- Δημόσια επένδυση είναι κάθε δαπάνη που πραγματοποιείται από το Κράτος, μέσω των δικαιούχων/φορέων υλοποίησης, για αναπτυξιακούς και παραγωγικούς σκοπούς και συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων των προγραμμάτων.
Μέσω των χρηματοδοτήσεων του ΑΠΔΕ ενισχύονται κυρίως οι ακόλουθοι αναπτυξιακοί τομείς:
α) υποδομών, ιδίως στους τομείς των μεταφορών και του περιβάλλοντος,
β) ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων και της επιχειρηματικότητας,
γ) ενίσχυσης της κοινωνίας της γνώσης και ανάπτυξης του ανθρώπινου κεφαλαίου,
δ) ενέργειας και αξιοποίησης ενεργειακών πόρων και γεωθερμικού δυναμικού,
ε) ψηφιακού μετασχηματισμού,
στ) στήριξης επενδυτικών προγραμμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
ζ) ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής,
η) πολιτικών που αφορούν στη συντήρηση και την επέκταση κοινωνικών υποδομών,
θ) κρατικής αρωγής σε συνέχεια φυσικών καταστροφών,
ι) προώθησης έργων κρίσιμων και στρατηγικών ορυκτών πρώτων υλών, σύμφωνα με τον Κανονισμό (ΕΕ) 2024/1252 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 11ης Απριλίου 2024, σχετικά με τη θέσπιση πλαισίου για την εξασφάλιση ασφαλούς και βιώσιμου εφοδιασμού με κρίσιμες πρώτες ύλες και την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΕ) 168/2013, (ΕΕ) 2018/858, (ΕΕ) 2018/1724 και (ΕΕ) 2019/1020.
- Στο πλαίσιο ενίσχυσης των παραπάνω τομέων, ως δημόσιες επενδύσεις νοούνται και:
α) οι δαπάνες τεχνικής βοήθειας,
β) τα διοικητικά, φορολογικά και άλλα γενικά έξοδα που προσδιορίζονται στο εκάστοτε ισχύον θεσμικό πλαίσιο του ΑΠΔΕ και τις αποφάσεις του αρμόδιου για το ΑΠΔΕ Υπουργού και περιγράφονται διακριτά στις αποφάσεις ένταξης των έργων, ως μέρος τους,
γ) οι δαπάνες έργων στο χρηματοδοτικό σχήμα των οποίων μετέχουν ιδιωτικές συνεισφορές και δωρεές από πόρους του εξωτερικού ή της ημεδαπής, σύμφωνα με τη διαδικασία που προσδιορίζεται στο εκάστοτε ισχύον θεσμικό πλαίσιο του ΑΠΔΕ και των προγραμμάτων και τις αποφάσεις και ετήσιες οδηγίες του αρμόδιου για το ΑΠΔΕ Υπουργού,
δ) οι λοιπές δράσεις που ορίζονται στο ειδικό θεσμικό πλαίσιο του εκάστοτε προγράμματος και συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του.
Δεν αποτελούν δημόσια επένδυση οι πάγιες λειτουργικές ανάγκες του δημοσίου τομέα κατά την έννοια της περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α΄ 143), καθώς και δαπάνες για τη συντήρηση έργων που έχουν ολοκληρωθεί, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στο θεσμικό πλαίσιο των προγραμμάτων ή σε ειδικό θεσμικό πλαίσιο.
Η παρ. 1 του άρθρου 5 «Έννοια της δημόσιας επένδυσης» να συμπληρωθεί/τροποποιηθεί ως ακολούθως:
«1. Δημόσια επένδυση είναι κάθε δαπάνη που πραγματοποιείται από το Κράτος, μέσω των δικαιούχων/φορέων υλοποίησης, για αναπτυξιακούς και παραγωγικούς σκοπούς και συμβάλλει στην επίτευξη των στόχων των προγραμμάτων.
Μέσω των χρηματοδοτήσεων του ΑΠΔΕ ενισχύονται κυρίως οι ακόλουθοι αναπτυξιακοί τομείς:
α) υποδομές, ιδίως στους τομείς των μεταφορών και του περιβάλλοντος, με έμφαση στην ποιότητα, την αξιοπιστία, την ανθεκτικότητα, την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία ή μειωμένη κινητικότητα και τη βιωσιμότητα αυτών,
β) ενίσχυσης των ιδιωτικών επενδύσεων και της επιχειρηματικότητας,
γ) ενίσχυσης της κοινωνίας της γνώσης και ανάπτυξης του ανθρώπινου κεφαλαίου, δίχως διακρίσεις και αποκλεισμούς,
δ) ενέργειας και αξιοποίησης ενεργειακών πόρων και γεωθερμικού δυναμικού,
ε) ψηφιακού μετασχηματισμού, και καταπολέμηση του ψηφιακού χάσματος,
στ) στήριξης επενδυτικών προγραμμάτων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
ζ) μείωση των ανισοτήτων και ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής,
η) πολιτικών που αφορούν στη συντήρηση και την επέκταση, την προσιτότητα και την προσβασιμότητα στα άτομα με αναπηρία των κοινωνικών υποδομών,[…]».
Καθ’ όσον το Π.Δ.Ε. αποτελούσε και αποτελεί πολύ σημαντική πηγή χρηματοδότησης ερευνητικών και λοιπών δράσεων του Ιδρύματος (όπως και έργα συντήρησης) και δεδομένου ότι αποστερείται κάθε άλλης μορφής κρατικής επιχορήγησης, περιοριζόμενο μόνον σε ιδίους πόρους, κρίνεται αναγκαία η προσθήκη της ακόλουθης συμπληρωματικής πρότασης στο τελευταίο εδάφιο «…… εξαιρουμένου του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου και του Ειδικού Λογαριασμού αυτού», ώστε να αποφευχθεί το ενδεχόμενο αποκλεισμού του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου από την κάλυψη δαπανών συντήρησης έργων.
Δεδομένου ότι το μεγαλύτερο μέρος των Φορέων χρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο από το ΑΠΔΕ και τον Τακτικό Προϋπολογισμό και λαμβάνοντας υπόψη την οικονομική στενότητα του Τακτικού Προϋπολογισμού, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι στις πάγιες λειτουργικές δαπάνες δεν περιλαμβάνονται οι δαπάνες συντήρησης και επισκευής των κτηριακών και λοιπών εγκαταστάσεων και εξοπλισμού των Φορέων οπότε είναι δυνατή η χρηματοδότηση τους από το ΑΠΔΕ.
Προτείνεται τροποποίηση της περίπτωσης α) της παρ. 1 του άρθρου 5, ως ακολούθως:
«α) υποδομών, ιδίως στους τομείς των μεταφορών, του περιβάλλοντος και της άμυνας,»
Άρθρο 5 Έννοια της δημόσιας επένδυσης
Να προστεθεί ακόμη μια περίπτωση «δράσεις ενίσχυσης κεφαλαιουχικών αγαθών μέσω απόκτησης, κατασκευής ή/και βελτίωσης των πάσης φύσεως υποδομών, εγκαταστάσεων και εξοπλισμού». Τα κεφαλαιουχικά αγαθά γενικά αποτελούν μεγάλο μέρος των δημοσίων επενδύσεων.
Στο τελευταίο εδάφιο της παρ. 2 αναφέρεται «Δεν αποτελούν δημόσια επένδυση οι πάγιες λειτουργικές ανάγκες του δημοσίου τομέα κατά την έννοια της περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 14 του ν. 4270/2014 (Α΄ 143), καθώς και δαπάνες για τη συντήρηση έργων που έχουν ολοκληρωθεί, εκτός αν ορίζεται διαφορετικά στο θεσμικό πλαίσιο των προγραμμάτων ή σε ειδικό θεσμικό πλαίσιο.». Μέχρι σήμερα λόγω και της οικονομικής κρίσης και των δημοσιονομικών περιορισμών στον τακτικό π/υ, σημαντικές δαπάνες συντήρησης των φορέων έχουν περιέλθει στο ΠΔΕ. Άρα, στην περίπτωση που οι τακτικές συντηρήσεις υποδομών (πχ σε ψύξη, θέρμανση, ανελκυστήρες, πυρασφάλεια, δίκτυα κλπ υποδομές) θεωρηθούν πάγιες λειτουργικές, και άρα μη επιλέξιμες στο ΑΠΔΕ, θα πρέπει αυτομάτως να προβλεφθούν αντίστοιχα επιπλέον ποσά στον τακτικό π/υ για την κάλυψη αυτών των αναγκών, κρίσιμων για την εύρυθμη λειτουργία των δημοσίων φορέων.