ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ Ή ΑΠΟΡΡΙΨΗΣ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ
Η θεραπεία πρέπει να αποτελεί προϊόν ελεύθερης επιλογής του θεραπευόμενου και να γίνεται με βάση τις αρχές της ιατρικής δεοντολογίας. Κανένας δεν μπορεί να υποχρεωθεί σε θεραπεία. Το εξαρτημένο άτομο ενημερώνεται αναλυτικά και αποφασίζει ελεύθερα το είδος της θεραπείας, από τις διαθέσιμες, που θέλει να ακολουθήσει.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΚΑΘΟΛΙΚΗΣ, ΙΣΟΤΙΜΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΕ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΥΓΕΙΑΣ. ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΣΒΑΣΙΜΟΤΗΤΑ
Η θεραπεία πρέπει να είναι άμεσα διαθέσιμη και προσβάσιμη. Επειδή οι εξαρτημένοι μπορεί να μην είναι απολύτως αποφασισμένοι να ξεκινήσουν θεραπεία, είναι σημαντικό να διατίθενται οι υπηρεσίες τη στιγμή που το άτομο απευθύνεται σε αυτές για θεραπεία. Ορισμένοι θεραπευόμενοι μπορεί να φύγουν εάν η θεραπεία δεν είναι άμεσα διαθέσιμη ή προσβάσιμη. Όπως και με τις άλλες χρόνιες ασθένειες, όσο νωρίτερα ξεκινήσει η θεραπεία, τόσο περισσότερο αυξάνονται οι πιθανότητες για επιτυχή έκβαση.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΟ ΑΠΟΡΡΗΤΟ
Τα στοιχεία του θεραπευόμενου και της θεραπείας είναι απόρρητα. Στο πλαίσιο παρακολούθησης ενός θεραπευτικού προγράμματος, ο θεραπευτής χρειάζεται να καταγράφει πληροφορίες που πολλές φορές αποτελούν ευαίσθητα προσωπικά δεδομένα του θεραπευόμενου. Η διασφάλιση της εχεμύθειας από το προσωπικό και του προσωπικού απορρήτου είναι ουσιώδης.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΘΕΡΑΠΕΥΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΝΔΕΔΕΙΓΜΕΝΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ, ΠΟΥ ΒΑΣΙΖΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΓΝΩΣΗ ΚΑΤΟΠΙΝ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ
Το προσωπικό του θεραπευτικού κέντρου έχει υποχρέωση να ενημερώνει διεξοδικά και εμπεριστατωμένα τον θεραπευόμενο σχετικά με τους διαθέσιμους τρόπους θεραπείας και να απαντά σε όλες του τις απορίες, έτσι ώστε να διασφαλίζεται η δυνατότητα ελεύθερης επιλογής της θεραπείας.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΛΗΨΗ ΕΞΑΤΟΜΙΚΕΥΜΕΝΗΣ ΟΛΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΡΑΠΕΙΑΣ
Για την ολιστική προσέγγιση και την εξατομικευμένη θεραπευτική πρόταση πρέπει να λαμβάνεται υπόψη το στάδιο και η βαρύτητα της εξάρτησης, το ατομικό ιστορικό, το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον, η οικογενειακή κατάσταση, τα συνυπάρχοντα ψυχικά ή σωματικά προβλήματα, έτσι ώστε να προσαρμόζεται η θεραπεία στις ανάγκες του κάθε ξεχωριστού ατόμου.
Πρέπει επίσης να παρέχεται στο εξαρτημένο άτομο η δυνατότητα συνδυασμού των θεραπευτικών προσεγγίσεων (π.χ. φαρμακευτική θεραπεία, ψυχοκοινωνική παρέμβαση, κάλυψη προβλημάτων σωματικής υγείας, κ.λ.π.).
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ
Η Πολιτεία θα πρέπει να ορίσει τα κριτήρια ποιότητας και τις ελάχιστες προδιαγραφές για τη λειτουργία, των διαθέσιμων θεραπευτικών υπηρεσιών κάθε τύπου. Θα πρέπει επίσης να προσδιορίζεται, μια ιεραρχημένη λογοδοσία, η συστηματική παρακολούθηση και εξωτερική αξιολόγηση των υπηρεσιών, η σχέση κόστους-ωφέλειας και οι διαφάνεια στην επιλογή των σχετικών χρηματοδοτήσεων.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΑΠΡΟΣΚΟΠΤΗΣ ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ ΣΤΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ
Πρέπει να διασφαλίζεται η προσβασιμότητα του εξαρτημένου σε ιατρικές εξετάσεις και στη θεραπεία οργανικών παθήσεων (π.χ. μολυσματικών ασθενειών), ιδιαίτερα των εξαρτημένων που δεν έχουν κοινωνική ασφάλιση.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΜΕ ΣΕΒΑΣΜΟ ΣΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΑΤΟΜΟΥ
Κάθε εξαρτημένο άτομο είναι μια ξεχωριστή περίπτωση με διαφορετικότητα και εξατομικευμένες ανάγκες. Τα ιδιαίτερα και ειδικά χαρακτηριστικά κάθε εξαρτημένου πρέπει να γίνονται σεβαστά μέσα από συγκεκριμένο πλαίσιο κανόνων, όπου προσδιορίζονται με σαφήνεια τα δικαιώματα αλλά και οι υποχρεώσεις κάθε ατόμου.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΣΤΗ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΕΞΑΡΤΗΣΕΩΝ
Αν και η σημασία της συμμετοχικότητας στη λήψη πολιτικών αποφάσεων για την υγεία έχει πολλαπλώς τονιστεί, πουθενά ίσως δεν είναι πιο καθοριστική από τον τομέα της εξάρτησης, δεδομένου ότι το άτομο που την έχει αντιμετωπίσει και έχει υποστεί τις πολλαπλές και πολυεπίπεδες σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές συνέπειες είναι ο πλέον κατάλληλος σύμβουλος στην διαμόρφωση της απόφασης για τη συνολική διαχείριση του φαινομένου.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΓΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΥΓΕΙΑΣ ΑΠΟ ΕΞΕΙΔΙΚΕΥΜΕΝΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ
Η θεραπεία πρέπει να παρέχεται από επαγγελματίες της υγείας με την κατάλληλη κατάρτιση. Η πολιτεία οφείλει να διασφαλίσει την παροχή εξειδικευμένης εκπαίδευσης για την κλινική αντιμετώπιση των εξαρτήσεων. Οι υπηρεσίες οφείλουν να απασχολούν ειδικευμένο και έμπειρο προσωπικό για την κλινική διαχείριση της εξάρτησης. Παράλληλα, αποτελεί κοινή πρακτική η εθελοντική ή αμειβόμενη απασχόληση ομοτίμων, δηλαδή ειδικά εκπαιδευμένων απεξαρτημένων, στα προγράμματα μείωσης της ζήτησης, υπό την εποπτεία των εξειδικευμένων επαγγελματιών των υπηρεσιών.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ
Ειδικά για τη θεραπεία της εξάρτησης από ναρκωτικά η ίση ευκαιρία για πρόσβαση σε άμεσα διαθέσιμες υπηρεσίες θεραπείας διαφυλάσσει πρωτίστως το δικαίωμα του εξαρτημένου ατόμου στη ζωή και συνιστά το πλέον θεμελιώδες ίσως δικαίωμα έναντι του συστήματος υγείας και κοινωνικής φροντίδας. Η ικανοποίηση της ίσης μεταχείρισης σηματοδοτεί την έναρξη μιας θεραπευτικής πορείας αρχικά προς τη ζωή και σταδιακά προς την υπέρβαση της εξάρτησης, ενώ η άρνησή της συνεπάγεται ουσιαστικά την «καταδίκη» του ατόμου στην ουσιοεξάρτηση, τον κοινωνικό στιγματισμό και, πιθανόν, το θάνατο.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΙΣΟΔΥΝΑΜΙΑ ΤΗΣ ΦΡΟΝΤΙΔΑΣ
Σύμφωνα με τον Σωφρονιστικό Κώδικα εξασφαλίζεται η υγειονομική περίθαλψη των κρατουμένων στο ίδιο επίπεδο με αυτήν που παρέχεται στον γενικό πληθυσμό. Πρέπει, επομένως, να διασφαλιστεί η πρόσβαση των εξαρτημένων κρατουμένων στη θεραπεία, όλων των τύπων, τις παρεμβάσεις πρόληψης των μολυσματικών ασθενειών και μείωσης της βλάβης, καθώς και στη θεραπεία των οργανικών και ψυχιατρικών ασθενειών που συχνά συνυπάρχουν με την εξάρτηση.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ
Η εργασιακή απασχόληση αποτελεί θεμελιώδη συνιστώσα της κοινωνικής επανένταξης. Πρέπει να παρέχεται βοήθεια και στήριξη του εξαρτημένου στην εύρεση εργασίας μέσα από ειδικά προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης και επιδοτήσεων.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ
Τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας ή η διδασκαλία στο πλαίσιο των θεραπευτικών προγραμμάτων θα πρέπει να κατοχυρωθεί για κάθε εξαρτημένο που έχει εγκαταλείψει το σχολείο, καθώς επίσης και ειδικά ευεργετήματα (π.χ. μόρια) για απεξαρτημένους χρήστες που επιθυμούν να συνεχίσουν στην ανώτερη εκπαίδευση.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ ΤΩΝ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΤΙΓΜΑΤΙΣΜΟΥ
Η ακριβής και με αντικειμενικό τρόπο αναφορά στα θέματα των εξαρτήσεων συμβάλλει καθοριστικά στην καταπολέμηση του στίγματος που σε μεγάλο βαθμό προκαλείται από την άγνοια και την επιλεγμένη ενημέρωση. Η «αντικατάσταση» της λανθασμένης αντίληψης από την επιστημονικά τεκμηριωμένη γνώση, θα συνδράμει καθοριστικά στη κατανόηση και στη στήριξη των εξαρτημένων ατόμων.
ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΣΤΗΝ ΣΩΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ: ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΣΤΙΓΜΑ ΤΗΣ ΕΞΑΡΤΗΣΗΣ ΑΠΟ ΝΑΡΚΩΤΙΚΑ
Η κοινωνία πρέπει να «εκπαιδευτεί» με την κατάλληλη, συστηματική και συνεπή επικοινωνία στην εμπεριστατωμένη γνώση για την εξάρτηση και τα άτομα που τη βιώνουν και να «εκτεθεί» σε έναν διαφορετικό πολιτισμό επικοινωνίας, τέτοιο που σέβεται την προσωπικότητα των ατόμων αυτών να στηρίζει και να συνδράμει στις προσπάθειές τους για θεραπεία και αποκατάσταση, ως βασικό νομικό και ηθικό τους δικαίωμα.