Τίθεται από σήμερα 20 Οκτωβρίου 2010 σε δημόσια διαβούλευση, η νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, για την «προσαρμογή των διατάξεων του εσωτερικού δικαίου προς τις διατάξεις του Καταστατικού του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου που κυρώθηκε με τον ν. 3003/2002 (ΦΕΚ Α’ 75)».
Στις 17 Ιουλίου 1998 στη Ρώμη υιοθετήθηκε, από τη διπλωματική διάσκεψη του ΟΗΕ (η οποία απετέλεσε, κατά πολλούς, τη μεγαλύτερη διεθνή νομική διάσκεψη μετά το 1945) το Καταστατικό του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, από 120 κράτη που συμμετείχαν στη διαδικασία ψήφισης του Καταστατικού. Έτσι, για πρώτη φορά στην ιστορία του κόσμου ιδρύθηκε ένα μόνιμο διεθνές ποινικό δικαστήριο, με την κατάργηση των ad hoc συσταθέντων (και λίαν προβληματικών) διεθνών ποινικών δικαστηρίων, για την εκδίκαση των εγκλημάτων που φέρονταν ότι τελέστηκαν στην πρώην Γιουγκοσλαβία και στην Ρουάντα.
Στην ωρίμανση των συνθηκών ίδρυσης του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου, θεωρείται ότι συνέβαλλαν αποφασιστικά δύο παράγοντες που εμφανίστηκαν στη διεθνή σκηνή: το τέλος της περιόδου του ψυχρού πολέμου και η εντυπωσιακή πρόοδος στον τομέα του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου.
Το εύρος, η κλίμακα και η φύση των φρικαλεοτήτων που έχουν διαπραχθεί τα τελευταία χρόνια σε πολλά μέρη του κόσμου έδωσε το έναυσμα για τη δημιουργία ενός μόνιμου μηχανισμού για να προσάγονται στη δικαιοσύνη όσοι διαπράττουν αδικήματα, όπως η γενοκτονία, η εθνοκάθαρση, η σεξουαλική δουλεία και ο ακρωτηριασμός άκρων αμάχων, ακόμα και παιδιών, και να δοθεί τέλος στην ατιμωρησία. Ένα μόνιμο δικαστήριο στο οποίο θα προσάγονται άτομα που ευθύνονται για τα πλέον σοβαρά εγκλήματα και μαζικές δολοφονίες. Η θέση σε ισχύ του Καταστατικού του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου τον Ιούλιο του 2002 σηματοδότησε μια σημαντική εξέλιξη στην ιστορία της διεθνούς ποινικής δικαιοσύνης.
Το Δικαστήριο δικάζει άτομα και όχι κράτη και καταλογίζει ευθύνες για εγκλήματα πολέμου, εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας και γενοκτονίες. Ασκεί τη δικαιοδοσία του, όταν τα εθνικά δικαστήρια αδυνατούν ή είναι απρόθυμα να το κάνουν. Εδρεύει στη Χάγη της Ολλανδίας.
Με το Σχέδιο Νόμου, που τίθεται σε δημόσια διαβούλευση, προσαρμόζονται οι διατάξεις του εσωτερικού δικαίου προς τις διατάξεις του Καταστατικού του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου που κυρώθηκε με τον Νόμο 3003/2002. Ειδικότερα, όσον αφορά τις εισαγόμενες διατάξεις ουσιαστικού ποινικού δικαίου:
– ορίζονται οι έννοιες των προσώπων που προστατεύονται κατά το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο,
– ρυθμίζεται το θέμα της προσταγής και καθιερώνεται η ευθύνη των στρατιωτικών διοικητών και άλλων ιεραρχικά ανωτέρων.
– Ακολούθως ρυθμίζονται με λεπτομέρεια:
α) το έγκλημα της γενοκτονίας, που καθορίζεται ως σειρά παρανόμων πράξεων που διαπράττονται με πρόθεση την μερική ή ολική καταστροφή μιας εθνικής, εθνοτικής, φυλετικής ή θρησκευτικής ομάδας.
β) Τα εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, που περιλαμβάνουν την εξολόθρευση αμάχων, την υποδούλωση, τον βασανισμό, τον βιασμό, την εξαναγκαστική εγκυμοσύνη, τον κατατρεγμό πολιτικών, φυλετικών, εθνικών, εθνοτικών, πολιτιστικών, θρησκευτικών ομάδων ή ομάδων με βάση το φύλο, και τις εξαναγκαστικές εξαφανίσεις, αλλά μόνο όταν τα εγκλήματα αυτά γίνονται στο πλαίσιο μιας ευρείας ή συστηματικής επίθεσης που στρέφεται εναντίον αμάχων πληθυσμών.
γ) Τα εγκλήματα πολέμου κατά προσωπικών αγαθών, κατά της ιδιοκτησίας, κατά ανθρωπιστικών επιχειρήσεων και εμβλημάτων, καθώς και εκείνα που τελούνται με χρήση απαγορευμένων μεθόδων και μέσων διεξαγωγής του πολέμου. Τα εγκλήματα αυτά περιλαμβάνουν σοβαρές παραβιάσεις διεθνών κανόνων και εθιμικού δικαίου, που διαπράττονται σε διεθνείς ή μη διεθνείς ένοπλες συρράξεις.
Επίσης, περιλαμβάνονται διατάξεις δικονομικού δικαίου, σχετικά με το αρμόδιο δικαστήριο, την ύπαρξη δεδικασμένου και την αναστολή παραγραφής, καθώς και διατάξεις που αφορούν στη διενέργεια ανακριτικών πράξεων για τα κακουργήματα που προβλέπονται στο σχέδιο νόμου. Εισάγονται ρυθμίσεις για την δικαστική συνεργασία και ρυθμίζονται τα σχετικά ζητήματα για την αίτηση παράδοσης στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο, την σύλληψη του εκζητουμένου, την απόφαση για την παράδοση, την προσωρινή σύλληψη και την προσωρινή παράδοση στο Δικαστήριο αυτό, καθώς και την εκτέλεση της ποινής.
Με τις ρυθμίσεις του επιτυγχάνονται και οι σταθεροί στόχοι της Κυβέρνησης για τη διεύρυνση του κράτους δικαίου, του σεβασμού των δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του ανθρωπιστικού δικαίου, η διατήρηση της ειρήνης και η ενίσχυση της διεθνούς ασφάλειας. Επίσης, φέρεται σε πέρας μια χρονίζουσα εκκρεμότητα και εκπληρώνεται μια διεθνής υποχρέωση της χώρας.
Η διαφάνεια αποτελεί προτεραιότητα σε κάθε πρωτοβουλία της κυβέρνησης, όπως και η συμμετοχή των πολιτών στη διαμόρφωση των επιλογών της. Για αυτό, σας καλώ, να συμμετάσχετε στη δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση, διατυπώνοντας τις απόψεις και τις παρατηρήσεις σας στις ρυθμίσεις του σχεδίου νόμου. Η διαβούλευση θα ολοκληρωθεί την Τετάρτη 27 Οκτωβρίου 2010 και, αφού ληφθούν υπόψη τα αποτελέσματά της, το σχέδιο νόμου θα κατατεθεί προς ψήφιση στη Βουλή.
Χάρης Καστανίδης
Υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας
& Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων
