Το άρθρο 214 Α του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας αντικαθίσταται ως εξής:
«1. Οι διάδικοι μπορούν να συμβιβάζονται, μετά την επέλευση της εκκρεμοδικίας μέχρι την έκδοση τελεσίδικης απόφασης και χωρίς να υφίσταται στάση της δίκης, όταν αντικείμενό της είναι ιδιωτικού δικαίου διαφορά, για την οποία επιτρέπεται κατά το ουσιαστικό δίκαιο να συνομολογηθεί συμβιβασμός.
2. Για τον συμβιβασμό συντάσσεται ατελώς πρακτικό, που περιλαμβάνει το περιεχόμενο της συμφωνίας τους και ιδίως το είδος του αναγνωριζόμενου δικαιώματος, το ποσό της οφειλόμενης παροχής και τους τυχόν όρους υπό τους οποίους θα εκπληρωθεί, καθώς και πρόβλεψη για τα δικαστικά έξοδα. Το πρακτικό συντάσσεται σε τόσα αντίτυπα όσοι και οι αντιδικούντες διάδικοι ή ομάδες διαδίκων, χρονολογείται και υπογράφεται από αυτούς ή από τους δικηγόρους τους αν έχουν ειδική πληρεξουσιότητα κατ΄ άρθρο 98 παράγραφος 2.
3. Κάθε διάδικος μπορεί, προσκομίζοντας το πρακτικό σε πρωτότυπο, να ζητήσει την επικύρωσή του από το δικαστή ή τον πρόεδρο του δικαστηρίου, ενώπιον του οποίου εκκρεμεί η αγωγή ή το ένδικο μέσο. Το πρακτικό επικυρώνεται αφού διαπιστωθεί ότι: α) η διαφορά είναι δεκτική συμβιβαστικής επίλυσης, β) το πρακτικό έχει υπογραφεί σύμφωνα με όσα προαναφέρονται και γ) από αυτό προκύπτει σαφώς το είδος του αναγνωριζόμενου δικαιώματος και το ποσό της οφειλόμενης παροχής, καθώς και οι τυχόν όροι εκπλήρωσής της. Αν η διαφορά περιλαμβάνει και καταψήφιση, το πρακτικό αποτελεί από την επικύρωσή του τίτλο εκτελεστό και περιάπτεται με τον εκτελεστήριο τύπο από το αρμόδιο για την επικύρωσή του δικαστήριο. Αν η διαφορά έχει χαρακτήρα απλώς αναγνωριστικό, το πρακτικό αποδεικνύει το δικαίωμα. Με την επικύρωση του πρακτικού επέρχεται κατάργηση της δίκης.»
Με το άρθρο 19 του προσχεδίου νόμου (εφεξής ΠρσχΝ) μετατρέπεται η υποχρεωτική απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς σε προαιρετική και αναπροσαρμόζονται αντίστοιχα οι ρυθμίσεις του άρθρου 214Α του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας (εφεξής ΚΠολΔ). Στο πλαίσιο αυτό καταργείται το ΚΠολΔ 214 §§ 2-4 & 7-9, διατηρείται η § 6, ως § 3, ενώ διευρύνεται το πεδίο εφαρμογής των §§ 1 – νέα § 1 – και 5 – νέα § 2. σημαντικό είναι ότι η νέα ρύθμιση, που αποκτά πλέον διαδικαστικό χαρακτήρα, εφαρμόζεται για κάθε πρωτοβάθμιο δικαστήριο, κι όχι μόνο το Πολυμελές Πρωτοδικείο.
Δικαιολογητικός λόγος της νέας ρύθμισης είναι κατά την Αιτιολογική Έκθεση (εφεξής ΑιτΕ, Β΄, υπό άρθ. 19) η αποτυχία στην πράξη της υποχρεωτικής απόπειρας εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς. Αυτό, ωστόσο, που δεν αναφέρει η ΑιτΕ είναι οι λόγοι της αποτυχίας του θεσμού. Αυτοί δεν ανάγονται στον ίδιο το θεσμό – αυτό παραδέχεται ο συντάκτης αναφέροντας ότι «η επίτευξη συμβιβασμού δεν παύει να αποτελεί τον υγιέστερο τρόπο εξομάλυνσης των διαφορών» –, αλλά στην κακή εφαρμογή. Η υποχρεωτική απόπειρα εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς δεν στηρίχθηκε στην πράξη από την πλειονότητα των δικηγόρων, που θεωρούν υγιέστερο να απασχολούν τα δικαστήρια για υποθέσεις που θα μπορούσαν να επιλυθούν εξωδίκως, καθώς έχουν γαλουχηθεί με την παρωχημένη κουλτούρα της αντιπαράθεσης και διαξιφισμού ως μέσου ανάδειξης των – όποιων – ικανοτήτων τους, ασχέτως αν αυτοί επιβαρύνουν αδικαιολόγητα το δικαιοδοτικό σύστημα και πολλές φορές καταλήγουν σε βάρος των εντολέων τους. Το θεσμό επίσης δεν στήριξαν ούτε οι ηγεσίες των δικηγορικών συλλόγων, που προτίμησαν να μείνουν απαθείς μπροστά στη βαθμιαία έκπτωση και υποβιβασμό του και προέταξαν αντ’ αυτού άλλες προτεραιότητες πέραν του βασικού θεσμικού τους ρόλου, όπως την ενασχόληση με οικολογικά ζητήματα.
Σήμερα, με το Ν. 3898/2010 έλαβε επιτέλους ο νομοθέτης, έστω κι αναγκαστικά – υπό την πίεση του κοινοτικού δικαίου (άρθ. 1) – θέση υπέρ της συμβιβαστικής επίλυσης διαφορών μέσω του θεσμού της διαμεσολάβησης. Αυτή μπορεί να εφαρμοστεί και «αν επιβάλλεται υποχρεωτικά … με νόμο» (άρθ. 3 § 1 περ. δ΄). Εφόσον δεδηλωμένος σκοπός του συντάκτη του ΠρσχΝ είναι «να ικανοποιηθεί το αίτημα για ταχύτερη, ορθότερη, απλούστερη και ουσιαστικότερη απονομή της δικαιοσύνης» (ΑιτΕ, Α΄, τρίτη παραγραφος), η δε διαμεσολάβηση μπορεί να συμβάλλει στην επίτευξή του τίθεται το ερώτημα γιατί ο νομοθέτης δεν την καθιστά υποχρεωτικής, τουλάχιστον στις διαφορές ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου. Αν η υποχρεωτική απόπειρα συμβιβαστικής επίλυσης εκεί απέτυχε και για το λόγο ότι συντελεστές της ήταν κατά κύριο λόγο οι πληρεξούσιοι δικηγόροι των αντιδίκων, στη διαμεσολάβηση δεν συντρέχει τέτοιο κώλυμα, γιατί ο διαμεσολαβητής είναι τρίτος στη διαφορά (άρθ. 4 περ. γ΄ Ν. 3898/2010). εξάλλου, πώς μπορεί να περιμένει κανείς καλλιέργεια και ευόδωση του θεσμού, στην οποία ο νομοθέτης αυτοδεσμεύεται (άρθ. 13 Ν. 3898/2010), όταν ο ίδιος δεν λαμβάνει μέτρα για την προώθησή του. Ακόμα κι αν η επιτυχία της διαμεσολάβησης δεν ξεπερνούσε το 10%, το ποσοστό αυτό θα αφαιρούνταν από τις διαφορές που υποβάλλονται προς δικαστική κρίση οδηγώντας σε κάποια μείωση του δικαστικού μόχθου, ομολογημένου, επίσης, σκοπού του ΠρσχΝ (ΑιτΕ, Α΄.I.1). Δεν μπορεί, άλλωστε, να γίνει εκ προοιμίου λόγος για αποτυχία του συστήματος της διαμεσολάβησης, από τη στιγμή που αυτό δεν έχει δοκιμαστεί.
Από τη στιγμή, λοιπόν, που η διαμεσολάβση μπορεί να επιβληθεί νομοθετικά, θα ήταν ορθότερο, παράλληλα με την κατάργηση της υποχρεωτικής απόπειρας εξωδικαστικής επίλυσης της διαφοράς ενώπιον του Πολυμελούς Πρωτοδικείου, να εισαχθεί αντ’ αυτής η υποχρέωση διαμεσολάβησης, που μπορεί, όπως αποδείχθηκε και στο εξωτερικό, να επιφέρει εξαιρετικά θετικά αποτελέσματα σε πολύ λιγότερο χρόνο απ’ ό,τι τα δικαστήρια και με πολύ χαμηλότερο κόστος· αρκεί ο νέος θεσμός να στηριχθεί έμπρακτα.
ΣΙΜΟΣ Ι. ΣΑΜΑΡΑΣ – Δικηγόρος
Υπ. Διδάκτορας Νομικής Πανεπιστημίου Αθηνών
http://www.nomologio.wordpress.com
Ορθη η ρύθμιση συμβατη με τις δικονομικές αρχες της συζήτησης και ελεύθερης διάθεσης του αντικειμ. της δικης , καθώς και με την ουσιαστική αρχή της ελεύθερης διαθεσης των ιδιωτ. δικ/των. Η παρέμβαση δικαστικού οργάνου για τον έλεγχο των προυποθέσεων ειναι αναγκαία, λόγω και της εκτελεστότητος της σχετικής έγγραφης συμφωνίας
Όπως είχε προταθεί στο υπουργείο, μέσω της επιτροπής διαμεσολάβησης του Δ.Σ.Θ. στα πλαίσια ψήφισης του νόμου για τη διαμεσολάβηση, θα μπορούσε το Υπουργείο Δικαιοσύνης, πιλοτικά σε κάποιες μόνο υποθέσεις, να υποχρεώσει τα μέρη να παρίστανται υποχρεωτικά προς καταθέσεως της αγωγής, σε διαμεσολάβηση ή σε κάποια άλλη μορφή συμβιβαστικής επίλυσης διαφορών. Εφόσον δε αυτή αποβεί άκαρπη, να δύνανται φυσικά τα μέρη να προσφύγουν στη δικαιοσύνη, πρόβλεψη που είναι συμβατή και με το Σύνταγμα όσο και με το άρθρο 6 της Ε.Σ.Δ.Α.
Η Ελληνική επειρία έχει αποδείξει ότι η καθαρά προαιρετική δυνατότητα των μερών να επιλύσουν εξωδικαστικά τη διαφορά τους, ΔΕΝ ΛΕΙΤΟΥΡΓΕΙ.
Επειδή σε αυτή τη χώρα ΔΕΝ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΝΑ ΕΦΕΥΡΙΣΚΟΥΜΕ ΣΥΝΕΧΩΣ ΤΗΝ ΠΥΡΙΤΙΔΑ, μπορούμε να διδαχθούμε τη διεθνή εμπειρία, που αποδεικνύει ότι ΣΕ ΧΩΡΕΣ ΟΠΟΥ Η ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΣΗ Ή ΑΛΛΟΙ ΘΕΣΜΟΙ ΣΥΜΒΙΒΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ, ΕΧΕΙ ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ, ΠΡΟΣ ΟΦΕΛΟΣ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ.
Στα πρόσφατο παγκόσμιο συνέδριο διαμεσολάβησης στην ΑΘήνα (11-13.03.2011) οι εκπρόσωποι της Γαλλίας μας ενημέρωσαν ότι μέσω του θεσμού της Πιστωτικής Διαμεσολάβησης, όπου υποχρεωτικά προσφεύγουν τα μέρη, όταν υπάρχει πρόβλημα πίστωσης μεταξύ τράπεζας και πελάτης της (ΌΠΩΣ ΑΥΤΆ ΠΟΥ ΚΑΘΜΗΜΕΡΙΝΑ ΑΝΑΚΥΠΤΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ!!!), έχουν σημειωθεί εντυπωσιακά αποτελέσματα, μιας και ΕΧΟΥΝ ΔΙΑΣΩΘΕΙ ΕΚΑΤΟΝΤΑΔΕΣ ΕΤΑΙΡΙΕΣ ΚΑΙ ΝΟΙΚΟΚΥΡΙΑ, ΚΡΑΤΗΘΗΚΑΝ 210.000.000 ΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΟΙ ΤΡΑΠΕΖΕΣ ΔΕΝ ΕΧΑΣΑΝ ΤΑ ΧΡΗΜΑΤΑ ΤΟΥΣ!!!!
Οι τομείς που θα μπορούσε να προβλεφθεί παρόμοια ρύθμιση είναι οι εξής:
1. Δίκαιο του Καταναλωτή
2. Οικογενειακό Δίκαιο (με εξαίρεση τη λύση του γάμου)
3. Δίκαιο Σήματος
4. Δίκαιο αθέμιτου ανταγωνισμού
5. Υποθέσεις ιατρικών σφαλμάτων
6. Μισθώσεις (π.χ. υποθέσεις μείωσης μισθώματος)
7. Διαφορές μεταξύ τραπεζών και καταναλωτών
8. Διαφορές με στοιχεία αλλοδαπότητας των διαδίκων (ήτοι όταν ο ενάγων είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο εγκατεστημένο στην αλλοδαπή), κατι που ισχύει και σε άλλες χώρες με επιτυχία.
9.Διαφορές μεταξύ εταίρων (για Ο.Ε., Ε.Ε., Ε.Π.Ε. και Α.Ε.)
Στις περιπτώσεις αυτές λοιπόν, θα μπορούσε να προβλέπει το άρθρο 214Α, όπως ήδη κάνει στο νόμο 3869/2010 για τα υπερχρεωμένα νοικοκυριά:
1. Προϋπόθεση για την ενώπιον του αρμοδίου δικαστηρίου προσφυγής αποτελεί η εκ μέρους των μερών καταβολή προσπάθειας επίτευξης εξωδικαστικού συμβιβασμού και η αποτυχία αυτής, κατά το τελευταίο πριν την υποβολή της αγωγής αίτησης εξάμηνο..
2. Αν η προσπάθεια εξωδικαστικού συμβιβασμού αποτύχει, ο φορέας ή ο δικηγόρος που βοήθησε την προσπάθεια συντάσσει βεβαίωση, στην οποία διαπιστώνεται η αποτυχία της προσπάθειας εξωδικαστικού συμβιβασμού. Αν επιτευχθεί με τη σύμφωνη γνώμη των πιστωτών εξωδικαστικός συμβιβασμός, συντάσσεται σχετικό πρακτικό, το οποίο αποτελεί τίτλο εκτελεστό από την επικύρωση του από τον αρμόδιο Ειρηνοδίκη.»
Η πιλοτική έστω ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΥΠΑΓΩΓΗ ΣΕ ΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑ ΕΞΩΔΙΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΛΥΣΗΣ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΕΦΑΡΜΟΖΕΤΑΙ ΕΠΙΤΥΧΩΣ ΣΕ ΑΛΛΕΣ ΧΩΡΕΣ (ΠΡΟΣΦΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ) ΚΑΙ ΕΙΝΑΙ Η ΜΟΝΗ ΛΥΣΗ ΟΜΑΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΣΗΜΕΡΙΝΟΥ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗΣ ΠΟΥ ΜΕ ΤΙΣ ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΟΔΗΓΕΙ ΣΤΗΝ ΑΡΝΗΣΙΔΙΚΙΑ.
ΑΣ ΤΟΛΜΗΣΟΥΜΕ ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ ΤΟ ΑΥΤΟΝΟΗΤΟ, ΑΛΛΙΩΣ, ΑΣ ΕΙΜΑΣΤΕ ΕΙΛΙΚΡΙΝΕΙΣ, ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΑΥΤΟ ΘΑ ΠΑΡΑΜΕΙΝΕΙ ΚΕΝΟ ΓΡΑΜΜΑ.
Δημήτρης Θεοχάρης
Δικηγόρος, L.L.M.
Πιστοποιημένος Διαμεσολαβητής
Υπ. Διδάκτωρ Νομικής Σχολής Αθηνών
Το αξίωμα του εκάστοτε Προέδρου δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και ύπαρξη νομικής κατάρτισης. Ας αφήσουμε τους προέδρους αρκετά δεν κάνουν.
Η διαδικασία αυτή πρέπει να ξαναελεγχθεί . Ο εξώδικος συμβιβασμός είναι κάτι …ωραίο… , αλλά πρέπει να διαμορφωθεί κάπως αλλοιώς.
Μια πρόταση είναι να διεξάγεται και ενώπιον τρίτου προσώπου -το οποίο θα μπορούσε να είναι Δικαστικός Λειτουργός με αρμοδιότητα για το σκοπό αυτό ή θεσμικό πρόσωπο κύρους , όπως ο Πρόεδρος κάθε ΔΙκηγορικού Συλλόγου .