- Το ΑΠΔΕ χρηματοδοτεί επενδύσεις που συμβάλλουν στην ανάπτυξη, τον εκσυγχρονισμό και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, την παραγωγική ανάταξη, την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και την αειφόρο διαχείριση και αξιοποίηση του περιβάλλοντος και υλοποιείται μέσω εγκεκριμένων προγραμμάτων που καθορίζουν προτεραιότητες ανά τομέα πολιτικής, ειδικούς στόχους και δράσεις, τη διάρκεια εφαρμογής, τον προϋπολογισμό και τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Το ΑΠΔΕ έχει πολυετή διάρκεια και εκτελείται σε ετήσια βάση.
- Το ΑΠΔΕ διακρίνεται σε:
α) Εθνικό ΑΠΔΕ, το οποίο περιλαμβάνει έργα που χρηματοδοτούνται από αα) το ΕΠΑ, αβ) το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και αγ) αμιγώς από εθνικούς πόρους χωρίς συνεισφορά από ενωσιακό πρόγραμμα ή συμφωνία, μέχρι τη μετάπτωση των εν λόγω έργων στο Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης.
β) Συγχρηματοδοτούμενο ΑΠΔΕ, το οποίο περιλαμβάνει έργα που χρηματοδοτούνται από πόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διεθνών χρηματοδοτικών οργανισμών, από πόρους του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου και εθνικούς πόρους.
Λαμβάνοντας υπόψη ότι:
α) με την ψήφιση του ν.4074/2012 από τη Βουλή των Ελλήνων η χώρα μας δεσμεύτηκε για την εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο των απαιτήσεων της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες και πως σύμφωνα με το Παράρτημα ΙΙΙ του Κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 η υλοποίηση και εφαρμογή της συνιστά οριζόντιο αναγκαίο πρόσφορο όρο,
β) σύμφωνα με τον προαναφερθέντα Κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060:
-«Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή (οφείλουν να) λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα για να αποτρέψουν κάθε διάκριση λόγω φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκείας ή πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού κατά την προετοιμασία, υλοποίηση, παρακολούθηση και αξιολόγηση των προγραμμάτων, καθώς και κατά την υποβολή των σχετικών εκθέσεων. Ειδικότερα, η προσβασιμότητα για τα άτομα με αναπηρίες λαμβάνεται υπόψη σε όλα τα στάδια της προετοιμασίας και της υλοποίησης των προγραμμάτων» (βλ. άρθρο 9, παρ. 3),
-«Για την επιλογή των πράξεων, η διαχειριστική αρχή καταρτίζει και εφαρμόζει κριτήρια και διαδικασίες που δεν εισάγουν διακρίσεις, είναι διαφανή, εξασφαλίζουν την πρόσβαση από άτομα με αναπηρίες, διασφαλίζουν την ισότητα των φύλων, και λαμβάνουν υπόψη τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την αρχή της βιώσιμης ανάπτυξης, και την ενωσιακή πολιτική στον τομέα του περιβάλλοντος, σύμφωνα με το άρθρο 11 και το άρθρο 191 παράγραφος 1 ΣΛΕΕ» (βλ. άρθρο 73, παρ. 1).
γ) σύμφωνα με τους επιμέρους στόχους της Ατζέντας 2030 για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη, την οποία η χώρα μας έχει δεσμευτεί να εφαρμόσει, τα κράτη ενθαρρύνονται για τη/την:
-δημιουργία ποιοτικών, αξιόπιστων, βιώσιμων και ανθεκτικών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων των περιφερειακών και διασυνοριακών υποδομών, για τη στήριξη της οικονομικής ανάπτυξης και της ανθρώπινης ευημερίας, εστιάζοντας στην προσιτή και ισότιμη πρόσβαση σε αυτές για όλους (9.1).
-παροχή ασφαλών, προσιτών, προσβάσιμων και βιώσιμων συστημάτων μεταφοράς για όλους (11.2).
η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει:
1) Η παρ. 1 του άρθρου 4 «Δομή, διάρθρωση και διάρκεια του Αναπτυξιακού Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων» να συμπληρωθεί ως ακολούθως:
«1. Το ΑΠΔΕ χρηματοδοτεί επενδύσεις που συμβάλλουν στην ανάπτυξη, τον εκσυγχρονισμό και την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας, την παραγωγική ανάταξη, την ισόρροπη περιφερειακή ανάπτυξη, την κοινωνική συνοχή και καταπολέμηση κάθε μορφής διακρίσεων και την αειφόρο διαχείριση και αξιοποίηση του περιβάλλοντος και υλοποιείται μέσω εγκεκριμένων προγραμμάτων που καθορίζουν προτεραιότητες ανά τομέα πολιτικής, ειδικούς στόχους και δράσεις, τη διάρκεια εφαρμογής, τον προϋπολογισμό και τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Το ΑΠΔΕ έχει πολυετή διάρκεια και εκτελείται σε ετήσια βάση».
Ο Αναπτυξιακός χαρακτήρας του προγράμματος τίθεται εν αμφιβόλω στην περίπτωση που το πρόγραμμα αξιοποιείται ως χρηματοδοτικό εργαλείο επαναλαμβανόμενων δράσεων (συντηρήσεων υποδομών), λόγω των μειωμένων χρηματοδοτήσεων που λαμβάνουν οι Περιφέρειες από τους Κεντρικούς Αυτοτελείς Πόρους (ΚΑΠ) συνεχώς στην τελευταία 12ετία. Τονίζεται ότι, η οικονομική κρίση της προηγούμενης δεκαετίας και ειδικά στα πρώτα χρόνια διαχείρισής της, επέβαλε σειρά νομοθετικών πράξεων που άλλαξαν την καθημερινότητά μας και πολλές φορές διαφοροποίησαν το πλαίσιο διαχείρισής της με “απότομο” τρόπο. Έτσι, κατά τα έτη 2012-2017 υπήρξε μηδενική εκταμίευση πόρων για συντήρηση υποδομών και επενδυτικές δαπάνες, ενώ την τελευταία επταετία η εκταμίευση είναι ελάχιστη σε σχέση με τους πόρους που οι Περιφέρειες λάμβαναν το 2010. Εξάλλου, την αδυναμία χρηματοδότησης που περιγράφεται ανωτέρω κάλυπτε μέχρι σήμερα το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, αλλά πλέον αυτή η κάλυψη, δεν δύναται εκ των πραγμάτων να συνεχιστεί δεδομένης της εξάντλησης του προϋπολογισμού των Περιφερειακών Προγραμμάτων Ανάπτυξης του ΠΔΕ Εθνικού Σκέλους.
Θα ήταν περισσότερο ωφέλιμο, η χρηματοδότηση συντηρήσεων υποδομών και επενδυτικών δαπανών (επαναλαμβανόμενες δράσεις) να είναι εκτός ΑΠΔΕ κι εντός αυξημένων πόρων ΚΑΠ, για να καταστεί το Πρόγραμμα όντως Αναπτυξιακό.