάπτυξης των ΑΠΕ στην χώρα, σύμφωνα με του στόχους που έχουν θεσμοθετηθεί στο ΕΣΕΚ μέχρι το 2030.
Με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο «Annual Sustainable Growth Strategy 2021», ο κύριος στόχος του σκέλους της Πράσινης Μετάβασης είναι η υιοθέτηση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που θα συμβάλουν στον στόχο μείωσης των εκπομπών της ΕΕ κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 (επίσημη υιοθέτηση στόχου στις 11 Δεκεμβρίου). Ο στόχος αυτός σημαίνει πως οι ΑΠΕ θα είναι η κυρίαρχη πηγή ενέργειας για την Ευρώπη τόσο στην παραγωγή όσο και στην τελική κατανάλωση, ενώ μεγάλο βάρος πρέπει να δοθεί σε τεχνολογίες που θα στηρίξουν την επίτευξη του στόχου αυτού, όπως είναι η χρήση μπαταριών (Battery Energy Storage Systems) για αύξηση της ευελιξίας του ενεργειακού συστήματος με χαμηλότερο κόστος για τον τελικό καταναλωτή, η παραγωγή πράσινου υδρογόνου για την απανθρακοποίηση τομέων που είναι δύσκολο να εξηλεκτριστούν, ο πράσινος εξηλεκτρισμός σημαντικών δραστηριοτήτων, η προώθηση αυτόνομων πράσινων νησιών και άλλες συναφείς πρωτοβουλίες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έμπρακτα αποδεικνύει την προώθηση τέτοιων επενδύσεων και αυτό φαίνεται από ποικίλες πρωτοβουλίες, όπως η θέσπιση του Renewable Financing Mechanism, η ίδρυση του Clean Hydrogen Alliance, η πρόσφατη δημοσίευση του EU Green Battery Plan, ο θεσμός Clean Energy for EU Islands και φυσικά η αναθεώρηση του Sustainable Finance (EU Taxonomy).
Η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμμερίζεται τους στόχους αυτούς και έχει θέσει εθνικούς στόχους για το 2030 μέσω του ΕΣΕΚ. Προκειμένου η πορεία της χώρας να συμβαδίζει και να συμμερίζεται τους στόχους του ΕΣΕΚ θα πρέπει και οι επενδυτικές αποφάσεις να κινούνται στην ίδια κατεύθυνση και να λαμβάνονται με γνώμονα όχι μόνο τους στόχους του 2030 αλλά με μια πιο διορατική σκοπιά, λαμβάνοντας υπόψη το απώτερο μέλλον και τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Στο πλαίσιο αυτό, οι επενδύσεις θα πρέπει να έχουν ως κριτήριο την ενίσχυση της χρήσης ΑΠΕ τόσο στην παραγωγή ενέργειας όσο και στην τελική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, μέσα από την προώθηση λύσεων και τεχνολογιών και με στόχο την μείωση του ενεργειακού κόστους για τον τελικό καταναλωτή.
Σχόλια και προτάσεις της εταιρείας μας
Καταρχήν θεωρούμε ότι το κείμενο που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση είναι αρκετά περιληπτικό και μάλλον δεν αναλύει επαρκώς σημαντικά στοιχεία τα οποία σίγουρα θα μπορούσαν να δώσουν στους συμμετέχοντες την δυνατότητα να κάνουν πιο στοχευμένα σχόλια και προτάσεις. Στο επόμενο μέρος του κειμένου παραθέτουμε τις προτάσεις μας προς την κατεύθυνση μιας ορθολογικής αξιοποίησης των πόρων που αναμένεται να παρέχει το Ταμείο Ανάκαμψης στη χώρα μας, εστιάζοντας ουσιαστικά στις επενδύσεις που σχετίζονται με την Πράσινη Μετάβαση.
1. Μικρή ορατότητα σχετικά με τις ιδιωτικές επενδύσεις που προβλέπεται να χρηματοδοτηθούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης
Το κείμενο παρέχει μια γενική εικόνα του τύπου των επενδύσεων ανά πυλώνα, χωρίς να αναφέρει το αντίστοιχο ποσό επιχορήγησης, τα κριτήρια επιλογής και τον τρόπο κατανομής των αντίστοιχων πόρων καθώς και χωρίς να αναφέρεται στην ύπαρξη ή μη περιθωρίου για περαιτέρω επενδύσεις. Αναφορικά με τον πυλώνα «Πράσινης Μετάβασης» το υπό διαβούλευση κείμενο δίνει μια γενική εικόνα περιγράφοντας ορισμένες από τις επερχόμενες επενδύσεις και μόνο αυτές που σχετίζονται με δημόσιους επενδυτικούς φορείς. Στην περίπτωση ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα της Πράσινης Μετάβασης, υπάρχει ελάχιστη αναφορά ενώ δίνεται η αίσθηση πως οι ιδιωτικές επενδύσεις θα κατευθυνθούν για αξιοποίηση των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης. Παρόλα αυτά δεν γίνεται αναφορά στο εάν τα δάνεια αυτά θα συνοδεύονται από ευνοϊκούς όρους, όπως για παράδειγμα μηδενικά ή πολύ χαμηλά επιτόκια δανεισμού.
Ωστόσο, στο σημείο αυτό θα θέλαμε να σημειώσουμε πως είναι σημαντική και η χορήγηση επιχορηγήσεων σε ιδιωτικές επενδύσεις ειδικά σε εκείνες που σχετίζονται με το δημόσιο συμφέρον (δημιουργία θέσεων εργασίας, προώθηση οικονομικής και κοινωνικής βελτίωσης). Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σε αρκετές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η εφαρμογή επιχορηγήσεων/ενισχύσεων κεφαλαίου (Grants) για συγκεκριμένες νέες επενδύσεις οι οποίες καλούνται να ενταχθούν σε συνθήκες μη ώριμων αγορών με μεγάλη μεταβλητότητα. Θεωρούμε πως οι επενδύσεις αυτές αντιμετωπίζουν ένα επίπεδο ρίσκου το οποίο μπορεί να εξομαλυνθεί εφόσον υπάρξει η κατάλληλη μορφή κινήτρων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Η σημασία της χορήγησης επιχορηγήσεων σε ιδιωτικές επενδύσεις γίνεται φανερή και μέσα από τα παραδείγματα άλλων χωρών όπως η Ισπανία, η οποία στα πλαίσια αξιοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης έχει ορίσει ως δικαιούχους και ιδιωτικές επενδύσεις εκτός από δημόσιους φορείς.
2. Απαιτείται η κατά προτεραιότητα στήριξη των επενδύσεων Αποθηκευτικών σταθμών (Μπαταρίες/BESS) οι οποίες συνδυάζονται με ΑΠΕ (BESS+RES)
H Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον Σεπτέμβριο, το «Annual Sustainable Growth Strategy 2021», στα πλαίσια του οποίου δίνονται κατευθυντήριες γραμμές στις χώρες για την χρήση του Ταμείου Ανάκαμψης και για την σύνταξη των «Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας». Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνεται η αξιοποίηση των πόρων του ταμείου σε πράσινες επενδύσεις, σε ποσοστό κατ’ ελάχιστον 37% των συνολικών πόρων του ταμείου. Ο βασικότερος στόχος είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνονται 7 κατηγορίες «Εμβληματικών Πρωτοβουλιών», οι οποίες πρέπει να περιλαμβάνονται σε κάθε Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μεταξύ των οποίων και κάποιες που αντιστοιχούν σε πράσινες επενδύσεις («Power Up», «Renovate», «Recharge and Refuel»).
Στην περίπτωση της Ελληνικής πρότασης, οι επονομαζόμενες πράσινες επενδύσεις προσεγγίζονται περισσότερο ως κοινές ενεργειακές επενδύσεις (δίκτυα, υποσταθμοί, έξυπνοι μετρητές) ενώ θεωρούμε πως θα πρέπει να υπάρξει κατάλληλη βελτίωση της πρότασης κατόπιν συμπερίληψης περισσότερο πράσινων επενδύσεων, δηλαδή επενδύσεων που συνεισφέρουν άμεσα στην μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, υποκαθιστώντας την χρήση θερμικών μονάδων.
Ο Άξονας 1.1 «Μετάβαση σε ένα ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον» του Ελληνικού Σχεδίου εξισώνεται με την κατηγορία «Εμβληματικών Πρωτοβουλιών» “Power Up” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως “Power up” περιγράφει αφενός έργα σχετιζόμενα με την χρήση «future-proof» καθαρών τεχνολογιών, την επιτάχυνση της χρήσης ΑΠΕ στην παραγωγή ενέργειας και αφετέρου την χρήση μοντέρνων και ενισχυμένων δικτύων. Η υπό διαβούλευση πρόταση ωστόσο φαίνεται ότι δεν συμβαδίζει απόλυτα με τις κατευθυντήριες γραμμές, αλλά έχει προσεγγίσει το «Power Up» μόνο αναφορικά με το δεύτερο σκέλος του αφού ο Άξονας 1.1 περιλαμβάνει μόνο την επέκταση των δικτύων διανομής και μεταφοράς. Η θέση μας επομένως είναι ότι η Ελληνική πρόταση θα πρέπει να συμπεριλάβει την στήριξη μονάδων αποθήκευσης μπαταριών (BESS) που συνδυάζονται με ΑΠΕ, στα πλαίσια του ‘Αξονα 1.1. H συγκεκριμένη τεχνολογία εκτός από τα σημαντικά χαρακτηριστικά της που περιγράφονται αναλυτικά στην παράγραφο 2.1 έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτείται εξ’ ολοκλήρου με πράσινη ενέργεια που προέρχεται από ΑΠΕ. Αυτό έρχεται σε πλήρη συμφωνία τόσο με τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και με το ΕΣΕΚ που έχει θεσμοθετήσει η χώρα και προβλέπει ανάπτυξη μονάδων BESS ισχύος 1,3 GW μέχρι το 2030.
2.1 Πλεονεκτήματα ένταξης μονάδων αποθήκευσης (μπαταριών) που συνδυάζονται με ΑΠΕ (BESS+RES) προς ενίσχυση της ευελιξίας του συστήματος στην αγορά εξισορρόπησης
Ο συνδυασμός μονάδων αποθήκευσης (μπαταριών) με μονάδες ΑΠΕ αποτελεί μία «future-proof» καθαρή τεχνολογία η οποία είναι σε θέση να παρέχει υπηρεσίες στο δίκτυο, απαραίτητες για να διασφαλιστεί η πραγματική ισορροπία μεταξύ παραγωγής και ζήτησης. Σήμερα αυτό είναι προνόμιο των μεγάλων θερμικών μονάδων (κυρίως μονάδων φυσικού αερίου), οι οποίες ωστόσο σταδιακά θα πρέπει να καταργηθούν στα πλαίσια της ενεργειακής ουδετερότητας έως το 2050. Στην κατεύθυνση αυτή κινείται και η πρόσφατη απόφαση της ΕΕ να μην χρηματοδοτήσει νέες μονάδες ΦΑ από το Ταμείο της Δίκαιης ενεργειακής μετάβασης. Υπό το παρόν καθεστώς της αγοράς εξισορρόπησης στην Ελλάδα, η ευελιξία του συστήματος στηρίζεται σε ορισμένες (λίγες τον αριθμό) θερμικές μονάδες με αποτέλεσμα το ανταγωνιστικό περιβάλλον να είναι περιορισμένο και οι τιμές να βρίσκονται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, δημιουργώντας ένα μεγάλο οικονομικό βάρος προς τον τελικό καταναλωτή. Επιπλέον, η χρήση μόνο θερμικών μονάδων με φυσικό αέριο για την ευελιξία του συστήματος ενέργειας αντιβαίνει στην αρχή της ασφάλειας εφοδιασμού. Συνεπώς αποτελεί επιτακτική ανάγκη, η κατά προτεραιότητα παροχή ενίσχυσης σε επενδύσεις μονάδων αποθήκευσης τύπου μπαταριών που θα συνδυάζονται με ΑΠΕ για την ανάπτυξη της τεχνολογίας στην Ελλάδα. Η συμμετοχή των μονάδων αυτών στην αγορά εξισορρόπησης, θα οδηγήσει στη μείωση των τιμών μέσω της αύξησης ανταγωνισμού, στην χρήση πράσινης ενέργειας για την ευελιξία του συστήματος και στην αύξηση της ασφάλειας εφοδιασμού του Ελληνικού ενεργειακού συστήματος. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω οι μονάδες αυτές διαθέτουν το συγκριτικό πλεονέκτημα ότι η μονάδα αποθήκευσης που παρέχει τις υπηρεσίες στο δίκτυο έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτείται απευθείας με ενέργεια που έχει παραχθεί από ΑΠΕ με αποτέλεσμα να είναι μία λύση απόλυτα συμβατή με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το στόχο της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050.
Πέραν της εξυπηρέτησης των αναγκών εξισορρόπησης του συστήματος ενέργειας, τα έργα αυτά, είναι επιπλέον ικανά να παρέχουν ένα μεγάλο πλήθος υπηρεσιών όπως:
• Παροχή επικουρικών υπηρεσιών (FCR, FRR και RR) στην αγορά εξισορρόπησης
• Μετατόπιση της ενέργειας που εγχέεται στο δίκτυο σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες του συστήματος (load shifting) με δυνατότητα απελευθέρωσης της αποθηκευμένης ενέργειας σε κρίσιμες περιόδους του φορτίου κατά τις οποίες η παρέμβαση θερμικών μονάδων θα ήταν απαραίτητη
• Δυνατότητα παροχή υπηρεσιών profile firming: αλλαγή φορτίου στην οποία η μπαταρία μετατρέπει το τυπικό προφίλ παραγωγής σε προφίλ φορτίου βάσης ή άλλο προφίλ που απαιτείται
• Αντιμετώπιση στο πρόβλημα περιορισμού της παραγωγής ΑΠΕ λόγω μη διαθεσιμότητας του δικτύου (curtailment). Η εφαρμογή αυτή είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική και για τα νησιά που θα παραμείνουν μη διασυνδεδεμένα με το ηπειρωτικό δίκτυο ή θα διατηρούν μια περιορισμένη διασύνδεση.
• Διαχείριση της διακύμανσης παραγωγής ΑΠΕ λόγω της μεταβλητότητας του ανανεώσιμου δυναμικού.
• Καλύτερη αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής δικτύου και συστήματος προς την ένταξη ισχύος ΑΠΕ.
Είναι γεγονός πως οι συγκεκριμένες επενδύσεις είναι ικανές για την παροχή πολύ γρήγορης απόκρισης στις ανάγκες του δικτύου, ενώ προσφέρουν συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων τεχνολογιών αποθήκευσης όπως τα έργα αντλησιοταμίευσης καθώς εν αντιθέσει με τα τελευταία, μπορούν να είναι διεσπαρμένα, δεν έχουν γεωγραφικούς περιορισμούς ούτε απαιτούν την χρήση υδάτινων πόρων, ενώ έχουν εξαιρετικά ταχύτερους χρόνους υλοποίησης και μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η μαζική ανάπτυξη τους μπορεί να πραγματοποιηθεί πολύ σύντομα, λόγω της τεχνολογικής ωριμότητας, με υψηλό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία και θετικές κοινωνικές επιπτώσεις. Η σημασία τέτοιων έργων φαίνεται και από τις πρωτοβουλίες πιο εξελιγμένων στον ενεργειακό τομέα χωρών, όπως η Ισπανία όπου οι επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας σε συνδυασμό ΑΠΕ αποτελεί βασική προτεραιότητα του ΕΣΕΚ και ξεχωριστό άξονα στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
2.2. Προτεινόμενοι τρόποι ενσωμάτωσης στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τρόποι στήριξης
Το παρόν καθεστώς χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα σχετικά με την εξέλιξη των τιμών της αγοράς και από απουσία κατάλληλων μακροπρόθεσμων σημάτων τιμών που λειτουργούν ως κύριο εμπόδιο στην ανάπτυξη εγκαταστάσεων BESS+RES,. Ακόμη και αν υποτεθεί η πλήρης συμμετοχή αυτών των έργων σε όλες τις ενεργειακές αγορές, τα υπάρχοντα επίπεδα τιμών των υπηρεσιών από τη μία σε σύγκριση με το κόστος της τεχνολογίας από την άλλη, δεν επιτρέπουν στους φορείς εκμετάλλευσης να ανακτήσουν πλήρως το επενδυτικό κόστος σε καθαρή βάση της αγοράς. Ειδικά η αγορά εξισορρόπησης, η οποία είναι σημαντική αγορά, χαρακτηρίζεται από υψηλή μεταβλητότητα τιμών που δεν παρέχει μακροπρόθεσμη εικόνα εξέλιξης και συνεπώς κάποιο επίπεδο ασφάλειας στους επενδυτές. Επιπλέον, λόγω της πολύ πρόσφατης έναρξης της Ελληνικής αγοράς επικουρικών υπηρεσιών δεν υπάρχουν ιστορικά δεδομένα ή αξιόπιστες ενδείξεις, οι οποίες παρέχουν εικόνα της εξέλιξης των τιμών για οποιονδήποτε νέο επενδυτή ή χρηματοδοτικό ίδρυμα που θα τις χρηματοδοτήσει. Προκειμένου να επιτραπεί η ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας ώστε να παρέχει όλα τα ανωτέρω οφέλη στο ενεργειακό σύστημα, θεωρείται απαραίτητο να αναγνωριστεί η συνεισφορά της, να καλυφθούν τα «ελλείποντα έσοδα» λαμβάνοντας υπόψη τα οφέλη του συστήματος που παρέχουν αυτές οι τεχνολογίες. Με στόχο να μετριαστούν οι παραπάνω κίνδυνοι και να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας, θωρούμε απαραίτητη την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης για την χρηματοδότηση μέρους αυτών των επενδύσεων.
2.3 Υποκατάσταση της ενίσχυσης του δικτύου όπου αυτό είναι πιο συμφέρον
Ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και επομένως του πράσινου εξηλεκτρισμού όλων των τομέων σημαίνει πως με την πάροδο των χρόνων όλο και μεγαλύτερο ποσοστό ΑΠΕ θα είναι απαραίτητο να καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας μας. Καταρχήν, θεωρούμε θετική την ενίσχυση των υποδομών του δικτύου προκειμένου αυτό να μπορέσει να δεχτεί την επιπλέον ισχύ ΑΠΕ ωστόσο θεωρούμε πως θα πρέπει ταυτόχρονα να υπάρξει μια πιο μακροπρόθεσμή προσέγγιση. Συγκεκριμένα προτείνουμε να τεθεί σε προτεραιότητα η μέγιστη αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών δικτύου, με πιο γρήγορες και πρακτικές λύσεις όπως τα έργα τύπου Αποθήκευσης (Μπαταρίες/BESS) που συνδυάζονται με ΑΠΕ όπου αυτό είναι εφικτό και πιο συμφέρον, καθώς αυτά τα έργα αξιοποιούν στο βέλτιστο τις υφιστάμενες υποδομές εξαλείφοντας την ανάγκη για περαιτέρω επενδύσεις. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, πέραν της συνεισφοράς στην αύξηση του ποσοστού διείσδυσης ΑΠΕ, τα έργα αυτά προσφέρουν ευελιξία στο δίκτυο. Επομένως, πέραν της ηπειρωτικής χώρας, τα έργα αυτά είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικά και για την ενεργειακή ασφάλεια των νησιών που θα παραμείνουν μη διασυνδεδεμένα.
3. Συμπεράσματα
Στο πλαίσιο όλων των ανωτέρω σχολίων και επισημάνσεων που σας καταθέτουμε με την επιστολή αυτή καθίσταται σαφές ότι η ύπαρξη επιχορηγήσεων (Investment Aid/Grants) είναι ουσιαστική για την ανάπτυξης σταθμών που συνδυάζουν Μπαταρίες (BESS) με ΑΠΕ (αιολικά ή φωτοβολταϊκά). Αυτός ο τύπος επένδυσης κρίνεται απαραίτητος στο πλαίσιο του Άξονα «Power Up» αφού προσφέρει τη δυνατότητα ένταξης ευέλικτης και προβλέψιμης παραγωγής επιτρέποντας στις ΑΠΕ να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην κάλυψη των αναγκών επάρκειας και ευελιξίας του ελληνικού συστήματος, σε πλήρη εναρμόνιση με τους Ευρωπαϊκούς στόχους για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Οι επενδύσεις αυτές λόγω των σημαντικών χαρακτηριστικών τους αποτελούν στρατηγικές επενδύσεις του συστήματος, αφού οδηγούν σε αποφευγόμενο κόστος από την χρήση θερμικών μονάδων για τις ανάγκες εξισορρόπησης του δικτύου, παρουσιάζουν συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων τεχνολογιών αποθήκευσης και μπορούν να αντικαταστήσουν δαπανηρές ενισχύσεις του δικτύου όπου αυτό είναι εφικτό και πιο συμφέρον.
Συμπερασματικά, η ενσωμάτωση των συστημάτων τύπου BESS + RES ως μια σημαντική πράσινη επένδυση στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς όπως αναδείχθηκε παραπάνω, τα συστήματα αυτά:
• επιτρέπουν την ενεργειακή μετάβαση, ευνοώντας ταυτόχρονα καλύτερη ενσωμάτωση των ΑΠΕ στα ηλεκτρικά συστήματα
• παρέχουν μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος λόγω της αποτελεσματικότερης χρήσης ανανεώσιμων πόρων με υψηλό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία και την διεύρυνση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος στις αγορές.
• έχουν το πλεονέκτημα για γρήγορη ένταξη νέας ισχύος, καθώς μια τέτοια επένδυση μπορεί να εγκατασταθεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα συγκριτικά με τεχνολογίες όπου το χρονοδιάγραμμα για την κατασκευή ενός συμβατικού ή και υδροηλεκτρικού σταθμού παραγωγής ενέργειας διαρκεί αρκετά έτη και έχει μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
ΑΠΟ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΝΩΣΗ ΔΗΜΩΝ ΕΛΛΑΔΑΣ (ΚΕΔΕ)
12 και 1 προτάσεις – αλλαγές στο σχέδιο για το ταμείο ανάκαμψης
Η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας από τους ΟΤΑ έχει ως βασική προϋπόθεση την ύπαρξη των κατάλληλων δομών σχεδιασμού και προγραμματισμού έργων και δράσεων. Η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει ότι οι πολιτικές στην διαχείριση τόσο των εθνικών πόρων όσο και των κοινοτικών διακρίνονται από μία λογική συγκεντρωτισμού αγνοώντας την ουσιαστική συμβολή της τοπικής αυτοδιοίκησης α και β βαθμού σε οποιοδήποτε σχέδιο για την Ανάπτυξη της Χώρας.
Ο σχεδιασμός συνήθως είναι από πάνω προς τα κάτω με έμφαση στην ανάδειξη των επιτελικών δομών των υπουργείων σε κεντρικούς φορείς εφαρμογής πολιτικών με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ της θεωρητικής προσέγγισης της ανάπτυξης των χρηματοδοτικών εργαλείων και της πρακτικής εφαρμογής.
Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία για τη χώρα είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της εμφάνισης μιας μαγικής εικόνας με γνώμονα την «απορροφητικότητα» και όχι την ουσιαστική προστιθέμενη αξία των έργων και δράσεων που θα επιλεγούν.
Σε αυτό το Πρόγραμμα λοιπόν είναι απαραίτητη η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που δεν φαίνεται διακριτά σε αυτό το πρώτο κείμενο τόσο σε επίπεδο σχεδιασμό όσο και υλοποίησης. Καθώς διαθέτει και την εμπειρία αλλά και την ουσιαστική γνώση των πραγματικών προβλημάτων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο που πολλές φορές οι επιτελικές δομές δείχνουν να αγνοούν.
Ακόμα και στην τελευταία περίοδο, αυτή που διανύουμε δηλαδή, υπήρχαν μία σειρά από αιρεσιμότητες και αυτοδέσμευσεις που έπρεπε να εκπληρωθούν σε όλους σχεδόν τους τομείς πολιτικής προκειμένου να καταστεί εφικτό να ενεργοποιηθούν όλες οι παρεμβάσεις καθώς η προηγούμενη περίοδος 2007-2013 δεν είχε ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια της έναρξης της περιόδου 2014 – 2020 όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα.
Άρα λοιπόν το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι εάν θα δοθεί η δυνατότητα της συμβολής της αυτοδιοίκησης στο να εφαρμόσει τις πολιτικές της. Σε ένα περιβάλλον όπου δεν θα εφαρμοστούν οι ίδιες πολυσύνθετες και γραφειοκρατικά χαοτικές διαδικασίες που διέπουν τη σημερινή λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Όπως επίσης και δεν θα υιοθετηθούν και πρακτικές του παρελθόντος όπως πχ να εμφανίζονται σχέδια σε όλη την Ελλάδα, κατ’ εντολή των οδηγιών της κεντρικής διοίκησης, σχεδόν παρόμοια χωρίς ουσιαστική προσαρμογή στα τοπικά χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες. Μια τέτοια προσέγγιση θα οδηγούσε για άλλη μια φορά σε έργα χαμηλής προστιθέμενης αξίας.
Πιο συγκεκριμένα
i. Στον άξονα 1.4 θα πρέπει να προβλεφθεί η χρηματοδότηση έργων που βοηθούν στη μείωση της σπατάλης οικονομικών όσο και περιβαλλοντικών πόρων. Ειδικότερα δράσεις που έχουν να κάνουν με την παρακολούθηση των δικτύων της ύδρευσης ψηφιακά εργαλεία (ψηφιακοί μετρητές) αλλά και συστήματα παρακολούθησης διαρροών. Δράσεις για την ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών στα ζητήματα διαχείρισης της ενέργειας.
ii. Ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή χωρίς χρηματοδότηση σε συμπληρωματικά έργα οδοποιίας ταυτόχρονα με τα έργα δικτύων σημαίνει απουσία επιτελικού σχεδιασμού. Ειδικότερα, βελτιώσεις των οδικών αξόνων με υλικά χαμηλής περιβαλλοντικής όχλησης και ταυτόχρονα , έργα προσβασιμότητας ΑΜΕΑ υπό την έννοια της μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος εντός του αστικού ιστού κρίνονται άκρως απαραίτητα. Παράλληλα τα συγκεκριμένα έργα θα συμβάλουν σημαντικά στην οδική ασφάλεια των πολιτών, αφού οι οδικοί άξονες, ειδικά των πόλεων, θα έχουν πληγεί ιδιαίτερα από το πέρασμα των όποιων νέων δικτύων.
iii. Οι έκτακτες συνθήκες απαιτούν την ύπαρξη καλά οργανωμένων, στελεχωμένων και επανδρωμένων Τοπικών Μονάδων Πολιτικής Προστασίας, με διαδημοτικό πεδίο δράσης. Η πρόταση για ενίσχυση των υποδομών Πολιτικής Προστασίας και για Δημιουργία Διαδημοτικών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας δεν φαίνεται να μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το Ταμεία Ανάκαμψης. Επιπλέον, δεν υπάρχει μέριμνα για τη χρηματοδότηση του θεσμού της δημοτικής αστυνομίας, η λειτουργία της οποία αποτελεί πάγιο αίτημα της τοπικής αυτοδιοίκησης και χαίρει την υποστήριξης του ΥΠΕΣ.
iv. Η πρόταση για παροχή δυνατοτήτων υλοποίησης των δράσεων που αφορούν τον πράσινο μετασχηματισμό των πόλεων/ Δήμων για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και κλιματικών προκλήσεων μέσω Δημοτικών Ενεργειακών Κοινοτήτων δεν φαίνεται να είναι δυνατόν να υλοποιηθεί καθώς στον Άξονας 1.1 του σχεδίου (Μετάβαση σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον) δεν έχει περιληφθεί σχετική αναφορά.
v. Σε σχέση με την πρόταση για “Ενίσχυση Ηλεκτροκίνησης – Βιώσιμη «Πράσινη» Κινητικότητα: Προμήθεια & εγκατάσταση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε δημοτικούς χώρους/εγκαταστάσεις και προμήθεια ηλεκτρικών οχημάτων των ΟΤΑ Α’ Βαθμού/ αντικατάσταση συμβατικού στόλου (στόχος σε ποσοστό 30%)” υπάρχει αναφορά για δημιουργία σημείων φόρτισης αλλά δεν υπάρχει αντίστοιχη αναφορά για δυνατότητα αντικατάστασης του συμβατικού στόλου των οχημάτων των ΟΤΑ Α’ Βαθμού με ηλεκτροκίνητα.
vi. Στον Άξονα 1.4: Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας υπάρχει αναφορά για έργα διαχείρισης αποβλήτων χωρίς καμία περαιτέρω εξειδίκευση. Κρίνεται σκόπιμο να συμπεριληφθεί ειδική αναφορά για την ενίσχυση επενδύσεων παραγωγής εναλλακτικών καυσίμων (SRF/RDF) από τα υπολείμματα των μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), καθώς τα έργα αυτά αναμένεται να συμβάλλουν καθοριστικά στο στόχο μείωσης των αποβλήτων που καταλήγουν στους ΧΥΤΑ.
vii. Σε σχέση με τις προτάσεις της ΚΕΔΕ για “Δημιουργία Πανελλήνιου Δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας” και “Αναβάθμιση Πρωτοβάθμιας Κοινωνικής Φροντίδα & Πρόνοιας” το σχέδιο αναφέρεται σε αντίστοιχες δράσεις πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και κοινωνικής φροντίδας και πρόνοιας χωρίς όμως να αναφέρεται σε συνέργειες με τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης.
viii. Τα έργα οδικών υποδομών και τα λιμάνια μπορούν υπό προϋποθέσεις να ενταχθούν στον Άξονα 4.6: Εκσυγχρονισμός και βελτίωση της ανθεκτικότητας κύριων κλάδων οικονομίας της χώρας, ως έργα που συμβάλλουν στην “βελτίωση των εθνικών μεταφορών και των υποδομών εφοδιαστικής αλυσίδας”. Αντίθετα η πρόταση της ΚΕΔΕ “Εθνική στρατηγική για πόλεις χωρίς λακκούβες: Ανακατασκευή Δρόμων στις Πόλεις” με βάση την προηγούμενη προϋπόθεση φαίνεται δύσκολο να μπορεί να υλοποιηθεί με χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης αν δεν υπάρξει μέριμνα να εισαχθεί σχετική αναφορά στο τελικό κείμενο του σχεδίου, όπως αναφέρουμε και παραπάνω.
ix. Δεν έχει περιληφθεί σχετική αναφορά για την επέκταση των δικτύων Φυσικού αερίου σε όλους τους Δήμους της Χώρας.
x. Επίσης κρίνουμε απαραίτητο να περιληφθούν συγκεκριμένες αναφορές για την ενίσχυση της Προσβασιμότητας ΑμΕΑ στο σύνολο των Κρατικών και Δημοτικών Υποδομών
xi. Η ΚΕΔΕ έχει προτείνει την υλοποίηση δράσης με τίτλο ‘Νέοι υποδοχείς επιχειρηματικότητας. Η Ελλάδα μετά τους νέους οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες”. Είναι μια οριζόντια δράση για το Σχεδιασμό και τη Δημιουργία νέων βιοτεχνικών και βιομηχανικών περιοχών. Οι περιοχές αυτές θα αποτελέσουν νέους υποδοχείς επιχειρηματικότητας με σεβασμό στο περιβάλλον, και με έμφαση στην πράσινη επιχειρηματικότητα (π.χ. παραγωγή τεχνογνωσίας για ΑΠΕ – κατασκευή συσσωρευτών), την καινοτομία και τις τεχνολογίες IoT και Ai, την αγροτική παραγωγή, και την γαλάζια οικονομία, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους. Η δυνατότητα υλοποίησης της συγκεκριμένης δράσης προκύπτει εμμέσως. Συγκεκριμένα στο σχέδιο και ειδικότερα στον άξονα 4.7 (Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων και εξαγωγών) αναγράφεται ότι η παροχή οικονομικών κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις συμπληρώνεται από μια σειρά μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, στην μείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού κόστους, στην αύξηση του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων, και ενισχύουν τον εξαγωγικό και παραγωγικό προσανατολισμό της οικονομίας. Δεν υπάρχει περαιτέρω εξειδίκευση, ούτε ειδική αναφορά στην ανάγκη δημιουργίας νέων βιομηχανικών περιοχών.
xii. Για τη βελτίωση της Επιχειρηματικότητάς προτείνουμε την ενσωμάτωση δράσεων για την παρακολούθηση των κανόνων λειτουργίας της αγοράς με ψηφιακά εργαλεία αλλά και ενίσχυση της Δημοτικής Αστυνομίας. Η ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας και ισονομίας στο επιχειρηματικό κλίμα είναι πολύ κρίσιμη.
xiii. Πέραν των 10 προτάσεων που αναλύθηκαν στο κείμενο των προτάσεων που έχει υποβληθεί, η ΚΕΔΕ έχει προτείνει την Αναμόρφωση του Συστήματος Κοινωνικής Πολιτικής σε τοπικό επίπεδο με τη δημιουργία Διαδημοτικού Κοινωνικού Δικτύου και την Κοινωνική Ενσωμάτωση των προσφύγων-μεταναστών στις τοπικές κοινωνίες. Για τις δράσεις ενσωμάτωσης των προσφύγων-μεταναστών δεν υπάρχει σχετική μέριμνα (πιθανώς γιατί προγραμματίζεται η χρηματοδότησή τους από άλλες πηγές) και για τις δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα όπως έχουμε αναφέρει παραπάνω, δεν προσδιορίζεται ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Προτάσεις της εταιρείας Enel Green Power Hellas επί του κειμένου των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Εισαγωγή
Η εταιρεία μας θεωρεί ότι η ορθή αξιοποίηση του Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα αποτελέσει μια σημαντική ώθηση για την χώρα και μέσω της ανάπτυξης επενδύσεων που σχετίζονται με την πράσινη ενεργειακή μετάβαση. Το πλάνο αυτό αποτελεί το μέσο ώστε η Ελλάδα να καταφέρει να ξεπεράσει την παρούσα κρίση και να θέσει τα θεμέλια στην επιτάχυνση της ανάπτυξης των ΑΠΕ στην χώρα, σύμφωνα με του στόχους που έχουν θεσμοθετηθεί στο ΕΣΕΚ μέχρι το 2030.
Με βάση τις κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στο «Annual Sustainable Growth Strategy 2021», ο κύριος στόχος του σκέλους της Πράσινης Μετάβασης είναι η υιοθέτηση επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που θα συμβάλουν στον στόχο μείωσης των εκπομπών της ΕΕ κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 (επίσημη υιοθέτηση στόχου στις 11 Δεκεμβρίου). Ο στόχος αυτός σημαίνει πως οι ΑΠΕ θα είναι η κυρίαρχη πηγή ενέργειας για την Ευρώπη τόσο στην παραγωγή όσο και στην τελική κατανάλωση, ενώ μεγάλο βάρος πρέπει να δοθεί σε τεχνολογίες που θα στηρίξουν την επίτευξη του στόχου αυτού, όπως είναι η χρήση μπαταριών (Battery Energy Storage Systems) για αύξηση της ευελιξίας του ενεργειακού συστήματος με χαμηλότερο κόστος για τον τελικό καταναλωτή, η παραγωγή πράσινου υδρογόνου για την απανθρακοποίηση τομέων που είναι δύσκολο να εξηλεκτριστούν, ο πράσινος εξηλεκτρισμός σημαντικών δραστηριοτήτων, η προώθηση αυτόνομων πράσινων νησιών και άλλες συναφείς πρωτοβουλίες. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έμπρακτα αποδεικνύει την προώθηση τέτοιων επενδύσεων και αυτό φαίνεται από ποικίλες πρωτοβουλίες, όπως η θέσπιση του Renewable Financing Mechanism, η ίδρυση του Clean Hydrogen Alliance, η πρόσφατη δημοσίευση του EU Green Battery Plan, ο θεσμός Clean Energy for EU Islands και φυσικά η αναθεώρηση του Sustainable Finance (EU Taxonomy).
Η Ελλάδα ως μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης συμμερίζεται τους στόχους αυτούς και έχει θέσει εθνικούς στόχους για το 2030 μέσω του ΕΣΕΚ. Προκειμένου η πορεία της χώρας να συμβαδίζει και να συμμερίζεται τους στόχους του ΕΣΕΚ θα πρέπει και οι επενδυτικές αποφάσεις να κινούνται στην ίδια κατεύθυνση και να λαμβάνονται με γνώμονα όχι μόνο τους στόχους του 2030 αλλά με μια πιο διορατική σκοπιά, λαμβάνοντας υπόψη το απώτερο μέλλον και τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050. Στο πλαίσιο αυτό, οι επενδύσεις θα πρέπει να έχουν ως κριτήριο την ενίσχυση της χρήσης ΑΠΕ τόσο στην παραγωγή ενέργειας όσο και στην τελική κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας, μέσα από την προώθηση λύσεων και τεχνολογιών και με στόχο την μείωση του ενεργειακού κόστους για τον τελικό καταναλωτή.
Σχόλια και προτάσεις της εταιρείας μας
Καταρχήν θεωρούμε ότι το κείμενο που δόθηκε σε δημόσια διαβούλευση είναι αρκετά περιληπτικό και μάλλον δεν αναλύει επαρκώς σημαντικά στοιχεία τα οποία σίγουρα θα μπορούσαν να δώσουν στους συμμετέχοντες την δυνατότητα να κάνουν πιο στοχευμένα σχόλια και προτάσεις. Στο επόμενο μέρος του κειμένου παραθέτουμε τις προτάσεις μας προς την κατεύθυνση μιας ορθολογικής αξιοποίησης των πόρων που αναμένεται να παρέχει το Ταμείο Ανάκαμψης στη χώρα μας, εστιάζοντας ουσιαστικά στις επενδύσεις που σχετίζονται με την Πράσινη Μετάβαση.
1. Μικρή ορατότητα σχετικά με τις ιδιωτικές επενδύσεις που προβλέπεται να χρηματοδοτηθούν από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης
Το κείμενο παρέχει μια γενική εικόνα του τύπου των επενδύσεων ανά πυλώνα, χωρίς να αναφέρει το αντίστοιχο ποσό επιχορήγησης, τα κριτήρια επιλογής και τον τρόπο κατανομής των αντίστοιχων πόρων καθώς και χωρίς να αναφέρεται στην ύπαρξη ή μη περιθωρίου για περαιτέρω επενδύσεις. Αναφορικά με τον πυλώνα «Πράσινης Μετάβασης» το υπό διαβούλευση κείμενο δίνει μια γενική εικόνα περιγράφοντας ορισμένες από τις επερχόμενες επενδύσεις και μόνο αυτές που σχετίζονται με δημόσιους επενδυτικούς φορείς. Στην περίπτωση ιδιωτικών επενδύσεων στον τομέα της Πράσινης Μετάβασης, υπάρχει ελάχιστη αναφορά ενώ δίνεται η αίσθηση πως οι ιδιωτικές επενδύσεις θα κατευθυνθούν για αξιοποίηση των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης. Παρόλα αυτά δεν γίνεται αναφορά στο εάν τα δάνεια αυτά θα συνοδεύονται από ευνοϊκούς όρους, όπως για παράδειγμα μηδενικά ή πολύ χαμηλά επιτόκια δανεισμού.
Ωστόσο, στο σημείο αυτό θα θέλαμε να σημειώσουμε πως είναι σημαντική και η χορήγηση επιχορηγήσεων σε ιδιωτικές επενδύσεις ειδικά σε εκείνες που σχετίζονται με το δημόσιο συμφέρον (δημιουργία θέσεων εργασίας, προώθηση οικονομικής και κοινωνικής βελτίωσης). Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι σε αρκετές περιπτώσεις είναι απαραίτητη η εφαρμογή επιχορηγήσεων/ενισχύσεων κεφαλαίου (Grants) για συγκεκριμένες νέες επενδύσεις οι οποίες καλούνται να ενταχθούν σε συνθήκες μη ώριμων αγορών με μεγάλη μεταβλητότητα. Θεωρούμε πως οι επενδύσεις αυτές αντιμετωπίζουν ένα επίπεδο ρίσκου το οποίο μπορεί να εξομαλυνθεί εφόσον υπάρξει η κατάλληλη μορφή κινήτρων μέσω του Ταμείου Ανάκαμψης. Η σημασία της χορήγησης επιχορηγήσεων σε ιδιωτικές επενδύσεις γίνεται φανερή και μέσα από τα παραδείγματα άλλων χωρών όπως η Ισπανία, η οποία στα πλαίσια αξιοποίησης του Ταμείου Ανάκαμψης έχει ορίσει ως δικαιούχους και ιδιωτικές επενδύσεις εκτός από δημόσιους φορείς.
2. Απαιτείται η κατά προτεραιότητα στήριξη των επενδύσεων Αποθηκευτικών σταθμών (Μπαταρίες/BESS) οι οποίες συνδυάζονται με ΑΠΕ (BESS+RES)
H Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημοσίευσε τον Σεπτέμβριο, το «Annual Sustainable Growth Strategy 2021», στα πλαίσια του οποίου δίνονται κατευθυντήριες γραμμές στις χώρες για την χρήση του Ταμείου Ανάκαμψης και για την σύνταξη των «Σχεδίων Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας». Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνεται η αξιοποίηση των πόρων του ταμείου σε πράσινες επενδύσεις, σε ποσοστό κατ’ ελάχιστον 37% των συνολικών πόρων του ταμείου. Ο βασικότερος στόχος είναι η μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990. Στο πλαίσιο αυτό, περιλαμβάνονται 7 κατηγορίες «Εμβληματικών Πρωτοβουλιών», οι οποίες πρέπει να περιλαμβάνονται σε κάθε Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, μεταξύ των οποίων και κάποιες που αντιστοιχούν σε πράσινες επενδύσεις («Power Up», «Renovate», «Recharge and Refuel»).
Στην περίπτωση της Ελληνικής πρότασης, οι επονομαζόμενες πράσινες επενδύσεις προσεγγίζονται περισσότερο ως κοινές ενεργειακές επενδύσεις (δίκτυα, υποσταθμοί, έξυπνοι μετρητές) ενώ θεωρούμε πως θα πρέπει να υπάρξει κατάλληλη βελτίωση της πρότασης κατόπιν συμπερίληψης περισσότερο πράσινων επενδύσεων, δηλαδή επενδύσεων που συνεισφέρουν άμεσα στην μείωση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, υποκαθιστώντας την χρήση θερμικών μονάδων.
Ο Άξονας 1.1 «Μετάβαση σε ένα ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον» του Ελληνικού Σχεδίου εξισώνεται με την κατηγορία «Εμβληματικών Πρωτοβουλιών» “Power Up” της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως “Power up” περιγράφει αφενός έργα σχετιζόμενα με την χρήση «future-proof» καθαρών τεχνολογιών, την επιτάχυνση της χρήσης ΑΠΕ στην παραγωγή ενέργειας και αφετέρου την χρήση μοντέρνων και ενισχυμένων δικτύων. Η υπό διαβούλευση πρόταση ωστόσο φαίνεται ότι δεν συμβαδίζει απόλυτα με τις κατευθυντήριες γραμμές, αλλά έχει προσεγγίσει το «Power Up» μόνο αναφορικά με το δεύτερο σκέλος του αφού ο Άξονας 1.1 περιλαμβάνει μόνο την επέκταση των δικτύων διανομής και μεταφοράς. Η θέση μας επομένως είναι ότι η Ελληνική πρόταση θα πρέπει να συμπεριλάβει την στήριξη μονάδων αποθήκευσης μπαταριών (BESS) που συνδυάζονται με ΑΠΕ, στα πλαίσια του ‘Αξονα 1.1. H συγκεκριμένη τεχνολογία εκτός από τα σημαντικά χαρακτηριστικά της που περιγράφονται αναλυτικά στην παράγραφο 2.1 έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτείται εξ’ ολοκλήρου με πράσινη ενέργεια που προέρχεται από ΑΠΕ. Αυτό έρχεται σε πλήρη συμφωνία τόσο με τις σχετικές κατευθυντήριες γραμμές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσο και με το ΕΣΕΚ που έχει θεσμοθετήσει η χώρα και προβλέπει ανάπτυξη μονάδων BESS ισχύος 1,3 GW μέχρι το 2030.
2.1 Πλεονεκτήματα ένταξης μονάδων αποθήκευσης (μπαταριών) που συνδυάζονται με ΑΠΕ (BESS+RES) προς ενίσχυση της ευελιξίας του συστήματος στην αγορά εξισορρόπησης
Ο συνδυασμός μονάδων αποθήκευσης (μπαταριών) με μονάδες ΑΠΕ αποτελεί μία «future-proof» καθαρή τεχνολογία η οποία είναι σε θέση να παρέχει υπηρεσίες στο δίκτυο, απαραίτητες για να διασφαλιστεί η πραγματική ισορροπία μεταξύ παραγωγής και ζήτησης. Σήμερα αυτό είναι προνόμιο των μεγάλων θερμικών μονάδων (κυρίως μονάδων φυσικού αερίου), οι οποίες ωστόσο σταδιακά θα πρέπει να καταργηθούν στα πλαίσια της ενεργειακής ουδετερότητας έως το 2050. Στην κατεύθυνση αυτή κινείται και η πρόσφατη απόφαση της ΕΕ να μην χρηματοδοτήσει νέες μονάδες ΦΑ από το Ταμείο της Δίκαιης ενεργειακής μετάβασης. Υπό το παρόν καθεστώς της αγοράς εξισορρόπησης στην Ελλάδα, η ευελιξία του συστήματος στηρίζεται σε ορισμένες (λίγες τον αριθμό) θερμικές μονάδες με αποτέλεσμα το ανταγωνιστικό περιβάλλον να είναι περιορισμένο και οι τιμές να βρίσκονται σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα, δημιουργώντας ένα μεγάλο οικονομικό βάρος προς τον τελικό καταναλωτή. Επιπλέον, η χρήση μόνο θερμικών μονάδων με φυσικό αέριο για την ευελιξία του συστήματος ενέργειας αντιβαίνει στην αρχή της ασφάλειας εφοδιασμού. Συνεπώς αποτελεί επιτακτική ανάγκη, η κατά προτεραιότητα παροχή ενίσχυσης σε επενδύσεις μονάδων αποθήκευσης τύπου μπαταριών που θα συνδυάζονται με ΑΠΕ για την ανάπτυξη της τεχνολογίας στην Ελλάδα. Η συμμετοχή των μονάδων αυτών στην αγορά εξισορρόπησης, θα οδηγήσει στη μείωση των τιμών μέσω της αύξησης ανταγωνισμού, στην χρήση πράσινης ενέργειας για την ευελιξία του συστήματος και στην αύξηση της ασφάλειας εφοδιασμού του Ελληνικού ενεργειακού συστήματος. Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω οι μονάδες αυτές διαθέτουν το συγκριτικό πλεονέκτημα ότι η μονάδα αποθήκευσης που παρέχει τις υπηρεσίες στο δίκτυο έχει τη δυνατότητα να τροφοδοτείται απευθείας με ενέργεια που έχει παραχθεί από ΑΠΕ με αποτέλεσμα να είναι μία λύση απόλυτα συμβατή με την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία και το στόχο της κλιματικής ουδετερότητας ως το 2050.
Πέραν της εξυπηρέτησης των αναγκών εξισορρόπησης του συστήματος ενέργειας, τα έργα αυτά, είναι επιπλέον ικανά να παρέχουν ένα μεγάλο πλήθος υπηρεσιών όπως:
• Παροχή επικουρικών υπηρεσιών (FCR, FRR και RR) στην αγορά εξισορρόπησης
• Μετατόπιση της ενέργειας που εγχέεται στο δίκτυο σύμφωνα με τις πραγματικές ανάγκες του συστήματος (load shifting) με δυνατότητα απελευθέρωσης της αποθηκευμένης ενέργειας σε κρίσιμες περιόδους του φορτίου κατά τις οποίες η παρέμβαση θερμικών μονάδων θα ήταν απαραίτητη
• Δυνατότητα παροχή υπηρεσιών profile firming: αλλαγή φορτίου στην οποία η μπαταρία μετατρέπει το τυπικό προφίλ παραγωγής σε προφίλ φορτίου βάσης ή άλλο προφίλ που απαιτείται
• Αντιμετώπιση στο πρόβλημα περιορισμού της παραγωγής ΑΠΕ λόγω μη διαθεσιμότητας του δικτύου (curtailment). Η εφαρμογή αυτή είναι επίσης εξαιρετικά σημαντική και για τα νησιά που θα παραμείνουν μη διασυνδεδεμένα με το ηπειρωτικό δίκτυο ή θα διατηρούν μια περιορισμένη διασύνδεση.
• Διαχείριση της διακύμανσης παραγωγής ΑΠΕ λόγω της μεταβλητότητας του ανανεώσιμου δυναμικού.
• Καλύτερη αξιοποίηση της υπάρχουσας υποδομής δικτύου και συστήματος προς την ένταξη ισχύος ΑΠΕ.
Είναι γεγονός πως οι συγκεκριμένες επενδύσεις είναι ικανές για την παροχή πολύ γρήγορης απόκρισης στις ανάγκες του δικτύου, ενώ προσφέρουν συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων τεχνολογιών αποθήκευσης όπως τα έργα αντλησιοταμίευσης καθώς εν αντιθέσει με τα τελευταία, μπορούν να είναι διεσπαρμένα, δεν έχουν γεωγραφικούς περιορισμούς ούτε απαιτούν την χρήση υδάτινων πόρων, ενώ έχουν εξαιρετικά ταχύτερους χρόνους υλοποίησης και μηδενικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Η μαζική ανάπτυξη τους μπορεί να πραγματοποιηθεί πολύ σύντομα, λόγω της τεχνολογικής ωριμότητας, με υψηλό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία και θετικές κοινωνικές επιπτώσεις. Η σημασία τέτοιων έργων φαίνεται και από τις πρωτοβουλίες πιο εξελιγμένων στον ενεργειακό τομέα χωρών, όπως η Ισπανία όπου οι επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας σε συνδυασμό ΑΠΕ αποτελεί βασική προτεραιότητα του ΕΣΕΚ και ξεχωριστό άξονα στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
2.2. Προτεινόμενοι τρόποι ενσωμάτωσης στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τρόποι στήριξης
Το παρόν καθεστώς χαρακτηρίζεται από αβεβαιότητα σχετικά με την εξέλιξη των τιμών της αγοράς και από απουσία κατάλληλων μακροπρόθεσμων σημάτων τιμών που λειτουργούν ως κύριο εμπόδιο στην ανάπτυξη εγκαταστάσεων BESS+RES,. Ακόμη και αν υποτεθεί η πλήρης συμμετοχή αυτών των έργων σε όλες τις ενεργειακές αγορές, τα υπάρχοντα επίπεδα τιμών των υπηρεσιών από τη μία σε σύγκριση με το κόστος της τεχνολογίας από την άλλη, δεν επιτρέπουν στους φορείς εκμετάλλευσης να ανακτήσουν πλήρως το επενδυτικό κόστος σε καθαρή βάση της αγοράς. Ειδικά η αγορά εξισορρόπησης, η οποία είναι σημαντική αγορά, χαρακτηρίζεται από υψηλή μεταβλητότητα τιμών που δεν παρέχει μακροπρόθεσμη εικόνα εξέλιξης και συνεπώς κάποιο επίπεδο ασφάλειας στους επενδυτές. Επιπλέον, λόγω της πολύ πρόσφατης έναρξης της Ελληνικής αγοράς επικουρικών υπηρεσιών δεν υπάρχουν ιστορικά δεδομένα ή αξιόπιστες ενδείξεις, οι οποίες παρέχουν εικόνα της εξέλιξης των τιμών για οποιονδήποτε νέο επενδυτή ή χρηματοδοτικό ίδρυμα που θα τις χρηματοδοτήσει. Προκειμένου να επιτραπεί η ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας ώστε να παρέχει όλα τα ανωτέρω οφέλη στο ενεργειακό σύστημα, θεωρείται απαραίτητο να αναγνωριστεί η συνεισφορά της, να καλυφθούν τα «ελλείποντα έσοδα» λαμβάνοντας υπόψη τα οφέλη του συστήματος που παρέχουν αυτές οι τεχνολογίες. Με στόχο να μετριαστούν οι παραπάνω κίνδυνοι και να δημιουργηθεί το κατάλληλο περιβάλλον για την ανάπτυξη αυτής της τεχνολογίας, θωρούμε απαραίτητη την αξιοποίηση του Ταμείου Ανάκαμψης για την χρηματοδότηση μέρους αυτών των επενδύσεων.
2.3 Υποκατάσταση της ενίσχυσης του δικτύου όπου αυτό είναι πιο συμφέρον
Ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050 και επομένως του πράσινου εξηλεκτρισμού όλων των τομέων σημαίνει πως με την πάροδο των χρόνων όλο και μεγαλύτερο ποσοστό ΑΠΕ θα είναι απαραίτητο να καλύπτει τις ενεργειακές ανάγκες της χώρας μας. Καταρχήν, θεωρούμε θετική την ενίσχυση των υποδομών του δικτύου προκειμένου αυτό να μπορέσει να δεχτεί την επιπλέον ισχύ ΑΠΕ ωστόσο θεωρούμε πως θα πρέπει ταυτόχρονα να υπάρξει μια πιο μακροπρόθεσμή προσέγγιση. Συγκεκριμένα προτείνουμε να τεθεί σε προτεραιότητα η μέγιστη αξιοποίηση των υφιστάμενων υποδομών δικτύου, με πιο γρήγορες και πρακτικές λύσεις όπως τα έργα τύπου Αποθήκευσης (Μπαταρίες/BESS) που συνδυάζονται με ΑΠΕ όπου αυτό είναι εφικτό και πιο συμφέρον, καθώς αυτά τα έργα αξιοποιούν στο βέλτιστο τις υφιστάμενες υποδομές εξαλείφοντας την ανάγκη για περαιτέρω επενδύσεις. Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως, πέραν της συνεισφοράς στην αύξηση του ποσοστού διείσδυσης ΑΠΕ, τα έργα αυτά προσφέρουν ευελιξία στο δίκτυο. Επομένως, πέραν της ηπειρωτικής χώρας, τα έργα αυτά είναι επίσης εξαιρετικά σημαντικά και για την ενεργειακή ασφάλεια των νησιών που θα παραμείνουν μη διασυνδεδεμένα.
3. Συμπεράσματα
Στο πλαίσιο όλων των ανωτέρω σχολίων και επισημάνσεων που σας καταθέτουμε με την επιστολή αυτή καθίσταται σαφές ότι η ύπαρξη επιχορηγήσεων (Investment Aid/Grants) είναι ουσιαστική για την ανάπτυξης σταθμών που συνδυάζουν Μπαταρίες (BESS) με ΑΠΕ (αιολικά ή φωτοβολταϊκά). Αυτός ο τύπος επένδυσης κρίνεται απαραίτητος στο πλαίσιο του Άξονα «Power Up» αφού προσφέρει τη δυνατότητα ένταξης ευέλικτης και προβλέψιμης παραγωγής επιτρέποντας στις ΑΠΕ να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στην κάλυψη των αναγκών επάρκειας και ευελιξίας του ελληνικού συστήματος, σε πλήρη εναρμόνιση με τους Ευρωπαϊκούς στόχους για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας έως το 2050.
Οι επενδύσεις αυτές λόγω των σημαντικών χαρακτηριστικών τους αποτελούν στρατηγικές επενδύσεις του συστήματος, αφού οδηγούν σε αποφευγόμενο κόστος από την χρήση θερμικών μονάδων για τις ανάγκες εξισορρόπησης του δικτύου, παρουσιάζουν συγκριτικά πλεονεκτήματα έναντι άλλων τεχνολογιών αποθήκευσης και μπορούν να αντικαταστήσουν δαπανηρές ενισχύσεις του δικτύου όπου αυτό είναι εφικτό και πιο συμφέρον.
Συμπερασματικά, η ενσωμάτωση των συστημάτων τύπου BESS + RES ως μια σημαντική πράσινη επένδυση στο Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς όπως αναδείχθηκε παραπάνω, τα συστήματα αυτά:
• επιτρέπουν την ενεργειακή μετάβαση, ευνοώντας ταυτόχρονα καλύτερη ενσωμάτωση των ΑΠΕ στα ηλεκτρικά συστήματα
• παρέχουν μείωση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος λόγω της αποτελεσματικότερης χρήσης ανανεώσιμων πόρων με υψηλό πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα στην οικονομία και την διεύρυνση του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος στις αγορές.
• έχουν το πλεονέκτημα για γρήγορη ένταξη νέας ισχύος, καθώς μια τέτοια επένδυση μπορεί να εγκατασταθεί σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα συγκριτικά με τεχνολογίες όπου το χρονοδιάγραμμα για την κατασκευή ενός συμβατικού ή και υδροηλεκτρικού σταθμού παραγωγής ενέργειας διαρκεί αρκετά έτη και έχει μεγάλο περιβαλλοντικό αποτύπωμα.
12 και 1 προτάσεις – αλλαγές στο σχέδιο για το ταμείο ανάκαμψης
Η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας από τους ΟΤΑ έχει ως βασική προϋπόθεση την ύπαρξη των κατάλληλων δομών σχεδιασμού και προγραμματισμού έργων και δράσεων. Η μέχρι σήμερα εμπειρία έχει δείξει ότι οι πολιτικές στην διαχείριση τόσο των εθνικών πόρων όσο και των κοινοτικών διακρίνονται από μία λογική συγκεντρωτισμού αγνοώντας την ουσιαστική συμβολή της τοπικής αυτοδιοίκησης α και β βαθμού σε οποιοδήποτε σχέδιο για την Ανάπτυξη της Χώρας.
Ο σχεδιασμός συνήθως είναι από πάνω προς τα κάτω με έμφαση στην ανάδειξη των επιτελικών δομών των υπουργείων σε κεντρικούς φορείς εφαρμογής πολιτικών με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγάλη απόσταση μεταξύ της θεωρητικής προσέγγισης της ανάπτυξης των χρηματοδοτικών εργαλείων και της πρακτικής εφαρμογής.
Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία για τη χώρα είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι δεν πρέπει να πέσουμε στην παγίδα της εμφάνισης μιας μαγικής εικόνας με γνώμονα την «απορροφητικότητα» και όχι την ουσιαστική προστιθέμενη αξία των έργων και δράσεων που θα επιλεγούν.
Σε αυτό το Πρόγραμμα λοιπόν είναι απαραίτητη η συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που δεν φαίνεται διακριτά σε αυτό το πρώτο κείμενο τόσο σε επίπεδο σχεδιασμό όσο και υλοποίησης. Καθώς διαθέτει και την εμπειρία αλλά και την ουσιαστική γνώση των πραγματικών προβλημάτων σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο που πολλές φορές οι επιτελικές δομές δείχνουν να αγνοούν.
Ακόμα και στην τελευταία περίοδο, αυτή που διανύουμε δηλαδή, υπήρχαν μία σειρά από αιρεσιμότητες και αυτοδέσμευσεις που έπρεπε να εκπληρωθούν σε όλους σχεδόν τους τομείς πολιτικής προκειμένου να καταστεί εφικτό να ενεργοποιηθούν όλες οι παρεμβάσεις καθώς η προηγούμενη περίοδος 2007-2013 δεν είχε ολοκληρωθεί κατά τη διάρκεια της έναρξης της περιόδου 2014 – 2020 όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα.
Άρα λοιπόν το κρίσιμο ερώτημα που τίθεται είναι εάν θα δοθεί η δυνατότητα της συμβολής της αυτοδιοίκησης στο να εφαρμόσει τις πολιτικές της. Σε ένα περιβάλλον όπου δεν θα εφαρμοστούν οι ίδιες πολυσύνθετες και γραφειοκρατικά χαοτικές διαδικασίες που διέπουν τη σημερινή λειτουργία του κρατικού μηχανισμού. Όπως επίσης και δεν θα υιοθετηθούν και πρακτικές του παρελθόντος όπως πχ να εμφανίζονται σχέδια σε όλη την Ελλάδα, κατ’ εντολή των οδηγιών της κεντρικής διοίκησης, σχεδόν παρόμοια χωρίς ουσιαστική προσαρμογή στα τοπικά χαρακτηριστικά και ιδιαιτερότητες. Μια τέτοια προσέγγιση θα οδηγούσε για άλλη μια φορά σε έργα χαμηλής προστιθέμενης αξίας.
Πιο συγκεκριμένα
i. Στον άξονα 1.4 θα πρέπει να προβλεφθεί η χρηματοδότηση έργων που βοηθούν στη μείωση της σπατάλης οικονομικών όσο και περιβαλλοντικών πόρων. Ειδικότερα δράσεις που έχουν να κάνουν με την παρακολούθηση των δικτύων της ύδρευσης ψηφιακά εργαλεία (ψηφιακοί μετρητές) αλλά και συστήματα παρακολούθησης διαρροών. Δράσεις για την ανάπτυξη καινοτόμων εφαρμογών στα ζητήματα διαχείρισης της ενέργειας.
ii. Ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή χωρίς χρηματοδότηση σε συμπληρωματικά έργα οδοποιίας ταυτόχρονα με τα έργα δικτύων σημαίνει απουσία επιτελικού σχεδιασμού. Ειδικότερα, βελτιώσεις των οδικών αξόνων με υλικά χαμηλής περιβαλλοντικής όχλησης και ταυτόχρονα , έργα προσβασιμότητας ΑΜΕΑ υπό την έννοια της μείωσης του περιβαλλοντικού αποτυπώματος εντός του αστικού ιστού κρίνονται άκρως απαραίτητα. Παράλληλα τα συγκεκριμένα έργα θα συμβάλουν σημαντικά στην οδική ασφάλεια των πολιτών, αφού οι οδικοί άξονες, ειδικά των πόλεων, θα έχουν πληγεί ιδιαίτερα από το πέρασμα των όποιων νέων δικτύων.
iii. Οι έκτακτες συνθήκες απαιτούν την ύπαρξη καλά οργανωμένων, στελεχωμένων και επανδρωμένων Τοπικών Μονάδων Πολιτικής Προστασίας, με διαδημοτικό πεδίο δράσης. Η πρόταση για ενίσχυση των υποδομών Πολιτικής Προστασίας και για Δημιουργία Διαδημοτικών Κέντρων Πολιτικής Προστασίας δεν φαίνεται να μπορεί να χρηματοδοτηθεί από το Ταμεία Ανάκαμψης. Επιπλέον, δεν υπάρχει μέριμνα για τη χρηματοδότηση του θεσμού της δημοτικής αστυνομίας, η λειτουργία της οποία αποτελεί πάγιο αίτημα της τοπικής αυτοδιοίκησης και χαίρει την υποστήριξης του ΥΠΕΣ.
iv. Η πρόταση για παροχή δυνατοτήτων υλοποίησης των δράσεων που αφορούν τον πράσινο μετασχηματισμό των πόλεων/ Δήμων για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών και κλιματικών προκλήσεων μέσω Δημοτικών Ενεργειακών Κοινοτήτων δεν φαίνεται να είναι δυνατόν να υλοποιηθεί καθώς στον Άξονας 1.1 του σχεδίου (Μετάβαση σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον) δεν έχει περιληφθεί σχετική αναφορά.
v. Σε σχέση με την πρόταση για “Ενίσχυση Ηλεκτροκίνησης – Βιώσιμη «Πράσινη» Κινητικότητα: Προμήθεια & εγκατάσταση σταθμών φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων σε δημοτικούς χώρους/εγκαταστάσεις και προμήθεια ηλεκτρικών οχημάτων των ΟΤΑ Α’ Βαθμού/ αντικατάσταση συμβατικού στόλου (στόχος σε ποσοστό 30%)” υπάρχει αναφορά για δημιουργία σημείων φόρτισης αλλά δεν υπάρχει αντίστοιχη αναφορά για δυνατότητα αντικατάστασης του συμβατικού στόλου των οχημάτων των ΟΤΑ Α’ Βαθμού με ηλεκτροκίνητα.
vi. Στον Άξονα 1.4: Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας υπάρχει αναφορά για έργα διαχείρισης αποβλήτων χωρίς καμία περαιτέρω εξειδίκευση. Κρίνεται σκόπιμο να συμπεριληφθεί ειδική αναφορά για την ενίσχυση επενδύσεων παραγωγής εναλλακτικών καυσίμων (SRF/RDF) από τα υπολείμματα των μονάδων Επεξεργασίας Απορριμμάτων (ΜΕΑ) και των Κέντρων Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (ΚΔΑΥ), καθώς τα έργα αυτά αναμένεται να συμβάλλουν καθοριστικά στο στόχο μείωσης των αποβλήτων που καταλήγουν στους ΧΥΤΑ.
vii. Σε σχέση με τις προτάσεις της ΚΕΔΕ για “Δημιουργία Πανελλήνιου Δικτύου Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας” και “Αναβάθμιση Πρωτοβάθμιας Κοινωνικής Φροντίδα & Πρόνοιας” το σχέδιο αναφέρεται σε αντίστοιχες δράσεις πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας και κοινωνικής φροντίδας και πρόνοιας χωρίς όμως να αναφέρεται σε συνέργειες με τους φορείς της τοπικής αυτοδιοίκησης.
viii. Τα έργα οδικών υποδομών και τα λιμάνια μπορούν υπό προϋποθέσεις να ενταχθούν στον Άξονα 4.6: Εκσυγχρονισμός και βελτίωση της ανθεκτικότητας κύριων κλάδων οικονομίας της χώρας, ως έργα που συμβάλλουν στην “βελτίωση των εθνικών μεταφορών και των υποδομών εφοδιαστικής αλυσίδας”. Αντίθετα η πρόταση της ΚΕΔΕ “Εθνική στρατηγική για πόλεις χωρίς λακκούβες: Ανακατασκευή Δρόμων στις Πόλεις” με βάση την προηγούμενη προϋπόθεση φαίνεται δύσκολο να μπορεί να υλοποιηθεί με χρηματοδότηση του Ταμείου Ανάκαμψης αν δεν υπάρξει μέριμνα να εισαχθεί σχετική αναφορά στο τελικό κείμενο του σχεδίου, όπως αναφέρουμε και παραπάνω.
ix. Δεν έχει περιληφθεί σχετική αναφορά για την επέκταση των δικτύων Φυσικού αερίου σε όλους τους Δήμους της Χώρας.
x. Επίσης κρίνουμε απαραίτητο να περιληφθούν συγκεκριμένες αναφορές για την ενίσχυση της Προσβασιμότητας ΑμΕΑ στο σύνολο των Κρατικών και Δημοτικών Υποδομών
xi. Η ΚΕΔΕ έχει προτείνει την υλοποίηση δράσης με τίτλο ‘Νέοι υποδοχείς επιχειρηματικότητας. Η Ελλάδα μετά τους νέους οδικούς και σιδηροδρομικούς άξονες”. Είναι μια οριζόντια δράση για το Σχεδιασμό και τη Δημιουργία νέων βιοτεχνικών και βιομηχανικών περιοχών. Οι περιοχές αυτές θα αποτελέσουν νέους υποδοχείς επιχειρηματικότητας με σεβασμό στο περιβάλλον, και με έμφαση στην πράσινη επιχειρηματικότητα (π.χ. παραγωγή τεχνογνωσίας για ΑΠΕ – κατασκευή συσσωρευτών), την καινοτομία και τις τεχνολογίες IoT και Ai, την αγροτική παραγωγή, και την γαλάζια οικονομία, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά τους. Η δυνατότητα υλοποίησης της συγκεκριμένης δράσης προκύπτει εμμέσως. Συγκεκριμένα στο σχέδιο και ειδικότερα στον άξονα 4.7 (Βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων και εξαγωγών) αναγράφεται ότι η παροχή οικονομικών κινήτρων για ιδιωτικές επενδύσεις συμπληρώνεται από μια σειρά μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, στην μείωση της γραφειοκρατίας και του διοικητικού κόστους, στην αύξηση του μεγέθους των ελληνικών επιχειρήσεων, και ενισχύουν τον εξαγωγικό και παραγωγικό προσανατολισμό της οικονομίας. Δεν υπάρχει περαιτέρω εξειδίκευση, ούτε ειδική αναφορά στην ανάγκη δημιουργίας νέων βιομηχανικών περιοχών.
xii. Για τη βελτίωση της Επιχειρηματικότητάς προτείνουμε την ενσωμάτωση δράσεων για την παρακολούθηση των κανόνων λειτουργίας της αγοράς με ψηφιακά εργαλεία αλλά και ενίσχυση της Δημοτικής Αστυνομίας. Η ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας και ισονομίας στο επιχειρηματικό κλίμα είναι πολύ κρίσιμη.
xiii. Πέραν των 10 προτάσεων που αναλύθηκαν στο κείμενο των προτάσεων που έχει υποβληθεί, η ΚΕΔΕ έχει προτείνει την Αναμόρφωση του Συστήματος Κοινωνικής Πολιτικής σε τοπικό επίπεδο με τη δημιουργία Διαδημοτικού Κοινωνικού Δικτύου και την Κοινωνική Ενσωμάτωση των προσφύγων-μεταναστών στις τοπικές κοινωνίες. Για τις δράσεις ενσωμάτωσης των προσφύγων-μεταναστών δεν υπάρχει σχετική μέριμνα (πιθανώς γιατί προγραμματίζεται η χρηματοδότησή τους από άλλες πηγές) και για τις δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα όπως έχουμε αναφέρει παραπάνω, δεν προσδιορίζεται ο ρόλος της Τοπικής Αυτοδιοίκησης
Η Ανωτάτη Συνομοσπονδία Πολυτέκνων Ελλάδος (εφεξής Α.Σ.Π.Ε.), ως η μεγαλύτερη και αρχαιότερη οικογενειακή οργάνωση στην Ελλάδα, θεσμικός κοινωνικός εταίρος για θέματα οικογένειας, μητρότητας και παιδιού, και φορέας εκπροσώπησης των 200.000 και πλέον πολύτεκνων οικογενειών στην Ελλάδα προς τις οποίες το Κράτος οφείλει ειδική μέριμνα (άρθρο 21 Συντάγματος) καταθέτει τις απόψεις της για το υπό διαβούλευση κείμενο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (εφεξής Εθνικό Σχέδιο), επισημαίνοντας προκαταρκτικά ότι ο ρόλος των οικογενειακών και δημογραφικών πολιτικών είναι όσο ποτέ άλλοτε απαραίτητος για την οικονομική ανάπτυξη και την συνοχή της Ελληνικής κοινωνίας.
Ι. Γενικές Διαπιστώσεις
Οι τέσσερις Πυλώνες του Εθνικού Σχεδίου (Πράσινη Μετάβαση, Ψηφιακή Μετάβαση, Απασχόληση, Δεξιότητες και Κοινωνική Συνοχή, Ιδιωτικές Επενδύσεις και Οικονομικός και Θεσμικός Μετασχηματισμός) παρουσιάζουν υψηλή συνάφεια με τις προτεραιότητες του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Aνάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility). Δεν βασίζονται, όμως, στις ακόλουθες αναμφισβήτητες παραδοχές:
α) Οι συνθήκες πανδημίας κατέδειξαν την ανάγκη αύξησης του επιπέδου αυτάρκειας στην παραγωγή βασικών ειδών σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, επαναφέροντας στο προσκήνιο το ερώτημα σχετικά με την ενίσχυση του πρωτογενούς και δευτερογενούς τομέα, του οποίου η συνεισφορά στο εθνικό προϊόν μειώνεται συνεχώς παραχωρώντας τη θέση του σε εισαγωγές.
β) Η ερήμωση της υπαίθρου και η υπέρμετρη διόγκωση των μεγάλων αστικών κέντρων αποτελούν τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη με σημαντικές δευτερογενείς συνέπειες τόσο στην ποιότητα ζωής όσο και στην δυνατότητα αξιοποίησης ευκαιριών σε περιφερειακό επίπεδο για τη διεύρυνση των τοπικών αγορών εργασίας, την βελτίωση των υποδομών τους και την προσέλκυση επενδύσεων.
γ) Η ραγδαία δημογραφική γήρανση και η συντελούμενη πληθυσμιακή κατάρρευση της χώρας (με βάση και τις σχετικές προβλέψεις της Eurostat) οδηγούν στην εκ προοιμίου αποτυχία των σχεδίων οικονομικής ανάπτυξης, αφού η συνεχώς αυξανόμενη διαφορά θανάτων – γεννήσεων υπονομεύει κάθε προσπάθεια οικονομικής σταθεροποίησης και επίλυσης του προβλήματος στο ασφαλιστικό σύστημα. Η αβεβαιότητα που αισθάνονται οι πολίτες για την επόμενη ημέρα λόγω και της παντελούς απουσίας δομημένου πλαισίου οικογενειακής και δημογραφικής πολιτικής σε συνδυασμό με την κατάργηση όλων των μέτρων που είχαν ληφθεί στο παρελθόν για τη στήριξη των πολύτεκνων οικογενειών οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην ταχύτατη συρρίκνωση του πολυτιμότερου κεφαλαίου που διαθέτει η χώρα, δηλαδή των ανθρωπίνων πόρων της.
δ) Η μικρομεσαία οικογενειακή επιχείρηση ήταν και παραμένει, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και στην Ευρώπη, βασικό συστατικό στοιχείο κάθε εθνικής οικονομίας. Η στήριξη με κάθε τρόπο (οικονομικό, συμβουλευτικό, μέσων και υποδομών) των μικρομεσαίων οικογενειακών επιχειρήσεων πρέπει να αποτελέσει κεντρικό άξονα της νέας αναπτυξιακής πολιτικής, σε συνδυασμό με κίνητρα για την απόκτηση παιδιών που θα διαδεχθούν τους γονείς τους στις οικογενειακές επιχειρήσεις.
ε) Η κοινωνική κατοικία ήταν και παραμένει ένας παραμελημένος τομέας, παρότι η κατοικία αποτελεί εμπόδιο τόσο στην δημιουργία οικογένειας όσο και στην απόκτηση περισσότερων παιδιών. Μια δυναμική παρέμβαση του κράτους προς την κατεύθυνση αυτή θα δημιουργήσει πολλαπλασιαστικά οφέλη σε οικονομικό, κοινωνικό και δημογραφικό επίπεδο.
στ) Οι συνθήκες της πανδημίας επέβαλαν την άμεση μετατροπή της οικογενειακής κατοικίας σε χώρο τηλεργασίας και τηλεκπαίδευσης, δημιουργώντας σημαντικά προβλήματα θέματα επάρκειας χώρων για αξιοπρεπή διαβίωση και απρόσκοπτη εργασία, κάτι που οδηγεί αναπόφευκτα τη συζήτηση στα θέματα της κοινωνικής στέγασης. Παρότι ο νομοθέτης έχει προνοήσει από το παρελθόν για τις στεγαστικές ανάγκες των πολυτέκνων οικογενειών, οι σχετικές διατάξεις έχουν περιέλθει στη λήθη της δημόσιας διοίκησης για δεκαετίες.
ζ) Οι ανάγκες σε εξοπλισμό, σε συνδυασμό με τις ανάγκες σε τηλεπικοινωνιακές συνδέσεις έχουν δημιουργήσει αρνητικές συνθήκες για αρκετές πολύτεκνες οικογένεις την εποχή αυτή. Στην μικρότερου μεγέθους πολύτεκνη οικογένεια με τέσσερα (4) παιδιά, απαιτούνται έξι (6) ηλεκτρονικοί υπολογιστές, τέσσερις για την τηλεκπαίδευση των παιδιών και δύο για τους γονείς που τηλεργάζονται. Η πανδημία δημιούργησε προϋποθέσεις παρεμπόδισης της συμμετοχής στην εργασία και στην εκπαίδευση, βασικά ανθρώπινα δικαιώματα, για σημαντικό αριθμό πολυτέκνων οικογενειών.
Το Εθνικό Σχέδιο δεν αντιμετωπίζει πειστικά τις άμεσες οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας στις οικογένειες και, πολύ περισσότερο, στις πολύτεκνες οικογένειες, για τις οποίες οι συνέπειες της κρίσης μπορεί εν δυνάμει να εξελιχθούν σε εστίες κοινωνικού και οικονομικού αποκλεισμού. Παράλληλα, δεν αναγνωρίζει τον αυτοδύναμο ρόλο των οικογενειακών και δημογραφικών πολιτικών στην οικονομική ανάπτυξη και την συνοχή της Ελληνικής κοινωνίας.
Κοινωνική συνοχή δεν νοείται χωρίς ομαλή διαδοχή των γενεών και αναπλήρωση (τουλάχιστον) του γηγενούς πληθυσμού. Η πληθυσμιακή σταθερότητα και ανάπτυξη του γηγενούς πληθυσμού είναι παράλληλα αναγκαία προϋπόθεση (βλ. τη σχετική μελέτη του Γαλλικού Ερευνητικού Κέντρου Ρομπέρ Σουμάν «Ευρώπη 2050 -Δημογραφική αυτοκτονία», https://www.robert-schuman.eu/en/doc/questions-d-europe/qe-462-en.pdf) και για την οικονομική βιωσιμότητα οποιασδήποτε χώρας, ιδίως για χώρες, όπως η Ελλάδα, που είναι πλέον εγκλωβισμένες σε συνθήκες δημογραφικής κατάρρευσης.
ΙΙ. Προτάσεις
Η ανθεκτικότητα της Ελληνικής κοινωνίας και οικονομίας εξαρτάται άμεσα από την αποτελεσματικότητα των μέτρων της δημογραφικής και οικογενειακής πολιτικής, που πρέπει να θεσμοθετηθούν και εφαρμοσθούν με συνέπεια ανεξαρτήτως των εκάστοτε κυβερνώντων. Η αδράνεια του Ελληνικού κράτους στο πεδίο αυτό είναι τροχοπέδη σε κάθε απόφαση δημουργίας ή επέκτασης της οικογένειας από τους νέους γονείς και δημιουργεί μακροπρόθεσμα προβλήματα στην διατήρηση της ταυτότητας του έθνους.
Απαραίτητη προϋπόθεση, επομένως, της συμβολής του Εθνικού Σχεδίου τόσο στη βελτίωση της ανθεκτικότητας και της ικανότητας προσαρμογής της Ελλάδας, όσο και στον μετριασμό των κοινωνικών και οικονομικών επιπτώσεων της κρίσης είναι να συμπεριλάβει η Ελληνική κυβέρνηση στις προτεραιότητες του Σχεδίου ένα νέο Πυλώνα με τίτλο «Επενδύσεις στην Οικογένεια και την Δημογραφική Ανάκαμψη», που θα προωθηθεί με ένα μείγμα θεσμικών και επενδυτικών μέτρων, όπως ιδίως:
Α. Άμεση εκπόνηση με πρωτοβουλία του Πρωθυπουργού ενός Εθνικού Σχεδίου Στήριξης για τις Πολύτεκνες Οικογένειες. Το 4ο και κάθε επόμενο παιδί είναι η συνθήκη που εξασφαλίζει την αναπλήρωση των παιδιών που δεν αποκτούν οι άτεκνες και οι οικογένειες με ένα παιδί. Η εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης ως αποκλεισμούς λόγω του μεγέθους της οκογένειας θα αποτελέσει κίνητρο για απόκτηση περισσότερων παιδιών από τις οικογένειες που πλέον επιλέγουν να αποκτήσουν ένα ή κανένα παιδί.
Β. Προώθηση ενός Νόμου – Πλαίσιο για την Οικογένεια, που θα περιλαμβάνει κίνητρα, πλεονεκτήματα και ειδικά μέτρα καταπολέμησης των διακρίσεων, προωθώντας οριζόντιες ρήτρες ελέγχου δημογραφικών επιπτώσεων σε κάθε νομοθετική πρωτοβουλία.
Γ. Σύσταση μόνιμης θέσης Εθνικού Συντονιστή Οικογενειακής και Δημογραφικής Πολιτικής παρά τω Πρωθυπουργώ.
Δ. Ίδρυση Υπουργείου Οικογένειας με αρμοδιότητα την δημογραφική και οικογενειακή πολιτική της χώρας, που θα σχεδιάσει μέτρα γενικής (για την απόκτηση 1ου, 2ου και 3ου παιδού) και ειδικής (για την απόκτηση 4ου και επόμενων παιδιών) στόχευσης.
Η Α.Σ.Π.Ε., ως υπεύθυνος θεσμικός εταίρος και εκπρόσωπος των δικαιωμάτων των πολύτεκνων οικογενειών, δεν μπορεί να παραμείνει παθητικός ακροατής διαχρονικών καθυστερήσεων και ελλείψεων. Για το λόγο αυτό, έχει προχωρήσει σε συνεργασία με το Ερευνητικό Εργαστήριο Κοινωνικής Διοίκησης του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής στην ίδρυση του πρώτου Παρατηρητηρίου για την Οικογένεια και την Δημογραφία στην Ελλάδα, επιθυμώντας να αναδείξει τον αυξημένο ρόλο τους ιδίως σε περιόδους κρίσεων.
Η Α.Σ.Π.Ε. θα συνεχίσει τις παρεμβάσεις της και κατά την διάρκεια της οριστικοποίησης του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ώστε να συμβάλλει δημιουργικά στην απαραίτητη σύνδεση των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων με την εξυπηρέτηση ευρύτερων στόχων οικογενειακής και δημογραφικής πολιτικής, που μπορεί να υποστηριχθούν από τους πόρους του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Aνάκαμψης και Ανθεκτικότητας, αλλά και του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου 2021-2027.
CIVICS
Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος
Σύμβουλος Βιώσιμης Τοπικής Ανάπτυξης
Δρ. Οικονομικής Γεωγραφίας
Web. http://www.CIVICS.gr Email: info@civics.gr
Έδρα: Επιστημονικό Πάρκο Πατρών
Οδός Σταδίου, Πλατάνι Ρίο, 26504, Πάτρα
20/12/2020
Θέμα: Παρέμβαση στη Διαβούλευση για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Καταθέτουμε τις παρακάτω 20 επισημάνσεις σε σχέση με το συζητούμενο «Εθνικό Σχέδιο Ανθεκτικότητας Ανάκαμψης»:
1) Ελλιπής επικοινωνία του Σχεδίου και χαμηλό επίπεδο συμμετοχής/συνδιαμόρφωσης των προτάσεων
Για το κορυφαίο ζήτημα παρατηρείται πολύ μικρή συμμετοχή και δεν προκύπτει ότι έχει υπάρξει επαρκής και ουσιαστική επικοινωνία με τους φορείς πολιτικής της χώρας επί των πτυχών και επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων του Σχεδίου. Σε κάθε περίπτωση αποθαρρύνει τη συμμετοχή το γεγονός πως οι Διαβουλεύσεις έχουν εξελιχθεί σε τυπική διαδικασία και ουδέποτε αξιολογούνται ή αξιοποιούνται οι γραπτές παρεμβάσεις οι οποίες γίνονται.
2) Το σχέδιο κινείται σε επίπεδο τίτλων και διακηρύξεως γενικών στόχων τους οποίους δεν αιτιολογεί ούτε εξειδικεύει επαρκώς.
Η όλη στρατηγική είναι υπερφιλόδοξη και επιχειρεί αγχωτικά, φύρδην-μίγδην να αντιμετωπίσει, το σύνολο διαρθρωτικών προβλημάτων και πρόσφατων μεγάλων διαταραχών. Το Σχέδιο περιλαμβάνει πληθωρική στοχοθεσία χωρίς ιεράρχηση προτεραιοτήτων ποσοτικοποιήσεις και εξειδικεύσεις η οποία είναι ασύμβατη με την Ταξινομία της ΕΕ και τις Παρατηρήσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και του ΟΟΣΑ που φραστικά επικαλείται.
Συνιστά συμπίλημα μάλλον ετερόκλητων πολιτικών που καλύπτουν όλο σχεδόν το φάσμα των αναπτυξιακών προκλήσεων, με πληθώρα στόχων που είναι ανέφικτο να υλοποιηθούν σε τόσο σύντομο χρόνο και με πολύ αμφίβολα μέσα.
Παραμένουν τα θεμελιώδη ερωτήματα:
• Πώς και με ποιούς θα εφαρμοσθεί αφού πρέπει πριν από όλα θα πρέπει να αναδομηθεί το δυσλειτουργικό σύστημα διακυβέρνησης, χωρίς να διαφαίνεται ισχυρή μεταρρυθμιστική ορμή που να αντιστοιχείται στην ευρεία ατζέντα;
• Πώς θα αντιμετωπιστεί το καίριο ζήτημα της θεσμικής ανικανότητας και της μαθησιακής αδυναμίας του ανεξέλικτου δημόσιου τομέα και των εξωθεσμικών κομματικών παρεμβάσεων και της πελατειακής πολυδιάσπασης και στρέβλωσης των λειτουργιών της διοίκησης;
3) Κίνδυνος απαξίωσης των παρεμβάσεων στην κοινή γνώμη
Είναι λάθος να προπαγανδίζεται το Σχέδιο Ανάκαμψης ως μάνα εξ ουρανού και πανάκεια όλων των παθογενειών του κράτους της οικονομίας και της κοινωνίας καλλιεργώντας υπερβολικές προσδοκίες σχεδόν μεσσιανικού τύπου. Δημιουργείται σύγχυση και ερωτήματα όσον αφορά τον συντονισμό όταν υπουργοί αναρμόδιοι με τον προγραμματισμό και την χάραξη εθνικής στρατηγικής, εξαγγέλλουν έργα δαπανών που υπερκαλύπτουν ΤΑΑ και ΕΣΠΑ.
4) Χρονικός ορίζοντας-Συνεκτικότητα
Η χάραξη της μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής οφείλει να είναι συνεκτική και να έχει ορίζοντα τουλάχιστον δεκαετίας, με κλιμάκωση κατά στάδια-χρονοδιάγραμμα και οι κατανομές να γίνονται με αδιάβλητα κριτήρια.
5) Σύνδεση με μεταρρύθμιση των λειτουργιών του κράτους-συστήματος απονομής δικαιοσύνης-καλή νομοθέτηση
Παρά τα πολλά θετικά στοιχεία που εμπεριέχει η Έκθεση της Επιτροπής Πισαρίδη, εν τούτοις δείχνει ελλιπή κατανόηση του βαθέως ελληνικού κράτους και ανάλυση των προβληματικών λειτουργιών του σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις εξουσίες που έχουν αντίκτυπο στην ανάπτυξη. Αρκεί κανείς να διαβάσει κάποιος την ανακοίνωση της ένωσης δικαστών και εισαγγελέων επ’ αυτού, δηλ. εκείνους που στελεχώνουν ένα κατ’ εξοχήν ευαίσθητο τομέα όπως της απονομής του δικαίου εκεί που η χώρα μας κατέχει θέση ουραγού.
Πρέπει να επιλυθεί προηγουμένως το πολιτικά μείζον ζήτημα της υπέρβασης εξουσιών και της ανεξέλεγκτής νομολογίας τους που εξαναγκάζεται το κράτος σε αναθεώρηση της δημοσιονομικής πολιτικής με δαπάνες πολλών δισ. ευρώ με δανεικά, υπέρ προνομιούχων ομάδων ΝΠΔΔ, Τραπεζών Δημοσίου και να διαιωνίζεται ακόμη το πρόβλημα. Η Δικαστική εξουσία είναι υπερτροφική κορυφή της πυραμίδας και ατροφική στη βάση αποτελέσματα έφθασε στα πρόθυρα αρνησιδικίας-δικαιοστασίου και μαζικών παραγραφών.
Να ελεγχθεί όμως και η πολυνομία, η κακονομία και η ανομία που αποτελούν μάστιγα για ευνομούμενη πολιτεία και να εφαρμοσθούν οι αρχές της καλής νομοθέτησης με ένα Ανεξάρτητο Παρατηρητήριο Τήρησης Αξιολόγησης και Βελτίωσης της νομοθεσίας κατά το Σουηδικό πρότυπο.
6) Σύνδεση με τις ασκούμενες Αναπτυξιακές Πολιτικές-Συνοχή-Περιφ. Πολιτική
Η Στρατηγική του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να συνδεθεί και με αυτή του νέου ΕΣΠΑ της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 ή ακόμη καλύτερα με τον ορίζοντα του 2030 που είναι έτος ορόσημο για την πρόσφατη Ενωσιακή στοχοθεσία.
7) Παρακολούθηση καλής συμμόρφωσης με το Ενωσιακό Δίκαιο και τις δεσμεύσεις του ελληνικού κράτους
Θεωρούμε λίαν αμφίβολο κατά πόσον ακολουθούνται οι κοινοτικές πολιτικές και οι δεσμεύσεις της χώρας και αν θα τηρηθούν οι Κοινοτικοί Κανονισμοί και Κατευθύνσεις σχετικά με την Αναλογικότητα, Επικουρικότητα και τα συναφή.
Πρέπει να πιστοποιείται η τήρηση της Πράσινης Συμφωνίας και η υλοποίηση της δέσμευσης υλοποίησης της κύριας συνιστώσας, για καθαρή, έξυπνη και δίκαιη κινητικότητα για όλους χωρίς αποκλεισμούς και εξασφαλίζοντας τη κοινωνική συνοχή.
8) Έλλειψη αναφοράς στο υποεθνικό επίπεδο διακυβέρνησης-Αποκλεισμός ΟΤΑ α’ βαθμού και Περιφερειών
Αγνοείται κάθε έννοια πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και αναφοράς στους ΟΤΑ, Δήμους και Περιφέρειες ενώ δεν αναφέρεται η επιτακτική ανάγκη θεσμικής τους σύγκλισης προς τον μέσο όρο της ευρωπαϊκής αυτοδιοίκησης.
Το κράτος οφείλει να περιορισθεί στον επιτελικό του ρόλο και να ενδυναμωθούν οι περιφέρειες της χώρας και η ΤΑ με κανόνες δίχως άνωθεν ετερογενή προς τις καταστατικές αρχές της χώρας και της Ένωσης, προαποφασισμένα.
9) Σύνδεση με Χωροταξικό Σχεδιασμό
Ουδεμία μνεία γίνεται στο χωροταξικό σχεδιασμό (κεντρικό, τομεακό περιφερειακό, χερσαίο και θαλάσσιο) ούτε αναφορά στις χωρικές πολιτικές τα πολεοδομικά το ΠΕΣΠΚΑ 2019, το ΕΣΕΚΑ των Μεταφορών 2019 κ.ο.κ. παρότι αλληλοσυνδέονται.
Όλα αυτά όμως τα Σχέδια, είναι απαραίτητο να αναθεωρηθούν και να εναρμονισθούν μεταξύ τους με ταχύρρυθμες διαδικασίες, για να μην προκύψουν επικαλύψεις, διενέξεις και δικαστικές περιπλοκές λόγω ασυμβατότητας με τους Ενωσιακούς Κανόνες όπως στις περιπτώσεις του ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου και της Ολυμπίας Οδού.
10) Επάρκεια πόρων
Ένα καίριο ερώτημα γεννάται, αν με τους ίδιους πόρους μπορούν να επιτευχθούν οι υψηλοί στόχοι που τίθενται όπως π.χ. μείωσης των εκπομπών άνθρακα στο 55% από το 40%; μέχρι το 2030 με βάση το 1990 ή προβλέπονται πρόσθετοι,
11) Σύνδεση και διαλειτουργικότητα με επικεντρωμένα εργαλεία πολιτικής
Δεν μνημονεύονται βασικά εργαλεία και πολιτικές όπως της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας ΣΒΑΚ και της αστικής και χωρικής ανάπτυξης στα πλαίσια στρατηγικών ΒΑΑ και ΟΧΕ όταν όλη η Ευρώπη κινείται σε αυτές τις κατευθύνσεις.
Είναι απόλυτη προτεραιότητα η κατάρτιση κυκλοφοριακών συγκοινωνιακών σχεδίων σε όλες τις αστικές-περιαστικές περιοχές της χώρας με Λειτουργικές Αστικές Περιοχές (FUA).
12) Σχέδιο δίκαιης μετάβασης από τον άνθρακα σε επίπεδο επικράτειας
Να εκπονηθούν Σχέδια δίκαιης Μετάβασης και Επιβίωσης για όλες τις περιοχές της χώρας με ορίζοντα τη 30ετία γιατί πολλές και απόμακρες περιοχές κινδυνεύουν άμεσα με απερήμωση.
13) Ενίσχυση Βιώσιμων Μεταφορών σε όλη την επικράτεια και τα αστικά κέντρα
Επείγει η ενίσχυση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς σε όλα τα αστικά κέντρα της χώρας και να επιχορηγούνται αναλογικά με Αττική – Θεσσαλονίκη που λαμβάνουν πακτωλό δισ. €. Προτάσεται καλώς η Ηλεκτροκίνηση των ΜΜΜ, αλλά αποκλείονται οι επαρχιακές πόλεις, όπου όλες ακόμη και οι μικρότερες είναι πνιγμένες μέσα στο κυκλοφοριακό χάος, τη ρύπανση και την απαξίωση των δημόσιων μεταφορών. Να επεκταθεί η ηλεκτροκίνηση σε όλα τα τραίνα και τα πλοία με ηλεκτροπρόωση.
Βιώσιμη κινητικότητα. Σύστημα παρακολούθησης ποιότητας
Αγνοείται παντελώς η αξιολόγηση ιεράρχηση, πιστοποίηση, βελτίωση του βασικού οδικού δικτύου όλης της χώρας, πλην των αυτοκινητοδρόμων,
Είναι αχαρτογράφητο και βασιλεύει πλήρης ασυδοσία, οδική ανασφάλεια ανεξέλεγκτη στάθμευση, έλλειψη πεζοδρομίων -διαβάσεων και πουθενά δεν λειτουργούν διαπιστευμένα κάμερες επιτήρησης της κυκλοφορίας.
14) Ενσωμάτωση σχεδίου αντιμετώπισης της Υδατικής Κρίσης
Διανύοντας περίοδο κλιματικής αλλαγής, με άνοδο της θερμοκρασίας με ξηρασία, εξάντληση των υδροφορέων, πτώση της στάθμης των φραγμάτων και κατάρρευση των συστημάτων αγροτικών αρδεύσεων κ.ά. Απουσιάζει κάθε ρητή αναφορά στην από 10ετίας υποχρέωση εφαρμογής των μελετών των Λεκανών Απορροής των Ποταμών (ΛΑΠ) και της ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων με ορθές πρακτικές, ανάκτηση του κόστους, σχέδια ασφάλειας επάρκειας και ποιότητας το νερού. Για ποια Σχέδια Ανθεκτικότητας Βιωσιμότητας και Αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής μιλάμε τότε;
15) Ανάγκη Επανασχεδιασμού σχεδίου αναδασώσεων στη Βάση Ολοκληρωμένης Δασικής Στρατηγικής
Εξαγγέλλεται πανηγυρικά ένα σχέδιο αναδασώσεων αλλά ξεχνάμε την Ολοκληρωμένη Δασική Στρατηγική, με ορθολογική αξιοποίηση του δασικού πλούτου και προστασίας των οικοσυστημάτων πάσης μορφής και της Βιοποικιλότητας.
Ξεχάστηκε για μια ακόμη φορά ο καθορισμός κτηνοτροφικών ζωνών και αποκατάσταση των αποψιλωμένων βουνών και η προστασία από την διάβρωση ακτών η ερημοποίηση.
Ο αρμόδιος υπουργός το εξειδίκευσε τις αναδασώσεις μόνο για εκλογικής του περιφέρειας ξεχνώντας την Ηλεία και την Αχαΐα που ακόμη περιμένουν τα 200 εκ € για αποκατάσταση των καταστροφών των πυρκαγιών του 2007 από το Ταμείο Μολυβιάτη.
16) Διαχείριση στερεών αποβλήτων
Να στηριχτεί οι εφαρμογή μέσα από στοχευμένες παρεμβάσεις στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και η προέχουσα ευθύνη του παραγωγού.
17) Προώθηση Προστασίας Φύσης-Βιοποικιλότητας
Οι Προστατευόμενες περιοχές έχουν μείνει δεκαετίες απροστάτευτες και ο νεότευκτος ενιαίος φορέας ΟΦΥΠΕΚΑ είναι ακόμα σκιώδης, σχεδόν αόρατος.
Ομοίως δεν αναφέρεται στα πλαίσια της απανθρακοποίησης μαζί με την απολιγνιτοποίηση και η κατάργηση της χερσαίας ή θαλάσσιας άντλησης υδρογονανθράκων όταν οι ενεργειακοί κολοσσοί παγκοσμίως εξαγγέλλουν τη σταδιακή διακοπή τους.
18) Ανασυγκρότηση Πολιτικής Προστασίας
Μετά τα μαθήματα της εν εξελίξει πανδημίας να ανασυγκροτηθεί η Πολιτική Προστασία με πολυτομεακή στόχευση και διεπιστημονική στελέχωση χωρίς να στηρίζεται μόνο στην Πυροσβεστική όπως έδειξε η εμπειρία μη αποτελεσματικότητας στο Μάτι και στην Ηλεία.
19) Ψηφιακές λειτουργίες
Όλοι οι κάτοικοι και οι πολίτες της χώρας να έχουν και να δηλώνουν ηλεκτρονική διεύθυνση και να εξυπηρετούνται υποχρεωτικά από τους συχνά άφαντους δημόσιους λειτουργούς και εν ανάγκη από τα επιτυχημένα ΚΕΠ.
20) Ενίσχυση αναλυτικής επάρκειας και ικανότητας σε περιφερειακό επίπεδο
Οι περιφερειακές υπηρεσίες σχεδιασμού δεν έχουν επιστημονική επάρκεια τεχνικά μέσα και μακρύ ορίζοντα. Χρειάζονται συμβουλευτική στήριξη και αξιολόγηση ισχυρή και ανεξάρτητη και όχι προσυμφωνημένη.
Προτείνουμε μαζί με την εξαγγελλόμενη ίδρυση περιφερειακών υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας να συσταθούν σε όλες τις περιφέρειες της χώρας Κέντρα Τεκμηρίωσης Οικονομικά και Περιβαλλοντικά Παρατηρήρια
Το Ταμείο Επαγγελματικής Ασφάλισης του Ομίλου της Τράπεζας Πειραιώς Ν.Π.Ι.Δ. υπερθεματίζει την ανάγκη να αξιοποιηθούν οι πόροι του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την ενίσχυση του δεύτερου συμπληρωματικού πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας (Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης), προκειμένου να εξυπηρετηθεί αποτελεσματικά η επίτευξη του στρατηγικού στόχου της ενίσχυσης του χρηματοπιστωτικού τομέα και των κεφαλαιαγορών. Επιπλέον, υποστηρίζει την εισήγηση της ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α. για τη χάραξη μιας Εθνικής Στρατηγικής για την ανάπτυξη του θεσμού της Επαγγελματικής Ασφάλισης στη χώρα μας ως διακριτού, συμπληρωματικού πυλώνα ασφάλισης των κοινωνικών εταίρων. Η επιδίωξη και εφαρμογή μιας τέτοιας πρωτοβουλίας Εθνικής πολιτικής, δεδομένης της σχεδόν εικοσαετούς εμπειρίας αποτελεσματικής λειτουργίας των υφιστάμενων Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης, θα εξυπηρετήσει με βέλτιστο τρόπο την ενίσχυση της αποταμίευσης, των ιδιωτικών επενδύσεων, της εγχώριας κεφαλαιαγοράς και εν τέλει την ανάπτυξη της Ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
CIVICS
Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος
Σύμβουλος Βιώσιμης Τοπικής Ανάπτυξης
Δρ. Οικονομικής Γεωγραφίας
Web. http://www.CIVICS.gr Email: info@civics.gr
Έδρα: Επιστημονικό Πάρκο Πατρών
Οδός Σταδίου, Πλατάνι Ρίο, 26504, Πάτρα
20/12/2020
Θέμα: Παρέμβαση στη Διαβούλευση για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας
Καταθέτουμε τις παρακάτω 20 επισημάνσεις σε σχέση με το συζητούμενο «Εθνικό Σχέδιο Ανθεκτικότητας Ανάκαμψης»:
1) Ελλιπής επικοινωνία του Σχεδίου και χαμηλό επίπεδο συμμετοχής/συνδιαμόρφωσης των προτάσεων
Για το κορυφαίο ζήτημα παρατηρείται πολύ μικρή συμμετοχή και δεν προκύπτει ότι έχει υπάρξει επαρκής και ουσιαστική επικοινωνία με τους φορείς πολιτικής της χώρας επί των πτυχών και επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων του Σχεδίου. Σε κάθε περίπτωση αποθαρρύνει τη συμμετοχή το γεγονός πως οι Διαβουλεύσεις έχουν εξελιχθεί σε τυπική διαδικασία και ουδέποτε αξιολογούνται ή αξιοποιούνται οι γραπτές παρεμβάσεις οι οποίες γίνονται.
2) Το σχέδιο κινείται σε επίπεδο τίτλων και διακηρύξεως γενικών στόχων τους οποίους δεν αιτιολογεί ούτε εξειδικεύει επαρκώς.
Η όλη στρατηγική είναι υπερφιλόδοξη και επιχειρεί αγχωτικά, φύρδην-μίγδην να αντιμετωπίσει, το σύνολο διαρθρωτικών προβλημάτων και πρόσφατων μεγάλων διαταραχών. Το Σχέδιο περιλαμβάνει πληθωρική στοχοθεσία χωρίς ιεράρχηση προτεραιοτήτων ποσοτικοποιήσεις και εξειδικεύσεις η οποία είναι ασύμβατη με την Ταξινομία της ΕΕ και τις Παρατηρήσεις του Ευρωπαϊκού Εξαμήνου και του ΟΟΣΑ που φραστικά επικαλείται.
Συνιστά συμπίλημα μάλλον ετερόκλητων πολιτικών που καλύπτουν όλο σχεδόν το φάσμα των αναπτυξιακών προκλήσεων, με πληθώρα στόχων που είναι ανέφικτο να υλοποιηθούν σε τόσο σύντομο χρόνο και με πολύ αμφίβολα μέσα.
Παραμένουν τα θεμελιώδη ερωτήματα:
• Πώς και με ποιούς θα εφαρμοσθεί αφού πρέπει πριν από όλα θα πρέπει να αναδομηθεί το δυσλειτουργικό σύστημα διακυβέρνησης, χωρίς να διαφαίνεται ισχυρή μεταρρυθμιστική ορμή που να αντιστοιχείται στην ευρεία ατζέντα;
• Πώς θα αντιμετωπιστεί το καίριο ζήτημα της θεσμικής ανικανότητας και της μαθησιακής αδυναμίας του ανεξέλικτου δημόσιου τομέα και των εξωθεσμικών κομματικών παρεμβάσεων και της πελατειακής πολυδιάσπασης και στρέβλωσης των λειτουργιών της διοίκησης;
3) Κίνδυνος απαξίωσης των παρεμβάσεων στην κοινή γνώμη
Είναι λάθος να προπαγανδίζεται το Σχέδιο Ανάκαμψης ως μάνα εξ ουρανού και πανάκεια όλων των παθογενειών του κράτους της οικονομίας και της κοινωνίας καλλιεργώντας υπερβολικές προσδοκίες σχεδόν μεσσιανικού τύπου. Δημιουργείται σύγχυση και ερωτήματα όσον αφορά τον συντονισμό όταν υπουργοί αναρμόδιοι με τον προγραμματισμό και την χάραξη εθνικής στρατηγικής, εξαγγέλλουν έργα δαπανών που υπερκαλύπτουν ΤΑΑ και ΕΣΠΑ.
4) Χρονικός ορίζοντας-Συνεκτικότητα
Η χάραξη της μεσοπρόθεσμης και μακροπρόθεσμης στρατηγικής οφείλει να είναι συνεκτική και να έχει ορίζοντα τουλάχιστον δεκαετίας, με κλιμάκωση κατά στάδια-χρονοδιάγραμμα και οι κατανομές να γίνονται με αδιάβλητα κριτήρια.
5) Σύνδεση με μεταρρύθμιση των λειτουργιών του κράτους-συστήματος απονομής δικαιοσύνης-καλή νομοθέτηση
Παρά τα πολλά θετικά στοιχεία που εμπεριέχει η Έκθεση της Επιτροπής Πισαρίδη, εν τούτοις δείχνει ελλιπή κατανόηση του βαθέως ελληνικού κράτους και ανάλυση των προβληματικών λειτουργιών του σε όλα τα επίπεδα και σε όλες τις εξουσίες που έχουν αντίκτυπο στην ανάπτυξη. Αρκεί κανείς να διαβάσει κάποιος την ανακοίνωση της ένωσης δικαστών και εισαγγελέων επ’ αυτού, δηλ. εκείνους που στελεχώνουν ένα κατ’ εξοχήν ευαίσθητο τομέα όπως της απονομής του δικαίου εκεί που η χώρα μας κατέχει θέση ουραγού.
Πρέπει να επιλυθεί προηγουμένως το πολιτικά μείζον ζήτημα της υπέρβασης εξουσιών και της ανεξέλεγκτής νομολογίας τους που εξαναγκάζεται το κράτος σε αναθεώρηση της δημοσιονομικής πολιτικής με δαπάνες πολλών δισ. ευρώ με δανεικά, υπέρ προνομιούχων ομάδων ΝΠΔΔ, Τραπεζών Δημοσίου και να διαιωνίζεται ακόμη το πρόβλημα. Η Δικαστική εξουσία είναι υπερτροφική κορυφή της πυραμίδας και ατροφική στη βάση αποτελέσματα έφθασε στα πρόθυρα αρνησιδικίας-δικαιοστασίου και μαζικών παραγραφών.
Να ελεγχθεί όμως και η πολυνομία, η κακονομία και η ανομία που αποτελούν μάστιγα για ευνομούμενη πολιτεία και να εφαρμοσθούν οι αρχές της καλής νομοθέτησης με ένα Ανεξάρτητο Παρατηρητήριο Τήρησης Αξιολόγησης και Βελτίωσης της νομοθεσίας κατά το Σουηδικό πρότυπο.
6) Σύνδεση με τις ασκούμενες Αναπτυξιακές Πολιτικές-Συνοχή-Περιφ. Πολιτική
Η Στρατηγική του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να συνδεθεί και με αυτή του νέου ΕΣΠΑ της Προγραμματικής Περιόδου 2021-2027 ή ακόμη καλύτερα με τον ορίζοντα του 2030 που είναι έτος ορόσημο για την πρόσφατη Ενωσιακή στοχοθεσία.
7) Παρακολούθηση καλής συμμόρφωσης με το Ενωσιακό Δίκαιο και τις δεσμεύσεις του ελληνικού κράτους
Θεωρούμε λίαν αμφίβολο κατά πόσον ακολουθούνται οι κοινοτικές πολιτικές και οι δεσμεύσεις της χώρας και αν θα τηρηθούν οι Κοινοτικοί Κανονισμοί και Κατευθύνσεις σχετικά με την Αναλογικότητα, Επικουρικότητα και τα συναφή.
Πρέπει να πιστοποιείται η τήρηση της Πράσινης Συμφωνίας και η υλοποίηση της δέσμευσης υλοποίησης της κύριας συνιστώσας, για καθαρή, έξυπνη και δίκαιη κινητικότητα για όλους χωρίς αποκλεισμούς και εξασφαλίζοντας τη κοινωνική συνοχή.
8) Έλλειψη αναφοράς στο υποεθνικό επίπεδο διακυβέρνησης-Αποκλεισμός ΟΤΑ α’ βαθμού και Περιφερειών
Αγνοείται κάθε έννοια πολυεπίπεδης διακυβέρνησης και αναφοράς στους ΟΤΑ, Δήμους και Περιφέρειες ενώ δεν αναφέρεται η επιτακτική ανάγκη θεσμικής τους σύγκλισης προς τον μέσο όρο της ευρωπαϊκής αυτοδιοίκησης.
Το κράτος οφείλει να περιορισθεί στον επιτελικό του ρόλο και να ενδυναμωθούν οι περιφέρειες της χώρας και η ΤΑ με κανόνες δίχως άνωθεν ετερογενή προς τις καταστατικές αρχές της χώρας και της Ένωσης, προαποφασισμένα.
9) Σύνδεση με Χωροταξικό Σχεδιασμό
Ουδεμία μνεία γίνεται στο χωροταξικό σχεδιασμό (κεντρικό, τομεακό περιφερειακό, χερσαίο και θαλάσσιο) ούτε αναφορά στις χωρικές πολιτικές τα πολεοδομικά το ΠΕΣΠΚΑ 2019, το ΕΣΕΚΑ των Μεταφορών 2019 κ.ο.κ. παρότι αλληλοσυνδέονται.
Όλα αυτά όμως τα Σχέδια, είναι απαραίτητο να αναθεωρηθούν και να εναρμονισθούν μεταξύ τους με ταχύρρυθμες διαδικασίες, για να μην προκύψουν επικαλύψεις, διενέξεις και δικαστικές περιπλοκές λόγω ασυμβατότητας με τους Ενωσιακούς Κανόνες όπως στις περιπτώσεις του ΠΕΣΔΑ Πελοποννήσου και της Ολυμπίας Οδού.
10) Επάρκεια πόρων
Ένα καίριο ερώτημα γεννάται, αν με τους ίδιους πόρους μπορούν να επιτευχθούν οι υψηλοί στόχοι που τίθενται όπως π.χ. μείωσης των εκπομπών άνθρακα στο 55% από το 40%; μέχρι το 2030 με βάση το 1990 ή προβλέπονται πρόσθετοι,
11) Σύνδεση και διαλειτουργικότητα με επικεντρωμένα εργαλεία πολιτικής
Δεν μνημονεύονται βασικά εργαλεία και πολιτικές όπως της Βιώσιμης Αστικής Κινητικότητας ΣΒΑΚ και της αστικής και χωρικής ανάπτυξης στα πλαίσια στρατηγικών ΒΑΑ και ΟΧΕ όταν όλη η Ευρώπη κινείται σε αυτές τις κατευθύνσεις.
Είναι απόλυτη προτεραιότητα η κατάρτιση κυκλοφοριακών συγκοινωνιακών σχεδίων σε όλες τις αστικές-περιαστικές περιοχές της χώρας με Λειτουργικές Αστικές Περιοχές (FUA).
11) Σχέδιο δίκαιης μετάβασης από τον άνθρακα σε επίπεδο επικράτειας
Να εκπονηθούν Σχέδια δίκαιης Μετάβασης και Επιβίωσης για όλες τις περιοχές της χώρας με ορίζοντα τη 30ετία γιατί πολλές και απόμακρες περιοχές κινδυνεύουν άμεσα με απερήμωση.
12) Ενίσχυση Βιώσιμων Μεταφορών σε όλη την επικράτεια και τα αστικά κέντρα
Επείγει η ενίσχυση των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς σε όλα τα αστικά κέντρα της χώρας και να επιχορηγούνται αναλογικά με Αττική – Θεσσαλονίκη που λαμβάνουν πακτωλό δισ. €. Προτάσεται καλώς η Ηλεκτροκίνηση των ΜΜΜ, αλλά αποκλείονται οι επαρχιακές πόλεις, όπου όλες ακόμη και οι μικρότερες είναι πνιγμένες μέσα στο κυκλοφοριακό χάος, τη ρύπανση και την απαξίωση των δημόσιων μεταφορών. Να επεκταθεί η ηλεκτροκίνηση σε όλα τα τραίνα και τα πλοία με ηλεκτροπρόωση
13) Ενσωμάτωση σχεδίου αντιμετώπισης της Υδατικής Κρίσης
Διανύοντας περίοδο κλιματικής αλλαγής, με άνοδο της θερμοκρασίας με ξηρασία, εξάντληση των υδροφορέων, πτώση της στάθμης των φραγμάτων και κατάρρευση των συστημάτων αγροτικών αρδεύσεων κ.ά. Απουσιάζει κάθε ρητή αναφορά στην από 10ετίας υποχρέωση εφαρμογής των μελετών των Λεκανών Απορροής των Ποταμών (ΛΑΠ) και της ορθολογικής διαχείρισης των υδάτινων πόρων με ορθές πρακτικές, ανάκτηση του κόστους, σχέδια ασφάλειας επάρκειας και ποιότητας το νερού. Για ποια Σχέδια Ανθεκτικότητας Βιωσιμότητας και Αντιμετώπισης της Κλιματικής Αλλαγής μιλάμε τότε;
14) Ανάγκη Επανασχεδιασμού σχεδίου αναδασώσεων στη Βάση Ολοκληρωμένης Δασικής Στρατηγικής
Εξαγγέλλεται πανηγυρικά ένα σχέδιο αναδασώσεων αλλά ξεχνάμε την Ολοκληρωμένη Δασική Στρατηγική, με ορθολογική αξιοποίηση του δασικού πλούτου και προστασίας των οικοσυστημάτων πάσης μορφής και της Βιοποικιλότητας.
Ξεχάστηκε για μια ακόμη φορά ο καθορισμός κτηνοτροφικών ζωνών και αποκατάσταση των αποψιλωμένων βουνών και η προστασία από την διάβρωση ακτών η ερημοποίηση.
Ο αρμόδιος υπουργός το εξειδίκευσε τις αναδασώσεις μόνο για εκλογικής του περιφέρειας ξεχνώντας την Ηλεία και την Αχαΐα που ακόμη περιμένουν τα 200 εκ € για αποκατάσταση των καταστροφών των πυρκαγιών του 2007 από το Ταμείο Μολυβιάτη.
15) Διαχείριση στερεών αποβλήτων
Να στηριχτεί οι εφαρμογή μέσα από στοχευμένες παρεμβάσεις στο πλαίσιο του Σχεδίου Ανάκαμψης της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» και η προέχουσα ευθύνη του παραγωγού.
16) Βιώσιμη κινητικότητα. Σύστημα παρακολούθησης ποιότητας
Αγνοείται παντελώς η αξιολόγηση ιεράρχηση, πιστοποίηση, βελτίωση του βασικού οδικού δικτύου όλης της χώρας, πλην των αυτοκινητοδρόμων,
Είναι αχαρτογράφητο και βασιλεύει πλήρης ασυδοσία, οδική ανασφάλεια ανεξέλεγκτη στάθμευση, έλλειψη πεζοδρομίων -διαβάσεων και πουθενά δεν λειτουργούν διαπιστευμένα κάμερες επιτήρησης της κυκλοφορίας.
17) Προώθηση Προστασίας Φύσης-Βιοποικιλότητας
Οι Προστατευόμενες περιοχές έχουν μείνει δεκαετίες απροστάτευτες και ο νεότευκτος ενιαίος φορέας ΟΦΥΠΕΚΑ είναι ακόμα σκιώδης, σχεδόν αόρατος.
Ομοίως δεν αναφέρεται στα πλαίσια της απανθρακοποίησης μαζί με την απολιγνιτοποίηση και η κατάργηση της χερσαίας ή θαλάσσιας άντλησης υδρογονανθράκων όταν οι ενεργειακοί κολοσσοί παγκοσμίως εξαγγέλλουν τη σταδιακή διακοπή τους.
18) Ανασυγκρότηση Πολιτικής Προστασίας
Μετά τα μαθήματα της εν εξελίξει πανδημίας να ανασυγκροτηθεί η Πολιτική Προστασία με πολυτομεακή στόχευση και διεπιστημονική στελέχωση χωρίς να στηρίζεται μόνο στην Πυροσβεστική όπως έδειξε η εμπειρία μη αποτελεσματικότητας στο Μάτι και στην Ηλεία.
19) Ψηφιακές λειτουργίες
Όλοι οι κάτοικοι και οι πολίτες της χώρας να έχουν και να δηλώνουν ηλεκτρονική διεύθυνση και να εξυπηρετούνται υποχρεωτικά από τους συχνά άφαντους δημόσιους λειτουργούς και εν ανάγκη από τα επιτυχημένα ΚΕΠ.
20) Ενίσχυση αναλυτικής επάρκειας και ικανότητας σε περιφερειακό επίπεδο
Οι περιφερειακές υπηρεσίες σχεδιασμού δεν έχουν επιστημονική επάρκεια τεχνικά μέσα και μακρύ ορίζοντα. Χρειάζονται συμβουλευτική στήριξη και αξιολόγηση ισχυρή και ανεξάρτητη και όχι προσυμφωνημένη.
Προτείνουμε μαζί με την εξαγγελλόμενη ίδρυση περιφερειακών υπηρεσιών Πολιτικής Προστασίας να συσταθούν σε όλες τις περιφέρειες της χώρας Κέντρα Τεκμηρίωσης Οικονομικά και Περιβαλλοντικά Παρατηρήρια.
Ο Ελληνικός Σύνδεσμος Πληροφορικής Υγείας (ΕΣΠΥ http://www.espy.org.gr) είναι φορέας μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα και τα μέλη του δραστηριοποιούνται ενεργά στον τομέα της Πληροφορικής Υγείας, με κυρίαρχο σκοπό την προαγωγή της τεχνολογίας, του κανονιστικού πλαισίου εφαρμογής βάσει τεχνολογικών προτύπων και τάσεων και την προβολή και ανάδειξη καινοτόμων λύσεων και πρακτικών ευρείας κλίμακας. Ο ΕΣΠΥ πέραν της ανάπτυξης της εγχώριας αγοράς των ψηφιακών υπηρεσιών υγείας, αποτελεί αρωγό σε κάθε προσπάθειας για υγιή ενίσχυση του τομέα επισημαίνοντας τις βασικές αρχές της διαφάνειας και της ανταγωνιστικότητας προς όφελος του κράτους και των πολιτών.
Οφείλουμε να επισημάνουμε τη θεώρησή μας, πως η πληροφορική, κυρίαρχο μέσο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης στον τομέα της υγείας αλλά και ευρύτερα, αποτελεί ένα ουσιαστικό εργαλείο άσκησης τεκμηριωμένης πολιτικής, που η δυναμική του και η ανταποδοτικότητα του δεν έχουν υποστηριχθεί ως πολιτική προτεραιότητα στη χώρα μας και αυτό μας καθιστά από τις τελευταίες αναπτυγμένες χώρες στη διείσδυση των ψηφιακών υπηρεσιών στη λειτουργική καθημερινότητα του δημοσίου, αλλά και στην απλοποίηση της επιχειρηματικότητας και της επαφής του πολίτη με το κράτος.
Βλέποντας ότι το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αποσκοπεί :
– να καλύψει το μεγάλο κενό σε επενδύσεις, εθνικό προϊόν και απασχόληση, κενό ενδημικό των επιδόσεων της ελληνικής οικονομίας κατά την τελευταία δεκαετία που επιδεινώθηκε λόγω της πανδημίας του COVID-19
– να κινητοποιήσει σημαντικές δυνάμεις από τον ιδιωτικό τομέα
– να είναι πλήρως εναρμονισμένο με τους στόχους της ΕΕ για ταχύτερη μετάβαση της ελληνικής οικονομίας προς ένα ψηφιοποιημένο και πράσινο μοντέλο ανάπτυξης στην καθολική κάλυψη των πολιτών και στην ισοτιμία στην πρόσβασής τους στις υπηρεσίες υγείας
-στην Πρόληψη & Προαγωγή Υγείας
-στις μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις προς ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της ανθεκτικότητας του συστήματος υγείας, προκειμένου να παρέχει υπηρεσίες υγείας υψηλής ποιότητας
θα μας επιτρέψετε να σας υποβάλλουμε μια σειρά από επιχειρησιακές και οργανωτικές προτάσεις στρατηγικής φύσεως.
Η εφαρμογή αυτών των προτάσεων μπορεί να συνεισφέρει επίσης στην στήριξη και ανάπτυξη τριών κυρίαρχων πυλώνων δράσης που σχετίζονται με την Πρόληψη & Προαγωγή της Υγείας.
ΠΡΩΤΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ: Ενίσχυση της Συμμετοχικότητας του Πολίτη (Participatory Medicine – Συμμετοχική Υγεία). Είναι απαραίτητο στοιχείο κάθε δράσης πρόληψης και προαγωγής της υγείας. Παράλληλα, η συμμετοχή του πολίτη θα οδηγήσει στην μέγιστη απόδοση με πλήρη αξιοποίηση των δαπανών για δευτεροβάθμια και τριτοβάθμια περίθαλψη.
ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ: Υιοθέτηση και Διείσδυση Καινοτόμων Ψηφιακών Υπηρεσιών Υγείας. Είναι αυτές που θα συμβάλουν στην παρακολούθηση του επιπέδου υγείας του πολίτη, στην ενεργή συμμετοχή του, προλαμβάνοντας και εξοικονομώντας δαπάνες από την δευτεροβάθμια φροντίδα, με τεράστιο κοινωνικό και οικονομικό όφελος.
ΤΡΙΤΟΣ ΠΥΛΩΝΑΣ: Στοχευμένη Ενίσχυση αναδυόμενων δράσεων που βασίζονται σε καινοτόμες τεχνολογικές λύσεις. Η ενίσχυση της Νέας Οικονομίας της Πληροφορικής μπορεί να θέσει την Ελλάδα σε κέντρο καινοτομίας για την Ψηφιακή Υγεία και έτσι να οδηγήσει στην ανάπτυξη προϊόντων και υπηρεσιών προς όφελος της Οικονομίας, να προσφέρει νέες θέσεις εργασίας. Ταυτόχρονα, να μειώσει το συνολικό κόστος των δαπανών Υγείας, με την χρήση της νέας οικονομίας της πληροφορικής αξιοποιώντας μη παραγωγικές σήμερα δαπάνες και μετακυλίοντας τις σε καινοτόμες υπηρεσίες πληροφορικής.
Για την επίτευξη των τριών ανωτέρω πυλώνων προτείνουμε τα ακόλουθα:
A) Μετασχηματισμός του κράτους (ΗΔΙΚΑ, ΕΔΥΤΕ και άλλοι φορείς ) σε φορέα Παροχής Πιστοποιημένων Ψηφιακών Υπηρεσιών Πυρήνα
Στον Τομέα της Υγείας το κράτος θα πρέπει να ανασχηματιστεί έτσι ώστε να παρέχει κυρίως ψηφιακές υπηρεσίες διαλειτουργικότητας με άλλες εφαρμογές υφιστάμενες ή νέες, κάτω από ένα πλαίσιο πιστοποίησης και ασφάλειας. Με αυτό το τρόπο θα επιταχυνθεί ο κύκλος εφαρμογής νέων λειτουργικοτήτων (αναφορά 10) και πολιτικών ψηφιακής υγείας και θα παρασχεθούν κίνητρα επένδυσης και βιωσιμότητας σε φορείς του ιδιωτικού τομέα με στόχευση την εξωστρέφεια και την ταχύτητα υλοποίησης σε ένα παγκόσμιο σύγχρονο ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Ένα εξαιρετικό παράδειγμα στην Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ο Δημόσιος Οργανισμός για την Ηλεκτρονική Υγεία του Βελγίου όπου στην ιστοσελίδα του (https://www.ehealth.fgov.be/ehealthplatform/fr/taches) αναφέρει μεταξύ άλλων τους σκοπούς λειτουργίας του:
– O Δημόσιος Οργανισμός για την Ηλεκτρονική Υγεία του Βελγίου δεν αναπτύσσει από μόνος του λογισμικό για τη διαχείριση ηλεκτρονικών αρχείων ασθενών. Αυτό παραμένει καθήκον των παρόχων φροντίδας υγείας και των παρόχων υπηρεσιών ΤΠΕ που επιλέγουν. Ωστόσο, ο χρήστης αυτού του λογισμικού πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίσει και βεβαιωθεί ότι αυτό το λογισμικό πληροί τους κανόνες, τα πρότυπα και τις προδιαγραφές όσον αφορά τις ΤΠΕ που ορίζονται από τον Δημόσιο Οργανισμό για την Ηλεκτρονική Υγεία του Βελγίου. Πράγματι, αυτό αποτελεί την εγγύηση ότι αυτό το λογισμικό καθιστά δυνατή τη συμμετοχή στην παροχή υπηρεσιών και την ανταλλαγή ηλεκτρονικών πληροφοριών.
– Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο o Δημόσιος Οργανισμός για την Ηλεκτρονική Υγεία του Βελγίου είναι υπεύθυνος για την επαλήθευση του κατά πόσο το λογισμικό πληροί τους κανόνες, τα πρότυπα και τις προδιαγραφές όσον αφορά τις ΤΠΕ που έχουν καθοριστεί. Στο βαθμό που ένα λογισμικό ανταποκρίνεται σε αυτό, εκχωρεί σε αυτό το λογισμικό έναν αριθμό καταχώρησης που δημοσιεύει στον ιστότοπό του.
-O Δημόσιος Οργανισμός για την Ηλεκτρονική Υγεία του Βελγίου δεν έχει το μονοπώλιο όσον αφορά την παροχή ηλεκτρονικών υπηρεσιών σε φορείς υγειονομικής περίθαλψης. Ο Δημόσιος Οργανισμός για την Ηλεκτρονική Υγεία του Βελγίου δεν επιθυμεί να αποθαρρύνει ή να αντικαταστήσει δημόσιες ή ιδιωτικές συνεργατικές πρωτοβουλίες σε περιφερειακό ή τοπικό επίπεδο μεταξύ φορέων υγείας. Ωστόσο προσφέρει υποστήριξη μέσω της ανάπτυξης και διαχείρισης κανόνων, προδιαγραφών και προτύπων στις ΤΠΕ και βασικές υπηρεσίες, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν δωρεάν από όλες αυτές τις πρωτοβουλίες, από έτσι ώστε αυτές (οι πρωτοβουλίες) να μπορούν να επικεντρώνονται περισσότερο στις υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας για τους φορείς υγειονομικής περίθαλψης και να είναι διαλειτουργικές μεταξύ τους.
Β) Άμεση Ανάγκη Πιστοποίησης της ασφάλειας, της λειτουργικότητας και της διαλειτουργικότητας των εφαρμογών ψηφιακής υγείας που διασυνδέονται με τις ψηφιακές υπηρεσίες πυρήνα (δηλ. τις κεντρικές υπηρεσίες του κράτους) και με τις βάσεις δεδομένων του Υπουργείου Υγείας, της ΗΔΙΚΑ, του ΕΟΠΥΥ και λοιπών δημόσιων φορέων. Αμεσες θεσμικές ρυθμίσεις είναι απαραίτητες για να μπορέσουν να εφαρμοστούν κοινοί κανόνες, προδιαγραφές και πρότυπα.
Η πανδημία ανέδειξε την έλλειψη κανονιστικού πλαισίου σε θέματα τηλεσυμβουλευτικής, τηλεμετρίας και τηλεϊατρικής. Αυτές οι υπηρεσίες δεν προβλέπονται από την υπάρχουσα νομοθεσία, δεν αναγνωρίζονται από τον ΕΟΠΥΥ ή άλλους ασφαλιστικούς φορείς και δυσχαιρένουν την υποστήριξη του πολίτη. Θα πρέπει να προσεγγίσουμε αυτό το θέμα ως ευκαιρία για να ενσωματωθούν στην ιατρική πράξη και πρακτική τέτοιες υπηρεσίες με την κατάλληλη επιστημονική και νομική τεκμηρίωση ώστε να τύχουν συνολικής αποδοχής. Επιπρόσθετα είναι αναγκαία η νομική κατοχύρωση των ιατρικών υπηρεσιών που παρέχονται εξ’ αποστάσεως και στη χώρα. Υπάρχει επιστημονική βιβλιογραφία που κατοχυρώνει την εκτέλεση συνεδριών εξέτασης από ψυχίατρο ή ψυχολόγο μέσω τηλεδιάσκεψης, όπως και κλινικής τηλεμετρίας ιδίως για τη διαχείριση χρονίως πασχόντων που έχουν δείξει αξιόλογα αποτελέσματα με κλινική αποτελεσματικότητα και εξυπηρέτηση του πολίτη.
Για την αξιοποίηση τους, εκτός από την επιβεβαίωση της κλινικής αποτελεσματικότητας, κρίνονται απαραίτητες και μια σειρά από διαδικασίες πιστοποίησης, όπως ενδεικτικά η ποιότητα της εικόνας για διάγνωση, η διασφάλιση της προστασίας των προσωπικών δεδομένων του ασθενή, η πρόσβαση στο ιατρικό και ασφαλιστικό ιστορικό του, η καταγραφή της ιατρικής πράξης καθώς και θέματα διαχείρισης της αποζημίωσης των προσφερόμενων υπηρεσιών.
Μέχρι στιγμής θεωρούμε ότι δεν έχουν εξεταστεί επαρκώς με βάση διεθνώς αποδεκτά κριτήρια ποιότητας, αλλά και την υφιστάμενη νομοθεσία. Αυτή η έλλειψη αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα στο να προχωρήσουν οι εταιρείες σε επενδύσεις ανάπτυξης ή προσαρμογής τέτοιων προϊόντων και η ιατρική κοινότητα στην εκτεταμένη χρήση τους.
Γ) Ενίσχυση της Καινοτομίας και Ανάπτυξης της Νέας Οικονομίας μέσω Επενδύσεων
Ευρωπαϊκή Στήριξη των Νεοφυών & Μικρομεσαίων Επιχειρήσεων
Παρακολουθώντας τις διεθνείς και ευρωπαϊκές εξελίξεις στον τομέα και εντοπίζοντας τη σημαντική εξέλιξη άλλων Ευρωπαϊκών Κρατών Μελών, διαπιστώνουμε τη σημαντική πρόοδο τους, σε σχέση με την υιοθέτηση των ψηφιακών εργαλείων και την ενσωμάτωση καινοτόμων υπηρεσιών σε επίπεδο διοίκησης, οργάνωσης και κυρίως υποστήριξης της φροντίδας υγείας των πολιτών τους. Οφείλουμε λοιπόν ως χώρα να θέσουμε στόχο την ενίσχυση των δεικτών της ψηφιακής οικονομίας στη υγεία, που ως γνωστόν λειτουργούν απολύτως πολλαπλασιαστικά καλύπτοντας και το χαμένο έδαφος και θέτοντας τις ουσιαστικές βάσεις για τον εκσυγχρονισμό του εθνικού συστήματος υγείας στη βάση της ψηφιακής τεχνολογίας και των σύγχρονων ψηφιακών υπηρεσιών.
Οι ψηφιακές λύσεις για την υγεία και την περίθαλψη μπορούν να αυξήσουν την ευημερία εκατομμυρίων πολιτών και να αλλάξουν ριζικά τον τρόπο με τον οποίο παρέχονται οι υπηρεσίες υγείας και περίθαλψης στους ασθενείς, εάν σχεδιαστούν στοχευμένα και εφαρμοστούν με οικονομικά αποδοτικό τρόπο. Το όραμα που σκιαγραφείται στην ΑΝΑΦΟΡΑ 7 είναι η προαγωγή της υγείας, η πρόληψη και ο έλεγχος των ασθενειών, η ικανοποίηση μη καλυπτόμενων αναγκών των ασθενών και η διευκόλυνση της ισότιμης πρόσβασης των πολιτών σε περίθαλψη υψηλής ποιότητας με ουσιαστική αξιοποίηση των ψηφιακών καινοτομιών. Στόχος είναι επίσης η ενίσχυση της ανθεκτικότητας και της βιωσιμότητας των συστημάτων υγείας και περίθαλψης της Ευρώπης.
Οι προτεινόμενες δράσεις αποσκοπούν επίσης στην τόνωση της ανάπτυξης και την προώθηση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας στον συγκεκριμένο τομέα, μέσω της συμβολής στη μεγιστοποίηση του δυναμικού της ψηφιακής εσωτερικής αγοράς με την ευρύτερη ανάπτυξη ψηφιακών προϊόντων και υπηρεσιών στον τομέα της υγείας και της περίθαλψης. Για την επίτευξη περισσότερης προόδου στην προαγωγή της υγείας, την πρόληψη ασθενειών και την παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών με βάση τις ανάγκες των ανθρώπων, τα συστήματα υγείας πρέπει να βρουν καινοτόμες λύσεις μέσω της αξιοποίησης νέων τεχνολογιών, προϊόντων και οργανωτικών αλλαγών. (ΑΝΑΦΟΡΑ 7)
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η πρόσφατη απόφαση της Γερμανίας να χρηματοδοτήσει την συνταγογράφηση χρήσης ψηφιακών υπηρεσιών-λογισμικών υγείας από το γιατρό. Η διαδικασία περιλαμβάνει την κατάθεση επιχειρησιακού-ερευνητικού σχεδίου από τον κατασκευαστή της υπηρεσίας-λογισμικού και την fast-track απόφαση (σε τρεις μήνες από την κατάθεση) έγκρισης αποζημίωσης ενός έτους. Η υπηρεσία ή το λογισμικό αποζημιώνεται και αξιολογείται αυτό το αρχικό έτος χρήσης, για να λάβει την τελική έγκριση αποζημίωσης με την απόδειξη της αποτελεσματικότητας του σε πραγματικές συνθήκες στον πληθυσμό. Η μεθοδολογία αυτή δίνει την δυνατότητα, σε κάθε φορέα, ανεξαρτήτως οικονομικού μεγέθους που έχει μια καινοτόμα ιδέα, να την υλοποιήσει και έτσι το σύστημα υγείας επωφελείται από την προσπάθεια πληθώρας δυνητικών λύσεων που στόχος έχουν την εξυπηρέτηση του πολίτη-ασθενή.
Ειδικότερα, η Επιτροπή ενθαρρύνει τη στενότερη συνεργασία μεταξύ περιφερειακών και εθνικών αρχών με σκοπό την τόνωση της ανάπτυξης του τομέα της ιατρικής τεχνολογίας. Στο πλαίσιο αυτό περιλαμβάνεται η παροχή στήριξης σε νεοφυείς και μικρομεσαίες επιχειρήσεις που αναπτύσσουν ψηφιακές λύσεις για την παροχή περίθαλψης με επίκεντρο τον ασθενή και για την ανάδραση από τους ασθενείς. Στη συνεργασία θα συμμετέχουν δημόσιες αρχές και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς που έχουν δεσμευτεί να προαγάγουν κοινές ή αμοιβαία αναγνωρισμένες αρχές επικύρωσης και πιστοποίησης ψηφιακών λύσεων με σκοπό την εφαρμογή τους σε συστήματα υγείας (για παράδειγμα, κινητή υγεία και ανεξάρτητη διαβίωση). (ΑΝΑΦΟΡΑ 7)
Σε επίρρωση της ΑΝΑΦΟΡΑΣ 7 αναφέρουμε ενδεικτικά κάποια σημαντικά στοιχεία από τον τομέα των ψηφιακών υπηρεσιών υγείας αλλά και το επίπεδο τοποθέτησης του Εθνικού Συστήματος Υγείας:
– Όπως πολύ σωστά αναφέρεται στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, μόνο το 51% του πληθυσμού της Ελλάδας διέθετε το 2019 βασικές ή πάνω από τις βασικές ψηφιακές δεξιότητες (ΕΕ-28: 58%). Η Ελλάδα κατατασσόταν εξάλλου 27η στο σύνολο των χωρών της ΕΕ-28, όσον αφορά στον δείκτη ψηφιακής οικονομίας και κοινωνίας (DESI) για το 2020, ενώ το ποσοστό των ειδικών του τομέα των ΤΠΕ στο σύνολο των εργαζομένων το 2017 ήταν μόλις 1,6%, το μικρότερο στην ΕΕ-28 (ΕΕ-28: 3,7%).
– Ο συνολικός κύκλος εργασιών των ελληνικών εταιρειών (κατασκευαστών και παρόχων) ηλεκτρονικής υγείας στη χώρα μας ανέρχεται περίπου στα 30 εκ. € σε επίπεδο δημόσιου και ιδιωτικού συστήματος υγείας, ένα από τα μικρότερα επίπεδα επένδυσης σε Ευρωπαϊκό επίπεδο.
-Το ετήσιο δημόσιο κόστος για την ανάπτυξη και υποστήριξη ψηφιακών συστημάτων, λύσεων και υπηρεσιών στον τομέα της ψηφιακής υγείας στην Ελλάδα, αγγίζει μόνο τα 13 εκ. € (Δημόσια Νοσοκομεία κλπ ), ενώ, αν εφαρμοζόταν ο Ευρωπαϊκός μέσος όρος (ως ποσοστό επι των ετησίων δημόσιων δαπανών υγείας), οι αντίστοιχες ετήσιες επενδύσεις θα έπρεπε να κυμαίνονται μεταξύ 80 και 160 εκ € ,χωρίς να υπολογιστεί το αυξημένο κόστος για τη κάλυψη της πολυετούς υποχρηματοδότησης.
-Η εφαρμογή της χρήσης ολοκληρωμένων υπηρεσιών ηλεκτρονικού φακέλου υγείας, και μέσω της αξιοποίησης των αποτελεσμάτων εργαστηριακών εξετάσεων στην κοινότητα και στο Νοσοκομείο, μπορεί να μειώσει την άσκοπη επανάληψη των παρακλινικών μόνο εξετάσεων τουλάχιστον κατά 6%, ενώ η ψηφιακή οργάνωση των διαδικασιών παραγγελιοληψίας μπορεί να οδηγήσει στη μείωση των εξετάσεων κατά 20%. (ΑΝΑΦΟΡΑ 1 σελ 11 και ΑΝΑΦΟΡΑ 2)
-Η χρήση ενιαίων συστημάτων διαχείρισης επειγόντων περιστατικών (triage) και νοσηλείας (CIS), μπορεί να μειώσει τις εισαγωγές κατά 10%, τις ημέρες νοσηλείας κατά 5% και να συμβάλλει στην εξοικονόμηση σημαντικών πόρων του συστήματος υγείας. (ΑΝΑΦΟΡΑ 1 σελ 12)
-Τέλος, η χρήση ενός σύγχρονου και ολοκληρωμένου Ηλεκτρονικού Φακέλου Υγείας μπορεί να ενισχύσει την ασφάλεια των ληπτών και να οδηγήσει σε σοβαρή μείωση των ιατρικών λαθών (κυρίως σε επίπεδο φαρμακευτικών αγωγών) από 50% μέχρι και 90%. (ΑΝΑΦΟΡΑ 1 σελ 14)
Θεωρούμε ότι το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας είναι μια μοναδική ευκαιρία για επιλυθούν προβλήματα της καθημερινότητας του πολίτη και είμαστε στην διάθεση σας για την συνεισφορά μας στην επιτυχή εξέλιξη και αποτελεσματική ολοκλήρωση του.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ
Σχετικά κείμενα & οδηγοί της Ευρωπαϊκής & Διεθνούς Κοινότητας προς υποστήριξη των ανωτέρω θέσεων & προτάσεών μας:
1)
Congress of the United States – Congressional Budget Office, ‘Evidence on the Costs and Benefits of Health Information Technology’, May 2008
https://www.cbo.gov/sites/default/files/110th-congress-2007-2008/reports/05-20-healthit.pdf
2)
Extrapolating Evidence of Health Information Technology Savings and Costs
https://www.rand.org/pubs/monographs/MG410.html
3)
The Healthcare Imperative: Lowering Costs and Improving Outcomes: Workshop Series Summary
(https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK53928/#ch8.s2
4)
eHealth Action Plan 2012-2020 – innovative healthcare for the 21st century
SWD(2012) 413 final. COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT. Brussels, 6.12.2012
https://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=SWD:2012:0413:FIN:EN:PDF
Συμπεράσματα εντός του κειμένου
Enhance the competitiveness of EU industry through business and expansion of new markets.
5)
Health at a Glance: Europe 2018: State of Health in the EU Cycle, OECD Publishing, Paris
https://doi.org/10.1787/health_glance_eur-2018-en
6)
Πρωτοβουλία του Π.Ο.Υ. για την ψηφιοποίηση των συστημάτων υγείας
http://www.moh.gov.gr/articles/ehealth/6091-prwtoboylia-toy-p-o-y-gia-thn-pshfiopoihsh-twn-systhmatwn-ygeias
7)
COM(2018) 233 final. ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ σχετικά με τη διευκόλυνση του ψηφιακού μετασχηματισμού του τομέα της υγείας και της περίθαλψης στην ψηφιακή ενιαία αγορά, την ισχυροποίηση των πολιτών και την ανάπτυξη μιας υγιέστερης κοινωνίας. Βρυξέλλες, 25.4.2018
http://www.moh.gov.gr/articles/ehealth/5513-anakoinwsh-e-epitrophs-sxetika-me-th-dieykolynsh-toy-pshfiakoy-metasxhmatismoy-toy-tomea-ths-ygeias-kai-ths-perithalpshs-sthn-pshfiakh-eniaia-agora-thn-isxyropoihsh-twn-politwn-kai-thn-anaptyksh-mias-ygiesterhs-koinwnias
8)
Διεξαγωγή Δημόσιας Διαβούλευσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την προώθηση της καινοτομίας στο χώρο της Υγείας
http://www.moh.gov.gr/articles/ehealth/4864-dieksagwgh-dhmosias-diaboyleyshs-ths-e-epitrophs-gia-thn-prowthhsh-ths-kainotomias-sto-xwro-ths-ygeias
9)
ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ σχετικά με την ενδιάμεση επανεξέταση της εφαρμογής της στρατηγικής για την ψηφιακή ενιαία αγορά Μια συνδεδεμένη ψηφιακή αγορά για όλους
https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:a4215207-362b-11e7-a08e-01aa75ed71a1.0004.02/DOC_1&format=PDF
10)
Διαλειτουργικότητα: Καθώς η τεχνολογία και οι δυνατότητες που προσφέρει συνεχώς βελτιώνονται, είναι δύσκολη η απόρριψη κάθε υπάρχοντος συστήματος λογισμικού. Μια τέτοια απόρριψη απαιτεί επιπλέον κόστος κτήσης, παραμετροποίησης, εκπαίδευσης και αποδοχής από το προσωπικό και τους χρήστες. Ως απάντηση σε αυτό το πρόβλημα, έχουν δημιουργηθεί πρωτόκολλα επικοινωνίας που επιτρέπουν σε νέες υπηρεσίες-λογισμικά να επικοινωνούν και να συμβιώνουν με τις υπάρχουσες. Έτσι, εισάγονται νέες δυνατότητες στο υφιστάμενο οικοσύστημα ενός οργανισμού χωρίς να δημιουργείται μια ραγδαία και μη αποδεκτή από τους χρήστες αλλαγή του περιβάλλοντος που χρησιμοποιούσαν. Αυτή η επικοινωνία μεταξύ διαφορετικών λογισμικών ονομάζεται διαλειτουργικότητα και υπάρχει μεθοδολογία, τεχνικές λύσεις και μέθοδοι πιστοποίησης για την υλοποίηση. Επίσης, με αυτό τον τρόπο μπορείς να χρησιμοποιείς διαφορετικές αλλά τις καλύτερες τεχνικά λύσεις-λογισμικά που διαλειτουργούν ως μια συνολική οντότητα.
Περί Άξονα 4.1: Φορολογικά εργαλεία πιο φιλικά για την ανάπτυξη και βελτίωση της φορολογικής διοίκησης
Σχετκά με την πρόβλεψη εισαγωγής ταμειακών μηχανών νέας τεχνολογίας στο σύνολο της χώρας, οι ταμειακές νέας τεχνολογίας θα πρέπει να συνοδεύονται και από σύστημα παρακολούθησης των ταμειακών μηχανών και σύστημα ανάλυσης ρίσκου που θα είναι σε θέση να πραγματοποιεί αναζητήσεις κα ελέγχους σε πραγματικό χρόνο με σύνθετες αναφορές και εξατομικευμένα αιτήματα ελέγχου παραβατικής συμπεριφοράς. Με αυτό τον τρόπο θα μπορεί να αντιμετωπιστεί η απώλεια του ΦΠΑ ολοκληρωτικά.
Περί Άξονα 4.2: Εκσυγχρονισμός της δημόσιας διοίκησης
Αναφορικά με τον πρώτο στόχο, (αύξηση της διαφάνειας και την καταπολέμηση της διαφθοράς), θα ήταν χρήσιμη η πρόβλεψη και για ένα εξειδικευμένο σύστημα ηλεκτρονικής παρακολούθησης διακίνησης φορτίων στην Επικράτεια με σχετικές υποδομές για την ελαχιστοποίηση της απάτης του ΦΠΑ και της παράνομης διακίνησης προϊόντων.
Προτεινόμενες προσθήκες
Άξονας 1.1: Μετάβαση σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον
Ο στόχος του άξονα είναι να συμβάλει στα σχέδια για το κλίμα και την ενέργεια, μέσω μιας δέσμης επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων που «αυξάνουν το ποσοστό διείσδυσης των ΑΠΕ στο ενεργειακό μίγμα προς επίτευξη των Εθνικών (ΕΣΕΚ) και Ευρωπαϊκών στόχων» και βελτιώνουν την ενεργειακή απόδοση και ψηφιοποιούν την ηλεκτρονική παρακολούθηση της κατανάλωσης ενέργειας.
Οι δράσεις περιλαμβάνουν «την προώθηση επενδύσεων συστοιχιών έργων ΑΠΕ μεγάλης κλίμακας καθώς και υπεράκτιων αιολικών σταθμών», την εγκατάσταση έξυπνων μετρητών, τη διασύνδεση του δικτύου με τα νησιά (μειώνοντας το ενεργειακό κόστος και τη παραγωγή ενέργειας με βάση τα ορυκτά καύσιμα), την ενίσχυση της χωρητικότητας του δικτύου και της λειτουργίας του για να επιτρέψει τη διείσδυση των ΑΠΕ καθώς και τη δημιουργία υποδομών για την αποθήκευση ενέργειας που παράγεται από ΑΠΕ,»αλλά κυρίως κεντρικών(αυτόνομων) μονάδων αποθήκευσης μεσαίας και μεγάλης κλίμακας», ώστε να ενισχυθεί η ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού και να βελτιστοποιηθεί η λειτουργία της αγοράς ενέργειας «και η μεγάλη διείσδυση έργων ΑΠΕ, καθώς και η σταθερότητα, και η βελτίωση της αξιοπιστίας και ανθεκτικότητας του Δικτύου.»
Άξονας 1.4: Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας
Στόχος: Ο άξονας προωθεί την πράσινη μετάβαση, εισάγοντας μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις με στόχο την αποτελεσματική χρήση των φυσικών πόρων και την προώθηση της κυκλικής οικονομίας, ιδίως μέσω της αποτελεσματικής διαχείρισης των αποβλήτων και της προσαρμογής και της αποκατάστασης του φυσικού περιβάλλοντος. Στόχος των δράσεων είναι προσαρμογή και ο περιορισμός των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής, «ιδιαίτερα με την υποστήριξη υλοποίησης σημαντικών συστοιχιών έργων ΑΠΕ.» Όλες οι δράσεις προωθούν την ευημερία και την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας και κοινωνίας.
«Η δε υποστήριξη της περιφερειακής ανάπτυξης των νησιωτικών περιοχών θα προωθηθεί με την υλοποίηση επιλεγμένων και αδειοδοτικά ώριμων έργων ΑΠΕ σε νησιά που εξυπηρετούνται ή θα εξυπηρετούνται και από την υλοποίηση έργων διασύνδεσης.»
Προτεινόμενες προσθήκες
ΜΕΡΟΣ 1: Γενικοί στόχοι και σύνοψη του σχεδίου
1.Ως προς την πράσινη μετάβαση, προτείνεται όπως οι επενδύσεις και οι μεταρρυθμίσεις του Σχεδίου να περιλαμβάνουν «και τα οχήματα υδρογονου».
Άξονας 1.1: Μετάβαση σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον
Περίληψη
«Μονάδες παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που βοηθούν στην επίτευξη του στόχου πλήρης απολιγνιτοποίησης εως το 2028 και έχουν δυνατότητα καύσης μείγμα Υδρογόνου θα είναι επιλέξιμες στον άξονα -Μετάβαση σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον-»
Άξονας 1.3: Μετάβαση σε ένα πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών
Στόχος
Οι σχετικές επενδύσεις, οι οποίες αποσκοπούν στη βελτίωση του τομέα των μεταφορών μέσω της ηλεκτροκίνησης «και του πράσινου υδρογόνου», αναμένεται να συμβάλλουν σημαντικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Επιπλέον, ο άξονας συμβάλλει στην ανάκαμψη, την ευημερία και την ανθεκτικότητα της ελληνικής οικονομίας μέσω της ενίσχυσης των νέων τεχνολογιών στους τομείς της κατασκευής, της διαχείρισης έργων, της παραγωγής βιομηχανικών προϊόντων και των υπηρεσιών, συμβάλλοντας στη μείωση της ανεργίας των νέων και δημιουργώντας ευκαιρίες απασχόλησης για ανθρώπινο δυναμικό υψηλής ειδίκευσης.
«Η θέσπιση Εγγυήσεων Προέλευσης για το πράσινο υδρογόνο και την ηλεκτρική ενέργεια από ΑΠΕ και η σύζευξη των συστημάτων Εγγυήσεων Προέλευσης διαφορετικών ενεργειακών μέσων θα συμβάλλει στην ενίσχυση της διείσδυσης των ανανεώσιμων πηγών στο σύστημα μεταφορών. Θωρείται επίσης αναγκαία η προώθηση του υδρογόνου ως καύσιμο στην Ναυτιλία για την περαιτέρω μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, μέσω της ανάπτυξης, κατασκευής και λειτουργίας υβριδικών σταθμών υδρογόνου-ηλεκτρικού ρεύματος στα κεντρικά λιμάνια της επικράτειας.»
Ο άξονας εισάγει μεταρρυθμίσεις που επιτρέπουν την εγκατάσταση και τη λειτουργία εξοπλισμού φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων (ΗΟ) «και την εγκατάσταση και λειτουργία ηλεκτρολυτών σε πρατήρια ανεφοδιασμού με ανανεώσιμο υδρογόνο» και προωθεί επενδύσεις που θα δημιουργήσουν τις απαιτούμενες υποδομές σε πόλεις και άλλα σημεία ενδιαφέροντος, προσβάσιμα στο ευρύ κοινό.
Στόχος
Η ηλεκτροκίνηση «και η χρήση του υδρογόνου στις μεταφορές» συμβάλλει σημαντικά στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και ευνοεί τη διείσδυση ΑΠΕ στο ενεργειακό μείγμα
ΓΕΝΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
Η ποιότητα του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα καθορίσει σε μεγάλο βαθμό την επιτυχή έξοδο από την κρίση που προκάλεσε η πανδημία. Μια τόσο σημαντική απόφαση για τη χώρα, που αναμφίβολα θα επηρεάσει την αναπτυξιακή πορεία της Ελλάδας για τουλάχιστον μια δεκαετία, η διαφάνεια και η ευρεία δυνατότητα συμβολής της κοινωνίας των πολίτων είναι εκ των ων ουκ άνευ για τον επιτυχή σχεδιασμό και την εφαρμογή των πολιτικών ανάκαμψης.
Ως εκ τούτου, θεωρούμε εξαιρετικά αρνητική εξέλιξη την απόφαση της κυβέρνησης να θέσει σε διαβούλευση ένα σκελετό «γενικών κατευθύνσεων» αντί για το πλήρες σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας που έστειλε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 25/11/2020. Το ότι δίνεται στη δημοσιότητα ένας σκελετός σχεδίου ανάκαμψης χωρίς το περιεχόμενο (δηλαδή το ίδιο το σχέδιο με τις προτεινόμενες προς την Κομισιόν παρεμβάσεις και την λεπτομερή κατανομή του προϋπολογισμού) καθιστά επι της ουσίας αδύνατο οποιονδήποτε σοβαρό δημόσιο διάλογο για την αξιοποίηση των πόρων του ταμείου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Το πώς θα δαπανηθούν οι ευρωπαϊκοί πόροι για την ανάκαμψη της οικονομίας, η κατεύθυνση, και η επιτυχία του σχεδίου ανάκαμψης αφορά το σύνολο της κοινωνίας, και το μέλλον όλων μας. Καλούμε επομένως την κυβέρνηση να δημοσιεύσει το πλήρες περιεχόμενο του σχεδίου που κατέθεσε στην Κομισιόν, με σκοπό έναν ουσιαστικό κοινωνικό διάλογο. Είναι άλλωστε δεδομένο πως η συμμετοχή όλων αποτελεί προϋπόθεση για την επιτυχή εφαρμογή οποιουδήποτε σχεδίου ανάκαμψης.
ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΕΠΙΜΕΡΟΥΣ ΕΝΟΤΗΤΩΝ
ΜΕΡΟΣ 1: ΓΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΟΨΗ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ
Παρότι είναι σαφέστατα θετικό πως παρεμβάσεις για την πράσινη μετάβαση βρίσκονται στο επίκεντρο των στρατηγικών κατευθύνσεων, όπως άλλωστε προβλέπει και το σχέδιο του κανονισμού RRF, η πρώτη ενότητα χαρακτηρίζεται δυστυχώς από μεγάλο έλλειμμα διαφάνειας και ουσίας σε ό,τι αφορά την κατανομή των δαπανών και την σκοπιμότητα τους.
Χαρακτηριστικά, ο πίνακας 1 δεν περιέχει την κατανομή των δαπανών του σκέλους των δανείων που θα λάβει η Ελλάδα από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΜΑΑ). Ως εκ τούτου, και δεδομένου πως η Ελλάδα θα λάβει 16,4 δισεκ. ευρώ μεταβιβάσεων («επιχορηγήσεων») και 12,6 δισεκ. ευρώ μέσω δανείων για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης, το κείμενο αποτυγχάνει να δώσει την ουσιώδη πληροφορία σχετικά με το πώς θα δαπανηθούν το 40% των πόρων που θα λάβει η Ελλάδα μέσω του ΜΑΑ. Η κοινωνία των πολιτών καλείται επομένως να σχολιάσει ένα κείμενο «στα τυφλά», ως προς την κατανομή ενός καθόλου ασήμαντου ποσοστού των πόρων.
Σημειωτέον πως με βάση τον ΜΑΑ τουλάχιστον το 37% του συνόλου των δαπανών (και όχι του σκέλους των μεταβιβάσεων μόνο) οφείλουν να κατευθυνθούν προς επενδύσεις που συμβάλλουν στην πράσινη μετάβαση. Εάν εν τέλει υιοθετηθεί η πρόταση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ο στόχος ενδέχεται να φτάσει το 40% (από 37%). Ωστόσο το κείμενο στρατηγικών κατευθύνσεων φαίνεται να θεωρεί λανθασμένα πως το ελάχιστο ποσοστό 37% δαπανών για την πράσινη μετάβαση αφορά μόνο το σκέλος των μεταβιβάσεων. Τελικά, καταλήγει σε μια κατανομή δαπανών με βάση την οποία μόνο 6,2 δισεκ ευρώ από το σύνολο των 32 δισεκ. που φαίνεται να διεκδικεί η κυβέρνηση (δηλαδή 19% επι του συνόλου) προορίζεται για την πράσινη μετάβαση. Κάτι τέτοιο θα ήταν φυσικά έκδηλα αντίθετο με τους στόχους του ΜΑΑ.
Εξίσου προβληματική είναι η απουσία χρονικής κατανομής της απορρόφησης των δαπανών, ανά έτος και κατηγορία. Η αποτελεσματική και γρήγορη έξοδος από την δεύτερη κρίση που πλήττει την ελληνική οικονομία μέσα σε μια δεκαετία προϋποθέτει ένα πρόγραμμα δημοσιονομικής τόνωσης μέσω εμπροσθοβαρών δαπανών, ξεκινώντας από το 2021, με σκοπό την άμεση δημιουργία θέσεων εργασίας και την ευρύτερη τόνωση της οικονομικής δραστηριότητας. Εντούτοις το κείμενο δεν δίνει καμία σαφή κατεύθυνση για τη χρονική κατανομή των δαπανών κατά την περίοδο 2021-2026, και τις απαραίτητες θεσμικές προϋποθέσεις για την αποτελεσματικότητα της όσο το δυνατόν ταχύτερης και αποδικότερης απορρόφησης των πόρων.
Τρίτον, το κείμενο είναι εξαιρετικά ασαφές ως προς τα κριτήρια επιλογής συγκείμενων παρεμβάσεων, έναντι άλλων. Οι γενικόλογες αναφορές σε συμβολή σε ευρωπαϊκούς στόχους, και σε αδυναμίες της ελληνικής οικονομίας, δεν υποκαθιστούν την ανάγκη θέσπισης συγκεκριμένων κριτηρίων οικονομικής, κοινωνικής και περιβαλλοντικής σκοπιμότητας για την επιλογή των παρεμβάσεων που προωθούνται. Η έκθεση του WWF Ελλάς για μια πράσινη ανάκαμψη (https://wwfeu.awsassets.panda.org/downloads/wwf_greece_green_recovery_report_eng.pdf) έθεσε 5 συγκεκριμένα κριτήρια σκοπιμότητας με βάση τα οποία οφείλουν να επιλέγονται συγκεκριμένα επενδυτικά προγράμματα και ευρύτερες μεταρρυθμίσεις στο πλαίσιο της αξιοποίησης των πόρων του ΜΑΑ.
Βασική επισήμανση είναι πως η απουσία ανάλυσης συγκριτικής σκοπιμότητας με σκοπό τη μέγιστη θετική επίδραση στην ανάγκη για τόνωση της απασχόλησης, του κοινωνικού αντίκτυπου και της σημασίας των παρεμβάσεων για την επίτευξη της εμβληματικής για την ΕΕ πολιτικής του πράσινου μετασχηματισμού, κινδυνεύει εν τέλει να οδηγήσει σε μειωμένη οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική ανταποδοτικότητα. Για παράδειγμα, σε ότι αφορά τις επενδύσεις για την εκπλήρωση των στόχων βιοποικιλότητας: ποιες επενδύσεις είναι κομβικής σημασίας και ποιες δευτερεύουσας σημασίας; Εστιάζει το σχέδιο σε πρωτεύουσας σημασίας επενδύσεις; Με ποια κριτήρια γίνεται η ιεράρχηση συγκεκριμένων παρεμβάσεων έναντι άλλων; Εν ολίγοις, θεωρούμε πως η κυβέρνηση οφείλει να θέσει, με διαφάνεια, συγκεκριμένα κριτήρια σκοπιμότητας των παρεμβάσεων που προωθεί.
Τέταρτον, και αυτό συνδέεται άμεσα με την σκοπιμότητα των παρεμβάσεων, δεν υπάρχει καμία ανάλυση της «πρόσθετης αξίας» (additionality) των επενδύσεων που προωθούνται, και της συμπληρωματικότητας με τις δαπάνες που σχεδιάζονται μέσω του νέου ΕΣΠΑ. Σε ότι αφορά την πράσινη μετάβαση συγκεκριμένα, σκοπός των πόρων του ταμείου ανάκαμψης δεν πρέπει να είναι η εκπλήρωση υφιστάμενων στόχων και επενδύσεων (πχ ήδη σχεδιαζόμενες επενδύσεις του ΕΣΕΚ) αλλά η ενισχυμένη επιτάχυνση των επενδύσεων με σκοπό την εκπλήρωση πιο φιλόδοξων στόχων απανθρακοποίησης, κυκλικής οικονομίας και βιοποικιλότητας, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά αναγκαίες επενδύσεις οι οποίες υποχρηματοδοτούνται συστηματικά από τον ιδιωτικό τομέα ή/και από άλλους ευρωπαϊκών μηχανισμούς. Για παράδειγμα, γνωρίζουμε πως ο στόχος ενεργειακής εξοικονόμησης του ΕΣΕΚ μέσω κτηριακών αναβαθμίσεων είναι ανεπαρκής. Το ερώτημα είναι εάν η κυβέρνηση σχεδιάζει να αξιοποιήσει τους πόρους του ταμείου ανάκαμψης για την επίτευξη πρόσθετων στόχων ή τους προορίζει προς την κάλυψη του επενδυτικού κενού για την επίτευξη του ήδη παρωχημένου και ανεπαρκούς στόχου για το 2030.
Τέλος, παρότι είναι θετικό πως αναφέρεται η ευθυγράμμιση των επενδύσεων πράσινης μετάβασης με την ευρωπαϊκή οδηγία για την ταξινόμηση βιώσιμων επενδύσεων, αποτελεί πάγια θέση του WWF Ελλάς πως το κριτήριο του «μη βλάπτειν» (“do no significant harm”, όπως ορίζεται από την ίδια οδηγία) οφείλει να διαπερνάει όλες τις δαπάνες του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Καθότι παραμένει άγνωστο το πού θα διατεθούν τα δάνεια που θα λάβει η Ελλάδα από το ΜΑΑ, καλούμε την κυβέρνηση να μην συμπεριλάβει την χρηματοδότηση καμίας επένδυσης που ενδέχεται να «βλάψει σημαντικά» (όπως αυτό ορίζεται πολύ συγκεκριμένα από τα λεγόμενα “technical screening criteria” της οδηγίας για την ταξινόμηση βιώσιμων επενδύσεων) τους στόχους κλίματος, βιοποικιλότητας και κυκλικής οικονομίας.
Ως προς την εφαρμογή, το κατά πόσο ευθυγραμμίζονται όλες οι παρεμβάσεις «πράσινης μετάβασης» με το σύστημα ταξινόμησης είναι τουλάχιστον συζητήσιμο. Για παράδειγμα, η συμπερίληψη της «επέκτασης του δικτύου του φυσικού αεριού» (Πίνακας 2, σελ. 22) είναι μια εξαιρετικά ατυχής επιλογή, που κινδυνεύει να εγκλωβίσει τις ενεργειακές υποδομές της χώρας στην χρήση ενός ορυκτού καυσίμου για δεκαετίες. Όπως εξηγούμε λεπτομερώς στην έκθεση μας για μια πράσινη ανάκαμψη (βλ. σελίδες 23-25 και 32-33:https://wwfeu.awsassets.panda.org/downloads/wwf_greece_green_recovery_report_eng.pdf), η εμμονή της κυβέρνησης να επενδύσει σε υποδομές ορυκτού αεριού ετεροχρονισμένα, σε μια στιγμή που οι υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες (όπως πρόσφατα η Μεγάλη Βρετανία) ήδη σχεδιάζουν τη σταδιακή αντικατάσταση των εν λόγω υποδομών μέσω εξηλεκτρισμού των συστημάτων θέρμανσης/ψύξης από καθαρή ενέργεια, στερείται οποιασδήποτε οικονομικής, ενεργειακής και κλιματικής σκοπιμότητας.
ΜΕΡΟΣ 2: ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ
Η εν λόγω ενότητα είναι τόσο γενικόλογη και αδιαφανής που καθίσταται αδύνατη οποιαδήποτε σοβαρή αξιολόγηση των προτάσεων που κατατέθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Ουδείς μπορεί να διαφωνήσει με το ότι οι άξονες 1.1 με 1.4 που προτείνονται είναι σημαντικοί για τον πράσινο μετασχηματισμό. Ωστόσο, η ανάλυση για το πώς και κατά πόσο οι συγκεκριμένες δράσεις που προτείνονται στην Κομισιόν είναι οι πλέον σημαντικές για την επίτευξη αυτών των στόχων, απουσιάζει.
Άξονας 1.1: Μετάβαση σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον
Οι βασικές κατευθύνσεις του άξονα 1.1. κρίνονται σε γενικές γραμμές θετικές.
Σε ότι αφορά τις επενδύσεις ΑΠΕ και αποθήκευσης ενέργειας, ωστόσο, η κατεύθυνση φαίνεται να είναι η επιδότηση μεγάλων μονάδων, ενώ απουσιάζουν αποκεντρωμένα σχήματα παραγωγής όπως οι ενεργειακές κοινότητες. Αυτό το εμφανές έλλειμμα προσανατολισμού προς την τόνωση της κοινωνικής συμμετοχής στην ανάπτυξη της καθαρής ενέργειας εγείρει ερωτήματα.
Καταρχάς είναι εξαιρετικά αμφίβολο το κατά πόσο προκύπτει κάποια πρόσθετη αξία από την χρήση δημοσίων πόρων (όπως του ΜΑΑ) για την δανειοδότηση και επιδότηση μεγάλων μονάδων, οι οποίες α) έχουν κατά κανόνα ούτως η άλλος επαρκή πρόσβαση σε ιδιωτική χρηματοδότηση και β) παρουσιάζουν πλέον ανταγωνιστικό κόστος παραγωγής ενέργειας. Μόνη εξαίρεση σε αυτόν τον κανόνα αποτελεί η χρηματοδότηση μονάδων αποθήκευσης ενέργειας, για τις οποίες η δημόσια επενδυτική στήριξη είναι ακόμα απαραίτητη.
Αντίθετα, η κρατική ενίσχυση για επενδύσεις σε αποκεντρωμένες μονάδες παραγωγής, όπως είναι οι ενεργειακές κοινότητες και ή αυτοπαραγωγή (πχ φ/β σε στέγες) είναι απολύτως απαραίτητη για την πρόσθετη συμμετοχή των πολιτών στην ενεργειακή μετάβαση. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε χώρες όπως η Γερμανία, τα δημόσια επενδυτικά εργαλεία (φερειπείν μέσω της δημόσιας αναπτυξιακής τράπεζας KfW) εστιάζουν κυρίως στη χρηματοδότηση αποκεντρωμένης παραγωγής ΑΠΕ μικρής κλίμακας, με ενεργή συμμετοχή πολιτών και συνεταιρισμών, και πολύ λιγότερο σε μεγάλες επενδύσεις (που δεν έχουν άλλωστε πρόβλημα πρόσβασης σε χρηματοδότηση).
Παρότι το σχέδιο ανάκαμψης φαίνεται να προορίζει πόρους για στήριξη της αυτοπαραγωγής (μέσω του «εξοικονομώ/αυτονομώ»), το ίδιο δεν ισχύει για τις ενεργειακές κοινότητες που αγνοούνται πλήρως. Για το WWF Ελλάς, αυτή είναι μια λανθασμένη επιλογή τόσο από ενεργειακή όσο και από την κοινωνικοοικονομική σκοπιά. Όπως εξηγούμε στην πρόταση μας για μια πράσινη ανάκαμψη, εάν ο σκοπός του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας είναι πράγματι η διάχυση των ωφελειών στο σύνολο του γεωγραφικού χώρου και για το σύνολο των κοινωνικών στρωμάτων, τότε μια στρατηγική που βασίζεται σε επενδύσεις για την ανάπτυξη ενεργειακών κοινοτήτων σε όλους τους δήμους της χώρας αποτελεί τη βέλτιστη επιλογή.
Ως εκ τούτου, το WWF Ελλάς προτείνει ένα επενδυτικό πρόγραμμα μέσω του οποίου θα κληθούν όλοι οι δήμοι της χώρας να εγκαθιδρύσουν ενεργειακές κοινότητες μέχρι το 2024, καθώς και θέσπιση ελάχιστης εγκατεστημένης ισχύος, μέχρι το 2024. Εκτιμάται ότι το πρόγραμμα αυτό θα τονώσει την εθνική και τις τοπικές οικονομίες κατά συνολικά 7.739 νέες θέσεις εργασίας.
Άξονας 1.2: Ενεργειακή αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος της χώρας και χωροταξική μεταρρύθμιση
Η δηλωμένη πρόθεση για αναθεώρηση των ισχυόντων πλαισίων χωροταξικού σχεδιασμού και ολοκλήρωση του χωροταξικού και πολεοδομικού σχεδιασμού είναι επί της αρχής προφανώς θετική. Πρέπει εδώ να επισημανθεί η συνάφεια με τα ήδη δρομολογημένα έργα ολοκλήρωσης της διαδικασίας εκπόνησης, αξιολόγησης και αναθεώρησης των ειδικών χωροταξικών πλαισίων, που εδώ και χρόνια καθυστερεί, ενώ σχετικό έργο έχει ενταχθεί και στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Υποδομές Μεταφορών, Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη». Δεδομένου ότι το σχέδιο που βρίσκεται σε διαβούλευση δεν περιέχει καμία συγκεκριμένη πληροφορία για το έργο, μπορούμε μόνο να εικάσουμε ότι τα 350 εκατομμύρια ευρώ που αιτείται το ΥΠΕΝ θα αφορούν το σκέλος του χωροταξικού σχεδιασμού που προκύπτει από τον ν. 4759/2020
Ως προς την ενεργειακή αναβάθμιση του κτηριακού αποθέματος, η οποία είναι προφανέστατα κομβικής σημασίας, οι πόροι που φαίνεται να ζητάει το ΥΠΕΝ (3 δισεκ. ευρώ) είναι αντίστοιχοι με την εκτίμηση αναγκών του WWF Ελλάς για μια σημαντική επιτάχυνση των κτηριακών αναβαθμίσεων (https://wwfeu.awsassets.panda.org/downloads/wwf_greece_green_recovery_report_eng.pdf).
Ωστόσο δεν προκύπτει ούτε από το υπό διαβούλευση κείμενο, ούτε από τις ανακοινώσεις του ΥΠΕΝ, κάποιος συγκεκριμένος στόχος αναβαθμίσεων του κτηριακού αποθέματος που ενδέχεται να επιτευχθεί με αυτούς του πόρους. Έτσι, παραμένει ασαφής η «πρόσθετη» (σε σχέση με τον στόχο του ΕΣΕΚ) αξία του σχεδίου που προτείνεται, συνυπολογίζοντας ταυτόχρονα πως η αναθεώρηση των ευρωπαϊκών στόχων μείωσης εκπομπών άνθρακα για το 2030 θα απαιτήσει την αναθεώρηση του στόχου ενεργειακής εξοικονόμησης του ΕΣΕΚ.
Υπενθυμίζουμε πως το υφιστάμενο ΕΣΕΚ έχει ως στόχο περίπου 60.000 αναβαθμίσεις ανά έτος έως το 2030. Η πρόταση του WWF Ελλάς για μια πράσινη ανάκαμψης θέτει έναν στόχο 98.000 αναβαθμίσεων ανά έτος για την περίοδο 2021-24, με κινητοποίηση 2,6 δισεκ. ευρώ από το ΜΑΑ και πρόσθετη ιδιωτική συμμετοχή 1,1 δισεκ. ευρώ.
Άξονας 1.3: Μετάβαση σε ένα πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών
Ο τρόπος με τον οποίο προτείνεται η μετάβαση σε ένα βιώσιμο σύστημα μεταφορών είναι εξαιρετικά απλοϊκός, καθώς φαίνεται να περιορίζεται πρακτικά σε υποδομές για την ηλεκτροκίνηση μέσω μια φιλοσοφίας απλής αντικατάστασης καυσίμου. Η αύξηση της διείσδυσης ηλεκτρικών οχημάτων είναι φυσικά κομβικής σημασίας, και καλωσορίζουμε την πρόταση του ΥΠΕΝ. Ωστόσο, εξίσου σημαντική είναι η μείωση των ιδιωτικών επιβατοχιλιομέτρων μέσω της περαιτέρω ανάπτυξης καθαρών δημοσίων μέσων μαζικής μεταφοράς και σύγχρονων μορφών «κοινών μέσω μεταφοράς» (shared transport). Εντούτοις αυτές οι διαστάσεις φαίνεται να απουσιάζουν τόσο στο παρόν κείμενο όσο και στις αντίστοιχες ανακοινώσεις του ΥΠΕΝ (https://ypen.gov.gr/k-chatzidakis-oi-11-protovoulies-tou-ypen-pou-tha-chrimatodotithoun-apo-to-tameio-anakampsis/)
Σε αυτό το σημείο οφείλουμε να τονίσουμε πως, μεταξύ άλλων, η Ελλάδα είναι ουραγός στην ανάπτυξη σιδηροδρομικών μεταφορών και (κατά τα στοιχεία του ΟΟΣΑ) χαρακτηρίζεται από χρόνια υστέρηση επενδύσεων σε μέσα μαζικής μεταφοράς: το μερίδιο δαπανών και επενδύσεων σε δημόσιες μεταφορές ως προς το ΑΕΠ υστερεί συστηματικά σε σύγκριση με τον μέσο όρο της ΕΕ.
Κατά την εκτίμηση μας, οι πόροι του ΜΑΑ που προορίζονται για την μετάβαση σε ένα βιώσιμο σύστημα μεταφορών είναι εξαιρετικά ανεπαρκείς (400 εκατ. ευρώ). Όπως επισημαίνουμε στο σχέδιο για μια πράσινη ανάκαμψη , θεωρούμε απαραίτητο να προγραμματιστεί επένδυση ύψους 1,9 δισεκ. ευρώ (μια εφάπαξ αύξηση κατά 25% των δημοσίων επενδύσεων σε ΜΜΜ για τρία συναπτά έτη, συνυπολογίζοντας μια πρόσθετη μόχλευση ιδιωτικών επενδύσεων της τάξης των 500 εκατ. ευρώ) με σκοπό:
•Την ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης και σχετικών υποδομών, όπως ήδη εμπεριέχεται στο υπό διαβούλευση σχέδιο ανάκαμψης,
•Τον εξηλεκτρισμό του υπάρχοντος σιδηροδρομικού δικτύου,
•Την επέκταση του δικτύου επιβατικών και εμπορευματικών σιδηροδρομικών μεταφορών, ξεκινώντας από ώριμα σχέδια που καθυστερούν,
•Τη χρηματοδότηση συστημάτων διαμοιρασμού ηλεκτρικής κινητικότητας, όπως δίκτυο δημόσιων οχημάτων ηλεκτρικής μικρο-κινητικότητας (πχ δημόσιας χρήσης συστήματα “zipcar”), για συμπλήρωση δημόσιων συστημάτων μεταφορών, μέσα από τα οποία θα επιτευχθεί μείωση των ιδιωτικών επιβατοχιλιομέτρων.
•Την αντικατάσταση με καθαρά οχήματα του στόλου λεωφορείων και άλλων ειδικής χρήσης δημόσιων οχημάτων.
•Την επένδυση σε κατασκευή λεωφορειολωρίδων, ποδηλατοδρόμων και πεζοδρόμων σε αστικά κέντρα.
Άξονας 1.4: Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας
Παρότι η περιγραφή του άξονα 1.4 καλύπτει γενικόλογα ένα τεράστιο εύρος ζητημάτων μέσα σε λίγες παραγράφους, με αποτέλεσμα να είναι αδύνατη μια εις βάθος αξιολόγηση, οι ανακοινώσεις του ΥΠΕΝ δίνουν ορισμένες κατευθύνσεις για τις επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που ενδέχεται να χρηματοδοτηθούν μέσω του ΜΑΑ (https://ypen.gov.gr/k-chatzidakis-oi-11-protovoulies-tou-ypen-pou-tha-chrimatodotithoun-apo-to-tameio-anakampsis/). Αυτές είναι (1) οι επενδύσεις για την διαχείριση αποβλήτων, (2) οι επενδύσεις στις προστατευόμενες περιοχές, και (3) το εθνικό πρόγραμμα αναδασώσεων. Σε αυτές προστίθενται αναφορές του υπό διαβούλευση κειμένου, που δεν έχουν ανακοινωθεί από το ΥΠΕΝ, (4) σε επενδύσεις για την βιώσιμη γεωργία και (5) σε επενδύσεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης και της προστασίας από φυσικές καταστροφές και την αποκατάσταση των δασών.
Οι παραπάνω παρεμβάσεις είναι καλοδεχούμενες επί της αρχής, παρότι δεν μπορούν να κριθούν ουσιαστικά λόγω της έλλειψης εξειδίκευσης.
Σε ότι αφορά (1) επενδύσεις για τη διαχείριση αποβλήτων, το ΥΠΕΝ διεκδικεί από το ταμείο ανάκαμψης 660 εκατ. ευρώ, στα οποία θα έρθουν να προστεθούν περίπου 500 εκατ. ευρώ ιδιωτικών επενδύσεων. Παρότι κάτι τέτοιο είναι καλοδεχούμενο, η εκτίμηση του WWF Ελλάς (με βάση υφιστάμενες μελέτες που έχουν εκπονηθεί για λογαριασμό της Κομισιόν) είναι πως απαιτούνται επενδύσεις της τάξης των 1.6 δισεκ. ευρώ για να επιτευχθούν οι στόχοι ανακύκλωσης που έχει θέσει η ΕΕ για το 2025. Επομένως, θεωρούμε πως οι πόροι που διεκδικεί το ΥΠΕΝ για τις απαραίτητες επενδύσεις για την επίτευξη των στόχων ανακύκλωσης είναι ανεπαρκείς. Επιπρόσθετα δεν διευκρινίζεται ο τύπος επενδύσεων που ενδέχεται να χρηματοδοτηθούν, όπως για παράδειγμα το εάν θα προωθηθούν επενδύσεις σε μονάδες καύσης απορριμμάτων. Υπενθυμίζουμε πως οι συστάσεις της Κομισιόν είναι η αποφυγή επενδύσεων που προορίζονται στην χαμηλότερη ιεραρχία της κυκλική οικονομίας, όπως είναι η καύση, και επομένως πως τέτοιου τύπου επενδύσεις οφείλουν να αποκλειστούν από το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Σχετικά με (2) τις επενδύσεις στις προστατευόμενες περιοχές, παραμένει ασαφές το κατά πόσο θα επωφεληθούν και οι θαλάσσιες προστατευόμενες περιοχές (ΘΠΠ), η πλειονότητα των οποίων προστατεύονται την παρούσα στιγμή μόνο «στα χαρτιά». Συγκεκριμένα, το ΥΠΕΝ αιτείται από τον ΜΑΑ 160 εκατ. ευρώ για επενδύσεις στις περιοχές Natura (για υποδομές οικοτουρισμού, φύλαξης, και συστήματος πιστοποίησης προϊόντων) την στιγμή που υπολογίζουμε πως απαιτούνται περίπου 100 εκατ. ευρώ μόνο για τις ΘΠΠ. Η εν λόγω παρέμβαση φαίνεται ως εκ τούτου ελλιπής και αποσπασματική.
Αν και θετική πρωτοβουλία επι της αρχής, το εθνικό σχέδιο αναδασώσεων (3) δεν φαίνεται να περιλαμβάνει την απαραίτητη σύνδεση των αναδασώσεων με την ανάγκη επενδύσεων για μια ολοκληρωμένη αποκατάσταση των δασικών εκτάσεων, που σαφέστατα δεν περιορίζεται στις αναδασώσεις (τεχνητές φυτεύσεις), όπως άλλωστε αναγνωρίζεται στην Εθνική Στρατηγική για τα Δάση (ΦΕΚ Β΄5351/2018). Πιο συγκεκριμένα, κατά την τελευταία υφίστανται σημαντικές ανάγκες αποκατάστασης και διαχείρισης υποβαθμισμένων δασικών οικοσυστημάτων, μεταξύ άλλων εντός των προστατευόμενων περιοχών. Ανάγκες αποκατάστασης υφίστανται για παράδειγμα σε ότι αφορά την υδρολογική διαχείριση, τα ξενικά είδη, τις ασθένειες που επηρεάζουν τα δασικά οικοσυστήματα, και την διάβρωση των εδαφών. Εξίσου σημαντικές είναι οι ανάγκες βελτίωσης της δασικής διαχείρισης μέσω οικονομικών δραστηριοτήτων που σχετίζονται με τα δασικά προϊόντα, των οποίων ο ρόλος ως εργαλείου προστασίας (πχ από δασικές πυρκαγιές) έχει τα τελευταία χρόνια αποδυναμωθεί. Η εκτίμηση του WWF Ελλάς είναι πως μόνο για την ολοκληρωμένη αποκατάσταση δασών εντός περιοχών Natura 2000 (το 24% της δασικής έκτασης της χώρας), απαιτείται μια επένδυση της τάξης των 100 εκατ. ευρώ.
Συνολικά, το προτεινόμενο Εθνικό Σχέδιο Αναδασώσεων, προκειμένου να οδηγήσει πραγματικά στην επίτευξη του σκοπού του και να αποδώσει καρπούς, είναι απαραίτητο να συνδεθεί με σαφήνεια με μέτρα και πολιτικές πρόληψης των δασικών πυρκαγιών και αντιμετώπισης των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής. Η στρατηγική απόφαση σε επίπεδο χώρας πρέπει να αφορά την ολοκληρωμένη αποκατάσταση δασών και δασικών εκτάσεων και όχι συγκεκριμένα στην αναδάσωση (κυρίως μέσω τεχνητών φυτεύσεων). Μια τέτοια εθνική προσπάθεια εύρους δεκαετίας θα έπρεπε να αφορά την αποκατάσταση των δασών και δασικών εκτάσεων ενσωματώνοντας παρεμβάσεις Nature Based Solutions, πράσινων υποδομών, αναδάσωσης, αποκατάστασης οικολογικών διαδρόμων, και ανόρθωσης υποβαθμισμένων δασών.
Οι επενδύσεις σε βιώσιμη γεωργία (4), που αναφέρονται στον σκελετό του σχεδίου ανάκαμψης, είναι εξαιρετικής σημασίας στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών στόχων της στρατηγικής «farm-to-fork». Εντούτοις, δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα καμία λεπτομέρεια για τις συγκεκριμένες επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν, με ποιο κόστος και για την επίτευξη ποιων στόχων.
Σε ότι αφορά την πράσινη μετάβαση του πρωτογενούς τομέα συνολικότερα, λάμπει δια της απουσίας του το σκέλος της βιώσιμης αλιείας. Όπως αναφέρουμε στην έκθεση του WWF Ελλάς για μια πράσινη ανάκαμψη, ιδίως σε ό,τι αφορά την παράκτια αλιεία, τόσο ο εξοπλισμός για την υιοθέτηση πιο βιώσιμων πρακτικών αλιείας, όσο και οι δραστηριότητες για την τόνωση του αλιευτικού εισοδήματος μέσω εναλλακτικών δραστηριοτήτων, με σκοπό τη μείωση της πίεσης στα αλιευτικά αποθέματα, ενέχει επενδυτικές ανάγκες που θα μπορούσαν να καλυφθούν μέσω ενός δημοσίου επενδυτικού προγράμματος στήριξης της παράκτιας αλιείας. Εν ολίγοις, ένα επενδυτικό πρόγραμμα μεσώ της κινητοποίησης πόρων του ΜΑΑ θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά με άλλα υφιστάμενα χρηματοδοτικά εργαλεία (όπως το Marine and Fisheries Fund), με σκοπό την ταχεία χρηματοδότηση επενδύσεων που αποσκοπούν σε πιο βιώσιμες πρακτικές αλιείας. Το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας φαίνεται ωστόσο να αγνοεί αυτές τις ανάγκες.
Σε ότι αφορά (5) επενδύσεις που σχετίζονται με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, δεν έχει δοθεί στη δημοσιότητα καμία λεπτομέρεια για τις συγκεκριμένες δράσεις που προωθούνται. Αποτελεί πεποίθηση μας πως η πρόληψη των επιπτώσεων πλημμυρών και πυρκαγιών μέσω Nature Based Solutions οφείλει να βρίσκεται στο πυρήνα μιας τέτοιας στρατηγικής. Η πλειοψηφία της διεθνούς και ευρωπαϊκής βιβλιογραφίας καταλήγει στο συμπέρασμα πως η ενδυνάμωση και αποκατάσταση των φυσικών υποδομών (έναντι τεχνητών λύσεων) αποτελεί την βέλτιστη πρακτική λαμβάνοντας υπόψιν τόσο το συγκριτικό κόστος, όσο και την μείωση των δυσμενών επιπτώσεων. Ως εκ τούτου, οι επενδύσεις που σχεδιάζονται δεν πρέπει να αναπαράγουν παρωχημένες τεχνητές παρεμβάσεις, αλλά να συνδέονται άρρηκτα με του ευρωπαϊκούς στόχους διατήρησης και αποκατάστασης οικοσυστημάτων.
Για παράδειγμα, οι επενδύσεις για την θωράκιση της χώρας από πλημμύρες έχουν καταγραφεί ως προτεραιότητα στην έκθεση εξαμήνου του 2020, ενώ η απουσία χαρτών κινδύνου πλημμύρας είναι λόγος για τον οποίο η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει εκκινήσει κατά της Ελλάδας διαδικασία παράβασης της σχετικής οδηγίας. Την ίδια στιγμή, η εφαρμογή της οδηγίας πλαίσιο για το νερό 2000/60/ΕΕ επίσης εμφανίζει αδικαιολόγητες καθυστερήσεις, καθώς μόνο για το 49% των φυσικών επιφανειών υδάτινων σωμάτων και το 6% των ιδιαιτέρως τροποποιημένων ή τεχνητών υδάτινων συστημάτων έχει επιτευχθεί η προβλεπόμενη καλή οικολογική κατάσταση. Όπως επισημαίνεται σε πληθώρα ευρωπαϊκών μελετών, η φυσική αποκατάσταση των ποταμών, των λεκανών απορροής και των πλημμυροπεδιάδων, αποτελούν μακράν την πιο αποδοτική λύση για τη μείωση του κίνδυνου πλημμυρών. Με άλλα λόγια η φυσική αποκατάσταση και η προστασία του πληθυσμού από πλημμυρικά φαινόμενα συνδέονται άρρηκτα. Ως εκ τούτου, το WWF Ελλάς προτείνει τη χρήση του ταμείου ανάκαμψης για ένα εθνικό επενδυτικό πρόγραμμα για την αναζωογόνηση και αποκατάσταση υδάτινων συστημάτων, το οποίο μπορεί να αντιμετωπίσει και στόχους προστασίας βιοποικιλότητας, εκτός από τον προφανή στόχο της πρόληψης και μετριασμού των επιπτώσεων από πλημμύρες και κλιματικές καταστροφές. Το επενδυτικό κόστος εκτιμάται σε 110 εκατ. ευρώ και ένα τέτοιο πρόγραμμα θα δημιουργούσε 1.870 νέες θέσεις εργασίας.
Πέραν των παραπάνω ελλείψεων και ασαφειών, οφείλουμε να σημειώσουμε πως οι επενδύσεις που προορίζονται στην αειφόρο χρήση των πόρων και την διατήρηση της βιοποικιλότητας μοιάζουν αποσπασματικές. Με λίγα λόγια, δεν φαίνεται να βασίζονται σε μια συστηματική ανάλυση των επενδυτικών αναγκών, και σε μια ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Αυτό ενδεχομένως να εξηγεί και τις περαιτέρω σημαντικές ελλείψεις που παρατηρούνται, και που παραθέτουμε ενδεικτικά παρακάτω.
Πρώτον, δεν υπάρχει καμία αναφορά σε αναγκαίες επενδύσεις για την επίτευξη των στόχων της οδηγίας πλαίσιο για το νερό (2000/60/ΕΕ).
Δεύτερον, δεν λαμβάνονται υπόψιν οι πρόσθετες επενδυτικές ανάγκες που προκύπτουν από τη νέα ευρωπαϊκή στρατηγική για την βιοποικιλότητα με ορίζοντα το 2030 (https://eur-lex.europa.eu/resource.html?uri=cellar:a3c806a6-9ab3-11ea-9d2d-01aa75ed71a1.0005.02/DOC_1&format=PDF).
Μεταξύ άλλων, πέραν του στόχου προστασίας τουλάχιστον του 30% της χερσαίας έκτασης της ΕΕ και του 30% της θαλάσσιας περιοχής της ΕΕ, η τελευταία θέτει ως κομβικό στόχο την «ενσωμάτωση οικολογικών διαδρόμων, στο πλαίσιο ενός πραγματικού διευρωπαϊκού δικτύου για τη φύση». Ειδικότερα, αναφέρεται πως «προκειμένου να υπάρχει ένα πραγματικά συνεκτικό και ανθεκτικό διευρωπαϊκό δίκτυο για τη φύση, θα είναι σημαντικό να δημιουργηθούν οικολογικοί διάδρομοι για την πρόληψη της γενετικής απομόνωσης, τη διευκόλυνση της μετανάστευσης των ειδών και τη διατήρηση και ενίσχυση υγιών οικοσυστημάτων. Στο πλαίσιο αυτό, θα πρέπει να προωθηθούν και να υποστηριχθούν επενδύσεις σε πράσινες και γαλάζιες υποδομές […]». Είναι προφανές πως αυτός ο στόχος προϋποθέτει σημαντικές πρόσθετες επενδύσεις οι οποίες δεν φαίνεται να λαμβάνονται υπόψιν από το υφιστάμενο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.
Τρίτον, πέραν των δασικών και υδάτινων οικοσυστημάτων, η νέα ευρωπαϊκή στρατηγική εμπεριέχει σημαντικούς στόχους συνολικότερης αποκατάστασης οικοσυστημάτων, όπως είναι για παράδειγμα τα παράκτια οικοσυστήματα. Παρότι οι επενδυτικές ανάγκες ευρύτερης αποκατάστασης οικοσυστημάτων έχουν εκτιμηθεί για όλες τα υπόλοιπα κράτη – μέλη της ΕΕ, ανά τύπο οικοσυστήματος, (https://ec.europa.eu/environment/nature/biodiversity/comm2006/pdf/2020/Fin%20Target%202.pdf) η Ελλάδα είναι η μόνη χώρα για την οποία δεν υπάρχουν επαρκή δεδομένα. Ο σχεδιασμός του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας οφείλει να αποτελέσει έναυσμα για μια σοβαρή αξιολόγηση των επενδυτικών αναγκών που προκύπτουν, με σκοπό την ιεράρχηση προτεραιοτήτων στο πλαίσιο της απορρόφησης πόρων του ΜΑΑ.
Τέλος, όπως αναφέρεται στην έκθεση του WWF Ελλάς για την πράσινη ανάκαμψη (https://wwfeu.awsassets.panda.org/downloads/wwf_greece_green_recovery_report_eng.pdf) υφίστανται σημαντικές πρόσθετες επενδυτικές ανάγκες, όπως φερειπείν (α) για την αύξηση της αποδοτικότητας χρήσης φυσικών πόρων στο παραγωγικό φάσμα, (β) για την μετατροπή των οργανωμένων υποδοχέων βιομηχανικής δραστηριότητας σε «πράσινα» βιομηχανικά πάρκα, και (γ) αποτελεσματικότερες υποδομές για την διαχείριση του νερού και των υγρών αποβλήτων. Όλες αυτές οι επενδύσεις θα μπορούσαν να έχουν σημαντική θετική επίδραση τόσο στην αγορά εργασίας στο πλαίσιο μιας στρατηγικής ανάκαμψης, όσο και στην επίτευξη των στόχων πράσινου μετασχηματισμού.
Με δεδομένη τη μεγάλη σημασία των θαλάσσιων μεταφορών για τη Χώρα μας πιστεύουμε ότι πρέπει να υπάρξει σαφής αναφορά στο Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στην Ακτοπλοΐα Εσωτερικού και Εξωτερικού καθιστώντας δυνατή τη συμμετοχή του Κλάδου στα προβλεπόμενα από το Σχέδιο.
Συγκεκριμένα προτείνουμε :
ΑΞΟΝΑΣ 1.1 : Μετάβαση σε νέο ενεργειακό μοντέλο φιλικό στο περιβάλλον
ΣΧΟΛΙΟ
Πρέπει να γίνει αναφορά στις απαραίτητες τεχνικές αναβαθμίσεις των Ακτοπλοϊκών πλοίων εσωτερικού και εξωτερικού ή στην ναυπήγηση νέων πλοίων ως μοναδική λύση για τη βελτίωση της ενεργειακής τους απόδοσης και μείωσης των εκπομπών αερίου θερμοκηπίου των θαλάσσιων επιβατικών μεταφορών.
ΑΞΟΝΑΣ 1.3 : Μετάβαση σε ένα πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών
ΣΧΟΛΙΟ
Στον τομέα των μεταφορών πέραν της ηλεκτροκίνησης πρέπει να γίνει σαφής αναφορά στις επενδύσεις οι οποίες αποσκοπούν στη μείωση του ενεργειακού αποτυπώματος των Ακτοπλοϊκών μεταφορών Εσωτερικού και Εξωτερικού.
ΑΞΟΝΑΣ 1.4 : Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας
ΣΧΟΛΙΟ
Σε ότι αφορά τα νησιά, πρέπει να προστεθεί ότι η βελτίωση των υποδομών συμπεριλαμβάνει και τα Ακτοπλοϊκά πλοία.
ΑΞΟΝΑΣ 2.1 : Συνδεσιμότητα για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις, το κράτος
ΣΧΟΛΙΟ
Πέραν της αναφοράς στους αυτοκινητόδρομους πρέπει να γίνει αναφορά : στις ΘΑΛΑΣΣΙΕΣ ΔΙΑΔΡΟΜΕΣ.
ΑΞΟΝΑΣ 4.6 : Εκσυγχρονισμός και βελτίωση της ανθεκτικότητας κύριων κλάδων οικονομίας της χώρας.
ΣΧΟΛΙΟ
Στους κύριους τομείς της οικονομίας να προστεθούν : οι Ακτοπλοϊκές μεταφορές εσωτερικού και εξωτερικού.
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
Όπως αποδείχθηκε κατά την διάρκεια της κρίσης COVID αλλά και στην διαχείριση σοβαρών θεμάτων όπως το μεταναστευτικό, η Επιβατηγός Ναυτιλία αποτελεί τη μοναδική και σταθερή λύση για τη συνοχή του Ελληνικού Κράτους και την προστασία των ανατολικών συνόρων όχι μόνο της Ελλάδας αλλά και της Ευρώπης.
Επίσης οι γραμμές Ελλάδας Ιταλίας της Αδριατικής είναι αυτές που εγγυώνται την εδαφική συνέχεια της ΕΕ και τη διασφάλιση της εφοδιαστικής αλυσίδας όπως χαρακτηριστικά τονίζεται στην Απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 21.10.2020.
Λαμβανομένου υπόψη ότι το 70% των δραστηριοτήτων της Ακτοπλοΐας αφορά τον τουρισμό πρέπει να γίνει σαφές ότι: οι Ακτοπλοϊκές μεταφορές εσωτερικού και εξωτερικού συμπεριλαμβάνονται στους τουριστικούς κλάδους.
Οι συνθήκες λειτουργίας της Επιβατηγού Ναυτιλίας και κυρίως της Ακτοπλοΐας, διαφοροποιούνται από τους άλλους κλάδους της οικονομίας στον βαθμό που οι υπηρεσίες που προσφέρονται είναι Δημοσίου Συμφέροντος, συνεπώς η λειτουργία των πλοίων δεν είναι δυνατόν να ανασταλεί. Τούτο έχει ως αποτέλεσμα την προξένηση μεγάλων ζημιών σε περιόδους κρίσης, όπως το COVID 19 .
Επιπλέον την επόμενη 10ετία και μέχρι το 2030 υπάρχουν πολύ σοβαρά θέματα τα οποία πρέπει να αντιμετωπιστούν και συγκεκριμένα :
• Η προσαρμογή των πλοίων στους νέους περιβαλλοντολογικούς κανονισμούς θα έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους εκμετάλλευσης, την ανάγκη σημαντικών επενδύσεων για την τεχνική προσαρμογή των πλοίων, αλλά και την σημαντική αύξηση του κόστους ναυπήγησης νέων πλοίων σε περίπτωση που η ως άνω προσαρμογή δεν είναι τεχνολογικά εφικτή.
• Αυτοτελώς σημαντικό θέμα είναι η ανάγκη ανανέωσης του Ακτοπλοϊκού στόλου. Το 2030 ο μέσος όρος ηλικίας των πλοίων θα είναι κοντά στα 40 έτη το οποίο σημαίνει ότι οι διαδικασίες ανανέωσής του θα έπρεπε ήδη να έχουν ξεκινήσει. Παράλληλα όπως αναφέρθηκε αναμένεται η απόσυρση πλοίων λόγω της αδυναμίας των να προσαρμοστούν στους νέους περιβαλλοντολογικούς κανονισμούς.
• Επειδή δεν υπάρχουν στη Διεθνή δευτερογενή αγορά πλοία διαθέσιμα κατάλληλα για την Ακτοπλοΐα μας, μοναδική λύση για τον εκσυγχρονισμό του στόλου μας είναι η ναυπήγηση πλοίων.
Για τους παραπάνω πολύ σοβαρούς λόγους και για την αποφυγή της υποβάθμισης των Ακτοπλοϊκών υπηρεσιών αλλά και της μείωσης της Ελληνικής παρουσίας στις γραμμές Ελλάδας Ιταλίας, η Ακτοπλοΐα εσωτερικού και εξωτερικού πρέπει να είναι επιλέξιμη σε όλες τις δράσεις οι οποίες προβλέπονται από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με ρητή σχετική διατύπωση προς αποφυγή παρερμηνειών που είχαν ανακύψει στο παρελθόν.
Η Signify (γνωστή μέχρι πρόσφατα ως Philips Lighting) με μία ιστορία 125 ετών, όντας ο ηγέτης του φωτισμού παγκοσμίως, σε όλους τους τομείς (Conventional Lighting, LED lighting, Connected Lighting, Internet of Things Lighting IOT) με περισσότερους από 37.000 υπαλλήλους σε 70 χώρες ανά τον κόσμο, θα ήθελε να σας επισημάνει, ότι θέτοντας τις προτεραιότητες σε ένα σχέδιο χρηματοδότησης, όπως το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, παράμετροι όπως, η Ενεργειακή αναβάθμιση των κτιριακών υποδομών μέσω connected Φωτισμού LED, η χρήση καινοτόμων λύσεων όπως οι τεχνολογίες UV-C Lighting και Solar Lighting, αλλά και η χρήση κατά περίπτωση λύσεων 3D Lighting, είναι αναγκαίες έως και επιβεβλημένες, καθώς συμβάλλουν τα μέγιστα στην αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος, σύμφωνα πάντα και με τους άξονες 1.1, 1.2 και 1.4 του παρόντος σχεδίου.
Οι τέσσερις ως άνω προτεινόμενες παράμετροι, χρίζουν μίας περαιτέρω ανάλυσης προκειμένου να γίνει κατανοητή η συμβολή τους σε τομείς όπως, η Ενεργειακή Αναβάθμιση, ο περιορισμός των εκπομπών CO2, η προστασία των Δασών και των Φυσικών πόρων, η υποστήριξη της Κυκλικής Οικονομίας, ακόμα και η εκ των προτέρων λήψη μέτρων που βοηθούν επαγωγικά την ανθεκτικότητα της Ελληνικής Οικονομίας σύμφωνα και με τον άξονα 4.6 παράγραφος 1.2 (UV-C Lighting).
1. Σε κάθε προσπάθεια Ενεργειακής Αναβάθμισης Εσωτερικού Φωτισμού, η χρήση των λύσεων Connected LED Lighting σε συνδυασμό με τη χρήση έξυπνων αισθητήρων επιφέρει τεράστια ποσοστά στην εξοικονόμηση Ενέργειας. Για παράδειγμα το 2006 η εγκατεστημένη βάση συμβατικού τότε Φωτισμού αναλογικής τεχνολογίας ( φθορισμός, πυράκτωση και λαμπτήρες νατρίου) αποτελούσε το 19% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας. Αυτό μειώθηκε στο 13% έως το 2008 λόγω της σταδιακής αλλαγής από αναλογικό συμβατικό Φωτισμό, σε ψηφιακό LED Φωτισμό. Εκτιμάται ότι έως το 2030 λόγω της καθολικής μετάβασης σε Ψηφιακό LED Φωτισμό παράλληλα με τη χρήση της τεχνολογίας IOT (Internet of Things), το ποσοστό αυτό θα μειωθεί περαιτέρω στο 8%. Παράλληλα όμως ο αριθμός των σημείων Φωτισμού θα έχει αυξηθεί κατά περίπου 35%.
Βρισκόμενοι στην αρχή σχεδόν αυτής της μετάβασης συνειδητοποιούμε την τεράστια δυναμική που αυτή αντανακλά τόσο στην Οικονομία, όσο και στο Περιβάλλον συμβάλλοντας και βελτιώνοντας σημαντικά το βιωτικό επίπεδο που αυτή η μετάβαση προσφέρει πέρα από τον Φωτισμό αυτόν καθαυτό.
Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε την συμβολή στη κυκλική Οικονομία, την αναβάθμιση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης σε κύριες δομές τόσο του Δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα όπως Γραφεία Σχολεία και Νοσοκομεία, την αποφασιστική συνδρομή στην Περιβαλλοντική προστασία, την ψηφιακή ταυτότητα κτιρίων και χώρων εργασίας που θα δώσουν τη δυνατότητα σε όσους τους χρησιμοποιούν να έχουν πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες επικοινωνίας, ακόμα και την απολύμανση των χώρων αυτών που αναλυτικά θα δούμε στην επόμενη παράμετρο.
Συνοψίζοντας το κομμάτι αυτό θα ήταν χρήσιμο να αναφερθούμε σε κάποια ενδεικτικά νούμερα σε σχέση με την Ελληνική πραγματικότητα που αποδεικνύουν την αναγκαιότητα της συγκεκριμένης δράσης.
Γραφεία και Δημοτικά κτίρια υπό την προϋπόθεση της πλήρους αλλαγής σε LED ψηφιακό Φωτισμό, θα μας έδιναν μία μείωση στην κατανάλωση κατά 80MW/έτος ή αντίστοιχα μία μείωση 265.000 τόνων εκπομπών CO2.(1)
Σχολεία και Νοσοκομεία υπό την προϋπόθεση της πλήρους αλλαγής σε LED ψηφιακό Φωτισμό, θα μας έδιναν μία μείωση στην κατανάλωση κατά 120MW/έτος ή αντίστοιχα μία μείωση 518.000 τόνων εκπομπών CO2.(1)
Δημοτικός οδοφωτισμός υπό την προϋπόθεση της πλήρους αλλαγής σε LED ψηφιακό Φωτισμό, θα μας έδινε μία μείωση στην κατανάλωση κατά 50MW/έτος ή αντίστοιχα μία μείωση 230.000 τόνων εκπομπών CO2.(1)
Ενώ εάν φτάναμε στο επίπεδο των νοικοκυριών υπό την προϋπόθεση της πλήρους αλλαγής σε LED ψηφιακό Φωτισμό, θα μας έδινε μία μείωση στην κατανάλωση κατά 2.564MW/έτος ή αντίστοιχα μία μείωση 1.415.000 τόνων εκπομπών CO2.(1)
Όλα τα παραπάνω αντιστοιχούν σε 4 φορές το σύνολο των Εθνικών Δρυμών ή σε εξοικονόμηση όλης της ενέργειας που καταναλώνει η πόλη της Θεσσαλονίκης για έναν ολόκληρο χρόνο καθιστώντας έτσι επιτακτική ανάγκη, την υιοθέτηση από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σύμφωνα με τους άξονες 1.1 και 1.2 του σχεδίου, της χρήσης του Connected LED Lighting σε συνδυασμό με τη χρήση έξυπνων αισθητήρων.
2. Σε κάθε κτιριακή ανακαίνιση (Renovation Wave) δημοσίων ή ιδιωτικών κτιρίων, σχολείων, νοσοκομείων, εμπορικών κέντρων, καταστημάτων αλλά και γενικά οπουδήποτε εργάζονται ή παρευρίσκονται άνθρωποι για χρονικά διαστήματα άνω των μερικών λεπτών, θα πρέπει να χρησιμοποιείται η τεχνολογία UV-C Upper Air με την τοποθέτηση συσκευών απολύμανσης UV-C Upper Air επίτοιχα ή στην οροφή όπως αντίστοιχα τοποθετούνται για παράδειγμα μονάδες κλιματισμού ή φωτιστικά σώματα.
Η απολύμανση του αέρα θεωρείται ζωτικής σημασίας και άμεση προτεραιότητας για την προστασία της υγείας των ανθρώπων και την διατήρηση της δραστηριότητας σε κλειστούς χώρους σε περιπτώσεις επιδημίας στο μέλλον.
Η τεχνολογία UV-C Upper Air μπορεί να βοηθήσει στην προσπάθεια περιορισμού της εξάπλωσης όλων των παθογόνων βακτηριδίων και ιών (όπως του SARS-CoV-2 και της κοινής γρίπης) σε χώρους στους οποίους παρατηρείται συνωστισμός ανθρώπων, γεγονός που διευκολύνει την μετάδοση αναπνευστικών ιών μέσω του αέρα και μολυσμένων επιφανειών.
Το φως UV-C που χρησιμοποιούν οι συσκευές απολύμανσης UV-C Upper Air είναι μικροβιοκτόνο. Απενεργοποιεί το DNA βακτηρίων, ιών και άλλων παθογόνων καταστρέφοντας έτσι την ικανότητά τους να πολλαπλασιάζονται και να προκαλούν ασθένειες. Χρειάζονται μόνο μερικά δευτερόλεπτα ακτινοβολίας από μια απλή συσκευή για πλήρη απενεργοποίηση των μικροβίων, επιτυγχάνοντας ακόμη και μείωση 99,9% κάτω από συγκεκριμένες παραμέτρους.
Οι συσκευές απολύμανσης UV-C Upper Air αποτελούν την καταλληλότερη λύση όταν είναι ικανές να απολυμαίνουν συνεχώς, παρουσία ανθρώπων, σε επίπεδα ακτινοβολίας που είναι εντός των διεθνώς εγκεκριμένων κανόνων ασφαλείας.
Ανάλογες συσκευές υπάρχουν διαθέσιμες στο κοινό εμπόριο και χρησιμοποιούνται επιτυχώς σε πληθώρα εφαρμογών (σχολεία, γραφεία, γυμναστήρια, καταστήματα, εμπορικά κέντρα, υπεραγορές) τα τελευταία 35 χρόνια τουλάχιστον.
Η συγκεκριμένη τεχνολογία εκτός της αποτελεσματικότητάς της βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με τους άξονες 1.1, 1,2 και 4.6 του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
3. Σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει ανάγκη αύξησης της πρόσβασης στην ηλεκτρική ενέργεια, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει και η απαίτηση για μείωση στην κατανάλωση, μείωση στις εκπομπές CO2 και εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Για το λόγο αυτό η χρήση ηλιακών Φωτιστικών σωμάτων (Solar Lighting) παρέχει τη δυνατότητα όχι μόνο της εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας αλλά παράλληλα την ηλεκτροφώτιση σε μέρη όπου η απουσία ηλεκτρικού δικτύου την καθιστούσε αδύνατη. Επίσης με αυτονομία έως και 48 ώρες αλλά και χωρίς την ανάγκη συντήρησης προσδίδει στη λύση αυτή πλείστα τεχνικά και οικονομικά πλεονεκτήματα.
Με τις τελευταίες καινοτομίες, η πηγή φωτισμού, το φωτιστικό σώμα δηλαδή, μπορεί να τροφοδοτείται από καθαρό ηλιακό ηλεκτρικό ρεύμα, ενώ παράλληλα μπορεί , εάν υπάρχει και η δυνατότητα αυτή, να έχει πρόσβαση και στο δίκτυο. Έτσι εάν η μπαταρία εξαντληθεί, χάρη σε αυτό το υβριδικό σύστημα τα ηλιακά φώτα (Solar Lighting) μπορούν να λειτουργήσουν και μέσω του ηλεκτρικού δικτύου, καθιστώντας έτσι τη συγκεκριμένη λύση μια ιδανική επιλογή τόσο όταν η απουσία της ηλεκτρικής υποδομής υφίσταται, όσο αλλά και ως αναβάθμιση της τρέχουσας εγκατεστημένης βάση φωτισμού. Τα Φωτιστικά Solar διαθέτουν έξυπνο αισθητήρα δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στο χρήστη να αυξομειώνει τη Φωτιστική ισχύ ανάλογα με την ώρα και την παρουσία ανθρώπων ή οχημάτων, αυξάνοντας έτσι τη δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας. Η ικανοποιητική φωτεινή ροή που φτάνει τα 175 lumen/watt είναι ένα ακόμα πλεονέκτημα για την υιοθέτηση της συγκεκριμένης λύσης – πρότασης.
Τέλος η χρήση των Φωτιστικών Solar , σύμφωνα και με όλα όσα προαναφέρθηκαν είναι σε πλήρη συμφωνία με τη στόχευση των αξόνων 1.1 και 1.2 του Σχεδίου καθώς συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά της Ενεργειακής αναβάθμισης, της μείωσης εκπομπών CO2, της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και όλα αυτό σε συνδυασμό με τη δυνατότητα ηλεκτροφωτισμού περιοχών της επικράτειας όπου κάτι τέτοιο είναι αδύνατο , λόγω απουσίας δικτιού, συμβάλλοντας έτσι παράλληλα στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πολίτη αλλά και της ασφάλειάς του.
4. Η τεχνολογία 3D Lighting είναι μία καινοτόμος προσθήκη στις δυνατότητες που ο Φωτισμός προσδίδει προκειμένου για την Ενεργειακή Αναβάθμιση των κτιριακών εγκαταστάσεων. Τα συγκεκριμένα 3D Φωτιστικά παρέχουν τη δυνατότητα εξατομικευμένων λύσεων εκεί όπου απαιτείται ιδιαίτερη αντιμετώπιση και ιδιάζουσες λύσεις. Είναι κατασκευασμένα από πλήρως ανακυκλωμένα και φιλικά προς το περιβάλλον υλικά διατηρώντας επί πλέον, όλα τα χαρακτηριστικά ένα LED Φωτιστικού Σώματος. Συμβάλλουν έτσι τόσο στην εξοικονόμηση ενέργειας όσο και στη μείωση εκπομπών CO2 ενώ την ίδια στιγμή όντας κατασκευασμένα με τον τρόπο που περιεγράφηκε παραπάνω βοηθούν περαιτέρω στην προστασία του περιβάλλοντος και στην κυκλική οικονομία.
Έτσι αποτελούν ένα επιπλέον όπλο προκειμένου για τις στοχεύσεις σύμφωνα με τους άξονες 1.1, 1.2 και 1.3 του Εθνικού σχεδίου Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Με βάση τα παραπάνω ζητούμε όπως συμπεριληφθούν οι λύσεις Φωτισμού στο Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και συγκεκριμένα Connected LED Lighting, UV-C Lighting, Solar Lighting και 3D Lighting και να ενσωματωθούν στους αντίστοιχους άξονες῎
.
(1)Τα νούμερα βάσει των οποίων έγιναν οι υπολογισμοί προέρχονται από τη Eurostat.
Η Signify (γνωστή μέχρι πρόσφατα ως Philips Lighting) με μία ιστορία 125 ετών, όντας ο ηγέτης του φωτισμού παγκοσμίως, σε όλους τους τομείς (Conventional Lighting, LED lighting, Connected Lighting, Internet of Things Lighting IOT) με περισσότερους από 37.000 υπαλλήλους σε 70 χώρες ανά τον κόσμο, θα ήθελε να σας επισημάνει, ότι θέτοντας τις προτεραιότητες σε ένα σχέδιο χρηματοδότησης, όπως το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, παράμετροι όπως, η Ενεργειακή αναβάθμιση των κτιριακών υποδομών μέσω connected Φωτισμού LED, η χρήση καινοτόμων λύσεων όπως οι τεχνολογίες UV-C Lighting και Solar Lighting, αλλά και η χρήση κατά περίπτωση λύσεων 3D Lighting, είναι αναγκαίες έως και επιβεβλημένες, καθώς συμβάλλουν τα μέγιστα στην αποτελεσματικότητα του εγχειρήματος, σύμφωνα πάντα και με τους άξονες 1.1, 1.2 και 1.4 του παρόντος σχεδίου.
Οι τέσσερις ως άνω προτεινόμενες παράμετροι, χρίζουν μίας περαιτέρω ανάλυσης προκειμένου να γίνει κατανοητή η συμβολή τους σε τομείς όπως, η Ενεργειακή Αναβάθμιση, ο περιορισμός των εκπομπών CO2, η προστασία των Δασών και των Φυσικών πόρων, η υποστήριξη της Κυκλικής Οικονομίας, ακόμα και η εκ των προτέρων λήψη μέτρων που βοηθούν επαγωγικά την ανθεκτικότητα της Ελληνικής Οικονομίας σύμφωνα και με τον άξονα 4.6 παράγραφος 1.2 (UV-C Lighting).
1. Σε κάθε προσπάθεια Ενεργειακής Αναβάθμισης Εσωτερικού Φωτισμού, η χρήση των λύσεων Connected LED Lighting σε συνδυασμό με τη χρήση έξυπνων αισθητήρων επιφέρει τεράστια ποσοστά στην εξοικονόμηση Ενέργειας. Για παράδειγμα το 2006 η εγκατεστημένη βάση συμβατικού τότε Φωτισμού αναλογικής τεχνολογίας ( φθορισμός, πυράκτωση και λαμπτήρες νατρίου) αποτελούσε το 19% της συνολικής κατανάλωσης ενέργειας. Αυτό μειώθηκε στο 13% έως το 2008 λόγω της σταδιακής αλλαγής από αναλογικό συμβατικό Φωτισμό, σε ψηφιακό LED Φωτισμό. Εκτιμάται ότι έως το 2030 λόγω της καθολικής μετάβασης σε Ψηφιακό LED Φωτισμό παράλληλα με τη χρήση της τεχνολογίας IOT (Internet of Things), το ποσοστό αυτό θα μειωθεί περαιτέρω στο 8%. Παράλληλα όμως ο αριθμός των σημείων Φωτισμού θα έχει αυξηθεί κατά περίπου 35%.
Βρισκόμενοι στην αρχή σχεδόν αυτής της μετάβασης συνειδητοποιούμε την τεράστια δυναμική που αυτή αντανακλά τόσο στην Οικονομία, όσο και στο Περιβάλλον συμβάλλοντας και βελτιώνοντας σημαντικά το βιωτικό επίπεδο που αυτή η μετάβαση προσφέρει πέρα από τον Φωτισμό αυτόν καθαυτό.
Ενδεικτικά μπορούμε να αναφέρουμε την συμβολή στη κυκλική Οικονομία, την αναβάθμιση των συνθηκών εργασίας και διαβίωσης σε κύριες δομές τόσο του Δημόσιου όσο και του ιδιωτικού τομέα όπως Γραφεία Σχολεία και Νοσοκομεία, την αποφασιστική συνδρομή στην Περιβαλλοντική προστασία, την ψηφιακή ταυτότητα κτιρίων και χώρων εργασίας που θα δώσουν τη δυνατότητα σε όσους τους χρησιμοποιούν να έχουν πρόσβαση σε νέες τεχνολογίες επικοινωνίας, ακόμα και την απολύμανση των χώρων αυτών που αναλυτικά θα δούμε στην επόμενη παράμετρο.
Συνοψίζοντας το κομμάτι αυτό θα ήταν χρήσιμο να αναφερθούμε σε κάποια ενδεικτικά νούμερα σε σχέση με την Ελληνική πραγματικότητα που αποδεικνύουν την αναγκαιότητα της συγκεκριμένης δράσης.
Γραφεία και Δημοτικά κτίρια υπό την προϋπόθεση της πλήρους αλλαγής σε LED ψηφιακό Φωτισμό, θα μας έδιναν μία μείωση στην κατανάλωση κατά 80MW/έτος ή αντίστοιχα μία μείωση 265.000 τόνων εκπομπών CO2.(1)
Σχολεία και Νοσοκομεία υπό την προϋπόθεση της πλήρους αλλαγής σε LED ψηφιακό Φωτισμό, θα μας έδιναν μία μείωση στην κατανάλωση κατά 120MW/έτος ή αντίστοιχα μία μείωση 518.000 τόνων εκπομπών CO2.(1)
Δημοτικός οδοφωτισμός υπό την προϋπόθεση της πλήρους αλλαγής σε LED ψηφιακό Φωτισμό, θα μας έδινε μία μείωση στην κατανάλωση κατά 50MW/έτος ή αντίστοιχα μία μείωση 230.000 τόνων εκπομπών CO2.(1)
Ενώ εάν φτάναμε στο επίπεδο των νοικοκυριών υπό την προϋπόθεση της πλήρους αλλαγής σε LED ψηφιακό Φωτισμό, θα μας έδινε μία μείωση στην κατανάλωση κατά 2.564MW/έτος ή αντίστοιχα μία μείωση 1.415.000 τόνων εκπομπών CO2.(1)
Όλα τα παραπάνω αντιστοιχούν σε 4 φορές το σύνολο των Εθνικών Δρυμών ή σε εξοικονόμηση όλης της ενέργειας που καταναλώνει η πόλη της Θεσσαλονίκης για έναν ολόκληρο χρόνο καθιστώντας έτσι επιτακτική ανάγκη, την υιοθέτηση από το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σύμφωνα με τους άξονες 1.1 και 1.2 του σχεδίου, της χρήσης του Connected LED Lighting σε συνδυασμό με τη χρήση έξυπνων αισθητήρων.
2. Σε κάθε κτιριακή ανακαίνιση (Renovation Wave) δημοσίων ή ιδιωτικών κτιρίων, σχολείων, νοσοκομείων, εμπορικών κέντρων, καταστημάτων αλλά και γενικά οπουδήποτε εργάζονται ή παρευρίσκονται άνθρωποι για χρονικά διαστήματα άνω των μερικών λεπτών, θα πρέπει να χρησιμοποιείται η τεχνολογία UV-C Upper Air με την τοποθέτηση συσκευών απολύμανσης UV-C Upper Air επίτοιχα ή στην οροφή όπως αντίστοιχα τοποθετούνται για παράδειγμα μονάδες κλιματισμού ή φωτιστικά σώματα.
Η απολύμανση του αέρα θεωρείται ζωτικής σημασίας και άμεση προτεραιότητας για την προστασία της υγείας των ανθρώπων και την διατήρηση της δραστηριότητας σε κλειστούς χώρους σε περιπτώσεις επιδημίας στο μέλλον.
Η τεχνολογία UV-C Upper Air μπορεί να βοηθήσει στην προσπάθεια περιορισμού της εξάπλωσης όλων των παθογόνων βακτηριδίων και ιών (όπως του SARS-CoV-2 και της κοινής γρίπης) σε χώρους στους οποίους παρατηρείται συνωστισμός ανθρώπων, γεγονός που διευκολύνει την μετάδοση αναπνευστικών ιών μέσω του αέρα και μολυσμένων επιφανειών.
Το φως UV-C που χρησιμοποιούν οι συσκευές απολύμανσης UV-C Upper Air είναι μικροβιοκτόνο. Απενεργοποιεί το DNA βακτηρίων, ιών και άλλων παθογόνων καταστρέφοντας έτσι την ικανότητά τους να πολλαπλασιάζονται και να προκαλούν ασθένειες. Χρειάζονται μόνο μερικά δευτερόλεπτα ακτινοβολίας από μια απλή συσκευή για πλήρη απενεργοποίηση των μικροβίων, επιτυγχάνοντας ακόμη και μείωση 99,9% κάτω από συγκεκριμένες παραμέτρους.
Οι συσκευές απολύμανσης UV-C Upper Air αποτελούν την καταλληλότερη λύση όταν είναι ικανές να απολυμαίνουν συνεχώς, παρουσία ανθρώπων, σε επίπεδα ακτινοβολίας που είναι εντός των διεθνώς εγκεκριμένων κανόνων ασφαλείας.
Ανάλογες συσκευές υπάρχουν διαθέσιμες στο κοινό εμπόριο και χρησιμοποιούνται επιτυχώς σε πληθώρα εφαρμογών (σχολεία, γραφεία, γυμναστήρια, καταστήματα, εμπορικά κέντρα, υπεραγορές) τα τελευταία 35 χρόνια τουλάχιστον.
Η συγκεκριμένη τεχνολογία εκτός της αποτελεσματικότητάς της βρίσκεται σε πλήρη ευθυγράμμιση με τους άξονες 1.1, 1,2 και 4.6 του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
3. Σε παγκόσμιο επίπεδο υπάρχει ανάγκη αύξησης της πρόσβασης στην ηλεκτρική ενέργεια, αλλά ταυτόχρονα υπάρχει και η απαίτηση για μείωση στην κατανάλωση, μείωση στις εκπομπές CO2 και εκμετάλλευση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Για το λόγο αυτό η χρήση ηλιακών Φωτιστικών σωμάτων (Solar Lighting) παρέχει τη δυνατότητα όχι μόνο της εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας αλλά παράλληλα την ηλεκτροφώτιση σε μέρη όπου η απουσία ηλεκτρικού δικτύου την καθιστούσε αδύνατη. Επίσης με αυτονομία έως και 48 ώρες αλλά και χωρίς την ανάγκη συντήρησης προσδίδει στη λύση αυτή πλείστα τεχνικά και οικονομικά πλεονεκτήματα.
Με τις τελευταίες καινοτομίες, η πηγή φωτισμού, το φωτιστικό σώμα δηλαδή, μπορεί να τροφοδοτείται από καθαρό ηλιακό ηλεκτρικό ρεύμα, ενώ παράλληλα μπορεί , εάν υπάρχει και η δυνατότητα αυτή, να έχει πρόσβαση και στο δίκτυο. Έτσι εάν η μπαταρία εξαντληθεί, χάρη σε αυτό το υβριδικό σύστημα τα ηλιακά φώτα (Solar Lighting) μπορούν να λειτουργήσουν και μέσω του ηλεκτρικού δικτύου, καθιστώντας έτσι τη συγκεκριμένη λύση μια ιδανική επιλογή τόσο όταν η απουσία της ηλεκτρικής υποδομής υφίσταται, όσο αλλά και ως αναβάθμιση της τρέχουσας εγκατεστημένης βάση φωτισμού. Τα Φωτιστικά Solar διαθέτουν έξυπνο αισθητήρα δίνοντας έτσι τη δυνατότητα στο χρήστη να αυξομειώνει τη Φωτιστική ισχύ ανάλογα με την ώρα και την παρουσία ανθρώπων ή οχημάτων, αυξάνοντας έτσι τη δυνατότητα εξοικονόμησης ενέργειας. Η ικανοποιητική φωτεινή ροή που φτάνει τα 175 lumen/watt είναι ένα ακόμα πλεονέκτημα για την υιοθέτηση της συγκεκριμένης λύσης – πρότασης.
Τέλος η χρήση των Φωτιστικών Solar , σύμφωνα και με όλα όσα προαναφέρθηκαν είναι σε πλήρη συμφωνία με τη στόχευση των αξόνων 1.1 και 1.2 του Σχεδίου καθώς συγκεντρώνουν τα χαρακτηριστικά της Ενεργειακής αναβάθμισης, της μείωσης εκπομπών CO2, της χρήσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, και όλα αυτό σε συνδυασμό με τη δυνατότητα ηλεκτροφωτισμού περιοχών της επικράτειας όπου κάτι τέτοιο είναι αδύνατο , λόγω απουσίας δικτιού, συμβάλλοντας έτσι παράλληλα στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής του πολίτη αλλά και της ασφάλειάς του.
4. Η τεχνολογία 3D Lighting είναι μία καινοτόμος προσθήκη στις δυνατότητες που ο Φωτισμός προσδίδει προκειμένου για την Ενεργειακή Αναβάθμιση των κτιριακών εγκαταστάσεων. Τα συγκεκριμένα 3D Φωτιστικά παρέχουν τη δυνατότητα εξατομικευμένων λύσεων εκεί όπου απαιτείται ιδιαίτερη αντιμετώπιση και ιδιάζουσες λύσεις. Είναι κατασκευασμένα από πλήρως ανακυκλωμένα και φιλικά προς το περιβάλλον υλικά διατηρώντας επί πλέον, όλα τα χαρακτηριστικά ένα LED Φωτιστικού Σώματος. Συμβάλλουν έτσι τόσο στην εξοικονόμηση ενέργειας όσο και στη μείωση εκπομπών CO2 ενώ την ίδια στιγμή όντας κατασκευασμένα με τον τρόπο που περιεγράφηκε παραπάνω βοηθούν περαιτέρω στην προστασία του περιβάλλοντος και στην κυκλική οικονομία.
Έτσι αποτελούν ένα επιπλέον όπλο προκειμένου για τις στοχεύσεις σύμφωνα με τους άξονες 1.1, 1.2 και 1.3 του Εθνικού σχεδίου Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Με βάση τα παραπάνω ζητούμε όπως συμπεριληφθούν οι λύσεις Φωτισμού στο Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και συγκεκριμένα Connected LED Lighting, UV-C Lighting, Solar Lighting και 3D Lighting και να ενσωματωθούν στους αντίστοιχους άξονες῎
.
(1)Τα νούμερα βάσει των οποίων έγιναν οι υπολογισμοί προέρχονται από τη Eurostat.
Το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπως διαφαίνεται από τo υπό διαβούλευση κείμενο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του, περιέχει ένα ενδιαφέρον πλέγμα παρεμβάσεων και στους τέσσερις Πυλώνες του (Πράσινη Μετάβαση, Ψηφιακή Μετάβαση, Απασχόληση, Δεξιότητες και Κοινωνική Συνοχή, Ιδιωτικές Επενδύσεις και Οικονομικός και Θεσμικός Μετασχηματισμός). Αποτελεί, συνεπώς, ένα εν δυνάμει σημαντικό εργαλείο στην προσπάθεια της χώρας μας να αξιοποιήσει ορθολογικά τους διαθέσιμους πόρους των χρηματοδοτικών εργαλείων (επιχορηγήσεις και δάνεια) του Μηχανισμού Aνάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility) στο πλαίσιο λειτουργίας του Ευρωπαϊκού Μέσου Ανάκαμψης («Next Generation EU») για να αντιμετωπίσει τις επιπτώσεις της κρίσης του COVID-19 και να προωθήσει νέα παραγωγικά και κοινωνικά υποδείγματα.
Από την προσεκτική, όμως, ανάγνωση των προτεινόμενων Αξόνων (και ιδίως του Άξονα 3.4 «Αύξηση της πρόσβασης σε αποτελεσματικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικές πολιτικές») δεν εντοπίζεται μία ολιστική μεταρρυθμιστική προσέγγιση σε σχέση με το Εθνικό Σύστημα Κοινωνικής Φροντίδας, δηλαδή το πλέγμα των υπηρεσιών που καλύπτουν την ανάγκη ευπαθών (λόγω βιολογικών ή κοινωνικοοικονομικών χαρακτηριστικών) ομάδων του πληθυσμού για ολοκληρωμένη υποστήριξη (ιδίως παιδική φροντίδα και μακροχρόνια φροντίδα ηλικιωμένων και ατόμων με αναπηρίες). Απουσιάζει, μάλιστα, οποιαδήποτε αναφορά ακόμα και στον ίδιο τον όρο «κοινωνική φροντίδα», ενώ υιοθετούνται παραδοχές που επικεντρώνουν την ανάπτυξη σχετικών πολιτικών μόνο σε άτομα και ομάδες υψηλού κινδύνου αποκλεισμού.
Η υπολειμματική προσέγγιση του τομέα της κοινωνικής φροντίδας στο πλαίσιο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας διαιωνίζει μία ιδιαίτερα παράδοξη επιλογή του Ελληνικού κράτους. Να θεωρεί, δηλαδή, ως «πεδίο χαμηλής αναπτυξιακής προτεραιότητας» το πλέον κρίσιμο εργαλείο αποτελεσματικής διαχείρισης των τεράστιων δημογραφικών και κοινωνικών προκλήσεων που δυσχεραίνουν την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη της χώρας (χαμηλή συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας, αδυναμία ατόμων με αναπηρία για αυτόνομη διαβίωση και συμμετοχή στην παραγωγική διαδικασία, εγκλωβισμός ληπτών επιδοματικών παροχών στην παγίδα της φτώχειας, υψηλές δαπάνες στους τομείς υγείας / αποκατάστασης / ιδρυματικής φροντίδας κλπ.). Προκαλεί, μάλιστα, ιδιαίτερη έκπληξη ότι η συγκεκριμένη προσέγγιση αναπαράγεται ακόμα και εν μέσω της πανδημίας του COVID-19, όπου οι υπηρεσίες κοινωνικής φροντίδας αναδεικνύονται καθημερινά σε κρίσιμο εργαλείο διαχείρισης της κρίσης (π.χ. βοήθεια στο σπίτι για ηλικιωμένους, μονάδες κλειστής φροντίδας ηλικιωμένων, υπηρεσίες υποστήριξης θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας κλπ.).
Περαιτέρω, όμως, ο de facto αποκλεισμός της κοινωνικής φροντίδας από το πλέγμα των εθνικών επενδυτικών προτεραιοτήτων προδίδει και την διαχρονική αδυναμία της Ελλάδας να διαγνώσει τον υψηλό οικονομικό δυναμισμό του συγκεκριμένου τομέα. Όπως έχει αποδείξει η Ευρωπαϊκή εμπειρία (π.χ. Γαλλικός Nόμος 841/2005 για την αξιοποίηση του τομέα των προσωπικών υπηρεσιών ως μοχλού οικονομικής ανάπτυξης και καταπολέμησης της ανεργίας των νέων), ένα ολοκληρωμένο σύστημα κοινωνικής φροντίδας παρουσιάζει σημαντικά αναπτυξιακά πλεονεκτήματα:
α. διαχρονικά υψηλή ζήτηση των υπηρεσιών του (καλύπτουν ευρύτατο φάσμα αναγκών της καθημερινότητας και εξυπηρετούν μεγάλες ομάδες πληθυσμού)
β. μεγάλο φάσμα δυνητικών παρόχων, όχι μόνο από τον δημόσιο και τον εθελοντικό τομέα, αλλά και από την αγορά (ιδιωτικές επιχειρήσεις φροντίδας)
γ. ικανότητα δημιουργίας σημαντικού αριθμού θέσεων εργασίας στον δημόσιο αλλά και στον ιδιωτικό (κερδοσκοπικό και μη) τομέα, σε αντικείμενα που καλύπτουν ευρύ φάσμα δεξιοτήτων (κοινωνικοί επιστήμονες, προσωπικοί φροντιστές, καθαριστές, οδηγοί κλπ.)
Υπό το πρίσμα αυτό, αποτελεί κρίσιμη επιλογή η συμπερίληψη του τομέα της κοινωνικής φροντίδας στις επενδυτικές προτεραιότητες του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, με την μορφή ενός διακριτού νέου Άξονα 3.5 με τίτλο «Ενίσχυση της προσβασιμότητας, της αποτελεσματικότητας και της ποιότητας του συστήματος κοινωνικής φροντίδας» στον Πυλώνα «Απασχόληση, Δεξιότητες και Κοινωνική Συνοχή». Σε αντίθετη περίπτωση, η χώρα μας θα στερηθεί μία μοναδική ευκαιρία να αναπτύξει έναν δυναμικό μοχλό οικονομικής ανάπτυξης που λειτουργεί, ταυτόχρονα, και ως ασπίδα προστασίας έναντι κρίσιμων μακροοικονομικών, δημογραφικών και κοινωνικών προκλήσεων, αποτελώντας τελικά την πεμπτουσία της βιώσιμης ανάκαμψης και της μακροπρόθεσμης ανθεκτικότητας.
Ο Όμιλος Εταιρειών Ομίλου Τσάκου που ιδρύθηκε από τον καπτ. Παναγώτη Τσάκο το 1970 , με καταξιωμένη παγκόσμια παρουσία στο χώρο της ποντοπόρου ναυτιλίας ,στο πλαίσιο της κοινωνικής του πολιτικής , ενίσχυσης της εργασιακής ασφάλειας και επιβράβευσης της πολυετούς επιτυχούς υπηρεσίας των στελεχών του τόσο στα πλοία με τους χιλιάδες ναυτικούς μας όσο και στα γραφεία ,είναι ο πρώτος που έχει αξιοποιήσει τον θεσμό της Επαγγελματικής Ασφάλισης στο χώρο της Ελληνικής Ναυτιλίας.
Η διαχρονική υποστήριξη του ιδρυτή του Ομίλου στον Έλληνα ναυτικό, ως πρωτογενή παράγοντα συμβολής στη παγκόσμια καταξίωση της Ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, επεκτείνεται και σε ανάλογη εμπιστοσύνη στο θεσμό της επαγγελματικής ασφάλισης που αξιοποιείται ως επιπλέον μέσο προστασίας και ενίσχυσης της εργασιακής ασφάλειας των εργαζομένων του Ομίλου σε στεριά και θάλασσα.
Η ναυτιλία μας έχει τόση ορμή και τέτοια επιτάχυνση που συνδεδεμένη με την εθνική οικονομία θα μπορούσε να αποτελέσει έναν τεράστιο μοχλό δύναμης, ανάπτυξης και προόδου.
Η επιτυχία της ναυτιλίας ανακύπτει από την αρμονία μεταξύ τριών παραγόντων. Της πολιτείας, των πλοιοκτητών και των ναυτικών. Δυστυχώς η αξιοσημείωτη αύξηση του αριθμού των ελληνόκτητων πλοίων δεν συνοδεύτηκε από την ανάλογη και αναγκαία αύξηση του αριθμού των Ελλήνων ναυτικών. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι όλο και πιο λίγοι νέοι μας σήμερα επιλέγουν να ακολουθήσουν το προσοδοφόρο ναυτικό επάγγελμα και να υπηρετήσουν την υπερήφανη ελληνική ναυτιλία.
Για αυτό τον λόγο είναι καθήκον μας να αποτρέψουμε τον αφελληνισμό της ναυτιλίας μας, εργαζόμενοι από κοινού και αναζητώντας νέες μεθόδους και δρόμους για να προσελκύσουμε την νεολαία σε αυτό το επάγγελμα.
Δια τούτου συμβάλλοντας ενεργά εις την σύσταση του τρίπτυχου των αναγκαίων τομέων:
• Κατάρτιση/Εκπαίδευση
• Επαγγελματική Καταξίωση
• Ασφαλιστική μέριμνα
το «Ίδρυμα Μαρία Τσάκος» ίδρυσε το 2018 το πρώτο στην Ελλάδα «Ναυτικό Ιδιωτικό Μη Κερδοσκοπικό Λύκειο» υπό την επωνυμία «Τσάκος Ελληνικά Εκπαιδευτήρια Ναυτικών Σπουδών-ΤΕΕΝΣ», στη Χίο.
Η αξιοποίηση του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης εκ μέρους του Ομίλου μας πλέον την ενίσχυσης της κοινωνικής προστασίας των εργαζομένων μας συμβάλει και ως υποστηρικτικό κίνητρο προσέλκυσης των νέων στον ευμενή χώρο της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας.
Στα δύο χρόνια λειτουργίας του Ταμείου μας στο ενεργητικό μας συμβάλουν εκτός των Ελλήνων και αλλοδαποί που υπηρετούν στα πλοία μας προσδίδοντας αφενός μεν την διεθνή διάσταση του θεσμού και αφετέρου ενισχύοντας την οικονομία της χώρας μας με την επένδυση μέρους των μισθολογικών τους απολαβών, μέσω του ταμείου μας.
Το όραμα και οι στόχοι της ΕΛΕΤΕΑ που αποβλέπουν μέσω της αξιοποίησης του θεσμού την ενδυνάμωση της κοινωνικής ασφάλισης και την παράλληλη ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα, τυγχάνουν ευρείας αποδοχής και ανταπόκρισης από τους εργαζομένους στα πλοία και τα γραφεία μας. Επιπλέον μας εμπνέουν αισιοδοξία και εμπιστοσύνη να συνεχίσουμε με ενθουσιασμό τις προσπάθειες μας, προσβλέποντας ότι η πρωτοβουλία μας θα αποτελέσει ένα μικρό «λιθάρι» στο μεγαλοπρεπές οικοδόμημα του Ελληνικού ναυτόκοσμου, ΝΑΥΤΟΤΕΑ.
Στο πλαίσιο αυτό και όσον αφορά, ειδικότερα, το κείμενο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του «Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας», οι απόψεις προτάσεις της Ενώσεώς μας (ΕΛΕΤΕΑ) μας βρίσκουν απολύτως σύμφωνους δεδομένου ότι κατοχυρώνουν και βελτιώνουν το θεσμικό πλαίσιο με στόχο τη δημιουργία μίας Εθνικής Στρατηγικής για τον δεύτερο πυλώνα ασφαλιστικής κάλυψης (Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης) στον οποίο ανήκουμε προκειμένου να καταστεί σαφής η διακριτή και συμπληρωματική υπόσταση των ΤΕΑ έναντι της δημόσιας και ιδιωτικής ασφάλισης. Προς επίρρωση των ανωτέρω τονίζεται ότι όλο το πλαίσιο λειτουργίας των ΤΕΑ εδράζεται στον μη κερδοσκοπικό τους χαρακτήρα.
Χαράλαμπος Α. Κατσιπουλάκης
Πρόεδρος ΔΣ Ταμείου Επαγγελματικής Ασφάλισης
Ναυτιλιακών Επιχειρήσεων Ομίλου Τσάκου & Συνεργατών
Άξονας 3.4: Αύξηση της πρόσβασης σε αποτελεσματικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικές πολιτικές
Ο εν λόγω Άξονας οριοθετεί εννοιολογικά μερικώς τις μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις που στοχεύουν στις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες της χώρας, με πρωταρχικό στόχο την παροχή ίσων ευκαιριών για όλους, ανεξάρτητα από το φύλο, την εθνικότητα, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ηλικία, την αναπηρία και άλλα χαρακτηριστικά.
Στο διάλογο για το σχεδιασμό των πολιτικών & την υλοποίηση των αναπτυξιακών στόχων, κεντρικό ρόλο χρειάζεται να διαδραματίσουν τόσο οι ίδιες οι ομάδες στόχου, αλλά ταυτόχρονα η Κοινωνία των Πολιτών.
Θα λειτουργήσει ως θετικό πρόσημο, η συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών, στο σχεδιασµό και την υλοποίηση των κοινωνικών προγραµµάτων.
Βοηθητικά & πριν τη χάραξη οποιωνδήποτε πολιτικών, η χαρτογράφηση των αναγκών, των προβληματικών υφιστάμενων συνθηκών, που αφορούν στις ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, κρίνεται ως απαραίτητη διαδικασία. Σε αυτό το πλαίσιο, η ανατροφοδότηση από την ΚτΠ μπορεί να λειτουργήσει ως μία προωθητική δύναμη για τη διαμόρφωση κοινωνικών πολιτικών χωρίς αποκλεισμούς, χωρίς την ύπαρξη πολιτών πρώτης & δεύτερης κατηγορίας.
Εάν εμβαθύνουμε πολύ περισσότερο σε συγκεκριμένες ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, είναι χρήσιμο να αναφερθεί, πως με καθαρά κοινωνικούς και βαθιά ανθρωπιστικούς όρους στο διάλογο για την ένταξη και τη συμβολή του προσφυγικού & μεταναστευτικού πληθυσμού στην υλοποίηση των αναπτυξιακών στόχων, πρέπει να υπογραμμιστούν και να τεθούν υπόψη των θεσμικών οργάνων οι προβληματικές καταστάσεις, που προκύπτουν κατά τη διαδικασία ένταξης. Και κρίνεται αυτό σκόπιμο ακριβώς γιατί η ευρεία παραδοχή της σημαντικής συμβολής τους στον οικονομικό τομέα και η παράλληλη ανάπτυξη δημόσιου διαλόγου είχαν δυστυχώς μόνο συμβολική, έως και γραφική, επίδραση στη δημόσια κοινωνική σφαίρα.
Ο προσφυγικός & μεταναστευτικός πληθυσμός μπορεί να αναδειχθεί σε κινητήριο μοχλό για την ανάπτυξη. Η ανάπτυξη, όμως, για να είναι ουσιαστική και χωρίς κοινωνικό κόστος πρέπει να θεμελιώνεται στη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και στην προστασία και αποδοχή όλων των πληθυσμιακών ομάδων από την πολιτεία. Μόνο με την ένταξη του πληθυσμού αυτού στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική και πολιτισμική ζωή της χώρας υποδοχής, θα επιτευχθεί μέσο-μακροπρόθεσμα η οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική ανασυγκρότησή της.
Οι προτάσεις του ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΥ ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΩΝ (ΕΛΙΠΥΚΑ):
Άξονας 1.2
Η αναβάθμιση του κτιριακού αποθέματος θα πρέπει να υλοποιηθεί σε συμμόρφωση με το ισχυρό υφιστάμενο κανονιστικό πλαίσιο:
1)τον Κανονισμό Πυροπροστασίας Κτιρίων (ΠΔ 41/2018). Συγκεκριμένα, σε κάθε φάκελο αναβάθμισης θα πρέπει να ζητείται και αναθεώρηση της ενεργητικής και παθητικής πυροπροστασίας, όπου είναι δυνατόν, για τη διασφάλιση της ανθεκτικότητας των αναβαθμιζόμενων ενεργειακά κτιρίων και την προστασία της ζωής και της περιουσίας.
2) τον Κανονισμό Δομικών Προϊόντων ΕΕ 305/2011, 2 από τις 7 βασικές αρχές – συνιστώσες του οποίου είναι: α)Μηχανική αντοχή και ευστάθεια και β)Πυρασφάλεια.
«Οι δομικές κατασκευές στο σύνολό τους και στα ξεχωριστά τους μέρη πρέπει να είναι κατάλληλες για τη χρήση για την οποία προορίζονται, λαμβάνοντας υπόψη ιδιαίτερα την υγεία και την ασφάλεια των ατόμων που εμπλέκονται σε ολόκληρο τον κύκλο ζωής των κατασκευών. Με την προϋπόθεση ότι οι δομικές κατασκευές συντηρούνται κανονικά, πρέπει να πληρούνται οι βασικές απαιτήσεις δομικών κατασκευών που τις αφορούν για οικονομικά εύλογο χρόνο ζωής». (ΕΕ 305/2011, ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1, ΕΙΣΑΓΩΓΗ)
Άξονας 3.2
Λόγω του κενού και της έλλειψης Μηχανισμών για τον έλεγχο της συμμόρφωσης των πραγματοποιούμενων παρεμβάσεων στο κτιριακό απόθεμα, με το πολύπλοκο και πολύ απαιτητικό Τεχνικό Κανονιστικό πλαίσιο, στο οποίο εμπλέκονται μεγάλος αριθμός προτύπων και δοκιμών, όλο το βάρος της ευθύνης πέφτει στους Μηχανικούς αλλά στους Τεχνίτες Εγκαταστάσεων.
Στο εύλογο ερώτημα πώς θα μπορέσουν οι Μηχανικοί και οι Τεχνίτες Εγκαταστάσεων να ανταποκριθούν, η απάντηση είναι η διαρκής επιμόρφωση και η επικαιροποίηση των γνώσεων με τα νέα, κάθε φορά, τεχνολογικά και επιστημονικά δεδομένα.
Συνεπώς είναι επιτακτική η πρόβλεψη κονδυλίων για δράσεις εκπαίδευσης και επιμόρφωσης, για Μηχανικούς και Εγκαταστάτες δομικών προϊόντων και κατασκευών.
To «TEA Accenture» υποστηρίζει το αίτημα της «ΕΛΕΤΕΑ» για ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας (Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης) και τη δημιουργία μίας Εθνικής Στρατηγικής για την ανάπτυξη του, ανεξάρτητα από τους άλλους δύο πυλώνες στους οποίους θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά. Η Στρατηγική αυτή θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τον εθνικό στόχο για ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών στην Ελλάδα μέσω της δημιουργίας διαφορετικών επενδυτικών σχημάτων και επιλογών προς αποταμίευση.
Οι Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας όπως έχουν σχεδιαστεί δεν εξυπηρετούν τον στόχο δημιουργίας 3 ανεξάρτητων αλλά συμπληρωματικών πυλώνων. Αντιθέτως, θα μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμα και σύγχυση καθώς εξισώσουν τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης με τα ομαδικά ασφαλιστικά προϊόντα ενώ ουσιαστικά πρόκειται για διαφορετικούς εντελώς θεσμούς. Πιο συγκεκριμένα, τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης αποτελούν ανεξάρτητες νομικές οντότητες από τη χρηματοδοτούσα επιχείρηση, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που διέπονται από τους κανόνες του εκάστοτε καταστατικού τους, υπόκεινται σε αυστηρή εποπτεία και λειτουργούν με προαιρετική πρωτοβουλία. Πέρα από τις διαφορές στη νομική μορφή, εποπτεία και λειτουργία των συγκριμένων οχημάτων, υπάρχει σαφής διαφορά και στον σκοπό για τον οποίο δημιουργούνται. Συγκεκριμένα, τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης έχουν μακροχρόνιο ορίζοντα, αποσκοπούν στη συμπλήρωση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος, καθώς καταβάλλουν παροχές με τη συμπλήρωση των όρων απονομής που προβλέπονται στο καταστατικό τους, ενώ τα ομαδικά ασφαλιστικά προϊόντα, είναι αποταμιευτικά προγράμματα με περιορισμένο χρονικό ορίζοντα, ο οποίος ορίζεται από τη διάρκεια του εργασιακού βίου του εργαζομένου στον κάθε εργοδότη. Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2341/2016 (IORP II) απαιτεί την εκπλήρωση συγκεκριμένων προϋποθέσεων από τις ασφαλιστικές εταιρίες για να μπορούν να ενεργοποιηθούν στην επαγγελματική ασφάλιση.
Είναι σημαντικό επίσης να αναφέρουμε ότι το συγκεκριμένο πλαίσιο παράλληλης και συμπληρωματικής λειτουργίας τριών πυλώνων ασφάλισης είναι ένα μοντέλο που εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο ήδη στις ανεπτυγμένες χώρες του εξωτερικού και συμβάλλει τόσο στην ενίσχυση της μακροχρόνιας κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης, που θεωρητικά αποτελεί και στρατηγικό στόχο του Εθνικού Σχεδίου, όσο και στην ενίσχυση της συνταξιοδοτικής συνείδησης μέσω ποιοτικών και ωφέλιμων επενδυτικών επιλογών. Αυτό το πλαίσιο δε φαίνεται να γίνεται ξεκάθαρο στο συγκεκριμένου Εθνικό Σχέδιο ενώ αντίθετα οι αποσπασματικές και εννοιολογικά λανθασμένες αναφορές του ενδέχεται να δυσχεραίνουν την αποτελεσματική κατανόησή του.
Συνεπώς, η χάραξη μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας, αξιοποιώντας αφενός την εμπειρία των υφιστάμενων Ταμείων και αφετέρου τις γνώσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να αντιπροσωπεύει τις πραγματικές ανάγκες της τοπικής κοινότητας και όχι ένα αντίγραφο διεθνών πρακτικών που μπορεί να απέχει αρκετά από τα ιδιαίτερα εθνικά δεδομένα. Αξίζει να τονίσουμε ότι ο 2ος πυλώνας θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς τους υφιστάμενους δύο καθώς από τη μία τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα (επομένως λειτουργούν με χαρακτηριστικά που διέπουν τον 1ο πυλώνα) και από την άλλη ενσωματώνουν χαρακτηριστικά του 3ου πυλώνα καθώς δραστηριοποιούνται με πρότυπα κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης.
H ενίσχυση του 2ο πυλώνα και η ενσωμάτωσή του σε ένα Εθνικό Σχέδιο ανάπτυξής του κρίνεται απαραίτητη, καθώς από τη μία συνδυάζει τα οφέλη των δύο υφιστάμενων πυλώνων, λειτουργώντας συμπληρωματικά προς αυτούς, ενώ από την άλλη συμβάλλει στη δημιουργία μιας δομημένης και μακροχρόνιας κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης αφού ενισχύει τις διαθέσιμες επιλογές για το δυναμικό της χώρας παρέχοντας την απαιτούμενη ασφάλεια και τα μέσα προκειμένου να αποφύγει εναλλακτικές πυροσβεστικές λύσεις όπως οι επενδύσεις ακινήτων που παραδοσιακά φαίνονται να προτιμώνται στη χώρα μας ένεκα της έλλειψης εναλλακτικών αξιόπιστων επιλογών.
Συμπερασματικά, τόσο το ΤΕΑ Accenture όσο και η Accenture υποστηρίζουν θερμά τη πεποίθηση της ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α. περί δημιουργίας ποικιλόμορφων επενδυτικών οχημάτων και περί εφαρμογής μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας σε συνδυασμό με τους 2 υφιστάμενους – που θα υπηρετεί διαχρoνικές δεσμεύσεις προς τον ενεργό πληθυσμό, τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και εν γένει την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.
To «TEA Accenture» υποστηρίζει το αίτημα της «ΕΛΕΤΕΑ» για ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας (Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης) και τη δημιουργία μίας Εθνικής Στρατηγικής για την ανάπτυξη του, ανεξάρτητα από τους άλλους δύο πυλώνες στους οποίους θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά. Η Στρατηγική αυτή θα μπορούσε να εξυπηρετήσει τον εθνικό στόχο για ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών στην Ελλάδα μέσω της δημιουργία διαφορετικών επενδυτικών σχημάτων ώστε να καλυφθεί ένα σημαντικό επενδυτικό κενό μέσω της δημιουργίας αρκετών διαθέσιμων επενδυτικών επιλογών προς αποταμίευση.
Οι Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας όπως έχουν σχεδιαστεί δεν εξυπηρετούν το στόχο δημιουργίας 3 ανεξάρτητων αλλά συμπληρωματικών πυλώνων. Αντιθέτως, θα μπορούσαν να προκαλέσουν ακόμα και σύγχυση καθώς εξισώσουν τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης με τα ομαδικά ασφαλιστικά προϊόντα ενώ ουσιαστικά πρόκειται για διαφορετικούς εντελώς θεσμούς. Πιο συγκεκριμένα τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης αποτελούν ανεξάρτητες νομικές οντότητες από τη χρηματοδοτούσα επιχείρηση, μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που διέπονται από τους κανόνες του εκάστοτε καταστατικού τους, υπόκεινται σε αυστηρή εποπτεία και λειτουργούν με προαιρετική πρωτοβουλία. Πέρα από τις διαφορές στη νομική μορφή, εποπτεία και λειτουργία των συγκριμένων οχημάτων, υπάρχει σαφής διαφορά και στον σκοπό για τον οποίο δημιουργούνται. Συγκεκριμένα, τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης έχουν μακροχρόνιο ορίζοντα, αποσκοπούν στη συμπλήρωση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος, καθώς καταβάλλουν παροχές με τη συμπλήρωση των όρων απονομής που προβλέπονται στο καταστατικό τους, ενώ τα ομαδικά ασφαλιστικά προϊόντα, είναι αποταμιευτικά προγράμματα με περιορισμένο χρονικό ορίζοντα, ο οποίος ορίζεται από τη διάρκεια του εργασιακού βίου του εργαζομένου στον κάθε εργοδότη. Για το λόγο αυτό η Ευρωπαϊκή Οδηγία 2341/2016 (IORP II) απαιτεί την εκπλήρωση συγκεκριμένων προϋποθέσεων από τις ασφαλιστικές εταιρίες για να μπορούν να ενεργοποιηθούν στην επαγγελματική ασφάλιση. Είναι σημαντικό επίσης να αναφέρουμε ότι το συγκεκριμένο πλαίσιο παράλληλης και συμπληρωματικής λειτουργίας τριών πυλώνων ασφάλισης είναι ένα μοντέλο που εφαρμόζεται κατά κύριο λόγο ήδη στο εξωτερικό και συμβάλλει τόσο στην ενίσχυση της μακροχρόνιας κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης, που θεωρητικά αποτελεί και στρατηγικό στόχο του Εθνικού Σχεδίου, όσο και στην ενίσχυση της συνταξιοδοτικής συνείδησης μέσω ποιοτικών και ωφέλιμων επενδυτικών επιλογών. Αυτό το πλαίσιο δε φαίνεται να γίνεται ξεκάθαρο στο συγκεκριμένου Εθνικό Σχέδιο ενώ αντίθετα οι αποσπασματικές και εννοιολογικά λανθασμένες αναφορές του πιθανών και να δυσχεραίνουν την αποτελεσματική κατανόησή του.
Συνεπώς, η χάραξη μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας, αξιοποιώντας αφενός την εμπειρία των υφιστάμενων Ταμείων και αφετέρου τις γνώσεις της ακαδημαϊκής κοινότητας κρίνεται απαραίτητη προκειμένου να αντιπροσωπεύει τις πραγματικές ανάγκες της τοπικής κοινότητας και όχι ένα αντίγραφο διεθνών πρακτικών που μπορεί να απέχει αρκετά από τα εθνικά δεδομένα. Αξίζει να τονίσουμε ότι ο 2ος πυλώνας θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς τους υφιστάμενους δύο καθώς από τη μία τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης είναι μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα επομένους λειτουργούν με χαρακτηριστικά που διέπουν τον 1ο πυλώνα και από την άλλη ενσωματώνουν χαρακτηριστικά του 3ου πυλώνα καθώς δραστηριοποιούνται με πρότυπα κεφαιλοποιητικής αποταμίευσης.
Συνεπώς, η ενίσχυση του 2ο πυλώνα και η ενσωμάτωσή του στο Εθνικό Σχέδιο κρίνεται απαραίτητη καθώς από τη μία συνδυάζει τα οφέλη των δύο υπαρχόντων πυλώνων λειτουργώντας συμπληρωματικά προς αυτούς και από την άλλη συμβάλλει στη δημιουργία μιας δομημένης και μακροχρόνιάς κεφαλαιοπητικής αποταμίευσης καθώς ενισχύει τις διαθέσιμες επιλογές για το δυναμικό της χώρας παρέχοντας του την απαιτούμενη ασφάλεια και τα μέσα προκειμένου να αποφύγει εναλλακτικές πυροσβεστικές λύσεις όπως οι επενδύσεις ακινήτων που παραδοσιακά φαίνονται να προτιμώνται στη χώρα μας ένεκα της έλλειψης εναλλακτικών αξιόπιστων επιλογών.
Συμπερασματικά τόσο το ΤΕΑ Accenture όσο και η Accenture υποστηρίζουν θερμά τη πεποίθηση της ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α. περί δημιουργίας ποικιλόμορφων επενδυτικών οχημάτων και περί εφαρμογής μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας σε συνδυασμό με τους 2 υπάρχοντες – που θα υπηρετεί διαχρoνικές δεσμεύσεις προς τον ενεργό πληθυσμό, τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και εν γένει την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.
Η Εθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) με το παρόν σας καταθέτει τις διαπιστώσεις και προτάσεις της. Κύριο στόχος των προτάσεών μας είναι η προώθηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία μέσω του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, όπως το Σύνταγμα της χώρας επιτάσσει (άρθρο 21., παρ. 6), το εθνικό και ευρωπαϊκό θεσμικό και κανονιστικό πλαίσιο απαιτεί και η χώρα έχει δεσμευτεί σε διεθνές επίπεδο.
Το κείμενο που ακολουθεί χωρίζεται στα εξής τρία μέρη:
Ι) στο πρώτο μέρος παρουσιάζεται το πλαίσιο που πρέπει να διέπει τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων του Εθνικού Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
ΙΙ) στο δεύτερο μέρος παρουσιάζονται οι διαπιστώσεις μας επί του κειμένου προς διαβούλευση.
ΙΙΙ) στο τρίτο μέρος παρουσιάζονται οι προτάσεις μας για την υλοποίηση στοχευμένων δράσεων ανά στόχο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Καταρχάς οφείλουμε να επισημάνουμε ότι τα άτομα με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και οι οικογένειές τους έχουν επηρεαστεί σοβαρά και δυσανάλογα από την πανδημία COVID-19, όσον αφορά την απώλεια θέσεων εργασίας, τη διακοπή της εκπαίδευσης, την αύξηση της φτώχειας, ακόμη και τους θανάτους. Επομένως για το αναπηρικό κίνημα είναι ζωτικής σημασίας το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας να καταρτιστεί με τρόπο που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες εκείνων που διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από την πανδημία και τις αρνητικές επιπτώσεις της.
1.ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΤΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Για το εθνικό αναπηρικό κίνημα:
Α) το νέο μοντέλο ανάπτυξης που προωθείται μέσω της «Ατζέντας 2030», η οποία περιέχει πλήθος άμεσων και έμμεσων αναφορών στα άτομα με αναπηρία και ενσωματώνει την περιβαλλοντική και κοινωνική διάσταση στην οικονομική διάσταση με βασικό στόχο «να μην μείνει κανένας πίσω»,
Β) η δικαιωματική προσέγγιση της αναπηρίας, όπως κατοχυρώνεται στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες, την οποία τόσο η Ευρωπαϊκή Ένωση όσο και η χώρα μας (βλ. ν.4074/2012) έχουν κυρώσει, καθιστώντας την μέρος του ευρωπαϊκού και εθνικού θεσμικού τους πλαισίου αντίστοιχα,
Γ) οι τελικές παρατηρήσεις και συστάσεις της Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (βλ.: https://www.esamea.gr/pressoffice/press-releases/4442-i-e-s-a-mea-dimosieyei-tis-telikes-systaseis-tis-epitropis-toy-oie-pros-tin-ellada-gia-ta-dikaiomata-ton-atomon-me-anapiria) επί της αρχικής έκθεσης της χώρας, οι οποίες δημοσιεύτηκαν στις 29.10.2019,
Δ) η αρχή 17 «Ένταξη ατόμων με αναπηρία» του Ευρωπαϊκού Πυλώνα Κοινωνικών Δικαιωμάτων, στην οποία αναφέρεται ότι «Τα άτομα με αναπηρία έχουν δικαίωμα σε εισοδηματική στήριξη που τους διασφαλίζει αξιοπρεπή διαβίωση, σε υπηρεσίες που τους επιτρέπουν να συμμετέχουν στην αγορά εργασίας, και στην κοινωνία και σε εργασιακό περιβάλλον προσαρμοσμένο στις ανάγκες τους»,
Ε) το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, που εκπονήθηκε υπό τον συντονισμό του Υπουργείου Επικρατείας και αναμένεται άμεσα η ολοκλήρωσή του, το οποίο περιλαμβάνει σειρά μέτρων για την ισότιμη συμμετοχή των ατόμων με αναπηρία στην κοινωνία,
πρέπει να αποτελέσουν τις κρίσιμες παραμέτρους, τις οποίες η ελληνική Πολιτεία οφείλει να λάβει υπόψη κατά τον νέο αναπτυξιακό σχεδιασμό της και κατά συνέπεια και κατά το σχεδιασμό του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ώστε πραγματικά στη νέα μετά-COVID περίοδο «να μην μείνει κανένας πίσω».
Αξίζει, δε να επισημανθεί ότι:
i) το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (ΕΚ) της 18ης Ιουνίου 2020 σχετικά με την νέα Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία μετά το 2020, η οποία τελεί υπό επεξεργασία και αναμένεται να οριστικοποιηθεί εντός του 2021, επιμένει ότι τα κονδύλια της ΕΕ θα πρέπει να αποσκοπούν στην προώθηση προσβάσιμων και χωρίς αποκλεισμούς περιβαλλόντων, υπηρεσιών, πρακτικών και συσκευών, βάσει μιας προσέγγισης καθολικού σχεδιασμού,
ii) τα σχέδια των Κανονισμών των Ευρωπαϊκών Ταμείων, όπως έχουν διαμορφωθεί μέχρι σήμερα, προωθούν την οριζόντια ενσωμάτωση σε όλα τα χρηματοδοτικά εργαλεία της διάστασης της αναπηρίας και καθιστούν την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία βασική προϋπόθεση επιλογής πράξεων προς χρηματοδότηση κατά τη νέα προγραμματική περίοδο.
2. ΓΕΝΙΚΕΣ ΔΙΑΠΙΣΤΩΣΕΙΣ ΕΠΙ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ ΠΡΟΣ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ
Σε συνέχεια των παραπάνω η Ε.Σ.Α.μεΑ. θέτει υπόψη σας τα εξής:
2.1. Είναι σαφές ότι από το προτεινόμενο κείμενο στρατηγικών κατευθύνσεων για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που έχει τεθεί σε διαβούλευση, απουσιάζει αναφορά στην υποχρέωση οριζόντιας ενσωμάτωσης της διάστασης της αναπηρίας και της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία σε ΟΛΟΥΣ τους στόχους και ΟΛΕΣ τις μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις, όπως αναφέρεται στο αναφερόμενο στο παραπάνω σημείο (1.i) Ψηφίσματος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ήδη εφαρμόζεται σε όλα τα Διαρθρωτικά Ευρωπαϊκά Ταμεία (βλ. Κανονισμούς όλων των Διαρθρωτικών Ταμείων της τρέχουσας και σχέδια Κανονισμών της νέας περιόδου). Τα άτομα με αναπηρία ως ευρωπαίοι πολίτες θα πρέπει να μπορούν να επωφεληθούν από αυτές όπως κάθε άλλος πολίτης της ΕΕ και της χώρας.
2.2. Στο παρόν σχέδιο κατευθύνσεων, αναφορές στα άτομα με αναπηρία γίνονται μόνο στον άξονα 3.4 «Αύξηση της πρόσβασης σε αποτελεσματικές και χωρίς αποκλεισμούς κοινωνικές πολιτικές», ο οποίος αναφέρεται σε ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού κατά γενικό τρόπο και περιλαμβάνει μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις στοχευμένες σε αυτές τις ομάδες, οδηγώντας στο παραπλανητικό συμπέρασμα ότι μόνο στοχευμένες δράσεις αφορούν τη μεγάλη κατηγορία των πολιτών με αναπηρία, χρόνιες παθήσεις και τις οικογένειές τους, ως υποσυνόλου των ευάλωτων πληθυσμιακών ομάδων.
2.3. Βέβαια, παράλληλα με την οριζόντια ενσωμάτωση της διάστασης της αναπηρίας, απαιτείται και η συμπερίληψη μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων στοχευμένων στα άτομα με αναπηρία, με στόχο την εξειδικευμένη υποστήριξη αυτών στις ιδιαίτερα δυσμενείς συνθήκες που διαμόρφωσαν σε βάρος τους η προηγούμενη οικονομική και η παρούσα υγειονομική κρίσεις. Είναι, δε, προφανές ότι ο σχεδιασμός αυτών των στοχευμένων μεταρρυθμίσεων/ επενδύσεων πρέπει να βασιστεί στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία.
3. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΣΤΟΧΕΥΜΕΝΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΑΝΑ ΣΤΟΧΟ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΑΝΑΚΑΜΨΗΣ ΚΑΙ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑΣ
Στη συνέχεια, λαμβάνοντας υπόψη τις δράσεις του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία, επισημαίνουμε τα εξής, εξειδικεύοντας ανά στόχο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας:
Στόχος « Μετάβαση σε μια πράσινη οικονομία»
Στο Ψήφισμα για την Κλιματική Αλλαγή και τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες του Συμβουλίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών (Ιούλιος 2019) (βλ. https://www.hrw.org/sites/default/files/supporting_resources/hrc41_climate_change_and_disability.pdf ) μέσω του οποίου καλούνται τα κράτη να εντάξουν τη διάσταση της αναπηρίας στις δράσεις που εφαρμόζουν για να αντιμετωπίσουν την κλιματική αλλαγή, αναγνωρίζεται ότι τα άτομα με αναπηρία συγκαταλέγονται αφενός μεταξύ των ομάδων πληθυσμού που πλήττονται περισσότερο σε καταστάσεις έκτακτης ανάγκης, διατηρώντας δυσανάλογα υψηλά ποσοστά νοσηρότητας και θνησιμότητας, αφετέρου μεταξύ εκείνων που έχουν λιγότερη πρόσβαση σε βοήθεια σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης. Ως εκ τούτου προτείνουμε την ένταξη στο Εθνικό Σχέδιο, επένδυσης για τη διαμόρφωση προσβάσιμων χώρων καταφυγής στις πόλεις, τους οποίους στερείται παντελώς η χώρα. Παράλληλα, τονίζουμε ιδιαίτερα την αναγκαιότητα: α) οι προβλεπόμενες στο στόχο αυτό αστικές αναπλάσεις να συμπεριλάβουν την ανάπτυξη συνεχών προσβάσιμων δικτύων κίνησης πεζών και παρεμβάσεις για τη βελτίωση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία σε γειτονιές σε όλες τις πόλεις και β) οι δράσεις προώθησης της ηλεκτροκίνησης οχημάτων να διασφαλίζουν πλήρως την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία και τις ανάγκες αυτών.
Στόχος « Ψηφιακός μετασχηματισμός»
Σύμφωνα με το 4ο δελτίο στατιστικής πληροφόρησης (20.12.2018) (Βλ. https://www.paratiritirioanapirias.gr/el/results/publications/31/4o-deltio-statistikhs-plhroforhshs-symmetoxh-se-koinwnikes-kai-politistikes-drasthriothtes) του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ., και λαμβάνοντας υπόψη ότι η μεταβλητή μελετήθηκε στον πληθυσμό με και χωρίς αναπηρία 16 έως 64 ετών: α) τα ποσοστά ενεργούς συμμετοχής στα ψηφιακά κοινωνικά δίκτυα είναι ιδιαίτερα χαμηλά για τα άτομα με σοβαρούς και μέτριους περιορισμούς δραστηριότητας/αναπηρία. Αναλυτικότερα, τουλάχιστον σε εβδομαδιαία βάση συμμετέχουν σε ιστοσελίδες κοινωνικής δικτύωσης: το 24,3% των ατόμων με σοβαρό περιορισμό και το 35,9% όσων αντιμετωπίζουν μέτριο περιορισμό, έναντι του 57,1% των ατόμων χωρίς κανέναν περιορισμό δραστηριότητας και β) παραπάνω από τους 7 στους 10 ανθρώπους με σοβαρή αναπηρία δηλώνουν ότι δεν συμμετέχουν ποτέ σε μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Το αντίστοιχο ποσοστό ατόμων χωρίς περιορισμό είναι 34,3%.
Σύμφωνα, δε, με έρευνα που διεξήχθη από το «Παρατηρητήριο Θεμάτων Αναπηρίας» για την προσβασιμότητα των ιστοσελίδων του Δημοσίου (μέσω του εργαλείου eisIE του Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος), προέκυψε ότι μόνο τo 12% των ιστοτόπων της δημόσιας διοίκησης πληρούν τις προδιαγραφές προσβάσιμότητας WCAG 2.0 (βαθμ. 90-100, Lighthouse v5.1.0 σε δείγμα 296 websites). Στην πραγματικότητα το ποσοστό αυτό μπορεί να είναι ακόμη μικρότερο δεδομένου ότι ο έλεγχος έγινε με αυτοματοποιημένο εργαλείο.
Τα δεδομένα αυτά σκιαγραφούν έναν νέου τύπου αποκλεισμό, τον ψηφιακό αποκλεισμό, ο οποίος συνδέεται πρωτίστως με την έλλειψη προσβασιμότητας στο ψηφιακό περιβάλλον (διαδίκτυο, social media κλπ.), και έχει ιδιαίτερα αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνική συμμετοχή και τη ζωή των ατόμων και ειδικότερα των νέων με αναπηρία, γεγονός που αναδεικνύει την ανάγκη ενσωμάτωσης της διάστασης της αναπηρίας και της προσβασιμότητας στα άτομα αυτά σε όλες τις προτεραιότητες του παρόντος στόχου (π.χ. διασύνδεση επιχειρήσεων, ψηφιοποίηση του δημόσιου τομέα, smart cities κ.λπ.) και το σχεδιασμό σχετικών στοχευμένων έργων για τη βελτίωση π.χ. της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία των ιστοσελίδων και εφαρμογών του δημόσιου τομέα.
Στόχος «Απασχόληση, δεξιότητες, κοινωνική συνοχή»
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat (βλ. https://ec.europa.eu/eurostat/statistics-explained/index.php/Disability_statistics), ενώ ένα άτομο παραγωγικής ηλικίας (15 – 64 ετών) που ανήκει στο γενικό πληθυσμό έχει πιθανότητα 67% να βρει δουλειά ή να δημιουργήσει δική του επιχείρηση, για ένα άτομο με μια ελαφριά αναπηρία η πιθανότητα αυτή μειώνεται στο 47%. Ειδικότερα, για την Ελλάδα τα ποσοστά αυτά διαμορφώνονται σε 59% και 36% αντίστοιχα.
Σύμφωνα με το 2ο Δελτίο στατιστικής πληροφόρησης (06.03.2018) (Βλ. https://www.paratiritirioanapirias.gr/el/results/publications/16/2o-deltio-parathrhthrioy-8ematwn-anaphrias-ths-esmea-deiktes-apasxolhshs-kai-plh8ysmos-me-anaphria-meros) του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ.: α) το 60% των νέων 25-29 ετών με σοβαρή αναπηρία είναι άνεργοι, β) στον πληθυσμό των ατόμων με σοβαρή αναπηρία το 83,7% των νέων 20-24 ετών, το 72% των νέων 25-29 ετών και το 55,5% των ατόμων ηλικίας 30-34 ετών δεν έχουν καμία εργασιακή εμπειρία, γ) σε σύγκριση με τις γυναίκες χωρίς αναπηρία, οι γυναίκες με σοβαρή αναπηρία βρίσκονται σε δυσμενέστερη θέση, υπολειπόμενες στο δείκτη της απασχόλησης κατά 25,3 ποσοστιαίες μονάδες.
Σύμφωνα με το 5ο Δελτίο στατιστικής πληροφόρησης (10.09.2019) (Βλ. https://www.esamea.gr/publications/others/4312-5o-deltio-statistikis-pliroforisis-stoixeia-gia-tin-ekpaideysi-ton-mathiton-me-anapiria-i-kai-eidikes-ekpaideytikes-anagkes) του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ.: α) το 57.3% των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες στα γενικά σχολεία δεν λαμβάνουν εξειδικευμένη υποστήριξη, παρά υποστηρίζονται μόνο από τον εκπαιδευτικό της γενικής τάξης, β) στη δευτεροβάθμια δε μόνο 1 στους 10 λαμβάνει εξειδικευμένη υποστήριξη, γ) μόλις το 7% των μαθητών με αναπηρία ή/και ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες υποστηρίχθηκε με παράλληλη στήριξη, από τους οποίους 8 στους 10 για λιγότερο από 20 ώρες την εβδομάδα.
Στη βάση των προαναφερθέντων απαιτείται η υλοποίηση παρεμβάσεων: α) με στόχο την προώθηση της συμπεριληπτικής εκπαίδευσης και την αναβάθμιση της επαγγελματικής εκπαίδευσης, κατάρτισης και διά βίου μάθησης των ατόμων με αναπηρία για τη διευκόλυνση της ένταξής τους στην απασχόληση και τη μείωση των οικονομικών συνεπειών της υγειονομικής κρίσης σε βάρος αυτών και των οικογενειών τους και β) με στόχο την ενίσχυση των υπηρεσιών που συμβάλλουν στην ανεξάρτητη διαβίωση των ατόμων με αναπηρία στην κοινότητα.
Στόχος «Επενδύσεις, θεσμικός μετασχηματισμός»
Προφανώς, βασικός σκοπός των προτεραιοτήτων του παρόντος στόχου είναι η κάλυψη της ανάγκης για εκσυγχρονισμό και αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου και η καλύτερη δυνατή αξιοποίηση των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της χώρας με άμεση επίδραση στην κοινωνική ευημερία των πολιτών και ταυτόχρονη εξυπηρέτηση οικονομικών και κοινωνικών αναπτυξιακών αναγκών. Η ψήφιση της Οδηγίας (ΕΕ) 2019/882 σχετικά με τις απαιτήσεις προσβασιμότητας προϊόντων και υπηρεσιών και η επικείμενη ενσωμάτωσή της στην εθνική νομοθεσία αναδεικνύει τη νέα πρόκληση, αυτή της στροφής του τομέα έρευνας και καινοτομίας και της προσαρμογής του εθνικού παραγωγικού μοντέλου ώστε να ικανοποιούν τις ανάγκες όλων, συμπεριλαμβανομένων των καταναλωτών με αναπηρία, με στόχο τη διασφάλιση της ανταγωνιστικότητας και εξωστρέφειας των ελληνικών προϊόντων σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Στη λογική αυτή εντάσσεται και η ανάγκη υποστήριξης επενδύσεων και έργων που θα στοχεύουν στην ανάπτυξη του Προσβάσιμου Τουρισμού και όλης της αλυσίδας εμπλεκόμενων δραστηριοτήτων (μεταφορές, πολιτισμός, αναψυχή, αθλητισμός κ.λπ.), ο οποίος μάλιστα αποτελεί αυτοτελή στόχο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία.
Η αγορά των τουριστών με αναπηρία αποτελεί μια ιδιαίτερα δυναμική αγορά που έχει παραμείνει αναξιοποίητη από τη χώρα μας παρά το μέγεθος και την αγοραστική της δύναμη. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι οι συνολικές επιπτώσεις, άμεσες και έμμεσες, από τον τουρισμό ατόμων με αναπηρία στην ΕΕ εκτιμώνται συνολικά σε 786 δις € ετησίως. Όμως, η πρόσβαση στη χώρα των τουριστών και πολιτών με αναπηρία τόσο στο φυσικό περιβάλλον όσο και στην πολιτιστική κληρονομιά, όπως μουσεία, αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία, είναι ιδιαίτερα περιορισμένη.
Σύμφωνα με το 4ο Δελτίο στατιστικής πληροφόρησης (20.12.2018) (βλ. https://www.paratiritirioanapirias.gr/el/results/publications/31/4o-deltio-statistikhs-plhroforhshs-symmetoxh-se-koinwnikes-kai-politistikes-drasthriothtes ) του «Παρατηρητηρίου Θεμάτων Αναπηρίας» της Ε.Σ.Α.μεΑ.: α) στον πληθυσμό με σοβαρή αναπηρία, έχουν επισκεφτεί κάποιον αρχαιολογικό χώρο ή μουσείο – έστω μια φορά σε διάστημα 12 μηνών- μόνο το 5,4% (έναντι του 20,1% των ατόμων χωρίς περιορισμό δραστηριότητας), β) ζωντανές παραστάσεις (θεατρικές, μουσικές κ.α.) έχει παρακολουθήσει το 11,5% των ατόμων με σοβαρή αναπηρία, και το 40% των ατόμων χωρίς κανέναν περιορισμό δραστηριότητας, γ) μόνο το 7,7% του πληθυσμού με σοβαρή αναπηρία έχει παρακολουθήσει κινηματογράφο, ενώ στα άτομα χωρίς αναπηρία το ποσοστό συμμετοχής ανέρχεται στο 40%.
Ελπίζοντας ότι οι παραπάνω παρατηρήσεις μας θα συμπεριληφθούν στις στρατηγικές κατευθύνσεις για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και οι προτάσεις μας θα ληφθούν υπόψη στο σχεδιασμό και υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων, θέτουμε στη διάθεση των Υπηρεσιών σας την τεχνογνωσία που η Ε.Σ.Α.μεΑ. έχει αναπτύξει μέσα από τη δράση της σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο.
Το ΤΕΑ ΧΡΗΜΑΤΙΣΤΗΡΙΟΥ ΑΘΗΝΩΝ Ν.Π.Ι.Δ. θεωρεί απαραίτητη την χάραξη μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας η οποία θα αποτελέσει την βάση για την βιώσιμη ανάπτυξη του θεσμού.
Η μέχρι σήμερα εμπειρία λειτουργίας των υφιστάμενων Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και οι ανάγκες των επιχειρήσεων-εργοδοτών και των εργαζομένων, σε συνδυασμό με την διεθνή εμπειρία πρέπει να αποτελέσουν τη βάση χάραξης αυτής της στρατηγικής.
Σχόλια της ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική οργάνωση Υποστήριξης Νέων» στις “Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας”
Η ΑΡΣΙΣ – Κοινωνική Οργάνωση Υποστήριξης Νέων δραστηριοποιείται σε εθνικό επίπεδο από το 1992 υποστηρίζοντας δικαιώματα Νέων και παιδιών και καταπολεμώντας κάθε είδους κοινωνικού αποκλεισμού.
Χαιρετίζουμε θετικά ένα πρόγραμμα που έρχεται να συμπεριλάβει πολιτικές που επιτρέπουν τη μέγιστη κοινωνική συνοχή, κλιματική αλλαγή, ενεργειακή πολιτική και απασχόληση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Θεωρούμε πως το εθνικό σχέδιο δράσης θα βρίσκεται προς μια θετική κατεύθυνση και υποθέτουμε πως θα συμπεριλαμβάνει συγκεκριμένες πληροφορίες (ενέργειες, δράσεις, χρονοδιάγραμμα) πάνω στις οποίες θα μπορούσαμε να παρατηρήσουμε ή να προσθέσουμε χρήσιμα και εστιασμένα σχόλια βελτίωσης.
Είναι σημαντικό επίσης όσα έγγραφα βρίσκονται προς εσωτερική διαβούλευση να περάσουν και σε δημόσια διαβούλευση το συντομότερο δυνατό για λόγους αρχής και διαφάνειας.
Στον άξονα 3.4 περιγράφεται γενικά το όραμα για μια δίκαιη πράσινη ανάκαμψη που θα αφορά και θα συμπεριλαμβάνει τους πάντες. Μια κατεύθυνση πόρων με εγγυήσεις δικαίου και πολιτικές για μια ενεργειακή μετάβαση χωρίς αποκλεισμούς. Σε αυτή την κατεύθυνση θα μπορούσαν να συμπεριληφθεί η ενεργειακή αναβάθμιση όλων των κοινωνικών δομών που φιλοξενούν ευάλωτους πληθυσμούς βελτιώνοντας πρακτικά την ποιότητα ζωής τους, αλλά συμβάλλοντας επίσης στην σημαντική μείωση στα λειτουργικά κόστη των δομών και στη βιωσιμότητα τους.
Τέλος, ευελπιστούμε πως σε αυτή την προσπάθεια οι οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών καθώς και άλλοι θεσμικοί εταίροι να υπολογίζονται ως ενεργοί σύμμαχοι και συμμέτοχοι στους μελλοντικούς σχεδιασμούς του υπουργείου.
Η δημόσια διαβούλευση των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που εκπονήθηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση για την αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων (επιχορηγήσεις και δάνεια ύψους περίπου 32 δις. ευρώ) του Μηχανισμού Aνάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility) στο ευρύτερο πλαίσιο του Μέσου Ανάκαμψης («Next Generation EU»), προσφέρει μία μοναδική ευκαιρία για την ανάδειξη κρίσιμων μεταρρυθμιστικών προτεραιοτήτων στα πεδία της οικονομίας και της κοινωνικής πολιτικής με υψηλό βαθμό συμβατότητας ως προς τις επιδιώξεις ενός νέου Μοντέλου Έξυπνης και Βιώσιμης Ανάπτυξης χωρίς Αποκλεισμούς: την βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας του Ελληνικού Κράτους, την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας του COVID-19 και την μείωση των έντονων οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών ανισοτήτων που εμποδίζουν την σύγκλιση της χώρας με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μία από τις πλέον κρίσιμες προτεραιότητες είναι η μεταρρύθμιση βασικών λειτουργιών του Κοινωνικού Κράτους με στόχο την βελτίωση της επάρκειας, της ποιότητας, της βιωσιμότητας και της καλής διακυβέρνησής του. Στο πλαίσιο αυτό, είναι κρίσιμη η ανάδειξη πεδίων άμεσης παρέμβασης σε τρία επίπεδα: στο επίπεδο της διαχείρισης των επιπτώσεων της δημογραφικής γήρανσης, στο επίπεδο της άσκησης δημόσιων αναδιανεμητικών πολιτικών (π.χ. ενεργητική ένταξη των ευπαθών ομάδων, πρόσβαση σε αξιοπρεπή στέγη, πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, κοινωνική επιχειρηματικότητα, οικογενειακές πολιτικές) και στο επίπεδο της συμμετοχής της αγοράς στην προώθηση της κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας της χώρας.
Και στα τρία επίπεδα εντοπίζεται, όμως, ένα σημαντικό διακύβευμα, το οποίο δεν έχει εξυπηρετηθεί μέχρι σήμερα στην χώρα μας. Πρόκειται για το διακύβευμα της ισόρροπης ανάπτυξης ενός βιώσιμου μοντέλου τριών πυλώνων ασφαλιστικής προστασίας, το οποίο αντανακλά μία συλλογική στρατηγική ενίσχυσης των εισοδηματικών πηγών των εργαζομένων και των ηλικιωμένων, συμπληρώνοντας το θεσμικό ρόλο του δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης (εγγυητής του θεμελιώδους δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλιση) με δυναμικές πρωτοβουλίες των κοινωνικών εταίρων και της αγοράς.
Τα περισσότερα εθνικά συστήματα ασφαλιστικής προστασίας στην Ευρωπαϊκή τουλάχιστον Περιφέρεια έχουν υιοθετήσει για παράδειγμα εδώ και δεκαετίες την ανάπτυξη τριών συνταξιοδοτικών πυλώνων. Ο πρώτος πυλώνας περιλαμβάνει τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης (υποχρεωτική και αυτοδίκαια κάλυψη). Ο δεύτερος περιλαμβάνει τα συστήματα επαγγελματικής ασφάλισης σε επίπεδο κλάδου ή επιχείρησης, τα οποία λειτουργούν συνήθως μέσω επαγγελματικών συνταξιοδοτικών ταμείων (pension funds) ή οργανισμών συμπληρωματικής ασφάλισης. Ο τρίτος περιλαμβάνει τα ιδιωτικά (ομαδικά ή προσωπικά) συνταξιοδοτικά προγράμματα (προαιρετική κάλυψη), που σχεδιάζονται και διαχειρίζονται από επιχειρήσεις της ασφαλιστικής αγοράς (insurance market).
Ο δημόσιος διάλογος επί των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δεν πρέπει να εγκλωβισθεί στο επίπεδο του πρώτου πυλώνα (και πολύ περισσότερο στο πεδίο της υποχρεωτικής επικουρικής ασφάλισης), καθώς το συνταξιοδοτικό ζήτημα (ιδίως των νέων γενεών) επηρεάζεται από ευρύτερες παρεμβάσεις στην οικονομία, την αγορά εργασίας και την κοινωνική προστασία. Πρέπει να επεκταθεί και στους δύο άλλους πυλώνες ασφαλιστικής προστασίας, και ιδίως στο δεύτερο πυλώνα της επαγγελματικής ασφάλισης (με την μορφή π.χ. της συζήτησης της ανάπτυξης για πρώτη φορά στη χώρα μας μίας Εθνικής Στρατηγικής και ενός Οδικού Χάρτη υλοποίησης), καθώς η διεθνής εμπειρία τεκμηριώνει ότι τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση των εθνικών οικονομιών, την ανάπτυξη των επενδύσεων και την προσφορά ασφαλών παροχών (η Παγκόσμια Ένωση για τις Συντάξεις – World Pension Alliance υπολόγιζε ότι το 2018 ο θεσμός του δεύτερου πυλώνα εξυπηρετούσε περισσότερους από 400 εκατομμύρια εργαζόμενους και συνταξιούχους μέσω 5.000 τουλάχιστον φορέων με διαχειρίσιμο ενεργητικό επτά τρισεκατομμυρίων δολαρίων).
Η δημόσια διαβούλευση των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που εκπονήθηκε από την Ελληνική Κυβέρνηση για την αξιοποίηση των χρηματοδοτικών εργαλείων (επιχορηγήσεις και δάνεια ύψους περίπου 32 δις. ευρώ) του Μηχανισμού Aνάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Recovery and Resilience Facility) στο ευρύτερο πλαίσιο του Μέσου Ανάκαμψης («Next Generation EU»), προσφέρει μία μοναδική ευκαιρία για την ανάδειξη κρίσιμων μεταρρυθμιστικών προτεραιοτήτων στα πεδία της οικονομίας και της κοινωνικής πολιτικής με υψηλό βαθμό συμβατότητας ως προς τις επιδιώξεις ενός νέου Μοντέλου Βιώσιμης Ανάπτυξης χωρίς Αποκλεισμούς: την βελτίωση της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας του Ελληνικού Κράτους, την αντιμετώπιση των οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων της πανδημίας του COVID-19 και την μείωση των έντονων οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών ανισοτήτων που εμποδίζουν την σύγκλιση της χώρας με τις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Μία από τις πλέον κρίσιμες προτεραιότητες είναι η μεταρρύθμιση βασικών λειτουργιών του Κοινωνικού Κράτους με στόχο την βελτίωση της επάρκειας, της ποιότητας, της βιωσιμότητας και της καλής διακυβέρνησής του. Στο πλαίσιο αυτό, είναι κρίσιμη η ανάδειξη πεδίων άμεσης παρέμβασης σε τρία επίπεδα: στο επίπεδο της διαχείρισης των επιπτώσεων της δημογραφικής γήρανσης, στο επίπεδο της άσκησης δημόσιων αναδιανεμητικών πολιτικών (π.χ. ενεργητική ένταξη των ευπαθών ομάδων, πρόσβαση σε αξιοπρεπή στέγη, πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, κοινωνική επιχειρηματικότητα, οικογενειακές πολιτικές) και στο επίπεδο της συμμετοχής της αγοράς στην προώθηση της κοινωνικής και οικονομικής ευημερίας της χώρας.
Και στα τρία επίπεδα εντοπίζεται, όμως, ένα σημαντικό διακύβευμα, το οποίο δεν έχει εξυπηρετηθεί μέχρι σήμερα στην χώρα μας. Πρόκειται για το διακύβευμα της ισόρροπης ανάπτυξης ενός βιώσιμου μοντέλου τριών πυλώνων ασφαλιστικής προστασίας, το οποίο αντανακλά μία συλλογική στρατηγική ενίσχυσης των εισοδηματικών πηγών των εργαζομένων και των ηλικιωμένων, συμπληρώνοντας το θεσμικό ρόλο του δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης (εγγυητής του θεμελιώδους δικαιώματος στην κοινωνική ασφάλιση) με δυναμικές πρωτοβουλίες των κοινωνικών εταίρων και της αγοράς.
Τα περισσότερα εθνικά συστήματα ασφαλιστικής προστασίας στην Ευρωπαϊκή Περιφέρεια έχουν υιοθετήσει εδώ και δεκαετίες την ανάπτυξη τριών συνταξιοδοτικών πυλώνων. Ο πρώτος πυλώνας περιλαμβάνει τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης (υποχρεωτική και αυτοδίκαια κάλυψη. Ο δεύτερος περιλαμβάνει τα συστήματα επαγγελματικής ασφάλισης σε επίπεδο κλάδου ή επιχείρησης, τα οποία λειτουργούν συνήθως μέσω επαγγελματικών συνταξιοδοτικών ταμείων (pension funds) ή οργανισμών συμπληρωματικής ασφάλισης. Ο τρίτος περιλαμβάνει τα ιδιωτικά (ομαδικά ή προσωπικά) συνταξιοδοτικά προγράμματα (προαιρετική κάλυψη), που σχεδιάζονται και διαχειρίζονται από επιχειρήσεις της ασφαλιστικής αγοράς (insurance market).
Ο δημόσιος διάλογος επί των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δεν πρέπει να εγκλωβισθεί στο επίπεδο του πρώτου πυλώνα (και πολύ περισσότερο στο κρίσιμο από κάθε άποψη ζήτημα της επάρκειας των συντάξεων), καθώς το συνταξιοδοτικό ζήτημα (ιδίως των νέων γενεών) επηρεάζεται από ευρύτερες παρεμβάσεις στην οικονομία, την αγορά εργασίας και την κοινωνική προστασία. Πρέπει να επεκταθεί και στους δύο άλλους πυλώνες ασφαλιστικής προστασίας, και ιδίως στο δεύτερο πυλώνα της επαγγελματικής ασφάλισης (με την μορφή π.χ. σχεδιασμού για πρώτη φορά στη χώρα μας μίας Εθνικής Στρατηγικής και ενός Οδικού Χάρτη υλοποίησης), καθώς η διεθνής εμπειρία τεκμηριώνει ότι τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης διαδραματίζουν πολύ σημαντικό ρόλο για τη μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση των εθνικών οικονομιών, την ανάπτυξη των επενδύσεων και την προσφορά ασφαλών παροχών (η Παγκόσμια Ένωση για τις Συντάξεις – World Pension Alliance υπολόγιζε ότι το 2018 ο θεσμός του δεύτερου πυλώνα εξυπηρετούσε περισσότερους από 400 εκατομμύρια εργαζόμενους και συνταξιούχους μέσω 5.000 τουλάχιστον φορέων με διαχειρίσιμο ενεργητικό επτά τρισεκατομμυρίων δολαρίων).
Η Ελληνική Ένωση Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (εφεξής «ΕΛ.ΕΤ.Ε.Α.») καταθέτει τις ακόλουθες παρατηρήσεις επί του προς διαβούλευση κειμένου των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (εφεξής «Σχέδιο»).
Α. Η «ΕΛ.ΕΤ.Ε.Α.» επισημαίνει την ανάγκη να συνδεθεί οποιαδήποτε μεταρρύθμιση του δημόσιου συστήματος κοινωνικής ασφάλισης (πρώτος πυλώνας ασφαλιστικής προστασίας) με τις ανάγκες των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, ώστε να εξυπηρετήσει αποτελεσματικά την επίτευξη του στρατηγικού στόχου 3.1. «Αύξηση των θέσεων εργασίας και προώθηση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας» τουΠυλώνα της Απασχόλησης, των Δεξιοτήτων και της Κοινωνικής Συνοχής. Από την άποψη αυτή, η προβλεπόμενη μεταρρύθμιση του ισχύοντος μοντέλου της επικουρικής ασφάλισης του πρώτου πυλώνα (και συγκεκριμένα τη μετάβαση από ένα μη κεφαλαιοποιητικό σύστημα μικτών προκαθορισμένων παροχών και νοητά καθορισμένων εισφορών σε ένα πλήρως κεφαλαιοποιητικό σύστημα πληρωμών) μπορεί να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο, ιδίως εάν επιδιώξει με τεκμηριωμένες μεθόδους να ενισχύσει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων και των συνταξιούχων στο δημόσιο σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, να αποθαρρύνει τις άτυπες μορφές απασχόλησης και να επηρεάσει την συμμετοχή του εργατικού δυναμικού στην αποταμίευση και στη δημιουργία κεφαλαίου για την κάλυψη κρίσιμων κινδύνων.
Β. Η «ΕΛ.ΕΤ.Ε.Α.» επισημαίνει την άμεση ανάγκη να αξιοποιηθούν οι πόροι του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την ενίσχυση του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας(Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης), ώστε να εξυπηρετηθεί αποτελεσματικά η επίτευξη του στρατηγικού στόχου 4.4. «Ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα και των κεφαλαιαγορών» του Πυλώνα των Ιδιωτικών Επενδύσεων και του Οικονομικού και Θεσμικού Μετασχηματισμού. Από την άποψη αυτή, η δημόσια διαβούλευση των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δημιουργεί μία πολύ κρίσιμη ευκαιρία για τη χάραξη μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας στην χώρα μας, που δεν πρέπει να συγχέεται με τον πρώτο και τον τρίτο πυλώνα (ιδιωτική ασφάλιση). Η Στρατηγική αυτή πρέπει να ενταχθεί στο ευρύτερο πλαίσιο συζήτησης για την ανάπτυξη των κεφαλαιαγορών στην Ελλάδα (που πρέπει να επικεντρωθεί μεταξύ άλλων στα κίνητρα για μακροπρόθεσμα προϊόντα αποταμίευσης, στην υιοθέτηση της Ευρωπαϊκής Οδηγίας για ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα, στις μεταρρυθμίσεις του πλαισίου των κεφαλαιαγορών, και στην μεταρρύθμιση της φορολογίας), ώστε να καλυφθεί ένα σημαντικό επενδυτικό κενό μέσω της δημιουργίας αρκετών διαθέσιμων επενδυτικών οχημάτων στα οποία να μπορεί να κατευθυνθεί η αποταμίευση.
Κρίσιμη προϋπόθεση για την επίτευξη του στρατηγικού στόχου 4.4. «Ενίσχυση του χρηματοπιστωτικού τομέα και των κεφαλαιαγορών» σε σχέση με το πεδίο της ασφαλιστικής προστασίας είναι η κατανόηση του ρόλου και της ισορροπημένης ανάπτυξης ενός βιώσιμου μοντέλου τριών πυλώνων στη χώρα μας. Το υφιστάμενο πλαίσιο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας δεν εξασφαλίζει, όμως, την προϋπόθεση αυτή.
Για παράδειγμα, η αναφορά της σελίδας 15 περί «φορολογική[ς] εναρμόνιση[ς] μεταξύ των ομαδικών ασφαλιστικών προϊόντων των επαγγελματικών ταμείων ασφάλισης και των εταιρειών ιδιωτικής ασφάλισης»είναι εννοιολογικά λανθασμένη, καθώς τα επαγγελματικά ταμεία ασφάλισης δεν παρέχουν ομαδικά ασφαλιστικά προϊόντα (όπως οι εταιρίες ιδιωτικής ασφάλισης). Τα ταμεία επαγγελματικής ασφάλισης είναι ανεξάρτητες νομικές οντότητες ιδιωτικού δικαίου μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, που παρέχουν, σε προαιρετική βάση, επαγγελματική ασφάλιση βάσει των όρων του καταστατικού τους στα ασφαλισμένα τους μέλη.
Κατά δεύτερο, ενώ το υφιστάμενο πλαίσιο των Στρατηγικών Κατευθύνσεων του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας αναφέρει τον στόχο για την ανάπτυξη της μακροχρόνιας κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης μέσω της δημιουργίας αρκετών διαθέσιμων επενδυτικών οχημάτων, δεν αποδέχεται ότι κάτι τέτοιο είναι δυνατό να επιτευχθεί μέσω ενός οργανικού πλαισίου τριών πυλώνων με διακριτούς και συμπληρωματικούς ρόλους για κάθε πυλώνα. Τούτο θεωρείται κομβικό, καθώς η ανάπτυξη της μακροχρόνιας κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης πραγματοποιείται στα ανεπτυγμένα κράτη-μέλη της ΕΕ σχεδόν αποκλειστικά μέσω ενός τέτοιου συστήματος τριών πυλώνων, το οποίο αποτελεί εγγενώς ένα σύστημα που στοχεύει αφενός στην ενίσχυση του συνταξιοδοτικού εισοδήματος σε μελλοντικό χρόνο και αφετέρου στη διαθεσιμότητα ποιοτικών επενδυτικών κεφαλαίων στις τρέχουσες χρονικές περιόδους.
Η απουσία μία τέτοιας δήλωσης στο πλαίσιο του Σχεδίου θεωρείται κρίσιμη, καθώς οι σχετικές αναφορές τίθενται αποσπασματικά χωρίς να εδράζονται σε κάποιο συγκεκριμένο στρατηγικό πλαίσιο. Για παράδειγμα, η αναφορά περί «εναρμόνισης» και παροχής νέων κινήτρων περισσότερο συσκοτίζει παρά διαφωτίζει την πραγματικότητα, καθώς δεν επεξηγεί έστω και συνοπτικά σε τι συνίσταται η ενδεχόμενη τρέχουσα «δυσαρμονία» μεταξύ δεύτερου και τρίτου πυλώνα, η οποία επείγεται να «εναρμονιστεί», ενώ παραμένει αναπάντητο κατά πόσο τα διάφορα επενδυτικά οχήματα του πρώτου, δεύτερου και τρίτου πυλώνα που αναμένεται να διευκολύνουν τη μακροχρόνια κεφαλαιοποιητική αποταμίευση, πρόκειται να εκπληρώνουν ίδιους, διαφορετικούς ή συμπληρωματικούς στόχους.
Ως εκ τούτου, αποσπασματικές ενέργειες όπως η κινητροδότηση, «εναρμόνιση» ή/και η φιλόδοξη υλοποίηση ενός δημόσιου κεφαλαιοποιητικού ταμείου της επικουρικής ασφάλισης του πρώτου πυλώνα, αδυνατούν να δημιουργήσουν ένα συνεκτικό οργανικό πλαίσιο το οποίο έχει ως στόχο τη βέλτιστη συμπληρωματικότητα, τη δυνατότητα επομένως εκπομπής σαφών μηνυμάτων προς τους εργαζόμενους, εργοδότες αλλά και εν γένει τους επενδυτές. Κινδυνεύουν αντίθετα να παραμείνουν ασύνδετες και ασυσχέτιστες στην καλύτερη περίπτωση, ενώ στην χειρότερη να δημιουργήσουν συνθήκες «κανιβαλισμού» μεταξύ των τριών πυλώνων.
Δεδομένου των ανωτέρω, η ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α. προτείνει την χάραξη μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας, που μπορεί να αξιοποιήσει την πλούσια εμπειρία της αποτελεσματικής λειτουργίας των υφιστάμενων Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης και να υποστηριχθεί από την ακαδημαϊκή κοινότητα της χώρας, ώστε να αφουγκρασθεί τις πραγματικές ανάγκες των επιχειρήσεων-εργοδοτών και των εργαζομένων (κοινωνικών εταίρων) και να μην μεταφέρει διεθνή μοντέλα αμφίβολου εφαρμογής στην σύνθετη Ελληνική πραγματικότητα. Ο 2ος πυλώνας, δηλαδή αυτός της επαγγελματικής ασφάλισης και των επαγγελματικών ταμείων, ενσωματώνει βέλτιστα χαρακτηριστικά τόσο του 1ου πυλώνα (όπως την μη κερδοσκοπική φύση) όσο και του 3ου ιδιωτικού πυλώνα (όπως τα επαγγελματικά πρότυπα διακυβέρνησης σε κεφαλαιοποιητική βάση). Αποτελεί οικονομική δραστηριότητα (επομένως δεν υποκαθιστά την δημόσια κοινωνική ασφάλιση) με αυξημένο παράλληλα κοινωνικό πρόσημο, καθώς δεν εμπλέκει ιδιώτες της αγοράς που παρέχουν ασφαλιστικά προϊόντα σε αναζήτηση κέρδους, αλλά τους ίδιους τους κοινωνικούς εταίρους σε ένα πλαίσιο επαγγελματικής, μη κερδοσκοπικής αλληλασφάλισης (διακρίνεται επομένως από τον 3ο πυλώνα).
Ως εκ τούτου, δεδομένου των ευδιάκριτων διαφορών μεταξύ των οχημάτων του 1ουκαι 3ου πυλώνα, μόνο η οριοθέτηση ενός 2ου πυλώνα είναι δυνατό να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς τους άλλους δύο, αποφεύγοντας τον κίνδυνο του ανταγωνισμού, κανιβαλισμού ή μη συσχετισμού μεταξύ των πυλώνων. Με τον τρόπο αυτό, δύναται να εξασφαλιστεί η ποικιλομορφία και επομένως η συμπληρωματικότητα επενδυτικών οχημάτων μακροχρόνιας αποταμίευσης με σαφείς στόχους, κίνητρα και περιορισμούς.
Δίχως την ύπαρξη ενός σαφώς οριοθετημένου 2ου πυλώνα επαγγελματικής ασφάλισης και των ισορροπιών που επιτυγχάνει έναντι του 1ου και 3ου, η δομημένη μακροχρόνια αποταμίευση (και κατ΄ επέκταση η μείωση του σημαντικού επενδυτικού κενού που ενυπάρχει στην ελληνική οικονομία) δεν πρόκειται να αγκαλιαστεί από το ενεργό και το ανενεργό δυναμικό της χώρας, το οποίο θα συνεχίσει να κατευθύνει αποταμιεύσεις προς τον 4ο πυλώνα ασφάλισης (μη χρηματοοικονομικός πυλώνας που περιλαμβάνει ανεπίσημες μορφές στήριξης, ακίνητη ιδιοκτησία κλπ.), όπως άλλωστε έχει καταγραφεί ιστορικά ότι συμβαίνει. Επισημαίνεται χαρακτηριστικά ότι τα υψηλά ποσοστά ιδιοκτησίας κατοικιών σε συνάρτηση με το πλέγμα προστασίας της οικογένειας, έχει κατορθώσει να απορροφήσει σε διαχρονική και συστηματική βάση ελλείμματα ασφάλισης τα οποία, στο σύγχρονο πλέον περιβάλλον, διεκδικούνται με βάση το Σχέδιο να καλυφτούν μέσω της μακροχρόνιας, κεφαλαιοποιητικής αποταμίευσης.
Πεποίθηση της ΕΛ.Ε.Τ.Ε.Α. παραμένει πως οι στόχοι του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας περί ανάπτυξης της κεφαλαιαγοράς και της δημιουργίας ποικιλόμορφων επενδυτικών οχημάτων δύναται να υπηρετηθούν μόνο στο πλαίσιο της εκπόνησης και εφαρμογής μίας Εθνικής Στρατηγικής ανάπτυξης του δεύτερου πυλώνα ασφαλιστικής προστασίας – και γενικότερα υποστήριξης ενός βιώσιμου συστήματος 3 πυλώνων – που θα υπηρετεί διαχρoνικές δεσμεύσεις προς τον ενεργό πληθυσμό, τα νοικοκυριά, τις επιχειρήσεις, τους επενδυτές και εν γένει την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής.
Σχόλιο:
Εν αντιθέσει προς άλλες πιο βιομηχανικές χώρες της Ευρώπης, η Ελλάδα έχει για μαγνήτες πρώτον: τις θάλασσες και τον ήλιο της και δεύτερον: την ιστορία και τα αρχαία της.
Χρησιμοποιώντας αυτούς τους παράγοντες συμφωνώ απόλυτα ότι θα μπορούσε σε μήνες μειωμένου τουριστικού ενδιαφέροντος, να διοργανώνεται μια σειρά διεθνών εκθέσεων, αγροτικών ή / και βιομηχανικών προϊόντων με σκοπό την επέκταση των μηνών δραστηριότητος των κατά τα άλλα ελκυστικών και τουριστικών της μονάδων πλησίον της θάλασσας ή αρχαιολογικών χώρων.
Ερώτηση: Προ ετών μειώθηκαν οι αποδοχές των συνταξιούχων με την αφαίρεση του 13ου, 14ου μισθού και δώρων. Η μείωση ήταν της τάξης του 16% επί του συνόλου των αποδοχών των συνταξιούχων. Έγιναν διάφορες προσφυγές που χωρίς καμιά εξαίρεση κερδήθηκαν όλες από τους θιγόμενους, έτσι ώστε τελικά με απόφαση του ΣτΕΕ να κριθούν όλες αυτές οι μειώσεις παράνομες και καταχρηστικές.
Αποτέλεσμα η επόμενη κυβέρνηση της χώρας να νομιμοποιήσει αυτές τις μειώσεις οι οποίες και συνεχίζονται ενώ για το χρονικό διάστημα μέχρι της νομιμοποίησης οι συνταξιούχοι αποζημιώνονται για τα ποσά που τους αφαιρέθηκαν.
Αυτού του είδους τη πολιτική εγώ τη κρίνω σαν ειρωνεία και κοροϊδία προς τους άμεσα θιγέντες.
Υπάρχει κανείς που να διαφωνεί?
Σχόλια της Greenpeace στις “Στρατηγικές Κατευθύνσεις του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας”
Εισαγωγικό σχόλιο:
Το παρόν σχέδιο, όπως δηλώνει και ο τίτλος του, περιγράφει στρατηγικές κατευθύνσεις. Κατά συνέπεια, δεν περιμέναμε να περιέχει αναλυτικές δράσεις ούτε συγκεκριμένα μέτρα ή λεπτομερείς περιγραφές πρωτοβουλιών. Ωστόσο, προκειμένου να έχει νόημα η κατάθεση σχολίων σε μία διαδικασία διαβούλευσης, τονίζουμε την ανάγκη να δημοσιοποιηθούν τουλάχιστον οι μετρήσιμοι στόχοι του προτεινόμενου σχεδίου, όπως και η περιγραφή των δράσεων προς την επίτευξη των στρατηγικών του στόχων.
Επίσης, θεωρούμε αυτονόητο ότι μόλις ολοκληρωθεί η συγγραφή του τελικού σχεδίου όπου θα περιγράφονται οι δράσεις στις οποίες πρόκειται να κατανεμηθούν οι πόροι, το τελικό κείμενο θα δοθεί επίσης σε διαβούλευση ώστε να έχουν τη δυνατότητα πλέον να τοποθετηθούν συγκεκριμένα οι ενδιαφερόμενοι από κάθε τομέα.
Στο σημείο αυτό είναι απαραίτητο επίσης να τονίσουμε ότι απουσιάζει παντελώς από το σύνολο του σχεδίου η πρόβλεψη για συμμετοχή της κοινωνίας στη διαμόρφωση και εφαρμογή των όποιων δράσεων θα παρουσιαστούν σε επόμενο χρόνο. Ευελπιστούμε ότι αυτή η παράλειψη θα διορθωθεί, καθώς η ενεργή συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις που τους αφορούν διασφαλίζει την αποτελεσματικότητα και επιτυχία των όποιων δράσεων.
Ακολουθούν τα σχόλια της Greenpeace ως προς τους επιμέρους τομείς του σχεδίου.
Κλίμα & Ενέργεια
Ο άξονας 1 «Πράσινη Μετάβαση», όπως αυτός αναλύθηκε περαιτέρω και από τις σχετικές ανακοινώσεις του Υπουργού ΠΕΝ, κ. Χατζηδάκη, σε γενικές γραμμές κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, με την αναγκαία έμφαση να δίνεται στην ανάπτυξη των καθαρών πηγών ενέργειας και της ενεργειακής αναβάθμισης του κτιριακού αποθέματος της χώρας. Η Greenpeace χαιρετίζει την πρόθεση του Υπουργείου να προχωρήσει στη δημιουργία ενός Εθνικού Σχεδίου Αναδασώσεων με άμεσο στόχο την αναδάσωση 500 τετρ. χλμ ως το 2030.
Δυστυχώς, όμως, από το Σχέδιο δεν λείπει η αναφορά στην επέκταση του δικτύου ορυκτού αερίου. Φαίνεται ότι η κυβέρνηση εμμένει στον παραλογισμό της ανάπτυξης των υποδομών ενός ακριβού, ξεπερασμένου και εξαιρετικά ζημιογόνου – για το κλίμα – ορυκτού καυσίμου με ημερομηνία λήξης. Είναι χαρακτηριστικό ότι το ορυκτό αέριο αποκλείστηκε από τη δυνατότητα χρηματοδότησης του Ταμείου Δίκαιης Μετάβασης μετά την τελική συμφωνία που επιτεύχθηκε στον ευρωπαϊκό τριμερή διάλογο. Σύμφωνα με μοντέλα συμβατά με τη Συμφωνία του Παρισιού, η χρήση ορυκτού αερίου θα πρέπει να σταματήσει στην Ευρώπη έως το 2035.
Η κλιματική πραγματικότητα, αλλά και η πραγματικότητα της αγοράς, δείχνουν σαφέστατα ότι τα νέα έργα ορυκτού αερίου θα είναι βραχύβια, καθώς θα αντικατασταθούν από ανανεώσιμες πηγές για να επιτευχθεί ο στόχος της ΕΕ για την κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Ιδιαίτερα για τις λιγνιτικές περιοχές της χώρας, αυτό θα παρήγαγε υψηλό κόστος, καθιστώντας τις θέσεις εργασίας μη βιώσιμες, για έναν ορυκτό πόρο στη δύση του.
Σημειώνεται ότι οι χρηματοδοτήσεις ορυκτού αερίου μέσα από τους μηχανισμούς Δίκαιης Μετάβασης, Ανάκαμψης & Ανθεκτικότητας, Συνοχής και Περιφερειακής Ανάπτυξης της ΕΕ δυνητικά μπορεί να καταστούν ακόμα και έκνομες. Με την ίδια λογική, η εμμονή της κυβέρνησης με την περαιτέρω διείσδυση του ορυκτού αερίου στα κτίρια αναμένεται να εγκλωβίσει τις ιδιοκτησίες εκατοντάδων χιλιάδων συμπολιτών μας σε έναν ακριβό και παρωχημένο ενεργειακό πόρο.
Σε κάθε περίπτωση, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας οφείλει να στρέψει τη χώρα στο αύριο και όχι να την κρατάει όμηρο του χθες. Από εκεί και πέρα, η Greenpeace επισημαίνει τα εξής:
Το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα (ΕΣΕΚ) επί της ουσίας βρίσκεται ήδη σε διαδικασία επικαιροποίησης, ειδικά και μετά την απόφαση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να θέσει νέο, πιο φιλόδοξο στόχο μείωσης των εκπομπών της ΕΕ κατά 55% ως το 2030. Ωστόσο, πέρα από μία αρχική γενικόλογη αναφορά στο ΕΣΕΚ, δεν προκύπτει από πουθενά ότι το Σχέδιο Ανάκαμψης πράγματι ευθυγραμμίζεται με τους στόχους του ΕΣΕΚ, πόσο δε μάλλον με ένα ακόμα πιο φιλόδοξο σενάριο μείωσης των εκπομπών. Εξίσου σημαντικά, δεν αναφέρεται πουθενά ότι ο μεγάλος στόχος της Ελληνικής Οικονομίας είναι η απανθρακοποίησή της στις επόμενες 2-3 δεκαετίες. Η Greenpeace θεωρεί αδιανόητο να μην λαμβάνεται υπόψη ο τελικός στόχος κλιματικής ουδετερότητας από το μεγαλύτερο χρηματοδοτικό πρόγραμμα το οποίο – υποτίθεται – θα θέσει ξανά στις ράγες την ελληνική οικονομία αποφεύγοντας λάθη του παρελθόντος και προκρίνοντας σημαντικές τομές. Αλήθεια, προς ποια κατεύθυνση;
Σύμφωνα με το Σχέδιο, ο Άξονας 1.3 «Μετάβαση σε ένα πράσινο και βιώσιμο σύστημα μεταφορών» φαίνεται να αφορά αποκλειστικά την προώθηση της ηλεκτροκίνησης. Αν και η γρήγορη ανάπτυξη της ηλεκτροκίνησης είναι εκ των ων ουκ άνευ, εν τούτοις θα πρέπει να γίνει σαφές ότι αποτελεί μόνο ένα σκέλος ενός «πράσινου και βιώσιμου συστήματος μεταφορών». Ένας βιώσιμος τομέας μεταφορών οφείλει να στοχεύσει στη βελτίωση της αστικής κινητικότητας πρωτίστως μέσα από τη μείωση των ιδιωτικών οχηματοχιλιομέτρων. Αυτό μεταφράζεται στην ενίσχυση των μέσων συλλογικής μεταφοράς, την προώθηση εναλλακτικών τρόπων ήπιας μετακίνησης και στην ανάπλαση των πόλεων προς αυτήν την κατεύθυνση. Πρόκειται για εμβληματικές παρεμβάσεις οι οποίες ενδεχομένως έχουν εξίσου – αν όχι μεγαλύτερη – ανάγκη οικονομικής στήριξης από ό,τι η ηλεκτροκίνηση. Δεν φαίνεται, ωστόσο, κάτι τέτοιο από το Σχέδιο Ανάκαμψης.
Οποιαδήποτε σχέδιο στήριξης δράσεων προς ένα βιώσιμο σύστημα διαχείρισης αποβλήτων οφείλει να εξαιρεί ρητώς την καύση απορριμμάτων.
Ποια είναι τα κριτήρια, ανά στόχο, όπως αυτοί περιγράφονται στο EU Taxonomy Regulation, βάσει των οποίων προσδιορίζεται κατά πόσο μία οικονομική δραστηριότητα χαρακτηρίζεται ως περιβαλλοντικά βιώσιμη, από αυτές που προτείνονται στις στρατηγικές κατευθύνσεις του σχεδίου ώστε να λάβουν Eνωσιακή χρηματοδότηση; Μία τέτοια ανάλυση, η οποία απουσιάζει, θα βοηθούσε στη διαδικασία ουσιαστικής δημόσιας διαβούλευσης ώστε να καταλάβουμε με τι κριτήρια και αναφορικά με ποιον στόχο η κυβέρνηση επιλέγει να κατευθύνει στρατηγικά τους πόρους του Ταμείου προς τις δραστηριότητες ή επενδύσεις που παρουσιάζει εντός του Σχεδίου ως επιλέξιμες και άρα ως βιώσιμες.
Τέλος, δεν υπάρχει καμία αναφορά στην ενεργειακή δημοκρατία και τις ενεργειακές κοινότητες ως στρατηγική προτεραιότητα, ενισχύοντας τελικά όχι μόνο τους στόχους του ΕΣΕΚ αλλά τη συμμετοχή των πολιτών στην αυτοπαραγωγή και κατανάλωση από ΑΠΕ.
Άξονας 1.4: Αειφόρος χρήση των πόρων, ανθεκτικότητα στην κλιματική αλλαγή και διατήρηση της βιοποικιλότητας
Υπάρχει μία απολύτως εσφαλμένη κατανόηση της κυκλικής οικονομίας και ως συνέπεια κίνδυνος να διαιωνιστεί η τεράστια σπατάλη πόρων για τη διαχείριση των αποβλήτων, τη στιγμή που η πρόληψη και η επαναχρησιμοποίηση θα έπρεπε να είναι η ύψιστη προτεραιότητα. Πρέπει να είναι ξεκάθαρο ότι προτεραιότητα της κυκλικής οικονομίας δεν είναι η καλύτερη διαχείριση των αποβλήτων αλλά η μεγαλύτερη δυνατή συρρίκνωσή τους και δευτερευόντως η σωστή διαχείρισή τους. Μόνο κατ’ αυτόν τον τρόπο θα επιτευχθεί η βιώσιμη διαχείριση των πόρων που ευαγγελίζεται το κείμενο της διαβούλευσης. Αντί επομένως να επενδυθούν τεράστια ποσά για τη δημιουργία μονάδων που ουσιαστικά κρύβουν το πρόβλημα κάτω από το χαλί, η χρηματοδότηση αυτή θα έπρεπε να αξιοποιηθεί ως κίνητρο για τη θεμελίωση ενός νέου παραγωγικού και καταναλωτικού μοντέλου, που δεν βασίζεται σε προϊόντα τα οποία γίνονται γρήγορα σκουπίδια, αλλά σε υψηλής εντάσεως εργασίας υπηρεσίες που διατηρούν τους πόρους εντός της οικονομίας το δυνατόν περισσότερο. Η κυκλική οικονομία πρέπει στο εξής να τεθεί ως οριζόντια κατεύθυνση σε κάθε οικονομική δραστηριότητα, που πρέπει να ξεφύγει από την γραμμική κατεύθυνση που μετράει μόνο την αύξηση του ΑΕΠ. Αυτό μεταφράζεται σε επενδύσεις που θα ενισχύσουν την αναδυόμενη κοινωνική οικονομία, που ενδυναμώνουν τον μικρό παραγωγό, τη μικρή και καινοτόμα επιχείρηση, τον πολίτη, τον καταναλωτή και βασίζονται όχι σε ποσότητες (και άρα σπατάλη φυσικών πόρων) με στόχο το κέρδος αλλά σε ποιότητες (καλύτερη διατροφή, ενεργειακές κοινότητες, αποκεντρωμένα συστήματα παραγωγής, διαφάνεια) που συμβάλλουν στην άμβλυνση των ανισοτήτων στην κοινωνία.
Μεγάλο προβληματισμό δημιουργεί η παντελής απουσία μέτρων για την αλιεία, ενός παραγωγικού κλάδου με ιδιαίτερη αξία ειδικά για τις παράκτιες περιοχές της χώρας, που περνάει μία ολοένα και μεγαλύτερη κρίση. Μέσα από την ενίσχυση της αλιείας χαμηλής έντασης, που θα βασίζεται στην πλέον επικαιροποιημένη και αξιόπιστη επιστημονική γνώση και την υποστήριξη του επαγγέλματος των ψαράδων που δραστηριοποιούνται σεβόμενοι τα όρια της θάλασσας, το Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας θα έβαζε τις βάσεις για την ανάδυση μίας νέας αλιευτικής οικονομίας, η οποία θα προσέφερε προϊόντα καλύτερης και εγνωσμένης αξίας στον καταναλωτή, ενώ θα συνεισέφερε στην ισορροπημένη περιφερειακή ανάπτυξη μεγάλου τμήματος της χώρας.
Αντίστοιχο προβληματισμό δημιουργεί η παντελής απουσία αναφοράς στην παράκτια ζώνη, ως περιοχή με καίριας σημασίας ρόλο στην προσαρμογή της χώρας μας έναντι της κλιματικής αλλαγής, συμπεριλαμβανομένης της διαχείρισης και προστασίας από τις φυσικές καταστροφές. Η εμπειρία από τα πρόσφατα περιστατικά φυσικών καταστροφών καταστούν εμφανή την ανάγκη για την αποκατάσταση και προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων της χώρας, κάτι που δεν φαίνεται να αξιολογείται ως σημαντικό από το παρόν Σχέδιο Ανάκαμψης.
Στη Σελίδα 25 του Σχεδίου Ανάκαμψης, υπό την Εμβληματική Πρωτοβουλία “Scale Up” και τις Επενδύσεις για τον Ψηφιακό Μετασχηματισμό των Επιχειρήσεων, προτείνεται ορθά η “μέτρηση και παρακολούθηση των ατμοσφαιρικών ρύπων και της θαλάσσιας ρύπανσης για τη βελτιστοποίηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος και των ψηφιακών περιβαλλοντικών επιθεωρήσεων.” Σίγουρα συνιστά μέτρο που θα βοηθήσει τις περιβαλλοντικές επιδόσεις των επιχειρήσεων, εντούτοις υποτιμά την ικανότητα του Ψηφιακού Μετασχηματισμού να συμβάλλει στη μείωση ή/και διαχείριση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος των επιχειρήσεων και σε άλλους τομείς, όπως η διαφάνεια των εφοδιαστικών τους αλυσίδων, η ρύπανση των υπέργειων και υπόγειων υδάτων, η ενεργειακή τους αποδοτικότητα, η μείωση και ορθή διαχείριση των παραγόμενων αποβλήτων.
Αγροδιατροφικός τομέας:
Οι στρατηγικές κατευθύνσεις που αναφέρονται στον τομέα γεωργίας και κτηνοτροφίας είναι σχεδόν ανύπαρκτες (ο ίδιος ο τομέας δεν περιλαμβάνεται ως ξεχωριστός τομέας στο σχέδιο), ενώ οι ελάχιστες αναφορές είναι εντελώς ασαφείς και δεν παραπέμπουν πουθενά. Δεν υπάρχει καμία περιγραφή, έστω περιγραφή κατεύθυνσης, των επενδύσεων που θα γίνουν για τον «μετασχηματισμό του γεωργικού τομέα», την «αειφόρο ανάπτυξη γεωργίας» και την «εισαγωγή μεταρρυθμίσεων που προωθούν τη βιώσιμη γεωργία» που αναφέρονται στον Άξονα 4.1.
Οι κατευθύνσεις του σχεδίου δεν μοιάζει να λαμβάνουν πουθενά υπόψη τις ιδιαιτερότητες της χώρας ούτε να χαράζουν κάποια κατεύθυνση προς την αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων, ενώ δεν φαίνεται να συμπεριλαμβάνει τις μικρές εκμεταλλεύσεις, παρόλο που παγκοσμίως η τάση είναι η στροφή προς τη μικρότερης κλίμακας οικογενειακή γεωργία.
Ομοίως, δεν λαμβάνουν υπόψη τις ευρωπαϊκές στρατηγικές «Από Αγρόκτημα στο Πιάτο» και Βιοποικιλότητας που αποτελούν ακρογωνιαίο λίθο της Πράσινης Συμφωνίας και θέτουν στόχους στην επίτευξη στους οποίους οφείλει να συμβάλλει και η Ελλάδα με τις δικές της, έστω κατευθύνσεις σε αυτή τη φάση. Το Εθνικό Σχέδιο που δόθηκε για διαβούλευση δεν αναφέρει πουθενά καμία κατεύθυνση προς κανέναν από τους τέσσερις ευρωπαϊκούς στόχους “FarmToFork” (μείωση φυτοφαρμάκων (50%), μείωση απώλειας θρεπτικών ουσιών (50%) και χρήσης λιπασμάτων (20%), μείωση πώλησης αντιμικροβιακών φαρμάκων (50%) και αύξηση βιολογικών καλλιεργειών (25%). Ομοίως, δεν αναφέρει πουθενά κατεύθυνση αύξησης της διαθεσιμότητας και των πηγών εναλλακτικών πρωτεϊνών ούτε καμία κατεύθυνση μετάβασης της Ελλάδας σε γεωργία και κτηνοτροφία χωρίς αποτύπωμα άνθρακα, όπως οφείλει βάσει Πράσινης Συμφωνίας.
Επιπλέον, απουσιάζει κάποια κατεύθυνση βιώσιμης κατανάλωσης. Το ίδιο ισχύει και για την αντιμετώπιση της σπατάλης τροφίμων.
Ομοίως, δεν αναφέρονται πουθενά κατευθύνσεις-κλειδιά για τη βιωσιμότητα, τη δικαιοσύνη και την ανθεκτικότητα του αγροδιατροφικού τομέα της Ελλάδας όπως η στήριξη βιώσιμων παραγωγών, η ενίσχυση τοπικής αξιοποίησης προϊόντων βιώσιμης γεωργίας, η εκπαίδευση παραγωγών σε βιώσιμες μεθόδους, η μείωση της παραγωγής ζωοτροφών, η παύση χρηματοδότησης καυσίμων και διεθνοποιημένων προϊόντων, οι οποίες περιγράφονται αναλυτικότερα στις Προτάσεις που κατέθεσε η Greenpeace στην ελληνική κυβέρνηση τον Νοέμβριο.
Στον Άξονα 4.6., όπου αναφέρονται “δράσεις έρευνας και καινοτομίας και αύξησης ποιότητας και ανταγωνιστικότητας των ελληνικών προϊόντων”, τονίζουμε την επιτακτική ανάγκη οι δράσεις να απευθύνονται κατά προτεραιότητα στους παραγωγούς που έχουν ήδη επιλέξει βιώσιμες μεθόδους για την υγεία ανθρώπων και περιβάλλοντος, με έμφαση στους μικρότερης κλίμακας παραγωγούς που χρειάζονται κίνητρα και στήριξη για να συνεχίσουν την παραγωγή τροφής με βιώσιμο τρόπο. Ενδεικτικά αναφέρουμε παραγωγούς που εφαρμόζουν μεθόδους Αγροοικολογίας, Βιολογικής Γεωργίας, Φυσικής Καλλιέργειας, Βιοδυναμικής, Αναγεννητικής Γεωργίας, κλπ.
Σχετικά με τις επενδύσεις που αναφέρεται ότι “μειώνουν τις επιπτώσεις του κλάδου στο κλίμα” πρέπει επειγόντως να συμπεριληφθούν κριτήρια και μέθοδοι στη διαδικασία παραγωγής τροφής, όπως διατήρηση βιοποικιλότητας, φυτοκάλυψη και γονιμότητα εδάφους, φυτοφράκτες, ποσοστό ακαλλιέργητης περιφερειακής ζώνης, μεθοδοι αμειψισποράς, κλπ. Συμπληρωματικά, απαιτούνται δράσεις που ενισχύουν τη διατήρηση και εξάπλωση των μεθόδων που συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, όπως η Αναγεννητική Γεωργία.
Υγεία:
Στον Άξονα 3.3 σχετικά με την ενίσχυση του συστήματος υγείας αναφέρεται ο τομέας της πρόληψης, χωρίς όμως να διευκρινίζεται εάν η πρόληψη θεωρείται στα πλαίσια της πλανητικής υγείας, της σύνδεσης δηλαδή της υγείας του περιβάλλοντος και του τρόπου ζωής μας με την ανθρώπινη υγεία. Συνεπώς, απουσιάζει κάθε σχετική αναφορά στην ενεργό και ουσιαστική σύνδεση των συστημάτων υγείας με μέτρα αντιμετώπισης των αιτιών που την υποβαθμίζουν.
H Greenpeace έχει καταθέσει αναλυτικά τις προτάσεις της για την αξιοποίηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης στον πρωθυπουργό. Οι προτάσεις της Greenpeace βασίζονται στους άξονες της κοινωνικής δικαιοσύνης και της περιβαλλοντικής προστασίας. Οι κατευθύνσεις και οι πολιτικές για την ανάκαμψη από την πανδημία και την αξιοποίηση των πόρων του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανάκαμψης, αλλά και κάθε σχετικού πόρου, πρέπει να πληρούν τα παρακάτω κριτήρια:
Να διασφαλίζουν ένα βιώσιμο μέλλον
Να συμβάλλουν στην κοινωνική δικαιοσύνη, περιλαμβάνοντας το σύνολο της κοινωνίας στις προβλέψεις τους
Να διαφυλάσσουν τα θεμελιώδη μας δικαιώματα
Η αύξηση των εξαγωγών που προωθεί ο άξονας 4.7 γίνεται με δύο τρόπους. Ο πρώτος θέλει τις ελληνικές επιχειρήσεις να πηγαίνουν σε χώρες του εξωτερικού για να προωθήσουν τα προϊόντα/υπηρεσίες τους. Ο δεύτερος τρόπος φέρνει τους ξένους αγοραστές στην Ελλάδα για να κάνουν εμπορικές συναντήσεις με τις ελληνικές επιχειρήσεις. Από τους δύο αυτούς τρόπους ο δεύτερος είναι σαφώς προτιμότερος, καθώς είναι φθηνότερος και αποδοτικότερος για τις ελληνικές επιχειρήσεις, ενώ έχει παράπλευρα οφέλη για όλο τον κλάδο του τουρισμού (αεροπορικές, ξενοδοχεία, εστίαση, μεταφορές, κλπ.).
Η επίτευξη του στόχου της προσέλκυσης ξένων αγοραστών στην Ελλάδα σκοντάφτει συνήθως στην έλλειψη ικανών υποδομών, όπως εκθεσιακά κέντρα, συνεδριακά κέντρα, επαγγελματικά ξενοδοχεία και γρήγορες, φθηνές και αποτελεσματικές μεταφορές μεταξύ όλων αυτών. Ο λόγος για αυτές τις υποδομές είναι προφανής: οι διεθνείς αγοραστές απαιτούν ο επαγγελματικός τους χρόνος να αξιοποιείται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Αυτό σημαίνει ότι οι αγοραστές θα επισκεφτούν την χώρα όταν πραγματοποιούνται μεγάλες εκδηλώσεις (συνέδρια, εκθέσεις). Όσο μεγαλύτερη η εκδήλωση, τόσο μεγαλύτερο το όφελος για τον αγοραστή. Χωρίς τις αναγκαίες υποδομές, η Ελλάδα δεν πρόκειται να πετύχει τον στόχο της εξωστρέφειας. Τα ελληνικά εκθεσιακά/συνεδριακά κέντρα είναι της τάξης των 50.000-60.000 τ.μ. όταν οι γειτονικές χώρες προσφέρουν υποδομές πολύ μεγαλύτερες (Κωνσταντινούπολη, Μιλάνο, Ρώμη). Ταυτόχρονα, οι υποδομές της Ελλάδας πάσχουν στον τομέα των μεταφορών (μετρό).
Οι δράσεις του άξονα 4.7 πρέπει να προωθούν την ανάπτυξη των αναγκαίων υποδομών που θα φέρουν την αύξηση των εξαγωγών.
Στους άξονες 4.6 (εκσυγχρονισμός και βελτίωση της ανθεκτικότητας κύριων κλάδων
οικονομίας της χώρας) και 4.7 (βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων και εξαγωγών) είναι σημαντικό να δοθούν κίνητρα στον ιδιωτικό τομέα, να επενδύσει μέσω της ανάπτυξης τους σε έργα, τα οποία θα συμβάλουν παράλληλα σε διαφορετικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, όπως είναι ο τομέας των εκθέσεων και συνεδρίων, ο οποίος συνδράμει εδώ και πολλά χρόνια εξαιρετικά και ουσιαστικά στην ελληνική επιχειρηματικότητα και εργασία. Οι επιδράσεις οι οποίες προκαλούνται από τη διενέργεια εκθέσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, έχουν άμεσα και έμμεσα θετικά αποτελέσματα σε θέματα, όπως στην:
1. αύξηση των θέσεων εργασίας (άμεσα και έμμεσα)
2. ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στη χώρα μας (κυρίως σε τομείς που συνδυάζουν διαφορετικές επιχειρηματικές δραστηριότητες, όπως οι εκθέσεις και τα συνέδρια) και προκαλούν επενδύσεις, μέσω των οποίων θα επιταχυνθεί η ανάκαμψη από την κρίση και η εκ νέου ανάπτυξη, προκειμένου να επιτευχθεί η ζητούμενη δημοσιονομική σταθερότητα.
3. ανάδειξη περιφερειακών επιχειρηματικών μονάδων, προκειμένου να βοηθηθούν ώστε να αναδείξουν προωθήσουν τα προϊόντα/υπηρεσίες τους και να τα προωθήσουν εντός και εκτός Ελλάδας.
4. ανάπτυξη μΜε, οι οποίες δεν διαθέτουν δυνατότητα ισχυρών δικτύων για την παρουσίαση των προϊόντων τους αλλά και την προώθηση τους εντός και εκτός Ελλάδας (αύξηση εξωστρέφειας). Εκθέσεις επισκέπτονται τακτικά επιχειρηματίες από ολόκληρο τον πλανήτη, αναζητώντας επιχειρηματικές ευκαιρίες μέσω συνεργασιών, οι οποίοι αφού ταξιδέψουν σε κάποιο σημείο της ελληνικής επικράτειας, διαμένουν, σιτίζονται, μετακινούνται, αγοράζουν και τις περισσότερες φορές επισκέπτονται τη χώρα μας ξανά ως τουρίστες.
5. προώθηση του εξαγωγικού προσανατολισμού της οικονομίας
6. βελτίωση της έρευνας και της καινοτομίας των ελληνικών προϊόντων και τελικά τη βελτίωση της ποιότητας των εγχώρια παραγόμενων προϊόντων
7. σταθερή υποστήριξη υιοθέτησης νέων ψηφιακών τεχνολογιών
Για όλους αυτούς τους λόγους είναι περισσότερο από σημαντική η «αξιοποίηση» μιας τόσο σημαντικής δραστηριότητας, όπως της διοργάνωσης εκθέσεων και συνεδρίων, κάτι που συμβαίνει εδώ και δεκαετίες σε πολλές ιδιαίτερα ανεπτυγμένες χώρες, σε όλο τον κόσμο, οι οποίες διαθέτουν μεγάλες, υπερσύγχρονες υποδομές εκθεσιακών κέντρων και φιλοξενούν αντίστοιχα σημαντικό αριθμό παγκόσμιων εκθέσεων και συνεδρίων.
Στους άξονες 4.6 (εκσυγχρονισμός και βελτίωση της ανθεκτικότητας κύριων κλάδων
οικονομίας της χώρας) και 4.7 (βελτίωση της ανταγωνιστικότητας και προώθηση ιδιωτικών επενδύσεων και εξαγωγών) είναι σημαντικό να δοθούν κίνητρα στον ιδιωτικό τομέα, να επενδύσει μέσω της ανάπτυξης τους σε έργα, τα οποία θα συμβάλουν παράλληλα σε διαφορετικούς τομείς της ελληνικής οικονομίας, όπως είναι ο τομέας των εκθέσεων και συνεδρίων, ο οποίος συνδράμει εδώ και πολλά χρόνια εξαιρετικά και ουσιαστικά στην ελληνική επιχειρηματικότητα και εργασία. Οι επιδράσεις οι οποίες προκαλούνται από τη διενέργεια εκθέσεων τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, έχουν άμεσα και έμμεσα θετικά αποτελέσματα σε θέματα, όπως στην:
1. αύξηση των θέσεων εργασίας (άμεσα και έμμεσα)
2. ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας στη χώρα μας (κυρίως σε τομείς που συνδυάζουν διαφορετικές επιχειρηματικές δραστηριότητες, όπως οι εκθέσεις και τα συνέδρια) και προκαλούν επενδύσεις, μέσω των οποίων θα επιταχυνθεί η ανάκαμψη από την κρίση και η εκ νέου ανάπτυξη, προκειμένου να επιτευχθεί η ζητούμενη δημοσιονομική σταθερότητα.
3. ανάδειξη περιφερειακών επιχειρηματικών μονάδων, προκειμένου να βοηθηθούν ώστε να αναδείξουν προωθήσουν τα προϊόντα/υπηρεσίες τους και να τα προωθήσουν εντός και εκτός Ελλάδας.
4. ανάπτυξη μΜε, οι οποίες δεν διαθέτουν δυνατότητα ισχυρών δικτύων για την παρουσίαση των προϊόντων τους αλλά και την προώθηση τους εντός και εκτός Ελλάδας (αύξηση εξωστρέφειας). Εκθέσεις επισκέπτονται τακτικά επιχειρηματίες από ολόκληρο τον πλανήτη, αναζητώντας επιχειρηματικές ευκαιρίες μέσω συνεργασιών, οι οποίοι αφού ταξιδέψουν σε κάποιο σημείο της ελληνικής επικράτειας, διαμένουν, σιτίζονται, μετακινούνται, αγοράζουν και τις περισσότερες φορές επισκέπτονται ξανά τη χώρα μας ως τουρίστες.
5. προώθηση του εξαγωγικού προσανατολισμού της οικονομίας
6. βελτίωση της έρευνας και της καινοτομίας των ελληνικών προϊόντων και τελικά τη βελτίωση της ποιότητας των εγχώρια παραγόμενων προϊόντων
7. σταθερή υποστήριξη υιοθέτησης νέων ψηφιακών τεχνολογιών
Για όλους αυτούς τους λόγους είναι περισσότερο από σημαντική η «αξιοποίηση» μιας τόσο σημαντικής δραστηριότητας, όπως της διοργάνωσης εκθέσεων και συνεδρίων, κάτι που συμβαίνει εδώ και δεκαετίες σε πολλές ιδιαίτερα ανεπτυγμένες χώρες, σε όλο τον κόσμο, οι οποίες διαθέτουν μεγάλες, υπερσύγχρονες υποδομές εκθεσιακών κέντρων και φιλοξενούν αντίστοιχα σημαντικό αριθμό παγκόσμιων εκθέσεων και συνεδρίων.
Οι Στόχοι της Αειφόρου Ανάπτυξη στην Δημόσια υγεία, την Κοινωνική Προστασία και στην Αειφόρο Χρηματοδότηση θα αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο των μελλοντικών κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις αειφόρες επενδύσεις. Πρόκειται για την κύρια σύσταση του σχεδίου δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Χρηματοδότηση της Αειφόρου ανάπτυξης και την Πράσινη συμφωνίας και πρέπει είναι βασική αναπτυξιακή παράμετρος του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Στον Άξονα 3.3: Στο πλαίσιο της δημοσίας υγείας η κλιματική αλλαγή και ο περιβαλλοντικός και κοινωνικός κίνδυνος αποτελούν σοβαρές απειλές για τη δημόσια υγεία και για τους ανθρώπους σε όλες τις χώρες. Στα πλαίσια του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας τα Ελληνικά νοσοκομεία και το Ελληνικό σύστημα Δημόσιας Υγείας έχουν τη δυνατότητα και πρέπει όχι μόνο να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή, αλλά και στη διαδικασία προώθησης της κοινής αξίας, της μεγαλύτερης κοινωνικής ισότητας και της περιβαλλοντικής υγείας μέσω των Στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης. Στον Άξονα 3.4.: Κατά την τελευταία δεκαετία, περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί κίνδυνοι κυριαρχούν σε σχέση με τους παγκόσμιους χρηματοοικονομικούς κινδύνους και την κοινωνική προστασία. Στην Ελλάδα στα πλαίσια του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μέσω του πακέτου της Αειφόρου Ανάπτυξης και των Κοινωνικών Επενδύσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει καθοδήγηση στα κράτη μέλη για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας προς τις κοινωνικές επενδύσεις καθ’ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής. Στις δράσεις της Αειφόρου Ανάπτυξης η κοινωνική επένδυση αφορά την επένδυση σε ανθρώπους. Σημαίνει πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για να ενισχύουν τις δεξιότητες και τις ικανότητες των ανθρώπων και να τους υποστηρίζουν να συμμετέχουν πλήρως στην απασχόληση και την κοινωνική ζωή. Οι βασικοί τομείς των στόχων της Αειφόρου πολιτικής περιλαμβάνουν την εκπαίδευση, την ποιοτική φροντίδα των παιδιών, την υγειονομική περίθαλψη, την κατάρτιση, τη βοήθεια αναζήτησης εργασίας και την αποκατάσταση. Στον Άξονα 4.4.: Στο πλαίσιο της υποστήριξης των Στόχων των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη, οι Ελληνικές Τράπεζες, Ασφαλιστικές εταιρίες, το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και γενικά οι φορείς της αγοράς κεφαλαίου έχουν υπογράψει και υποστηρίζουν τις Αρχές του UNEP-FI και θα ακολουθήσουν το Σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Χρηματοοικονομικά της Αειφορίας-Sustainable Finance. Τα Αειφόρα Χρηματοοικονομικά, η ταξινομία, η αξιολόγηση και η διαφάνεια στην Διεθνή, Ευρωπαϊκή, και Εθνική χρηματοπιστωτική αγορά θα αποτελέσει τον βασικό πυλώνα στην Αειφόρο Ανάπτυξη και την Πράσινη Συμφωνία για τα κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτό το πλαίσιο το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ως βασικός πυλώνας της Εθνικής Αειφόρου Ανάπτυξης πρέπει να λάβει άμεσες πρωτοβουλίες στην προώθηση των Αειφόρων Χρηματοοικονομικών για την ενσωμάτωση, την ταξινόμηση, την αξιολόγηση και την γνωστοποίηση των Περιβαλλοντικών, Κοινωνικών και εταιρικής Διακυβέρνησης (ESG) πληροφορίων στην Ελληνική Επιχειρηματική αγορά και καταστεί ηγέτης στην Αειφόρο Αγορά Κεφαλαίου της Ευρώπης.
Οι Στόχοι της Αειφόρου Ανάπτυξη στην Δημόσια υγεία, την Κοινωνική Προστασία και στην Αειφόρο Χρηματοδότηση θα αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο των μελλοντικών κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις αειφόρες επενδύσεις. Πρόκειται για την κύρια σύσταση του σχεδίου δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Χρηματοδότηση της Αειφόρου ανάπτυξης και την Πράσινη συμφωνίας και πρέπει είναι βασική αναπτυξιακή παράμετρος του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Αναλυτικότερα στον Άξονα 3.3: Στο πλαίσιο της δημοσίας υγείας η κλιματική αλλαγή και ο περιβαλλοντικός και κοινωνικός κίνδυνος αποτελούν σοβαρές απειλές για τη δημόσια υγεία και για τους ανθρώπους σε όλες τις χώρες. Το επιστημονικό περιοδικό The Lancet δήλωσε το 2009 ότι ‘η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια απειλή για την δημόσια υγεία του 21ου αιώνα’ και ‘θα θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία δισεκατομμυρίων ανθρώπων’. Το ερευνητικό έργο της Ευρωπαϊκής Ένωσης PESETA Ι και ΙΙ ‘Προβολή των οικονομικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους τομείς υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης’ υπολόγισε ότι το οικονομικό κόστος των θανάτων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή θα αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα 90 χρόνια. Σε επίπεδο χώρας, ο αριθμός των περιπτώσεων αναμένεται να αυξηθεί έως και 1.091 επιπλέον περιπτώσεις ετησίως, λόγω υψηλότερων θερμοκρασιών. Το κόστος των οικονομικών δαπανών υπολογίζεται τόσο για τις πρόσθετες εισαγωγές στο νοσοκομείο όσο και για τις πρόσθετες περιπτώσεις δημόσιας υγείας. Αυτά τα κόστη, για κάθε χώρα, μπορούν να αυξηθούν έως και 28,23 εκατ. € (κατά μέσο όρο) στο τέλος του αιώνα. Στα πλαίσια του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας τα Ελληνικά νοσοκομεία και το Ελληνικό σύστημα Δημόσιας Υγείας έχουν τη δυνατότητα και πρέπει όχι μόνο να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή, αλλά και στη διαδικασία προώθησης της κοινής αξίας, της μεγαλύτερης κοινωνικής ισότητας και της περιβαλλοντικής υγείας μέσω των Στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης.
Αναλυτικότερα στον Άξονα 3.4.: Κατά την τελευταία δεκαετία, περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί κίνδυνοι κυριαρχούν σε σχέση με τους παγκόσμιους χρηματοοικονομικούς κινδύνους και την κοινωνική προστασία . Σύμφωνα Παγκόσμιο Οργανισμό Εργασίας περίπου 5,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι, το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν καλύπτονται από επαρκή κοινωνική ασφάλιση και 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν με λιγότερο από 1,25 δολάρια ΗΠΑ την ημέρα. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει ότι τα προγράμματα κοινωνικής προστασίας αυτήν τη στιγμή αποτρέπουν περίπου 150 εκατομμύρια άτομα από την απόλυτη φτώχεια. Μέχρι το 2050, ο αριθμός των ατόμων που κινδυνεύουν από την πείνα αναμένεται να αυξηθεί 10-20% ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και ο αριθμός από τα υποσιτισμένα παιδιά αναμένεται να αυξηθεί κατά 20 εκατομμύρια, δηλαδή 29% περισσότερο με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι οικονομικές απώλειες από καταστροφές που προκαλούνται από την περιβαλλοντική υποβάθμιση και την κλιματική αλλαγή αυξήθηκαν από 50 δισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος στη δεκαετία του 1980, σε σχεδόν 200 δισ. δολάρια ανά έτος την τελευταία δεκαετία. Οι απώλειες από τις χαμηλότερες και μεσαίου εισοδήματος χώρες κατά τα τελευταία 30 χρόνια ισοδυναμούν με το ένα τρίτο όλης της αναπτυξιακής βοήθειας την ίδια περίοδο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ελλάδα υποστηρίζει και συμπληρώνει τις πολιτικές των κρατών μελών στο πεδίο της κοινωνικής προστασίας . Η στρατηγική ‘Ευρώπη 2020’ για έξυπνη, αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη θέτει στόχους για την ανύψωση τουλάχιστον 20 εκατομμυρίων ανθρώπων από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό και για την αύξηση της απασχόλησης του πληθυσμού ηλικίας 20-64 σε 75%. Οι εμβληματικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής ‘Ευρώπη 2020’, συμπεριλαμβανομένης της πλατφόρμας κατά της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και της ατζέντας για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας, υποστηρίζουν τις προσπάθειες επίτευξης αυτών των στόχων. Σε αυτή την λογική η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) συνιστά ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν ‘εμβληματικά πανευρωπαϊκά αειφόρα χρηματοπιστωτικά προϊόντα’, για την κοινωνική προστασία στα πλαίσια της Αειφόρου Ανάπτυξης ξεκινώντας από τα ‘πανευρωπαϊκά ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα’ (PEPP/Pan-European Personal Pensions Products). Η διαμόρφωση των ‘πανευρωπαϊκών ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων’ (PEPP/Pan-European Personal Pensions Products) , προβλέπεται στη νομοθετική πρόταση που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 29 Ιουνίου 2017, απαιτεί από τους παρόχους συνταξιοδότησης να γνωστοποιούν δημοσίως, εάν και με ποιον τρόπο συμπεριλαμβάνουν περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και σχετικούς με τη εταιρική διακυβέρνηση παράγοντες στα συστήματα διαχείρισης κινδύνου τους. Στην Ελλάδα στα πλαίσια του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μέσω του πακέτου της Αειφόρου Ανάπτυξης και των Κοινωνικών Επενδύσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει καθοδήγηση στα κράτη μέλη για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας προς τις κοινωνικές επενδύσεις καθ’ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής. Στις δράσεις της Αειφόρου Ανάπτυξης η κοινωνική επένδυση αφορά την επένδυση σε ανθρώπους. Σημαίνει πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για να ενισχύουν τις δεξιότητες και τις ικανότητες των ανθρώπων και να τους υποστηρίζουν να συμμετέχουν πλήρως στην απασχόληση και την κοινωνική ζωή. Οι βασικοί τομείς των στόχων της Αειφόρου πολιτικής περιλαμβάνουν την εκπαίδευση, την ποιοτική φροντίδα των παιδιών, την υγειονομική περίθαλψη, την κατάρτιση, τη βοήθεια αναζήτησης εργασίας και την αποκατάσταση .
Αναλυτικότερα στον Άξονα 4.4.: Στο πλαίσιο της υποστήριξης των Στόχων των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη, οι Ελληνικές Τράπεζες, Ασφαλιστικές εταιρίες, το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και γενικά η αγορά κεφαλαίου έχουν υπογράψει και υποστηρίζουν τις Αρχές του UNEP-FI και θα ακολουθήσει το Σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Χρηματοοικονομικά της Αειφορίας-Sustainable Finance. Ο Ελληνικός νόμος του 2018 για την δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφορίων απαιτεί από τις μεγάλες εταιρείες να δημοσιοποιούν συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και διαχείρισης των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης προκλήσεων. Το 2019, το Χρηματιστήριο Αθηνών δημοσιοποίησε στην αγορά τον ‘Οδηγό Δημοσιοποίησης Πληροφοριών ESG’. Όπως αναλύεται, για την ανάπτυξη του Οδηγού που μπορεί να εφαρμοστεί σε μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις ελήφθη υπόψη, το βασικό κριτήριο για την επιτυχή δημοσιοποίηση πληροφοριών των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης παραγόντων (ESG), που είναι ο καθορισμός των θεμάτων που συνδέονται με την ικανότητα μιας εταιρείας να δημιουργεί αξία. Επίσης, η Ε.Ε θεσμοθέτησε στις 27η Νοεμβρίου 2019, και δημοσιεύτηκε ο κανονισμός 2019/2088/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, περί της γνωστοποιήσεως της αειφορίας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών . Ο κανονισμός θα εφαρμόζεται από τις 10 Μαρτίου 2021. Με τον κανονισμό τέθηκε σε εφαρμογή ένα σύστημα που διασφαλίζει αυξημένη διαφάνεια για τους επενδυτές σε σχέση με τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών και πληροφοριών για την πολυμορφία, σε θέματα όπως το περιβάλλον, πτυχές που αφορούν κοινωνικά ζητήματα και τους εργαζόμενους, ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η καταπολέμηση της διαφθοράς και της δωροδοκίας και άλλα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα ως κράτος μέλος της θα εξακολουθήσει να ηγείται δίνοντας το παράδειγμα όσον αφορά τις ρυθμιστικές πολιτικές για τα Χρηματοοικονομικά της Αειφορίας. Στις 31 Ιανουαρίου του 2018, η ομάδα εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δημοσίευσε την πρώτη της έκθεση , που προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τον τρόπο οργάνωσης μιας στρατηγικής για τα χρηματοοικονομικά της αειφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην έκθεση χρησιμοποιείται το επιχείρημα, ότι τα χρηματοοικονομικά της αειφορίας έχουν να κάνουν με δύο επιτακτικές ανάγκες: 1) τη βελτίωση της συμβολής του χρηματοοικονομικού συστήματος σε αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, μέσω της χρηματοδότησης των μακροπρόθεσμων αναγκών της κοινωνίας 2) την ενίσχυση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, με την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και σχετικών με τη εταιρική διακυβέρνηση (ESG) παραγόντων στις επενδυτικές αποφάσεις. Τα Αειφόρα Χρηματοοικονομικά, η ταξινομία, η αξιολόγηση και η διαφάνεια στην Διεθνή, Ευρωπαϊκή, και Εθνική χρηματοπιστωτική αγορά θα αποτελέσει τον βασικό πυλώνα στην Αειφόρο Ανάπτυξη και την Πράσινη Συμφωνία για τα κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτό το πλαίσιο το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ως βασικός πυλώνας της Εθνικής Αειφόρου Ανάπτυξης πρέπει να λάβει άμεσες πρωτοβουλίες στην προώθηση των Αειφόρων Χρηματοοικονομικών για την ενσωμάτωση, την ταξινόμηση, την αξιολόγηση και την γνωστοποίηση των Περιβαλλοντικών, Κοινωνικών και εταιρικής Διακυβέρνησης (ESG) πληροφορίων στην Ελληνική Επιχειρηματική αγορά και καταστεί ηγέτης στην Αειφόρο Αγορά Κεφαλαίου της Ευρώπης.
Οι Στόχοι της Αειφόρου Ανάπτυξη στην Δημόσια υγεία, την Κοινωνική Προστασία και στην Αειφόρο Χρηματοδότηση θα αποτελέσει τον ακρογωνιαίο λίθο των μελλοντικών κανονισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τις αειφόρες επενδύσεις. Πρόκειται για την κύρια σύσταση του σχεδίου δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη Χρηματοδότηση της Αειφόρου ανάπτυξης και την Πράσινη συμφωνίας και πρέπει είναι βασική αναπτυξιακή παράμετρος του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας.
Αναλυτικότερα στον Άξονα 3.3: Στο πλαίσιο της δημοσίας υγείας η κλιματική αλλαγή και ο περιβαλλοντικός και κοινωνικός κίνδυνος αποτελούν σοβαρές απειλές για τη δημόσια υγεία και για τους ανθρώπους σε όλες τις χώρες. Το επιστημονικό περιοδικό The Lancet δήλωσε το 2009 ότι ‘η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια απειλή για την δημόσια υγεία του 21ου αιώνα’ και ‘θα θέσει σε κίνδυνο τη ζωή και την ευημερία δισεκατομμυρίων ανθρώπων’. Το ερευνητικό έργο της Ευρωπαϊκής Ένωσης PESETA Ι και ΙΙ ‘Προβολή των οικονομικών επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στους τομείς υγείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης’ υπολόγισε ότι το οικονομικό κόστος των θανάτων που οφείλονται στην κλιματική αλλαγή θα αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα 90 χρόνια. Σε επίπεδο χώρας, ο αριθμός των περιπτώσεων αναμένεται να αυξηθεί έως και 1.091 επιπλέον περιπτώσεις ετησίως, λόγω υψηλότερων θερμοκρασιών. Το κόστος των οικονομικών δαπανών υπολογίζεται τόσο για τις πρόσθετες εισαγωγές στο νοσοκομείο όσο και για τις πρόσθετες περιπτώσεις δημόσιας υγείας. Αυτά τα κόστη, για κάθε χώρα, μπορούν να αυξηθούν έως και 28,23 εκατ. € (κατά μέσο όρο) στο τέλος του αιώνα. Στα πλαίσια του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας τα Ελληνικά νοσοκομεία και το Ελληνικό σύστημα Δημόσιας Υγείας έχουν τη δυνατότητα και πρέπει όχι μόνο να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή, αλλά και στη διαδικασία προώθησης της κοινής αξίας, της μεγαλύτερης κοινωνικής ισότητας και της περιβαλλοντικής υγείας μέσω των Στόχων της Αειφόρου Ανάπτυξης.
Αναλυτικότερα στον Άξονα 3.4.: Κατά την τελευταία δεκαετία, περιβαλλοντικοί και κοινωνικοί κίνδυνοι κυριαρχούν σε σχέση με τους παγκόσμιους χρηματοοικονομικούς κινδύνους και την κοινωνική προστασία . Σύμφωνα Παγκόσμιο Οργανισμό Εργασίας περίπου 5,1 δισεκατομμύρια άνθρωποι, το 75% του παγκόσμιου πληθυσμού δεν καλύπτονται από επαρκή κοινωνική ασφάλιση και 1,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι ζουν με λιγότερο από 1,25 δολάρια ΗΠΑ την ημέρα. Η Παγκόσμια Τράπεζα αναφέρει ότι τα προγράμματα κοινωνικής προστασίας αυτήν τη στιγμή αποτρέπουν περίπου 150 εκατομμύρια άτομα από την απόλυτη φτώχεια. Μέχρι το 2050, ο αριθμός των ατόμων που κινδυνεύουν από την πείνα αναμένεται να αυξηθεί 10-20% ως αποτέλεσμα της κλιματικής αλλαγής και ο αριθμός από τα υποσιτισμένα παιδιά αναμένεται να αυξηθεί κατά 20 εκατομμύρια, δηλαδή 29% περισσότερο με τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Οι οικονομικές απώλειες από καταστροφές που προκαλούνται από την περιβαλλοντική υποβάθμιση και την κλιματική αλλαγή αυξήθηκαν από 50 δισεκατομμύρια δολάρια ανά έτος στη δεκαετία του 1980, σε σχεδόν 200 δισ. δολάρια ανά έτος την τελευταία δεκαετία. Οι απώλειες από τις χαμηλότερες και μεσαίου εισοδήματος χώρες κατά τα τελευταία 30 χρόνια ισοδυναμούν με το ένα τρίτο όλης της αναπτυξιακής βοήθειας την ίδια περίοδο. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η Ελλάδα υποστηρίζει και συμπληρώνει τις πολιτικές των κρατών μελών στο πεδίο της κοινωνικής προστασίας . Η στρατηγική ‘Ευρώπη 2020’ για έξυπνη, αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη θέτει στόχους για την ανύψωση τουλάχιστον 20 εκατομμυρίων ανθρώπων από τη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό και για την αύξηση της απασχόλησης του πληθυσμού ηλικίας 20-64 σε 75%. Οι εμβληματικές πρωτοβουλίες της στρατηγικής ‘Ευρώπη 2020’, συμπεριλαμβανομένης της πλατφόρμας κατά της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και της ατζέντας για νέες δεξιότητες και θέσεις εργασίας, υποστηρίζουν τις προσπάθειες επίτευξης αυτών των στόχων. Σε αυτή την λογική η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ) συνιστά ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν ‘εμβληματικά πανευρωπαϊκά αειφόρα χρηματοπιστωτικά προϊόντα’, για την κοινωνική προστασία στα πλαίσια της Αειφόρου Ανάπτυξης ξεκινώντας από τα ‘πανευρωπαϊκά ατομικά συνταξιοδοτικά προϊόντα’ (PEPP/Pan-European Personal Pensions Products). Η διαμόρφωση των ‘πανευρωπαϊκών ατομικών συνταξιοδοτικών προϊόντων’ (PEPP/Pan-European Personal Pensions Products) , προβλέπεται στη νομοθετική πρόταση που υιοθέτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 29 Ιουνίου 2017, απαιτεί από τους παρόχους συνταξιοδότησης να γνωστοποιούν δημοσίως, εάν και με ποιον τρόπο συμπεριλαμβάνουν περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και σχετικούς με τη εταιρική διακυβέρνηση παράγοντες στα συστήματα διαχείρισης κινδύνου τους. Στην Ελλάδα στα πλαίσια του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μέσω του πακέτου της Αειφόρου Ανάπτυξης και των Κοινωνικών Επενδύσεων, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει καθοδήγηση στα κράτη μέλη για τον εκσυγχρονισμό των συστημάτων κοινωνικής πρόνοιας προς τις κοινωνικές επενδύσεις καθ’ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής. Στις δράσεις της Αειφόρου Ανάπτυξης η κοινωνική επένδυση αφορά την επένδυση σε ανθρώπους. Σημαίνει πολιτικές που έχουν σχεδιαστεί για να ενισχύουν τις δεξιότητες και τις ικανότητες των ανθρώπων και να τους υποστηρίζουν να συμμετέχουν πλήρως στην απασχόληση και την κοινωνική ζωή. Οι βασικοί τομείς των στόχων της Αειφόρου πολιτικής περιλαμβάνουν την εκπαίδευση, την ποιοτική φροντίδα των παιδιών, την υγειονομική περίθαλψη, την κατάρτιση, τη βοήθεια αναζήτησης εργασίας και την αποκατάσταση .
Αναλυτικότερα στον Άξονα 4.4.: Στο πλαίσιο της υποστήριξης των Στόχων των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την Αειφόρο Ανάπτυξη, οι Ελληνικές Τράπεζες, Ασφαλιστικές εταιρίες, το Χρηματιστήριο Αξιών Αθηνών και γενικά η αγορά κεφαλαίου έχουν υπογράψει και υποστηρίζουν τις Αρχές του UNEP-FI και θα ακολουθήσει το Σχέδιο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Χρηματοοικονομικά της Αειφορίας- Sustainable Finance. Ο Ελληνικός νόμος του 2018 για την δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφορίων απαιτεί από τις μεγάλες εταιρείες να δημοσιοποιούν συγκεκριμένες πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και διαχείρισης των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης προκλήσεων. Το 2019, το Χρηματιστήριο Αθηνών δημοσιοποίησε στην αγορά τον ‘Οδηγό Δημοσιοποίησης Πληροφοριών ESG’. Όπως αναλύεται, για την ανάπτυξη του Οδηγού που μπορεί να εφαρμοστεί σε μεγάλες και μικρές επιχειρήσεις ελήφθη υπόψη, το βασικό κριτήριο για την επιτυχή δημοσιοποίηση πληροφοριών των περιβαλλοντικών, κοινωνικών και εταιρικής διακυβέρνησης παραγόντων (ESG), που είναι ο καθορισμός των θεμάτων που συνδέονται με την ικανότητα μιας εταιρείας να δημιουργεί αξία. Επίσης, η Ε.Ε θεσμοθέτησε στις 27η Νοεμβρίου 2019, και δημοσιεύτηκε ο κανονισμός 2019/2088/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, περί της γνωστοποιήσεως της αειφορίας στον τομέα των χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών . Ο κανονισμός θα εφαρμόζεται από τις 10 Μαρτίου 2021. Με τον κανονισμό τέθηκε σε εφαρμογή ένα σύστημα που διασφαλίζει αυξημένη διαφάνεια για τους επενδυτές σε σχέση με τη δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών και πληροφοριών για την πολυμορφία, σε θέματα όπως το περιβάλλον, πτυχές που αφορούν κοινωνικά ζητήματα και τους εργαζόμενους, ο σεβασμός των ανθρώπινων δικαιωμάτων, η καταπολέμηση της διαφθοράς και της δωροδοκίας και άλλα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ελλάδα ως κράτος μέλος της θα εξακολουθήσει να ηγείται δίνοντας το παράδειγμα όσον αφορά τις ρυθμιστικές πολιτικές για τα Χρηματοοικονομικά της Αειφορίας. Στις 31 Ιανουαρίου του 2018, η ομάδα εμπειρογνωμόνων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δημοσίευσε την πρώτη της έκθεση , που προσφέρει μια ολοκληρωμένη εικόνα για τον τρόπο οργάνωσης μιας στρατηγικής για τα χρηματοοικονομικά της αειφορίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην έκθεση χρησιμοποιείται το επιχείρημα, ότι τα χρηματοοικονομικά της αειφορίας έχουν να κάνουν με δύο επιτακτικές ανάγκες: 1) τη βελτίωση της συμβολής του χρηματοοικονομικού συστήματος σε αειφόρο και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, μέσω της χρηματοδότησης των μακροπρόθεσμων αναγκών της κοινωνίας 2) την ενίσχυση της χρηματοπιστωτικής σταθερότητας, με την ενσωμάτωση περιβαλλοντικών, κοινωνικών και σχετικών με τη εταιρική διακυβέρνηση (ESG) παραγόντων στις επενδυτικές αποφάσεις. Τα Αειφόρα Χρηματοοικονομικά, η ταξινομία, η αξιολόγηση και η διαφάνεια στην Διεθνή, Ευρωπαϊκή, και Εθνική χρηματοπιστωτική αγορά θα αποτελέσει τον βασικό πυλώνα στην Αειφόρο Ανάπτυξη και την Πράσινη Συμφωνία για τα κράτη Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε αυτό το πλαίσιο το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ως βασικός πυλώνας της Εθνικής Αειφόρου Ανάπτυξης πρέπει να λάβει άμεσες πρωτοβουλίες στην προώθηση των Αειφόρων Χρηματοοικονομικών για την ενσωμάτωση, την ταξινόμηση, την αξιολόγηση και την γνωστοποίηση των Περιβαλλοντικών, Κοινωνικών και εταιρικής Διακυβέρνησης (ESG) πληροφορίων στην Ελληνική Επιχειρηματική αγορά και καταστεί ηγέτης στην Αειφόρο Αγορά Κεφαλαίου της Ευρώπης.
Το κείμενο 49 σελίδων του Ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας με τίτλο «Στρατηγικές κατευθύνσεις για το Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας» που δημοσιεύτηκε την 25η Νοεμβρίου και τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση περιγράφει δράσεις (κατανεμημένες σε 4 πυλώνες και 18 άξονες) που προτείνονται προς χρηματοδότηση από τα Ταμεία του Next Generation EU με κύριο αυτό της Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Κατά μία συντηρητική εκτίμηση οι δράσεις αυτές ξεπερνούν τις 65.
Εν τούτοις η μόνη ποσοτική πληροφορία κατανομής των πόρων των €19.4Δις επιχορηγήσεων των τεσσάρων Ταμείων και €12.6Δις δανείων με ευνοϊκούς όρους του Ταμείου Ανάκαμψης είναι αυτή του Πίνακα 1 του Σχεδίου που περιορίζεται σε μόνο πέντε αριθμούς (€6.2Δις συν €3Δις, €2.1Δις, €4.1Δις και €4Δις για τους 4 πυλώνες). Ακόμη και οι ελάχιστοι αυτοί αριθμοί δεν παρέχουν καμμία νέα πληροφορία αφού είναι αποτέλεσμα απλού πολλαπλασιασμού με τους γνωστούς δεσμευτικούς συντελεστές των κανονισμών των τεσσάρων Ταμείων.
Η ανεπαρκέστατη αυτή ποσοτική πληροφορία για την κατανομή των πόρων καθιστά την διαβούλευση απλή κατάθεση γενικών απόψεων για δράσεις που εν πολλοίς είναι γενικά αποδεκτές, χωρίς όμως την δυνατότητα μιας ουσιαστικής ανάλυσης προτεραιοτήτων και συμβατότητας με την Οδηγία για την ταξινόμηση βιώσιμων επενδύσεων (Taxonomy), καθώς και μιας αξιολόγησης της επιτάχυνσης της μετάβασης προς μιά βιώσιμη οικονομία από τους πρωτοφανείς σε μέγεθος πόρους του Ταμείου και της πιθανότητας ρεαλιστικής υλοποίησης των δράσεων εντός των σφικτών χρονικών προθεσμιών του.
Η έλλειψη ουσιαστικής πληροφορίας γίνεται ακόμη πιο αδικαιολόγητη όταν διαρρέουν στοιχεία στον τύπο (Καθημερινή) ή αναφέρονται από επίσημα χείλη όπως του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας το πρωί της 3ης Δεκεμβρίου στην τηλεόραση (διάθεση €310 εκατ. για δράσεις αναδάσωσης – επί της αρχής καλώς να γίνει αλλά πως να συγκρίνουμε το περιβαλλοντικό κέρδος σε σχέση με τις άλλες επενδύσεις για τις οποίες δεν έχουμε αντίστοιχα ποσοτικά στοιχεία).
Για τους λόγους αυτούς είναι απαραίτητη η άμεση δημοσιοποίηση της ποσοτικής πληροφορίας για την κατανομή των πόρων όπως αυτή περιέχεται, είμαστε σίγουροι (αυτό άλλωστε έχουν ήδη κάνει άλλα κράτη-μέλη όπως η Πορτογαλλία και η Ισπανία), στο λεπτομερές Εθνικό Σχέδιο το οποίο εστάλει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ώστε να έχει νόημα η κατάθεση σχολίων στην διαβούλευση που να βοηθήσουν, ευελπιστούμε, στην βελτίωση του.
Στον άξονα 4.5. για την προώθηση έρευνας και καινοτομίας είναι σημαντικό να δωθούν κίνητρα στον ιδιωτικό τομέα να επενδύσει σε έρευνα και ανάπτυξη. Επιπλέον πρέπει να γίνουν προσπάθειες για την προσέλκυση εταιρειών από το εξωτερικό, τόσο μέσω φορολογικών κινήτρων όσο και διασύνδεσης με τα πανεπιστήμια.
Τα φορολογικά κίνητρα θα μπορούσαν να ακολουθήσουν το πρότυπο του «patent box» που εφαρμόζει η Ελβετία δλδ την δυνατότητα να εκπτίπτουν από το φορολογητέο εισόδημα εώς και το 90% των εσόδων που προέρχονται από νέες ευρεσιτεχνίες.
Επιπλέον η μείωση της φορολογίας θα μπορούσε να συνδεθεί με τον αριθμό νέων θέσεων εργασίας που δημιουργεί μία επιχείρηση.
Από τον άξονα 4.5 «Προώθηση Έρευνας και Καινοτομίας» απουσιάζει αναφορά σε κίνητρα προσέλκυσης άμεσων ξένων επενδύσεων για τη δημιουργία κέντρων Ε&Α. Αυτές οι επενδύσεις είναι εξαιρετικά σημαντικές για την ενίσχυση του τοπικού οικοσυστήματος Ε&Α.
Οι υφιστάμενες, καθαρά φορολογικού τύπου ελαφρύνσεις επί κερδοφορίας δεν παρέχουν σχετικό κίνητρο, διότι τα κέντρα Ε&Α τις περισσότερες φορές έχουν πολύ χαμηλή κερδοφορία – αποτελούν κέντρα κόστους. Χρειάζεται η εφαρμογή κινήτρων απευθείας μείωσης του κόστους εργασίας, παρόμοιων με αυτά που εφαρμόζονται ευρέως και επιτυχώς σε άλλες χώρες εντός και εκτός Ευρώπης.
Το Ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης μπορεί να συμπεριλάβει δράσεις και πολιτικές οι οποίες θα φέρουν στη χώρα άμεσες ξένες επενδύσεις. Σχετική δράση είναι η δημιουργία δυναμικών, παγκόσμια διασυνδεδεμένων περιοχών εντός των πόλεων ως πηγή εύκολης εξεύρεσης ταλέντων και γρήγορη ανάπτυξη καινοτόμων εταιριών. Σχετική πολιτική είναι η εφαρμογή χαμηλών φορολογικών συντελεστών -ίσων ή χαμηλότερων από τις ανταγωνίστριες χώρες- για άμεσες ξένες επενδύσεις με έμφαση στην βιομηχανία τεχνολογικών προιόντων πχ. ηλεκτρικών αυτοκινήτων που ακολουθούν το πρότυπο ‘Βιομηχανία 4.0’ καθώς και τεχνολογικών υπηρεσιών πχ. cloud services.
Από το τελικό σχέδιο απουσιάζει το σύνολο των προτάσεων που υπέβαλε η ΚΕΔΕ (https://kedke.gr/wp-content/uploads/2020/10/%CE%A0%CF%81%CE%BF%CF%84%CE%AC%CF%83%CE%B5%CE%B9%CF%82_%CE%9A%CE%95%CE%94%CE%95_%CE%A4%CE%B1%CE%BC%CE%B5%CE%AF%CE%BF_%CE%91%CE%BD%CE%AC%CE%BA%CE%B1%CE%BC%CF%88%CE%B7%CF%82.pdf) και γενικότερα απουσιάζει η Τοπική Αυτοδιοίκηση, πλην μιας άκρως γενικόλογης αναφοράς στην «μεταφορά αρμοδιοτήτων» από την κρατική διοίκηση στην Αυτοδιοίκηση.
Το Ταμείο Ανάκαμψης είναι μια ευκαιρία να στηριχθεί ο θεσμός εν τοις πράγμασι και να στηριχθεί το αναπτυξιακό σχέδιο των δήμων. Η προσφορότερη προς τούτο λύση, είναι η λύση ολοκληρωμένων σχεδίων χωρικής ανάπτυξης, ώστε αφενός να διασφαλιστεί το επίπεδο ωριμότητας των έργων, αφετέρου η διαχείριση, εφαρμογή και υλοποίηση των ΟΧΕ είναι πρότυπο στον πανευρωπαϊκό αναπτυξιακό σχεδιασμό. Άλλωστε, το 5,4% των συνολικών πόρων του ΕΣΠΑ 2021-2027 θα είναι υποχρεωτικά ΟΧΕ τοπικής ανάπτυξης, αποδεικνύοντας έμπρακτα τη στήριξη και του νέου προγράμματος στην Αυτοδιοίκηση.
Επιπλέον, απουσιάζει από την Έκθεση το σύστημα διαχείρισης και εφαρμογής, το οποίο είναι το κρισιμότερο τμήμα της υλοποίησης του Σχεδίου. Εάν επιλεγεί κεντρική διαχείριση, η απορρόφηση θα υπόκειται σε -ίσως- ανυπέρβλητες γραφειοκρατικές αγκυλώσεις. Τούτου δοθέντος προτείνεται αποκεντρωμένη διαχείριση μέσω ενδιάμεσων φορέων διαχείρισης, σύστημα το οποίο αποτελεί δοκιμασμένη λύση και στη χώρα μας και πανευρωπαϊκώς.
Στον άξονα 1.3 λείπει ξεκάθαρα ο σχεδιασμός για την ηλεκτροπρόωση στη Ναυτιλία η οποία συνεισφέρει πολλά περισσότερα από οτι το σύνολο των χερσαίων μεταφορών.
Επίσης μια ένεση ανάπτυξης στην Ναυτιλάι θα αποδώσει πολύ περισσότερα στα γενικότερα έσοδα του κράτους σε όλες τις πτυχές απ οτο τουρισμό, μέχρι και τις μεταφορές.
Στηρίξτε επιτέλους τους επαγγελματίες της θάλασσας.
Οι πρωτοβουλίες στους άξονες 2.2 (ψηφιακός μετασχηματισμός κράτους) και 4.2 (εκσυγχρονισμός δημόσιας διοίκησης) είναι θετικές. Αναφορικά με τον Άξονα 4.2 και ειδικότερα με το δεύτερο στόχο (δημόσια χρηματοοικονομική διαχείριση) και με τον τρίτο στόχο (αποτελεσματικότητα δημόσιων επενδύσεων), εκτιμώ ότι θα ήταν επωφελής ο επανασχεδιασμός τού συστήματος ελέγχων τού δημόσιου τομέα (public sector audit). Για το σκοπό αυτό, είναι απαραίτητη η εκπόνηση μελέτης από ειδικούς επιστήμονες, με τη συμβολή των Ελλήνων δημόσιων ελεγκτών και με την αξιοποίηση των βέλτιστων πρακτικών από άλλα κράτη. Πάντως, κάθε προσπάθεια αναβάθμισης της Δημόσιας Διοίκησης, εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από το σύστημα διαχείρισης προσωπικού, το οποίο αποτελεί ωστόσο ζήτημα υψηλής πολιτικής ευαισθησίας. Στοιχεία τού συστήματος διαχείρισης προσωπικού αποτελούν, μεταξύ άλλων, τα χρηματοοικονομικά κίνητρα, οι δεξιότητες (competence) και το σύστημα επιλογής στελεχών ευθύνης. Τα ζητήματα προσωπικού δε διαπιστώνω να θίγονται στο υπό επεξεργασία Σχέδιο, ενώ αντίθετα αποτελούν αντικείμενο εκτενούς προβληματισμού στην έκθεση Πισσαρίδη.