1. Οι κρατούμενοι διακρίνονται σε κατηγορίες με σκοπό την υπαγωγή τους στο σύνολο των κανόνων του παρόντος, ανάλογα με τη νομική ή και την πραγματική κατάστασή τους.
2. Η νομική κατάσταση αφορά τον εκάστοτε ισχύοντα δικαιολογητικό λόγο της κράτησης, βάσει του οποίου οι κρατούμενοι διακρίνονται σε α) υποδίκους, β) καταδίκους, γ) οφειλέτες, δ) αλλοδαπούς υπό απέλαση και ε) υπό μεταφορά και εκζητούμενους υπό έκδοση ή παράδοση προς εκτέλεση Ευρωπαϊκού Εντάλματος Σύλληψης.
3. Η πραγματική κατάσταση αφορά ιδίως την ταυτότητα ή τα χαρακτηριστικά του φύλου, την ηλικία, την οικογενειακή κατάσταση, την εθνότητα, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και την κατάσταση της σωματικής και ψυχικής υγείας όπως προκύπτει από βεβαίωση δημοσίου νοσηλευτικού ιδρύματος ή ιατρού του καταστήματος κράτησης. Βάσει της πραγματικής κατάστασής τους οι κρατούμενοι διακρίνονται σε:
α) άνδρες και γυναίκες,
β) ανηλίκους, νεαρούς ενήλικες, ενήλικες και υπερήλικες,
γ) έγγαμους, με τους οποίους εξομοιώνονται και όσοι είναι μέρη συμφώνου συμβίωσης και άγαμους,
δ) γονείς και μη, ιδίως ανήλικων παιδιών και ειδικότερα μητέρες ή πατέρες που έχουν μαζί τους τα βρέφη τους μέχρι τη συμπλήρωση του τρίτου έτους της ηλικίας τους,
ε) ημεδαπούς και αλλοδαπούς,
στ) ομόθρησκους ή ομόδοξους και ετερόθρησκους ή ετερόδοξους,
ζ) υγιείς και ασθενείς, άτομα με αναπηρία, πάσχοντες από χρόνια και μεταδοτικά νοσήματα, ψυχικά ασθενείς και εξαρτημένους,
η) κρατουμένους με επαγγελματικές δραστηριότητες και
θ) κρατουμένους με ιδιαιτερότητες σεξουαλικού προσανατολισμού.
4. Υπόδικοι ή κατάδικοι κρατούμενοι οι οποίοι μετάγονται για δικονομικούς ή συναφείς λόγους σύμφωνα με το άρθρο 73 του παρόντος, υπόδικοι ή κατάδικοι εκζητούμενοι υπό έκδοση ή παράδοση προς εκτέλεση Ευρωπαϊκού Εντάλματος Σύλληψης και κατάδικοι υπό μεταφορά διαχωρίζονται από τους άλλους κρατουμένους της αντίστοιχης με αυτούς κατηγορίας στα καταστήματα κράτησης που διαθέτουν τις αναγκαίες υποδομές. Σε περίπτωση μεταγωγής για δικονομικούς ή συναφείς λόγους, σε τόπο μακράν του καταστήματος στο οποίο κρατείται και πρόσκαιρης παραμονής σε αυτόν, αν δεν υπάρχει στον τόπο της μεταγωγής αντίστοιχο κατάστημα ή τμήμα καταστήματος, ο κρατούμενος διαμένει σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο τοπικού αστυνομικού καταστήματος. Αν λόγοι που συνδέονται με την ασφάλεια της χώρας ή τη δημόσια τάξη ή την τάξη και την ασφάλεια στα καταστήματα κράτησης καθιστούν επιβεβλημένη τη λήψη πρόσθετων μέτρων ασφάλειας για τη φύλαξη κρατουμένου που μετάγεται για δικονομικούς λόγους και την αποφυγή της επικοινωνίας του με κρατουμένους άλλων κατηγοριών, η φύλαξη και παραμονή αυτού, αντί του καταστήματος κράτησης, μπορεί να γίνεται με αιτιολογημένη διάταξη του οικείου Εισαγγελέα Εκτέλεσης Ποινών, ύστερα από πρόταση της αρμόδιας αστυνομικής αρχής ή της Γενικής Διεύθυνσης Αντεγκληματικής και Σωφρονιστικής Πολιτικής του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, σε κατάλληλο χώρο αστυνομικού καταστήματος, χωρίς περιορισμό των δικαιωμάτων επισκέψεων και επικοινωνίας και εφαρμοζομένης της παραγράφου 4 του άρθρου 44 του παρόντος.
5. Για την επιλογή των χώρων κράτησης, τον διαχωρισμό και την εξειδίκευση της μεταχείρισης των κρατουμένων συνεκτιμώνται το στάδιο κράτησης και το καθεστώς διαβίωσής τους, και συγκεκριμένα εάν αυτοί:
α) ευρίσκονται σε μεταβατικό στάδιο ενημέρωσης και προσαρμογής αμέσως μετά την εισαγωγή τους στο κατάστημα κράτησης,
β) έχουν προηγούμενη εμπειρία εγκλεισμού σε ένα ή περισσότερα καταστήματα κράτησης,
γ) εργάζονται ή συμμετέχουν σε αναγνωρισμένα εκπαιδευτικά ή άλλα προγράμματα ή εν γένει απασχολούνται δημιουργικά,
δ) συμμετέχουν σε θεραπευτικά προγράμματα σωματικής και ψυχικής απεξάρτησης εγκεκριμένου οργανισμού σύμφωνα με την ειδική νομοθεσία περί εξαρτησιογόνων ουσιών,
ε) λαμβάνουν τακτικές ή εκπαιδευτικές άδειες,
στ) διαβιούν σε ημιελευθερία και
ζ) εκτίουν τμηματικά την ποινή τους.
6. Οι κρατούμενοι κάθε νομικής κατηγορίας διαβιώνουν σε ιδιαίτερα καταστήματα ή αυτοτελή τμήματα ή διαφορετικούς, ειδικά καθορισμένους χώρους ατομικής ή ομαδικής κράτησης, κατά τις διατάξεις του Τρίτου Κεφαλαίου του παρόντος. Με απόφαση του αρμόδιου δικαστικού λειτουργού καθορίζεται, ως προς τον χώρο διαμονής και τους όρους επίβλεψης, τηρουμένης για τους υποδίκους της ρύθμισης του άρθρου 14 παρ. 2 του παρόντος, η μεταχείριση κρατουμένων οι οποίοι:
α) εκδηλώνουν αυτοκαταστροφική ή βίαιη συμπεριφορά προς τους συγκρατούμενούς τους ή και προς το προσωπικό του καταστήματος,
β) εκφοβίζουν συγκρατούμενούς τους και τους εκμεταλλεύονται ή ασκούν βία σε βάρος τους, όπως αποδεικνύεται από αποφάσεις του αρμόδιου για την άσκηση πειθαρχικού ελέγχου οργάνου,
γ) είναι ευάλωτοι λόγω του σεξουαλικού προσανατολισμού τους και των αξιόποινων προσβολών της γενετήσιας ελευθερίας για τις οποίες κατηγορούνται ή έχουν καταδικαστεί,
δ) υπάγονται σε καθεστώς προστασίας μαρτύρων και
ε) έχουν καταδικαστεί για την οργάνωση αποδράσεων και άλλων αξιόποινων πράξεων, που τελούνται εντός των καταστημάτων κράτησης και προβλέπονται από την εκάστοτε ισχύουσα νομοθεσία περί εγκληματικών και τρομοκρατικών οργανώσεων.
Ο αρμόδιος δικαστικός λειτουργός επανεξετάζει την απόφασή του αυτεπαγγέλτως ή μετά από πρόταση του Συμβουλίου καταστήματος κράτησης με τη σύνθεση του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 8 του παρόντος οποτεδήποτε ή μετά από αίτηση του κρατουμένου τον οποίο αφορά, εφόσον παρέλθουν τρεις μήνες από την έκδοσή της και εξακολουθεί να ισχύει. Μετά την δεύτερη συνεχή απόρριψη της αίτησης του κρατουμένου, ο τελευταίος μπορεί να προσφύγει εντός δέκα ημερών στο Δικαστήριο Έκτισης Ποινών.
7. Συγχρωτισμός κρατουμένων οι οποίοι ανήκουν σε διαφορετικές νομικές κατηγορίες δικαιολογείται για λόγους εργασίας, εκπαίδευσης και συμμετοχής σε θεραπευτικά προγράμματα σωματικής και ψυχικής απεξάρτησης και εν γένει δημιουργικής αξιοποίησης του χρόνου κράτησης. Κρατούμενοι διαφορετικών κατηγοριών οι οποίοι βρίσκονται σε διαφορετικές πτέρυγες ή τμήματα του ίδιου καταστήματος επιτρέπεται να επικοινωνούν για αποδεδειγμένους οικογενειακούς, επαγγελματικούς και υπερασπιστικούς λόγους κατόπιν αίτησής τους και σχετικής απόφασης του Συμβουλίου καταστήματος κράτησης με τη σύνθεση του πρώτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 8 του παρόντος. Ο τρόπος της επικοινωνίας καθορίζεται σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο άρθρο 50 του παρόντος κώδικα. Εάν οι κρατούμενοι αυτοί είναι σύζυγοι ή μέρη συμφώνου συμβίωσης ή και συγγενείς μέχρι δευτέρου βαθμού εφαρμόζεται το τέταρτο εδάφιο της παραγράφου 5 του άρθρου 50 του παρόντος.