Αρχική Δίκαιη ΔίκηΆρθρο 53: Δικαιούμενοι στην άσκηση αίτησης για δίκαιη ικανοποίησηΣχόλιο του χρήστη Γιάννης Βαλμαντώνης, Πρωτοδίκης | 17 Δεκεμβρίου 2011, 14:23
  • Σχόλιο του χρήστη 'Γιάννης Βαλμαντώνης, Πρωτοδίκης' | 17 Δεκεμβρίου 2011, 14:23

    Με τα άρθρα 53 έως 59 του σχεδίου νόμου ρυθμίζεται το δικαίωμα αποζημίωσης των διαδίκων λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης στις διοικητικές διαφορές. Ήδη έχουν περάσει δέκα χρόνια από την εφαρμογή στην Ιταλία, που κατέχει την πρώτη θέση στις καταδίκες για υπερβολική καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), του ν. 89/2001 (γνωστός ως νόμος Pinto που ήταν ο συντάκτης) που θεσπίζει παρόμοιο δικαίωμα χορήγησης χρηματικού ποσού για δίκαιη ικανοποίηση για όλες μάλιστα τις διαφορές (αστικές, ποινικές και διοικητικές). Για την επιδίκαση της αποζημίωσης η οποία ανέρχεται από 750 ευρώ έως 1.500 ευρώ για κάθε χρόνο καθυστέρησης, απαιτείται να αποδείξει ο αιτών ότι η υπόθεσή του είχε διάρκεια πέραν του εύλογου χρόνου που έχει καθορίσει το ΕΔΔΑ και συγκεκριμένα τρία χρόνια για το πρώτο βαθμό, δυο χρόνια για το δεύτερο βαθμό και ένα χρόνο για το τελευταίο βαθμό. Η δεκαετής εφαρμογή του νόμου Pinto έχει προκαλέσει τις ακόλουθες αρνητικές συνέπειες: α) Μεγάλο όγκο προσφυγών με συνέπεια τη συμφόρηση και την επιβάρυνση των Ιταλικών Εφετείων, που είναι αρμόδια για την επιδίκασή των αποζημιώσεων αυτών στην Ιταλία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα την αύξηση της ανάγκης επιπλέον δικαστών και αιθουσών για την επίλυση των διαφορών αυτών, με συνέπεια την ακόμη μεγαλύτερη επιβράδυνση των υπόλοιπων υποθέσεων. Η κατάθεση μάλιστα των αιτήσεων για δίκαιη ικανοποίηση βαίνει συνεχώς αυξανόμενη και τείνει να παραλύσει την εύρυθμη λειτουργία των Ιταλικών δικαστηρίων. Οι αιτήσεις από 1.622 το 2001 έφτασαν στις 7.299 το 2008 και συνολικά για το χρονικό διάστημα των οκτώ αυτών ετών σε 37.903. β) Ομοίως συνεχώς αυξανόμενα ήταν και τα χρηματικά ποσά για δίκαιη ικανοποίηση που επιδικάζονται για υπέρβαση της εύλογης διάρκειας της δίκης και συγκεκριμένα το Ιταλικό Υπουργείο Δικαιοσύνης ενώ το έτος 2002 κατέβαλε 1.266.355 ευρώ, το έτος 2008 κατέβαλε 24.999.847 ευρώ και συνολικά μέχρι το έτος 2009 είχε καταβάλει περίπου 150.000.000 ευρώ. Τα χρηματικά αυτά ποσά, όπως παρατηρήθηκε, θα μπορούσαν να επενδυθούν καλύτερα για τη βελτίωση της απονομής δικαιοσύνης. Όχι τυχαία στο πρόσφατο Πολυνομοσχέδιο για την Ιταλική Δικαιοσύνη που προωθεί η υπηρεσιακή κυβέρνηση Monti, προβλεπόταν η κατάργηση του τρόπου αποζημίωσης που προβλέπει ο νόμος Pinto και η αντικατάστασή του με μια ενιαία – τυποποιημένη αποζημίωση για τις υποθέσεις που διαρκούν πέρα από ένα εύλογο χρονικό διάστημα. Η ρύθμιση όμως αυτή προκάλεσε την αντίδραση ιδίως του δικηγορικού κόσμου, για τον οποίο οι δίκες αυτές αποτελούν μια σημαντική πηγή εσόδων και αποσύρθηκε και γ) Το δικαίωμα αποζημίωσης των διαδίκων λόγω υπέρβασης της εύλογης διάρκειας της δίκης δεν κατάφερε να περιορίσει το φαινόμενο της αρνησιδικίας. Το παράδοξο ήταν ότι αντί να επιλύσει την υπερβολική καθυστέρηση στην απονομή δικαιοσύνης, προκάλεσε και άλλες καθυστερήσεις, με συνέπεια την περαιτέρω καταδίκη της Ιταλίας από το ΕΔΔΑ. Συγκεκριμένα το ΕΔΔΑ καταδίκασε την Ιταλία, επειδή το Ιταλικό Υπουργείο Δικαιοσύνης καθυστερούσε να πληρώσει τα χρηματικά ποσά για δίκαιη ικανοποίηση που είχαν επιδικαστεί σε 475 υποθέσεις λόγω υπέρβασης της εύλογης χρονικής διάρκειας στις αστικές δίκες (καθυστέρηση που ξεκινούσε από τους 9 μήνες και έφτανε έως τις 49 μήνες). Από πολλούς εκπροσώπους του νομικού κόσμου της χώρας αυτής (όπως για παράδειγμα από τον Πρόεδρο του Ιταλικού Ακυρωτικού Carbone κατά την εναρκτήρια ομιλία του το έτος 2009), διατυπώθηκε η άποψη ότι απαιτείται πια ένας νέος νόμος με σκοπό την επιτάχυνση και αποσυμφόρηση που έχει επιφέρει ο νόμος Pinto, που αποτελεί μια «βιομηχανία» περαιτέρω καθυστερήσεων και χρεών. Η Ιταλική εμπειρία αποδεικνύει ότι το δικαίωμα αποζημίωσης των διαδίκων λόγω εύλογης διάρκειας της δίκης όχι μόνο δεν θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες της παρούσας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για ταχεία απονομή της δικαιοσύνης, αλλά θα αποτελέσει παράλληλα και τροχοπέδη στην οικονομική ζωή της χώρας μας. Η χρηματική αποκατάσταση έχει αποτελέσματα μόνο σε κράτη που παρουσιάζουν ευκαιριακά και συμπτωματικά προβλήματα στην απονομή της δικαιοσύνης. Αντίθετα τα προβλήματα της απονομής δικαιοσύνης στη χώρα μας, έχουν δομικό και λειτουργικό υπόβαθρο και πρέπει να λάβουμε μέτρα για να τα αντιμετωπίσουμε από τη ρίζα. Μέτρα όπως η κατάργηση των μικρών πρωτοδικείων (ιταλικές μελέτες έχουν δείξει ότι λειτουργικά είναι τα δικαστήρια που απαρτίζονται από τουλάχιστον είκοσι δικαστικούς λειτουργούς), περιορισμός των ενδίκων μέσων (κανένα κράτος δεν επιτρέπει πια την πολυτέλεια των «τριών» βαθμών δικαιοδοσίας για το μεγαλύτερο μέρος των διαφορών), εξάλειψη της καταχρηστικής αίτησης δικαστικής προστασίας που βλέπει τη δίκη ως μια ευκαιρία για πλουτισμό (το ΕΔΔΑ έχει παρατηρήσει ότι οι καταχρηστικές προσφυγές συνέβαλαν στη συμφόρηση των εθνικών δικαστηρίων και αποτελεί μια από τις αιτίες της υπερβολικής διάρκειας των διαδικασιών) είναι μερικές από τις γενναίες και τολμηρές ρυθμίσεις που προωθούνται στην Ιταλία, οι οποίες πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα και στη Χώρα μας. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα για τον Έλληνα (και Ιταλό) νομοθέτη είναι να εκπονεί νομοσχέδια για τα οποία πρέπει να συναινούν παράλληλα δικαστικοί λειτουργοί, δικηγόροι και πολιτικοί.