Αρχική Σχέδιο νέου Ποινικού ΚώδικαΠΡΩΤΟ ΒΙΒΛΙΟ – ΕΚΤΟ ΚΕΦΑΛΑΙΟ – Η ΕΚΤΙΣΗ ΤΩΝ ΠΟΙΝΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΜΕΤΡΩΝ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣΣχόλιο του χρήστη Αντώνιος Τράκας | 20 Μαρτίου 2019, 14:51
  • Σχόλιο του χρήστη 'Αντώνιος Τράκας' | 20 Μαρτίου 2019, 14:51

    Προτεινόμενη τροποποίηση του άρθρου 108 ΠΚ. 1. Ανεξαρτήτως της τροποποίησης που ήδη εισάγεται με το σχέδιο του Νέου Ποινικού Κώδικα, περί μείωσης του ορίου της ποινής που επιβάλει την ανάκληση της αναστολής, τα τελευταία χρόνια έχει ανακύψει ένα τρομακτικό ζήτημα οι συνέπειες του οποίου δεν έχουν ακόμα διαφανεί και το οποίο, αν δεν λυθεί νομοθετικά, ενδέχεται να οδηγήσει σε ουσιαστική αχρησία του ιδίου του θεσμού της υφ’ όρων απόλυσης. 2. Συνοπτικά, το ζήτημα έχει να κάνει με το σχηματισμό ποινικών δικογραφιών για το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το δημόσιο - και δη για τη μη πληρωμή των χρηματικών ποινών που έχουν επιβληθεί ταυτόχρονα με την στερητική της ελευθερίας που ποινή για την οποία χορηγείται η απόλυση- ΕΝΤΟΣ του χρόνου δοκιμασίας. 3. Ειδικότερα, σύμφωνα με την πάγια, μέχρι τουλάχιστον το έτος 2014, ερμηνεία που έδινε η Εισαγγελία Εφετών Αθηνών στα άρ. 553 παρ. 1 και 2, 554, 588 παρ. 1, 2, 3, 4 του ΚΠΔ, σε συνδυασμό και με το άρ. 105 του ΠΚ, τα ποσά α¬πό χρηματικές ποινές και δικαστικά έξοδα πρέπει να εισπράττονται μετά την ολοσχερή απότιση της ποινής, ήτοι μετά την πάροδο του χρόνου δοκιμασίας, καθ` όσον ο υφ` όρον απολυθείς θεωρείται ότι εκτίει ποινή καθ` όλη την περίοδο του χρόνου δοκιμασίας (βλ. ad hoc A1447/2012, αδημοσίευτη – είναι διαθέσιμη, 3802/2014 Τριμ.Πλημ.Θες. ΝΟΜΟΣ – προσκομίζεται, ΠλημΚερκ 90/1984 ΠοινΧρον 1984/965 – προσκομίζεται, Γνωμ. ΕισΠλημΑθ 17981/1958 ΝοΒ 1959/1140, Γνωμ. ΕισΕφΠειρ 103/1983 ΠΧρ ΛΓ/557, Σπ. Μουζακίτη, τ. Εισαγγελέα Εφετών, Ζητήματα Εκτελέσεως Ποινικών Αποφάσεων, Β΄ Έκδοση, σελ. 78 με παραπομπή σε Γνωμ. ΕισΠλημΑθ 67203/1960 ΠΧρ Ι/494, Λ. Μαργαρίτη και Ν. Παρασκευόπουλο, Ποινολογία, Ζ΄ Έκδοση, σελ. 646 με παραπομπή σε Γνωμ. ΕισΠλημΠειρ 5373/1970 ΠοινΕπ 1970/578). 4. Αποτέλεσμα της παραπάνω πρακτικής ήταν οι χρηματικές ποινές να βεβαιώνονται και να αναζητούνται ΜΕΤΑ την περίοδο του χρόνου δοκιμασίας. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με τις σκέψεις που εκτίθενται αναλυτικά στις ανωτέρω μνημονευόμενες διατάξεις, αφενός ο υφ’ όρων απολυθείς δεν ήταν αναγκασμένος να καταβάλει, αμέσως μόλις απολυθεί, υπέρογκες, πολλές φορές, χρηματικές ποινές, αφετέρου, και κυριότερο, ο υφ’ όρων απολυθείς δεν εκτίθετο στον κίνδυνο να θεωρηθεί υπαίτιος του αδικήματος της μη καταβολής χρεών προς το δημόσιο, εντός του χρόνου δοκιμασίας του. 5. Από το έτος 2014 και ύστερα, η Εισαγγελία Εφετών άλλαξε τακτική και άρχισε να βεβαιώνει τις χρηματικές ποινές αμέσως μετά την αποφυλάκιση του κρατουμένου, προκειμένου να επιχειρήσει μιαν ώρα αρχύτερα τη διαδικασία αναγκαστικής είσπραξης των απαιτήσεών της κατά εκείνου που απολύεται. Στις σχετικές παραγγελίες της προς τις αρμόδιες ΔΟΥ, η Εισαγγελία Εφετών αναφέρει, επί λέξει (το κείμενο είναι προδιατυπωμένο, άρα, πιθανολογώ, ότι το ίδιο ισχύει για όλες τις περιπτώσεις), να επιχειρηθεί η δικαστική επιδίωξη των απαιτήσεων με κάθε προβλεπόμενο μέτρο στον ΚΕΔΕ όχι όμως και με προσωποκράτηση. 6. Προσοχή: Η «προσωποκράτηση» έχει καταργηθεί ήδη με απόφαση του ΑΕΔ, επισήμως, από το 2010. Αυτό που εννοεί η εισαγγελία των εφετών χρησιμοποιώντας τον όρο «προσωποκράτηση» είναι να μην σχηματισθεί δικογραφία για μη καταβολή χρεών προς το δημόσιο (η ερμηνεία δεν είναι αυθαίρετη. Ο γράφων έχω απευθύνει ερώτημα στο τμήμα εκτέλεσης της εισαγγελίας εφετών αυτοπροσώπως). 7. Η παραπάνω τακτική της Εισαγγελίας Εφετών δεν προβλέπεται σε νόμο αλλά ούτε και απαγορεύεται. Οπωσδήποτε όμως η χρησιμοποίηση του όρου «προσωποκράτηση» δημιουργεί στους Υπαλλήλους των ΔΟΥ εύλογες ασάφειες ως προς το τι ακριβώς πρέπει να πράξουν. 8. Αποτέλεσμα των παραπάνω είναι άλλες ΔΟΥ να βεβαιώνουν τα χρηματικά ποσά από χρηματικές ποινές μετά το πέρας της περιόδου δοκιμασίας και άλλες να τα βεβαιώνουν με την αποφυλάκιση - δηλαδή εντός του χρόνου δοκιμασίας - και, το χειρότερο, να προχωρούν σε αίτηση προς τον Εισαγγελέα Πρωτοδικών για άσκηση ποινικής δίωξης για μη καταβολή χρεών προς το δημόσιο. Μάλιστα, σύμφωνα με τη γραμματική διατύπωση των διατάξεων του ΚΕΔΕ το πιο ορθό είναι όντως να προχωρούν σε αίτηση για άσκησης ποινικής δίωξης, αφού σύμφωνα με τον ΚΕΔΕ φαίνεται να υφίσταται σχετική υποχρέωση σε κάθε περίπτωση βεβαιωμένης οφειλής. 9. Και εδώ το πράγμα ξεφεύγει: Όπως η Επιτροπή γνωρίζει, σύμφωνα με το άρθρο 25 παρ. 1 του ν. 1882/1990, όπως ισχύει, όποιος δεν καταβάλλει τα βεβαιωμένα στη Φορολογική Διοίκηση χρέη προς το Δημόσιο για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των τεσσάρων μηνών, τιμωρείται κατά τα εκεί οριζόμενα. 10. Η παραπάνω διάταξη εισάγει ουσιαστικά ως προς το χρόνο τέλεσης του αδικήματος πλάσμα δικαίου, κατά το οποίο, ανεξάρτητα του πότε γεννήθηκε πραγματικά το χρέος, ο χρόνος τέλεσης του αδικήματος της μη καταβολής χρεών προς το Δημόσιο θεωρείται στους τέσσερις μήνες μετά τη βεβαίωση του χρέους. 11. Περαιτέρω, όπως επίσης γνωρίζουμε όλοι, κατά πάγια νομολογία των δικαστηρίων της ουσίας αλλά και του Αρείου Πάγου (με μόνη ίσως εξαίρεση την ΕφΠειρ. 1505, 1574/2016, ΠοινΧρ ΞΖ/2017, 438) ο παρεμπίπτων έλεγχος από τα ποινικά δικαστήρια σχετικά με την ύπαρξη ή μη του χρέους δεν επιτρέπεται καν, ενώ, σε κάθε περίπτωση, στην συντριπτική πλειονότητα των δικαστηρίων, τέτοιος έλεγχος δεν γίνεται. 12. Συνοψίζοντας, α) μέχρι τουλάχιστον το 2014, η εισαγγελία εφετών έδινε παραγγελία για βεβαίωση των χρηματικών ποινών μετά το πέρας του χρόνου δοκιμασίας, β) τουλάχιστον από το 2014 και ύστερα η παραγγελία δίνεται με την αποφυλάκιση – δηλαδή με την έναρξη του χρόνου δοκιμασίας, γ) η επισημείωση της εισαγγελίας να μην γίνει προσωποκράτηση νομικά δεν έχει καμία συνέπεια, δ) οι ΔΟΥ προχωρούν σε αίτηση για άσκηση ποινικής δίωξης για μη καταβολή των χρηματικών που έχουν επιβληθεί με την ίδια απόφαση δυνάμει της οποίας έχει γίνει η υφ’ όρων απόλυση, ε) το αδίκημα θεωρείται ότι έχει τελεστεί ΕΝΤΟΣ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ ΔΟΚΙΜΑΣΙΑΣ, στ) το ελάχιστον της επιβαλλόμενης ποινής είναι τα τρία έτη, δηλαδή ποινή που, κατά το 108 ΠΚ, όπως ισχύει σήμερα, επιβάλει την άρση της χορηγούμενης υφ’ όρων απόλυσης. 13. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι οι υφ’ όρων απολυθέντες κατάδικοι να κινδυνεύουν ΟΛΟΙ να κληθούν να εκτίσουν αθροιστικά το υπόλοιπο της ποινής τους ΧΩΡΙΣ στην πραγματικότητα να έχουν τελέσει αδίκημα εντός του χρόνου δοκιμασίας. 14. Τονίζω τέλος εξής: επειδή η πρακτική αυτή έχει ξεκινήσει, μόλις, από το 2014 και, επομένως, οι σχετικές καταδίκες για το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το δημόσιο δεν έχουν ακόμα καταστεί αμετάκλητες, οι συνέπειες από ενδεχόμενες ανακλήσεις, κατά το άρθρο 108 ΠΚ, λόγω καταδίκης για το αδίκημα της μη καταβολής χρεών προς το δημόσιο, εντός της περιόδου δοκιμασίας, δεν έχουν διαφανεί ακόμα. 15. Εν όψει των ανωτέρω, προτείνω στο άρθρο 108 ΠΚ να προστεθεί δεύτερη παράγραφος και η διάταξη να διαμορφωθεί ως εξής: παρ. 1 Η απόλυση αίρεται αν μέσα στο χρονικό διάστημα που προβλέπει το επόμενο άρθρο, εκείνος που απολύθηκε διαπράξει έγκλημα με δόλο, για το οποίο του επιβλήθηκε αμετακλήτως οποτεδήποτε ποινή στερητική της ελευθερίας ανώτερη από έξι μήνες. Στην περίπτωση αυτή εκτίει αθροιστικά και ολόκληρο το υπόλοιπο της προηγουμένης ποινής, το οποίο όφειλε να εκτίσει κατά τον χρόνο της απόλυσης. παρ. 2 Η απόλυση δεν αίρεται αν η καταδίκη της προηγουμένης παραγράφου αφορά το αδίκημα του άρθρου 25 του Ν. 1882/1990 εφόσον η καταδίκη αυτή αφορά τη μη καταβολή της χρηματικής ποινής που είχε επιβληθεί σε εκείνον που απολύθηκε με την ίδια απόφαση για την οποία χορηγήθηκε η απόλυση. 16. Αυτονοήτως, το υλικό που αναφέρεται στο παρόν σημείωμα είναι διαθέσιμο στα μέλη της Επιτροπής, όποτε ζητηθεί.