1. Κατά τη μεταχείριση των κρατουμένων διασφαλίζεται ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των δικαιωμάτων τους, ενισχύεται ο αυτοσεβασμός και η συναίσθηση της κοινωνικής τους ευθύνης και διευκολύνεται η ανάπτυξη στάσεων και δεξιοτήτων που στηρίζουν την κοινωνική επανένταξη.
2. Κατά την εφαρμογή των κανόνων του παρόντος κώδικα σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 δεν περιορίζεται κανένα άλλο ατομικό δικαίωμα των κρατουμένων εκτός από το δικαίωμα στην προσωπική ελευθερία. Η λήψη των αναγκαίων μέτρων για την άσκηση των δικαιωμάτων που τους αναγνωρίζει ο νόμος, αυτοπροσώπως ή με αντιπρόσωπο, αποτελεί ουσιώδη υποχρέωση της διοίκησης.
3. Οι κρατούμενοι έχουν δικαίωμα για την προετοιμασία της επιστροφής τους στο κοινωνικό, επαγγελματικό και οικογενειακό τους περιβάλλον σύμφωνα με την αρχή του κοινωνικού κράτους δικαίου. Η κράτηση οργανώνεται έτσι ώστε να διευκολύνει την επανένταξή τους στην ελεύθερη κοινωνία.
4. Τα μέτρα εξασφάλισης της ομαλής λειτουργίας των καταστημάτων κράτησης δεν εμποδίζουν την άσκηση των συνταγματικά κατοχυρωμένων ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων των κρατουμένων. Σε εξαιρετικές περιπτώσεις, τα μέτρα αυτά είναι δυνατόν να συνεπάγονται περιορισμούς στους συνήθεις όρους διαβίωσης των κρατουμένων, οι οποίοι καθορίζονται κατά περίπτωση με αιτιολογημένη απόφαση του αρμόδιου δικαστικού λειτουργού και εξειδικεύονται από το Συμβούλιο καταστήματος κράτησης με τη σύνθεση του τέταρτου εδαφίου της παραγράφου 2 του άρθρου 8 του παρόντος. Σε κάθε περίπτωση, κατά τον χρόνο κράτησης λαμβάνονται τα αναγκαία κατά περίπτωση μέτρα για την ελαχιστοποίηση των δυσμενών επιπτώσεων ή παρενεργειών που συνεπάγεται η στέρηση της ελευθερίας.
5. Οι κρατούμενοι έχουν πρωταρχική υποχρέωση να συμμορφώνονται προς τις νόμιμες εντολές των αρμόδιων οργάνων, που εκδίδονται για να εξασφαλίζονται οι κατά το δυνατόν καλύτερες συνθήκες ευταξίας και ομαλής κοινής διαβίωσης μέσα στο κατάστημα κράτησης καθώς και η αποτελεσματική λειτουργία των θεσμών που προβλέπουν την έξοδό τους από αυτό.
6. Κατά τις βουλευτικές εκλογές, τις εκλογές για την ανάδειξη των Ελλήνων ευρωβουλευτών και τα δημοψηφίσματα οργανώνονται εκλογικά τμήματα σε κάθε κατάστημα κράτησης. Οι κρατούμενοι που έχουν το δικαίωμα του εκλέγειν και είναι εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους ψηφίζουν με βάση ειδικούς εκλογικούς καταλόγους, με ανάλογη εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 27 του π.δ. 55/1999 (ΦΕΚ 58 Α’) για τους δημόσιους υπαλλήλους, όπως ισχύει. Κατά τα λοιπά, εφαρμόζονται οι διατάξεις της εκάστοτε ισχύουσας εκλογικής νομοθεσίας. Με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών και Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ρυθμίζεται κάθε αναγκαία λεπτομέρεια για την εφαρμογή του άρθρου αυτού.
7. Ο έλεγχος της νομιμότητας στη μεταχείριση των κρατουμένων ασκείται από τον αρμόδιο δικαστικό λειτουργό και από το Δικαστήριο Έκτισης Ποινών.