1. Οι Εταιρείες Προστασίας Ανηλίκων (εφεξής ΕΠΑ) που συστάθηκαν με τον α.ν. 2724/1940 (Α’ 449) και λειτουργούν ως ΝΠΔΔ δυνάμει του ν. 2298/1995 (Α’ 62), όπως τροποποιήθηκε με το αρ. 11 του ν. 3860/2010 (Α’ 111) και το αρ. 11 του ν. 4109/2013 (Α’ 16), συγχωνεύονται σταδιακά, σύμφωνα τις διατάξεις του παρόντος, σε ένα Νομικό Πρόσωπο Δημοσίου Δικαίου με έδρα την Αθήνα, εποπτευόμενο από το ΥΔΔΑΔ, το οποίο ιδρύεται με το παρόν και ονομάζεται Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων Ελλάδας (εφεξής ΕΠΑΕ). Οι υφιστάμενες ΕΠΑ με τη συγχώνευσή τους στην ΕΠΑΕ αποτελούν αποκεντρωμένες μονάδες (παραρτήματα) αυτής.
2. Οι ΕΠΑ Αθήνας, Πειραιά, Ηρακλείου, Θεσσαλονίκης, Λάρισας, Θράκης και Κοζάνης μετονομάζονται και μετατρέπονται σταδιακά, με βάση τις διατάξεις του παρόντος, σε Μονάδες Μέριμνας Νέων ως εξής:
Α) Η Στέγη Ανηλίκων Περισσού της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Αθηνών μετονομάζεται και μετατρέπεται σε Στέγη Ημιελεύθερης Διαβίωσης Αθήνας του άρ. 25 του παρόντος, δυναμικότητας μέχρι 15 νέων.
Β) Η Στέγη Ανηλίκων Πειραιά «Ο Καλός Ποιμήν» της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Πειραιά μετονομάζεται και μετατρέπεται σε Στέγη Φιλοξενίας Πειραιά του άρ. 22 του παρόντος, δυναμικότητας μέχρι 40 νέων, αγοριών και κοριτσιών.
Γ) Η Στέγη Ανηλίκων Ηρακλείου Κρήτης της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Ηρακλείου μετονομάζεται και μετατρέπεται σε Στέγη Ημιελεύθερης Διαβίωσης Ηρακλείου Κρήτης του άρ. 22 του παρόντος, δυναμικότητας μέχρι 20 νέων.
Δ) Η Στέγη Ανηλίκων Βόλου της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Λάρισας μετονομάζεται και μετατρέπεται σε Στέγη Ημιελεύθερης Διαβίωσης Βόλου του άρ. 25 του παρόντος, δυναμικότητας μέχρι 15 νέων.
Ε) Η Στέγη Ανηλίκων Κοζάνης της Εταιρείας Προστασίας Ανηλίκων Κοζάνης μετονομάζεται και μετατρέπεται σε Στέγη Φιλοξενίας Κοζάνης του άρ. 22 του παρόντος, δυναμικότητας μέχρι 20 νέων.
ΣΤ) Οι δομές ημερήσιας φροντίδας των Εταιρειών Προστασίας Ανηλίκων Θεσσαλονίκης με έδρα τη Θεσσαλονίκη, Λάρισας με έδρα την Καρδίτσα και Θράκης με έδρα την Αλεξανδρούπουλη μετονομάζονται και μετατρέπονται σε Μονάδες ημερήσιας φροντίδας νέων της παραγράφου 4 του άρ. 22 και της παραγράφου 4 του άρ. 25, δηλαδή Μονάδα ημερήσιας φροντίδας νέων Θεσσαλονίκης, Μονάδα ημερήσιας φροντίδας νέων Καρδίτσας και Μονάδα ημερήσιας φροντίδας νέων Αλεξανδρούπολης αντίστοιχα.
3. Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και του κατά περίπτωση συναρμόδιου Υπουργού που εκδίδεται εντός δώδεκα (12) μηνών από τη δημοσίευση του παρόντος, καθορίζεται κάθε αναγκαίο θέμα για την ολοκλήρωση της μετατροπής και την λειτουργία των δομών των προηγούμενων 2 παραγράφων. Εντός του ίδιου χρονικού διαστήματος θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες έκδοσης Εσωτερικών Κανονισμών Λειτουργίας σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 4 του άρ. 5 του παρόντος νόμου καθώς και εξεύρεσης των νέων φορέων φιλοξενίας στους οποίους θα μεταβούν οι ανήλικοι που κατά το χρόνο δημοσίευσης του παρόντος φιλοξενούνται στις υφιστάμενες δομές των ΕΠΑ Αθηνών, Πειραιά και Ηρακλείου, εφόσον δεν πληρούν τις προϋποθέσεις για συνέχιση της διαμονής τους στις εν λόγω Μονάδες.
4. Οι οργανικές θέσεις του προσωπικού των ΕΠΑ Ναυπλίου και ΕΠΑ Σερρών, η οποία έχει ήδη συγχωνευθεί στην ΕΠΑ Θεσσαλονίκης, μεταφέρονται στην ΕΠΑΕ και κατανέμονται σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος.
5. Εφόσον εξασφαλίζονται οι αναγκαίοι όροι και προϋποθέσεις σύμφωνα με την παρ. 1 του άρ. 4 του παρόντος νόμου, δύνανται να ιδρύονται ΜΜΝ ως αποκεντρωμένες μονάδες (παραρτήματα) της ΕΠΑΕ στις πόλεις όπου ήδη λειτουργούν Μονάδες ή και σε άλλες πόλεις, με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και των κατά περίπτωση συναρμόδιων Υπουργών, ύστερα από πρόταση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΠΑΕ και σύμφωνη γνώμη του Κ.Ε.Σ.Α.Θ.Ε.Α. Με όμοια απόφαση δύναται να μετατρέπονται ΜΜΝ που ήδη λειτουργούν σε Μονάδα άλλης κατηγορίας από τις προβλεπόμενες στον παρόντα νόμο.
6. Η ΕΠΑΕ που ιδρύεται με την παρ. 1 του παρόντος άρθρου αποτελεί οιονεί καθολικό διάδοχο της κάθε καταργούμενης και συγχωνευόμενης ΕΠΑ, από την κατάργηση της κάθε ΕΠΑ και εφεξής, με αρμοδιότητες που καθορίζονται στο παρόν.
7. Τα ακίνητα και κινητά περιουσιακά στοιχεία των καταργούμενων ΕΠΑ περιέρχονται στην ΕΠΑΕ της παρ. 1 του παρόντος άρθρου σταδιακά με την κατάργηση της κάθε ΕΠΑ και αποτελούν εφεξής περιουσιακά στοιχεία αυτής. Για το σκοπό αυτόν εντός μηνός από τη συγκρότηση του Διοικητικού Συμβουλίου της ΕΠΑΕ, καθώς και εντός μηνός από την δημοσίευση της Υπουργικής Απόφασης περί μετατροπής της κάθε ΕΠΑ σε ΜΜΝ και κατάργησής της με ταυτόχρονη συγχώνευσή της στην ΕΠΑΕ και μετονομασία της, συγκροτείται με απόφαση του ΔΣ της ΕΠΑΕ τριμελής επιτροπή, με αντικείμενο την απογραφή των κινητών και ακινήτων που περιέρχονται στην κυριότητα και στην αποκλειστική χρήση και διαχείρισή της, λαμβάνοντας υπόψη την κείμενη νομοθεσία για τις δωρεές, κληρονομίες και κληροδοσίες. Η σχετική έκθεση απογραφής εγκρίνεται από τον Υπουργό Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Απόσπασμα αυτής το οποίο περιγράφει τα αποκτώμενα κατά κυριότητα ακίνητα, καθώς και τα λοιπά εμπράγματα δικαιώματα επί ακινήτων, με την περίληψη που προβλέπεται από τις διατάξεις του άρθρου 9 του β.δ. 533/1963 (Α` 147) καταχωρίζεται, ατελώς, στα οικεία βιβλία μεταγραφών του αρμόδιου υποθηκοφυλακείου. Ομοίως, ατελώς, πραγματοποιούνται οι απαιτούμενες κτηματολογικές εγγραφές.
8. Ποσά τραπεζικών λογαριασμών κάθε καταργούμενης και συγχωνευόμενης ΕΠΑ μεταφέρονται, με την κατάργηση της κάθε ΕΠΑ, από την δημοσίευση της Υπουργικής Απόφασης περί μετατροπής της σε ΜΜΝ σύμφωνα με τις διατάξεις του παρόντος, σε λογαριασμό της ΕΠΑΕ. Για το σκοπό αυτόν εκδίδεται σχετική απόφαση του ΔΣ της ΕΠΑΕ.
Σαν μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου της Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων Πειραιά (ΕΠΑΠ), η οποία λειτουργεί και την Στέγη Ανηλίκων ο «Καλός Ποιμήν», θέλοντας να συμβάλουμε στην διαβούλευση, επισημαίνουμε τις παρακάτω θετικές και αρνητικές πλευρές της λειτουργία του:
1. Η λειτουργία του πλαισίου θεωρούμε ότι είναι ευπρεπής όσον αφορά στην παραδοσιακού τύπου φροντίδα των φιλοξενουμένων παιδιών, στον βαθμό που εξασφαλίζει τροφή, ένδυση, ψυχαγωγία, σχολική φοίτηση, δηλαδή τις βασικές ανάγκες των παιδιών.
2. Η φιλοσοφία που διέπει την προσέγγιση στην παρεχόμενη φροντίδα είναι παρωχημένη και προσομοιάζει στα ξεπερασμένα μοντέλα των παιδουπόλεων με τον ταυτόχρονο «εμπλουτισμό της» με πρακτικές σωφρονιστικών καταστημάτων (από όπου άλλωστε αποσπώνται οι υπάλληλοι που παραμένουν με τα παιδιά μετά το πρωινό ωράριο και την αποχώρηση του επιστημονικού και διοικητικού προσωπικού) :
α. Τα παιδιά σε 24ωρη βάση παρακολουθούνται από κάμερες, με την επίκληση λόγων ασφαλείας του χώρου και αυτών.
β. Στο μεγαλύτερο μέρος της ημέρας τα παιδιά εποπτεύονται από σωφρονιστικούς υπαλλήλους, οι οποίοι δεν έχουν τις απαραίτητες γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται, ενώ το επαγγελματικό περίγραμμα του νέου ρόλου που αναλαμβάνουν, ως φροντιστές παιδιών σε ένα πλαίσιο παιδικής προστασίας, δεν σχετίζεται με τα καθήκοντα του ρόλου του σωφρονιστικού υπαλλήλου, τον οποίο και υπηρετούν ως αποσπασμένοι υπάλληλοι. Επιπλέον, υπάρχουν συνεχείς αλλαγές προσώπων, λόγω μετακινήσεων, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή η δημιουργία συναισθηματικού δεσμού, απαραίτητου για την ομαλή ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη των θυματοποιημένων ή κακοποιημένων φιλοξενούντων ανηλίκων.
γ. Ο αριθμός των φιλοξενουμένων ανηλίκων (από 25-30) παραπέμπει μάλλον σε απρόσωπες παιδουπόλεις, παρά σε πλαίσια που στο μέτρο του δυνατού να προσομοιάζουν με σπίτια.
δ. Ένδειξη της αναχρονιστικότητας στην παρεχόμενη φροντίδα, είναι και η κατασκευή ναΐσκου στον προαύλιο χώρο της Στέγης, στον αντίποδα των αντιλήψεων για τη μη διάκριση στη φροντίδα και την παροχή της ανεξαρτήτως διακρίσεων, σεβόμενη συνταγματικά κατοχυρωμένα δικαιώματα και την ελευθερία των ατομικών επιλογών.
4. Η απουσία εκπαιδευτικών ευκαιριών, εποπτείας και ουσιώδους επιστημονικής στελέχωσης, καθιστά συχνά τη λειτουργία του αναποτελεσματική και παθογόνο για τα παιδιά :
α. Οι συγκρούσεις μεταξύ των μελών του προσωπικού δεν επιλύονται, οι αντιπαραθέσεις χρονίζουν ή επιλύονται με διοικητικούς τρόπους, αναπαράγοντας στο διηνεκές συγκρούσεις και αντιπαραθέσεις που δεν είναι δυνατόν να είναι αθέατες από τους φιλοξενούμενους. Το κλίμα συχνά θυμίζει τη δυσλειτουργία στις σχέσεις των οικογενειών προέλευσης των ανηλίκων, από τις οποίες απομακρύνθηκαν ακριβώς για να προστατευτούν από αυτό.
β. Η απουσία εκπαιδευτικών ευκαιριών, η απουσία ώσμωσης καλών πρακτικών από αποτελεσματικότερα λειτουργούντα και εποπτευόμενα πλαίσια παιδικής φροντίδας, έχουν σαν αποτέλεσμα την αναχρονιστική και παραδοσιακή τους λειτουργία. Ενδεικτικά: δεν υπάρχει ορισμός φροντιστή αναφοράς, δεν λειτουργεί σε τακτική βάση πολυκλαδική επιστημονική ομάδα, δεν έχει οριστεί επιστημονικός υπεύθυνος του πλαισίου, δεν υπάρχει επιστημονική εποπτεία, η Προϊσταμένης Διεύθυνσης στερείται των από το νόμο ορισμένων τυπικών προσόντων, αλλά και των βασικών επιστημονικών πιστοποιήσεων για να διευθύνει πλαίσιο παιδικής φροντίδας. η οικογένεια δεν λαμβάνει μέρος στον καταρτισμό του σχεδίου φροντίδας, ούτε καν ενημερώνεται για τους σχεδιασμούς, το παιδί δεν ενθαρρύνεται στο να συμμετέχει στη διαδικασία της λήψης αποφάσεων κ.α.
5. Συχνά, παραβιάζεται η τήρηση της νομοθεσίας σχετικά με το απόρρητο των ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων των παιδιών εξαιτίας της αδυναμίας της διεύθυνσης να οριοθετήσει προς όφελος των παιδιών τους διάφορους εθελοντές και συνεργάτες της Δομής. Αποτέλεσμα αυτού, να κυκλοφορούν ελεύθερα στο διαδίκτυο φωτογραφίες και βίντεο των παιδιών από εκδηλώσεις που συμμετείχαν τόσο εντός του χώρου όσο και εκτός.
6. Θα χαρακτηρίζαμε τη λειτουργία του πλαισίου ως περίκλειστη και φοβική σε κάθε κοινωνικό έλεγχο ή επιστημονική αρωγή για την βελτίωση της λειτουργίας του. Παρότι οι υπογράφοντες διαθέτουμε μεγάλη εμπειρία σε ζητήματα ψυχικής υγείας, ειδικής αγωγής, πρόληψης παραβατικότητας ανηλίκων, στην αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής θυματοποίησης παιδιών και στη διαχείριση δυναμικών σε πολυάνθρωπες ομάδες και ομάδες κοινωνικά ευάλωτων ατόμων, αντιμετωπιστήκαμε από την αρχή της θητείας μας σαν «εισβολείς» και «εχθροί» της αυτάρεσκης παντοδυναμίας του δρώντος συστήματος και των αντιλήψεων του. Για τους παραπάνω λόγους οι 4 εξ ημών υποβάλαμε την παραίτηση μας, η οποία δεν έγινε αποδεκτή από τον Γ.Γ. Αντεγκληματικής Πολιτικής.
7. Η απουσία επιστημονικής εποπτείας του χώρου των ΕΠΑΠ από επιστημονικά όργανα ( π.χ. Κ.Ε.Σ.Α.Θ.Ε.Α.), η απουσία ουσιαστικού Διοικητικού ελέγχου των πράξεων τους (επαφίεται αποκλειστικά στα Δ.Σ. τα οποία για τους λόγους που προαναφέραμε αδυνατούν να ασκήσουν έλεγχο), πιστεύουμε δεν προάγουν τη λειτουργία τους ως ποιοτικούς θεσμούς παιδικής προστασίας. Αντιθέτως φαίνεται ότι συχνότερα λειτουργούν κυρίως επ΄ ωφελεία του προσωπικού τους και τοπικών «φιλάνθρωπων» παραγόντων, χωρίς δυνατότητα ουσιαστικού έλεγχου της νομιμότητας των πράξεων τους και της ποιοτικής αξιολόγησης της προσφοράς τους.
Οι παρακάτω υπογράφοντες, μέλη του Δ.Σ. της ΕΠΑΠ, έχοντας αποκτήσει σημαντική εμπειρία από την εκ του σύνεγγυς παρατήρησης της λειτουργίας της Δομής, πιστεύουμε ότι το υπό διαβούλευση νομοσχέδιο, είναι στην ορθή κατεύθυνση στο βαθμό που:
1. Αναθέτει την παιδική φροντίδα στους φυσικούς παρόχους της που εποπτεύονται από την Πρόνοια. Με δεδομένο ότι η φτώχεια και η οικονομική αδυναμία ανατροφής των παιδιών από τους βιολογικούς τους γονείς ( η πλειονότητα των περιπτώσεων που φιλοξενούνται στις Στέγες) , δεν αποτελεί ποινικό αδίκημα, αδυνατούμε να κατανοήσουμε γιατί πρέπει – ανεπαρκώς διοικούμενα και επιστημονικά ανεπαρκέστατα πλαίσια πρέπει να συνεχίζουν τη λειτουργία τους υπό την παρούσα μορφή.
2. Μετεξελίσσει τις υπάρχουσες δομές – ενοποιούσες όλες τις ΕΠΑ σε μια, σε παρόχους Υπηρεσιών, σε πληθυσμούς που το Υπουργείο Δικαιοσύνης οφείλει να έχει απαντήσεις : Στην αντιμετώπιση παραβατικών και προπαραβατικών συμπεριφορών ανηλίκων.
3. Τέλος, προβλέποντας ενιαίο Διοικητικό Συμβούλιο για όλες τις ΕΠΑ, με την προϋπόθεση πως θα στελεχώνεται από ανθρώπους εγνωσμένου κύρους, εξασφαλίζει την αποτελεσματική Διοίκηση τους, προφυλάσσοντας τα από παραγοντισμούς και την εξυπηρέτηση μικροσυμφερόντων τοπικών παραγόντων.
• Παναγιώτης Βουτυράκος Ψυχίατρος Παιδιών και Εφήβων, Αντιπρόεδρος Δ.Σ Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων Πειραιά, Διευθυντής Δομής Ψυχικής Υγείας Πειραιά Ε.Κε.Ψ,Υ,Ε,
• Νίκος Παπαδόπουλος, Δάσκαλος Ειδικής Αγωγής και Ταμίας Δ.Σ. Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων Πειραιά,
• Ανδρέας Κρεμμύδας, Πιστοποιημένος Σύμβουλος τοξικοεξαρτήσεων, Υπεύθυνος Κέντρου Κοινωνικής Επανένταξης ΚΕΘΕΑ ΝΟΣΤΟΣ, μέλος .Δ. Σ. Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων Πειραιά,
• Στέλλα Παπαμιχαήλ, Κοινωνιολόγος- Εγκληματολόγος, Διδάκτορας Τμήματος Κοινωνιολογίας Παντείου Πανεπιστημίου με εξειδίκευση στην ενδοοικογενειακή βία, τ. Γ. Γραμματέας και νυν μέλος Δ.Σ. Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων Πειραιά,
• Μυρσίνη Πυκνή, Κοινωνιολόγος, Επιμελήτρια ανηλίκων και μέλος Δ.Σ. Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων Πειραιά,
• Μαρία Κωστελίδου, Εργοθεραπεύτρια Ειδικής Αγωγής, αναπληρωματικό μέλος Δ.Σ. Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων Πειραιά,
• Γεράσιμος Παπαναστασάτος, Κοινωνιολόγος Εγκληματολόγος, Υπεύθυνος Τομέα Έρευνας ΚΕΘΕΑ, Σύμβουλος στην Εθνική Επιτροπή Συντονισμού κατά των Ναρκωτικών , Εθνικός Εκπρόσωπος στους Διεθνείς Οργανισμούς στο πεδίο των Ναρκωτικών και αναπληρωματικό μέλος Δ.Σ. Εταιρίας Προστασίας Ανηλίκων Πειραιά.
Ζητάω να μην αλλάξει μορφή το ίδρυμα καλός ποιμήν που βρίσκεται στον Πειραιά στην περιοχή των Καμινίων.Αιτούμαι την ακύρωση του προτεινόμενου νόμου.Η μόνη λύση είναι η διάθεση περισσότερου προσωπικού και πόρων απο το αρμόδιο υπουργείο ωστε να κάνει το αυτονόητο στηρίζοντας ουσιαστικά τα 30 ανήλικα παιδιά που φιλοξενούνται εκεί.
Ζητάω να μην αλλάξει μορφή το ίδρυμα καλός ποιμήν που βρίσκεται στον Πειραιά στην περιοχή των Καμινίων.Αιτούμαι την ακύρωση του προτεινόμενου νόμου.Η μόνη λύση είναι η διάθεση περισσότερου προσωπικού και πόρων απο το αρμόδιο υπουργείο ωστε να κάνει το αυτονόητο στηρίζοντας ουσιαστικά τα 30 ανήλικα παιδιά που φιλοξενούνται εκεί.
Ζητάω να μην αλλάξει μορφή το ίδρυμα καλός ποιμήν που βρίσκεται στον Πειραιά στην περιοχή των Καμινίων.Αιτούμαι την ακύρωση του προτεινόμενου νόμου.Η μόνη λύση είναι η διάθεση περισσότερου προσωπικού και πόρων απο το αρμόδιο υπουργείο ωστε να κάνει το αυτονόητο στηρίζοντας ουσιαστικά τα 30 ανήλικα παιδιά που φιλοξενούνται εκεί.