1. Η κατάλληλη διατροφή των κρατουμένων είναι υποχρέωση του Κράτους και παρέχεται δωρεάν. Η παρασκευή πρωινού, γεύματος και δείπνου γίνεται καθημερινά από το μαγειρείο του καταστήματος ή από μαγειρείο άλλου καταστήματος κράτησης και, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, όταν αυτό δεν είναι δυνατό λόγω μη λειτουργίας των μαγειρείων, το συσσίτιο παραγγέλλεται από υπηρεσία εστίασης συμβεβλημένου προμηθευτή με μέριμνα της διαχειριστικής επιτροπής του καταστήματος. Η διαμόρφωση εναλλασσόμενων εβδομαδιαίων προγραμμάτων συσσιτίου των κρατουμένων γίνεται από τον ιατρό του καταστήματος σε συνεργασία με το Συμβούλιο καταστήματος κράτησης. Το Υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων συντάσσει πρότυπα διαιτολογίου σε συνεργασία με τις υγειονομικές αρχές ή υγειονομικές σχολές ή Τμήματα Διαιτολογίας ΑΕΙ ή ΑΤΕΙ.
2. Η ποιότητα, η επάρκεια και η γενική κατάσταση του παρασκευαζόμενου κατά την προηγούμενη παράγραφο συσσιτίου στα καταστήματα κράτησης ελέγχεται και παρακολουθείται καθημερινά από τον Διευθυντή. Κατά τον έλεγχο μπορεί να παρίσταται ιατρός του καταστήματος ή οριζόμενος κατά περίπτωση από τον τοπικό ιατρικό σύλλογο. Η διανομή του συσσιτίου γίνεται σύμφωνα με το ημερήσιο πρόγραμμα του καταστήματος.
3. Ο ιατρός του καταστήματος καθορίζει, με γραπτή γνωμάτευση, ειδική δίαιτα ή συμπληρωματική τροφή σε άτομα ή κατηγορίες κρατουμένων που έχουν ανάγκη, όπως ασθενείς, διαβητικοί, γυναίκες σε εγκυμοσύνη, σε κατάσταση λοχείας και θηλάζουσες, γυναίκες για όσο διάστημα έχουν μαζί τους τα ανήλικα παιδιά τους, ανήλικοι και υπερήλικες.
4. Πρόνοια λαμβάνεται, κατά το δυνατόν, για ειδικά διαιτολόγια που επιβάλλουν ορισμένες θρησκευτικές, διατροφικές ή άλλες πεποιθήσεις.
5. Επιτρέπεται στον κρατούμενο να προμηθεύεται με δική του δαπάνη πρόσθετα τρόφιμα ή αγαθά για την ικανοποίηση ατομικών του αναγκών με μεσολάβηση των υπηρεσιών του καταστήματος κράτησης. Η παρασκευή φαγητού στον χώρο του καταστήματος από τον ίδιο τον κρατούμενο επιτρέπεται με απόφαση του Διευθυντή για λόγους υγείας, ύστερα από σύμφωνη γνώμη του ιατρού του καταστήματος, ή για συμπλήρωση του παρεχόμενου συσσιτίου λαμβανομένων υπόψη κατά περίπτωση των πραγματικών συνθηκών που επικρατούν σε αυτό.
6. Η παράδοση ειδών διατροφής σε κρατουμένους κατά το επισκεπτήριο επιτρέπεται κατόπιν ελέγχου τους με απόφαση του Συμβουλίου καταστήματος κράτησης με τη σύνθεση του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 8 του παρόντος που ορίζει τα επιτρεπόμενα είδη, τη συχνότητα παράδοσής τους και κάθε άλλη αναγκαία λεπτομέρεια.
7. Με απόφαση του Υπουργού Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μετά από γνώμη του ΚΕΣΦΑ καθορίζονται τα επιτρεπόμενα είδη που μπορούν να πωλούνται σε κρατουμένους από τα πρατήρια – καντίνες και τα κυλικεία των καταστημάτων κράτησης, το ποσοστό κέρδους που περιέρχεται στο Ταμείο Κέρδους Σιγαρέττων και χρησιμοποιείται αποκλειστικά για τη βελτίωση των συνθηκών διαβίωσης των κρατουμένων και την ενίσχυση των απόρων, καθώς και ο τρόπος διάθεσής του.
Η κατάλληλη διατροφή των κρατουμένων, όπως πολύ σωστά ανφέρεται στο παρόν άρθρο, είναι υποχρέωση του Κράτους και παρέχεται δωρεάν. Αυτό όμως που προκαλεί μεγάλη εντύπωση είναι η παντελής έλλειψη του πλέον αρμόδιου για την σύνταξη των ομαδικών εβδομαδιαίων ή ειδικών μεμονωμένων διαιτολογίων, που δεν είναι άλλος από τον πτυχιούχο Διαιτολόγο- Διατροφολόγο. Συγκεκριμένα:
1) Σύμφωνα με τα κατοχυρωμένα επαγγελματικά δικαιώματα των Διαιτολόγων- Διατροφολόγων, όπως αυτά προκύπτουν από τα π.δ. 311/1997(ΦΕΚ Α’ 221) και π.δ. 78/1989 (ΦΕΚ Α’ 36), στις αρμοδιότητές τους είναι ΚΑΙ η Κατάρτιση Γενικών και Ειδικών Διαιτολογίων και επίβλεψη της εφαρμογής τους, ενώ παράλληλα έχουν το δικαίωμα να καταρτίσουν προγράμματα προμηθειών, μενού ή εβδομαδιαία διαιτολόγια σε Μονάδες και Υπηρεσίες των Ενόπλων Δυνάμεων και των Σωμάτων Ασφαλείας. Σημειοτέον ότι το επάγγελμα του Διαιτολόγου-Διατροφολόγου είναι το ΜΟΝΑΔΙΚΟ επάγγελμα που νομικά έχει κατοχυρώσει το δικαίωμα σύνταξης και επίβλεψης πάσης φύσης διαιτολογίων και προγραμμάτων διατροφής.
2) Για την νόμιμη άσκηση του επαγγέλματος του Δαιιτολόγου-Διατροφολόγου εφαρμόζονται οι διατάξεις του π.δ.133/14, σύμφωνα με το οποίο: Για την άσκηση του επαγγέλματος και τη χρησιμοποίηση του τίτλου του Διαιτολόγου – Διατροφολόγου απαιτείται:
Πτυχίο Ανώτατης Εκπαίδευσης (Πανεπιστημιακής ή Τεχνολογικής) της Ελλάδος, του Τμήματος Επιστήμης Διαιτολογίας – Διατροφής του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου ή του Τμήματος Διατροφής – Διαιτολογίας του ΑΤΕΙ Θεσσαλονίκης ή του Τμήματος Διατροφής – Διαιτολογίας του ΑΤΕΙ Κρήτης (Παράρτημα Σητείας) ή του Τμήματος Διατροφής – Διαιτολογίας του ΑΤΕΙ Λάρισας (Παράρτημα Καρδίτσας) ή Πτυχίο της αλλοδαπής που είναι ισότιμο και αντίστοιχο προς τα παραπάνω ή απόφαση αναγνώρισης επαγγελματικών προσόντων του Συμβουλίου Αναγνώρισης Επαγγελματικών Προσόντων (ΣΑΕΠ) σύμφωνα με τις διατάξεις του π.δ. 38/2010 (Οδηγία 2005/36/ΕΚ), όπως τροποποιήθηκε και ισχύει.
3) Αντίστοιχα ο νομοθέτης ορθά προέβλεψε την ενασχόλιση του Διαιτολόγου-Διατροφολόγου στην σύνταξη και έγκριση του διαιτολογίου στα κέντρα φιλοξενίας υπηκόων τρίτων χωρών. Συγκεκριμένα στην Υπουργική απόφαση 11.1/6343/2014 (ΦΕΚ 3295/Β/9-12-2014)- Γενικός Κανονισμός Δομών Φιλοξενίας υπηκόων τρίτων χωρών που λειτουργούν με μέριμνα της Υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής- του Υπουργείου Δημοσίας Τάξης και Προστασίας του Πολίτη, ορίζεται ότι το διαιτολόγιο που συντάσσεται θα πρέπει να είναι θεωρημένο από Διαιτολόγο.
4) Άξιο αναφοράς θεωρούμε ότι είναι και η Έκθεση Επίσκεψης – Αυτοψίας Συνηγόρου του Πολίτη
στο Ειδικό Κατάστηµα Κράτησης Νέων Αυλώνα. Συγκεκριμένα: Κλιµάκιο του Συνηγόρου του Πολίτη, αποτελούµενο από το Βοηθό Συνήγορο για τα ∆ικαιώµατα του Παιδιού, κ. Γιώργο Μόσχο και τέσσερις ειδικές επιστήµονες από τα Τµήµατα ∆ικαιωµάτων του Παιδιού και ∆ικαιωµάτων του Ανθρώπου, επισκέφθηκε, µε βάση τις διατάξεις των άρθ. 3 παρ. 3 και 4 παρ. 5 του Ν. 3094/2003 και του άρθρου 52 παρ. 7 του Σωφρονιστικού Κώδικα (προσθήκη µε άρθ. 20 παρ. 2 του Ν. 3772/2009), το Ειδικό Κατάστηµα Κράτησης Νέων Αυλώνα στις 4 Μαρτίου 2010. Η επίσκεψη περιλάµβανε αυτοψία στους χώρους του Καταστήµατος και καταγραφή, ύστερα από επικοινωνία µε το προσωπικό και την αρµόδια Εισαγγελέα Ανηλίκων, των προβληµάτων που σχετίζονται µε την κράτηση και τη διαβίωση των κρατουµένων. Στον τομέα της Διατροφής διαπιστώθηκαν τα παρακάτω: Σε όλες τις επισκέψεις του Συνηγόρου του Παιδιού, οι κρατούµενοι διαµαρτύρονται σταθερά για την κακή ποιότητα του φαγητού, η οποία σχετίζεται, σύµφωνα µε τους ίδιους, τόσο µε τον τρόπο παρασκευής, όσο και µε το είδος των
τροφίµων. Υποστήριξαν, ειδικότερα ότι: το φαγητό είναι πολύ κακά µαγειρεµένο, οι συνθήκες υγιεινής είναι ελλιπέστατες, στα µαγειρεία απασχολούνται άτοµα που θεωρούνται ακίνδυνα (για τη χρήση αιχµηρών αντικειµένων), τα οποία ωστόσο δεν έχουν γνώσεις µαγειρικής, ενώ δεν φροντίζουν για την καθαριότητα. Οι περισσότεροι από τους κρατουµένους, µε τους οποίους επικοινώνησε ο Συνήγορος, χαρακτήρισαν τις συνθήκες απαράδεκτες και δήλωσαν ότι δεν τρώνε το φαγητό του καταστήµατος κράτησης, αλλά αναζητούν άλλες λύσεις. Υποστηρίχθηκε εξάλλου ότι το διαιτολόγιο έχει υποβαθµιστεί σηµαντικά (λιγότερο κρέας κ.λπ.), ενώ δεν επαληθεύτηκε η τήρηση της πρόβλεψης περί εναλλασσόµενων εβδοµαδιαίων προγραµµάτων
συσσιτίου (άρθ. 32 ΣΚ).
Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι κρίνεται αναγκαία η ρητή αναφορά στο επάγγελμα του Διαιτολόγου-Διατροφολόγου, αλλά και οι αρμοδιότητες που πρέπει να έχει όσων αφορά τη σύνταξη, μελέτη, παρακολούθηση, αλλαγή, έγκριση και θεώρηση των γενικών και ειδκών προγραμμάτων διατροφής τα οποία θα συντάσσονται για κάθε περίπτωση.
Με εκτίμηση,
Νίκη Ανδρουλάκη, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος &
Ιωάννης Σουπιός, Διαιτολόγος-Διατροφολόγος
Η μετάβαση από τις «θρησκευτικές ή άλλες πεποιθήσεις» του ισχύοντος ΣωφρΚώδ στις «θρησκευτικές, διατροφικές ή άλλες πεποιθήσεις» του προτεινόμενου άρθρου είναι απολύτως επιδοκιμαστέα. Είναι ενδιαφέρον ότι η διατροφική πεποίθηση, π.χ. η χορτοφαγία, τίθεται, από κοινού με την θρησκεία, εντός του ίδιου συνόλου των «πεποιθήσεων», ενός όρου αξιακά χρωματισμένου υπό το φως του άρ. 9 ΕΣΔΑ.