1. Η νομική βοήθεια παρέχεται σε υποθέσεις ιδιωτικού, δημοσίου και ποινικού δικαίου ενώπιον δικαστηρίων οποιουδήποτε βαθμού και δικαιοδοσίας καθώς και ενώπιον ανακριτικών και προανακριτικών αρχών. Επίσης, παρέχεται στη διαδικασία της συμβιβαστικής επέμβασης του Ειρηνοδίκη (άρθρο 209 ΚΠολΔ), της εξωδικαστικής διαμεσολάβησης (άρθρο 214Γ ΚΠολΔ), και της ποινικής συνδιαλλαγής (άρθρο 308Β ΚΠοινΔ), σύμφωνα με τις προϋποθέσεις του παρόντος και συμπεριλαμβάνει την παροχή νομικών συμβουλών με σκοπό τη διευθέτηση της διαφοράς πριν αυτή εισαχθεί ενώπιον δικαστηρίου.
2. Για τις υποθέσεις ιδιωτικού και δημοσίου δικαίου, η παροχή νομικής βοήθειας δίνεται σε όλους τους διαδίκους, μετά την υποβολή σχετικής αίτησης, κατά την έκταση και το περιεχόμενο που ορίζεται στο άρθρο 4, για το σύνολο των διαδικασιών της πολιτικής και διοικητικής δίκης, όπου είναι υποχρεωτική η παράσταση του διαδίκου με πληρεξούσιο δικηγόρο.
3. Για τις υποθέσεις ποινικού δικαίου, η παροχή νομικής βοήθειας δίνεται, κατά την έκταση και το περιεχόμενο που ορίζεται στο άρθρο 4, αν ο διάδικος δεν έχει συνήγορο και εφόσον υποβληθεί σχετικό αίτημα, ως εξής:
Α. Στον κατηγορούμενο:
α) για κακούργημα, κατά το στάδιο της προανάκρισης, της ανάκρισης και της συζήτησης της υπόθεσης στο ακροατήριο,
β) για πλημμελήματα για τα οποία προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός (1) έτους, κατά τη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο και
γ) για την άσκηση και την παράσταση στη συζήτηση κάθε ενδίκου μέσου κατά καταδικαστικής απόφασης, όταν αφορά την περίπτωση α), καθώς και για την άσκηση τακτικού ενδίκου μέσου κατά καταδικαστικής απόφασης, όταν αφορά την περίπτωση β), αν έχει επιβληθεί στερητική της ελευθερίας ποινή τουλάχιστον 6 μηνών,
δ) για την άσκηση και την παράσταση στη συζήτηση κάθε αίτησης ή ενδίκου μέσου αν αφορά αξιόποινη πράξη που τελέστηκε από αυτόν ενώ ήταν εξαρτημένος και πριν την εισαγωγή του σε πρόγραμμα διάγνωσης της εξάρτησης, σωματικής αποτοξίνωσης και ψυχικής απεξάρτησης των αναγνωρισμένων κατά το άρθρο 51 του ν. 4139/2013 φορέων (θεραπευτικό πρόγραμμα απεξάρτησης), στο οποίο έχει προσέλθει οικειοθελώς και συμμετέχει, καταβάλλοντας σοβαρές προσπάθειες απεξάρτησης, ή έχει ολοκληρώσει αυτό και διατηρεί την απεξάρτηση. Η νομική βοήθεια χορηγείται μόνο κατόπιν βεβαίωσης που υποβάλλεται από τον υπεύθυνο του οικείου προγράμματος ή από τον Πρόεδρο της Ειδικής Επιτροπής Διάγνωσης και Παραπομπής από την οποία προκύπτει η εκπλήρωση των σχετικών προϋποθέσεων.
ε) για την παράσταση ενώπιον δικαστικού συμβουλίου ή για την άσκηση και την παράσταση στη συζήτηση ενδίκου μέσου κατά της απόφασης του συμβουλίου εφετών, στο πλαίσιο της διαδικασίας του ν. 3251/2004 (Ευρωπαϊκό Ένταλμα Σύλληψης).
στ) για την άσκηση και την παράσταση στη συζήτηση αίτησης επανάληψης της διαδικασίας υπέρ καταδικασμένου, εφόσον έχει επιβληθεί στερητική της ελευθερίας ποινή που δεν έχει ανασταλεί.
Β. Στον παθόντα:
α) για κακούργημα κατά τη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό
β) για πλημμελήματα για τα οποία προβλέπεται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον ενός (1) έτους, κατά τη συζήτηση της υπόθεσης στο ακροατήριο σε πρώτο ή δεύτερο βαθμό.
4. Η νομική βοήθεια παρέχεται υποχρεωτικά, ανεξάρτητα αν πληρούνται οι λοιπές προϋποθέσεις του παρόντος νόμου, στις περιπτώσεις :
i) στο υπό Aα) της προηγούμενης παραγράφου,
ii) στις υποθέσεις που αφορούν πράξεις που τέλεσε ανήλικος, οι οποίες εάν τελούνταν από ενήλικο θα ήταν κακουργήματα,
iii) στην περίπτωση που ο ανακριτής κρίνει ότι ο κατηγορούμενος χρήζει ψυχιατρικής πραγματογνωμοσύνης, κατ’ άρθρο 200 παρ. 1 ΚΠΔ,
iv) στις υποθέσεις ακούσιας νοσηλείας,
v) στα πλημμελήματα της περίπτωσης Aβ) της προηγούμενης παραγράφου, όταν δικάζονται με την αυτόφωρη διαδικασία,
vi) για κακουργήματα ή πλημμελήματα που έχουν διαπραχθεί σε βάρος του, των άρθρων 81Α, 137Α, 137Β, 323, 323Α, 323Β εδάφιο α΄, 324, 339, 342, 348Α, 351, 351Α, 361Β του Ποινικού Κώδικα και για εγκλήματα ρατσιστικών διακρίσεων, παραβιάσεων της ίσης μεταχείρισης, ενδοοικογενειακής βίας και των άρθρων 29 και 30 του Ν. 4251/2014 για τα οποία απειλείται ποινή φυλάκισης τουλάχιστον έξι (6) μηνών. Το ίδιο ισχύει για τα ανήλικα θύματα, ιδίως των πράξεων των άρθρων 336, 338, 343, 345, 346, 347, 348, 348Β, 348Γ και 349 του Ποινικού Κώδικα.
Η χωρίς περιορισμό δυνατότητα προσφυγής στο θεσμό της νομικής βοήθειας είναι τουλάχιστον προβληματική. Ειδικά στις αστικές υποθέσεις πρέπει να υπάρξει περιορισμός τόσο στο εύρος των υποθέσεων, με εξαίρεση αυτών που απαιτούν πολύ εργασία από το δικηγόρο (διανομή, συμμετοχή στα αποκτήματα, νομιμη μοιρα κλπ, καθώς είναι άδικο για υποθέσεις που λόγω της δυσκολίας τους οι περισσότεροι πολίτες πληρώνουν – δικαίως – αδρες αμοιβές στους δικηγόρους, κάποιοι να μην πληρώνουν τίποτα, όσο και του ετήσιου αριθμού αιτήσεων, που θα πρέπει να είναι 1 ανα πολίτη.
Επιτέλους, ενα σύστημα που δεν θα απαξιώνει το ρόλο του συνηγόρου υπέράσπισης.
Θυμηθείτε όλοι οι δικηγόροι-δικαστές την καθημερινη σκηνή στο Κακουργημα να διορίζεται ένας δικηγόρος (συνήθως ο ίδιος ή οι ίδιοι από μικρή ομάδα) και σε 5 λεπτά να έχει ζητήσει την επιείκια του δικαστηρίου και στη συνέχεια να τσεπώνει 1000-1500 ευρώ. Και διορίζεται ο ίδιος είτε γιατί κανένας αλλος δεν αντέχει αυτή την απαξίωση είτε μεταξύ τους «οι αυτεπάγγελτοι» τα έχουνε μοιράσει (υπάρχουν δικηγόροι που είχαν με το ισχύον καθεστώς μέχρι και 200.000 ευρω ετησιο εισόδημα από μόνη αυτή την πηγη!!!!) είτε ο σύλλογος δεν μερίμνησε ή δεν έλεγξε για τον ημερήσιο πίνακα και την όλη διαδικασία….εκτός αν μαθαίνει σήμερα για το πρόβλημα (σήμερα βέβαια κόπτεται να διαχειριστεί το κονδύλι!!!)
Σε γενικές γραμμές πρόκειται για γενναία αναμόρφωση του θεσμού της νομικής βοήθειας που κινείται προς την ορθή κατεύθυνση. Πρώτα κάποιες παρατηρήσεις σε σχέση και με την ανακοίνωση του ΔΣΑ :
1ον) Υποβαθμισμένη είναι η θέση του δικηγόρου σήμερα, που στην πλειοψηφία του είναι πλήρως υπαλληλοποιημένος στα μεγάλα δικηγορικά γραφεία όπου παρέχει μισθωτή εργασία εργαζομενος με υπερωριακούς ρυθμούς και ο ΔΣΑ δεν έλαβε νομίζω ουδεμία πρωτοβουλία για αυτό – ούτε καν στοιχειώδη κατοχύρωση ελάχιστων δικαιωμάτων των συναδέλφων.
2ον) υποβαθμισμένη είνια η θέση του δικηγόρου σήμερα καθώς η αμοιβή για την υπηρεσία που παρείχε στα πλαίσια της νομικής βοήθειας καταβάλεται κατά μέσο όρο μετά από 2 ή 3 έτη και όχι με την προτεινόμενη καταβολή αμοιβής δυνάμει σύμβασης έργου.
3ον) Θλιβερά καθημερινά διαπιστώνουμε – αν ξεφύουμε από το στενό συντεχνιακό πλαίσιο – ότι δεν είναι δυνατόν η 5λεπτη απασχόληση ενός δικηγόρου σε νομική βοήθεια με παράσταση ενώπιον του Πενταμελούς Εφετείου για παραδειγμα να οδηγεί στην καταβολή της αμοιβής των 1500 ευρώ από το δημόσιο. Συνεπώς εδώ έχουμε μια υπάρχουσα πλήρη υποβάθμιση του ρόλου του δημοσίου, ως «εργοδότη»
4ον) στην ομάδα εργασίας που συνέταξε το ΣχΝ μετείχε ο Πρόεδρος του ΔΣΘ συνεπώς οποιοδήποτε επιχείρημα περί παραγκωνισμού σπό τη διαβούλευση του δικηγορικού σώματος δεν ευσταθεί.
5ον) όσο για το χωρίο της ανακοίνωσης «Αντί γι’ αυτές τις προβλέψεις του σχεδίου, θα αρκούσε μία νομοθετική εξουσιοδότηση προς τους Δικηγορικούς Συλλόγους να οργανώσουν, με αποφάσεις των Διοικητικών τους Συμβουλίων, τις λεπτομέρειες της καθημερινής λειτουργίας του θεσμού και τον τρόπο επιλογής των δικηγόρων (με αδιάβλητες διαδικασίες, βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και δημόσιας κλήρωσης για την κατάταξη στη σειρά του καταλόγου κ.λπ.)» προτιμώ να μας λείπουν οι εφαρμοζόμενες εκ των Δικηγορικών Συλλόγων «αδιάβλητες» διαδικασίας ειδικά με τις σχέσεις δουναι και λαβείν ενόψει εκλογών και όχι μόνο… πολύ καλά κάνει τοΣχΝ και τα ρυθμίζει όλα.
Ωστόσο νομίζω ότι είναι εξολοκλήρου ορθή η παρατήρηση της ανακοίνωσης σχετικά με την επιτροπή που κρίνει τις αιτήσεις και λειτουργεί καθημερινά υπό τον πρόεδρο. Είναι εξαιρετικά άστοχη για τους λόγους που αναφέρονται στην ανακοίνωση και όχι μόνο. Πιστεύω ότι σίγουρα μόνο αυτή η διάταξη είναι ικανή να καταστήσει ανεφάρμοστο το θεσμό για πάντα.
συμφωνώ με Αναστασία Γ. Θα πρέπει να είναι πλήρες το πακέτο.
Να προβλέπει δε και κάτι επιπλέον!
α) την κάλυψη και σε δίκες ΕΣΔΑ, ΔΕΚ κλπ. και
β) την κάλυψη και αναγκαίων δαπανών, που κάνει λ.χ. ο δικηγόρος για το έργο του, π.χ. έξοδα φωτοτυπιών κλπ.
ο συζυγος μου ειναι προφυλακισμενος στα τρικαλα για κανναβη και ειναι η 2η φορα ειναι χρηστης κανναβης 25 χρονια εχουμε παει στο δικαστηριο εξετασεις αιματος που βγηκαν θετικες στην κανναβη χαρτια αποτην προηγουμενη φυλακη απο ψυχιατρο που τον βγαζει τοξικομανη αλα και απο την τωρινη φυλακη σε αλλον ψυχιατρο που τον εστειλε η ανακρητρια που επισης τηρει τα 4 απο τα 5 κρητηρια και πως χρειαζεται βοηθεια προγραμματος για να απεξαρτηθει ολα αυτα ο εισαγγελεας τα αποριπτει και τον λεει υποτροπο θα ηθελα να ρωτησω τελικα τους νομους τους τηρουν η κανουν αυτοι οτι θελουν τι πρεπει να κανουμε για να βγει καποιος τοξικομανης που δεν ειναι ο μοναδικος ειναι και πολλοι αλλοι κρατουμενοι. το δικαστηριο δεν σε βγαζει τοξικομανη με ολα τα χαρτια που λεει ο νομος και θελω να μαθω το γιατι εχουμε 2 παιδια ανηλικα θελω την βοηθεια του γιατι ειμαστε αγροτες και επειδη ειναι χασικλης τιμωρουμαστε οικογενιακως χωρις να εχουμε πειραξει κανεναν
η παροχη νομικης βοηθειας προφανως για την καλυψη της υποχρεωτικης παραστασης με δικηγορο στην εξωδικαστική διαμεσολαβηση ειναι ανευ ουσιαστικου αντικρύσματος εφοσόν δεν προβλεφθεί και η κάλυψη της δαπανης του ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΗ όπως γινεται με τους διαστικους επιμελητες συμβολαιογαφους που ειναι απαραιτητη για την ολοκληρωμενη παροχη της νομικης προστασιας. Η δε ενταξη της διαμεσολαβησης [ σε αστικες-εμπορικες υποθεσεις] στο πλαισιο της νομικης βοηθειας ειναι τεράστιας σημασίας για την προώθησή της. Αν την μνημονευουμε χωρις να καλυπτουμε ολο το κοστος της τότε γιατι ο Δικαστης να παραπεμψει σε αυτην όταν ξερει ότι τα μερη δεν εχουν τα μεσα για να την καλυψουν? Αρα απαξιωνουμε το θεσμο αντι να τον προωθουμε και δεν προσφερουμε πρακτικα τιποτα στον κοσμο.