Α. Το ελάχιστο περιεχόμενο του βασικού εκπαιδευτικού προγράμματος σπουδών και της εξεταστέας ύλης υποψηφίων διαμεσολαβητών, απαιτεί τουλάχιστον ογδόντα (80) ώρες διδασκαλίας και έχει ως εξής:
• Η διαμεσολάβηση και λοιπές μορφές εναλλακτικής επίλυσης διαφορών. Η εξέλιξη του θεσμού διεθνώς.
• Η Οδηγία 2008/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Μαΐου 2008 για ορισμένα θέματα διαμεσολάβησης σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις.
• Θεμελιώδη χαρακτηριστικά, Βασικές έννοιες και αρχές, ως και ορισμός του θεσμού της διαμεσολάβησης κατά το ελληνικό και ευρωπαϊκό δίκαιο.
• Θεμελιώδεις έννοιες Ιδιωτικού Δικαίου.
• Πεδίο εφαρμογής – Προϋποθέσεις υπαγωγής διαφορών στη διαμεσολάβηση
• Τρόποι προσφυγής στη διαμεσολάβηση – Συμφωνία υπαγωγής στη διαμεσολάβηση – Συνέπειες.
• Διαδικασία διεξαγωγής της διαμεσολάβησης. Στάδια. Νομικοί παραστάτες και άλλα πρόσωπα.
• Πρακτικό διαμεσολάβησης – Εκτελεστότητα.
• Διαμεσολαβητής – Ρόλος – Ευθύνη διαμεσολαβητή.
• Κώδικας Πειθαρχικός και Δεοντολογίας.
• Δεξιότητες και τεχνικές διαμεσολάβησης – Τεχνικές Διαπραγμάτευσης και Επικοινωνίας – Βασικές έννοιες της ψυχολογίας στη διαμεσολάβηση.
• Προσομοιώσεις διαμεσολάβησης. Πρακτική Εφαρμογή αυτών.
• Γενικό Εμπορικό Δίκαιο, Εταιρείες, Αξιόγραφα.
ΜΕΤΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΔΙΑΜΕΣΟΛΑΒΗΤΩΝ
Β. Η μετεκπαίδευση των διαπιστευμένων διαμεσολαβητών συνίσταται στην τακτική προαγωγή και διατήρηση των γνώσεων και δεξιοτήτων τους ανά τριετία και με ελάχιστο αριθμό εκπαίδευσης είκοσι (20) ωρών, η οποία παρέχεται από αδειοδοτημένους φορείς ή από αναγνωρισμένους φορείς της αλλοδαπής ή με διεξαγωγή από αυτούς τουλάχιστο πέντε (5) διαμεσολαβήσεων στο παραπάνω χρονικό διάστημα. Η μη συμμόρφωση προς αυτή την υποχρέωση συνεπάγεται αναστολή της ιδιότητας του διαμεσολαβητή μέχρι την ενημέρωση της Κεντρικής Επιτροπής Διαμεσολάβησης για την ικανοποίηση της υποχρέωσης αυτής. Η παρακολούθηση της παραπάνω υποχρέωσης ανήκει στην αρμοδιότητα της Κεντρικής Επιτροπής Διαμεσολάβησης, η οποία δύναται να κρίνει ως επαρκείς και άλλες επιστημονικές δραστηριότητες και εκπαιδεύσεις, ιδία δε επιμορφώσεις με συμμετοχή σε σεμινάρια της ημεδαπής ή της αλλοδαπής, συγγραφικό έργο ή δημοσιεύσεις σε επιστημονικά περιοδικά.
Το πρόγραμμα σπουδών όπως παρουσιάζεται στο παραπάνω άρθρο θα μπορούσε κάλλιστα να αποτελεί διδακτέα ύλη μαθήματος επιλογής σε κάποια νομική σχολή. Σε πρόγραμμα το οποίο διδάσκει δεξιότητες για ένα αυτόνομο επάγγελμα (όπως περιγράφεται στο άρθρο 18) χρειάζεται να δοθεί περισσότερη εξειδίκευση σε τεχνικά θέματα και όχι σε τόσο θεωρητικό περιεχόμενο. Συγκεκριμένα, από τα 13 σημεία που αναφέρονται στην παράγραφο Α μόνο τα 3 έχουν καθαρό τεχνικό προσανατολισμό στις δεξιότητες ( 1. Διαδικασία διεξαγωγής της διαμεσολάβησης. Στάδια. Νομικοί παραστάτες και άλλα πρόσωπα, 2) Δεξιότητες και τεχνικές διαμεσολάβησης – Τεχνικές Διαπραγμάτευσης και Επικοινωνίας – Βασικές έννοιες της ψυχολογίας στη διαμεσολάβηση, Προσομοιώσεις διαμεσολάβησης. Πρακτική Εφαρμογή αυτών ,3) Προσομοιώσεις διαμεσολάβησης. Πρακτική Εφαρμογή αυτών). Τα υπόλοιπα 10 σημεία είναι μόνο θεωρία από την οποία απουσιάζει οποιαδήποτε θεωρία σχετικά με διαπραγματεύσεις.
Θεωρώ ότι είναι περιττό για όποιον είναι απόφοιτος Νομικής Σχολής ,να διδάσκεται σε εκπαίδευση δεξιοτήτων ( όπως παγκοσμίως θεωρείται , η εκπαίδευση για τη διαμεσολάβηση) , βασικές έννοιες ιδιωτικού ή Γενικό Εμπορικό Δίκαιο, Εταιρείες & Αξιόγραφα. Ωστόσο για κάποιον ο οποίος δεν έχει διδαχθεί ποτέ τα παραπάνω είναι χρήσιμο να τα γνωρίζει. Σε αυτά καλό θα ήταν να προστεθούν και βασικές έννοιες οικογενειακού δικαίου.
Πρόταση : σε αντίστοιχες εκπαιδεύσεις στο εξωτερικό, οι οποίες παρέχουν διδακτέα ύλη πάνω από 80 ώρες, η εκπαίδευση είναι κοινή και στο τέλος γίνεται διαχωρισμός των εκπαιδευομένων ανάλογα με το πτυχίο και το επαγγελματικό τους υπόβαθρο. Για παράδειγμα οι ψυχολόγοι που θέλουν να εκπαιδευτούν στη διαμεσολάβηση δεν χρειάζεται να παρακολουθήσουν την ενότητα που αναφέρεται σε βασικές έννοιες ψυχολογίας. Παρακολουθούν μόνο μαθήματα σχετικά με τα νομικά. Αντίστοιχα οι Νομικοί/ δικηγόροι ενισχύουν περισσότερο τις γνώσεις τους σε θέματα επικοινωνίας και ψυχολογίας σχετικά με τη διαμεσολάβηση. Συνεπώς υπάρχει ένας βασικός κορμός στην εκπαίδευση που σίγουρα περιλαμβάνει θεωρία και ασκήσεις σχετικά με τα στάδια στη διαμεσολάβηση ( με ιδιαίτερη αναφορά σε αυτό των διαπραγματεύσεων ) και στη συνέχεια ανάλογα με το επαγγελματικό υπόβαθρο κάθε υποψήφιου διαμεσολαβητή παρέχεται και η αντίστοιχη ενισχυτική διδασκαλία.
Η συνεχής μετεκπαίδευση των διαμεσολαβητών αποτελεί πολύ σημαντική νομοθετική ρύθμιση για την επιτυχία του θεσμού.
Προτείνονται οι 20-25 ώρες ανά διετία κατ ελάχιστον ή τουλάχιστον 5 διαμεσολαβήσεις ανά διετία.
Τα προγράμματα μετεκπαίδευσης να συντάσσονται από τα κέντρα εκπαίδευσης διαμεσολαβητών και πρέπει να γίνονται αρκετές φορές ανά έτος.
Στην ενότητα Α θεωρούμε πως η αύξηση των ωρών της εκπαίδευσης σε 80 θα συμβάλλει στην καλύτερη και ποιοτικότερη εκπαίδευση των διαμεσολαβητών. Προτείνουμε α) την εισαγωγή ειδικής εκπαιδευτικής ενότητας για την «ηλεκτρονική επίλυση διαφορών» που ήδη εφαρμόζεται ως τρόπος επίλυσης τόσο μέσω της ευρωπαϊκής πλατφόρμας ΗΕΔ αλλά και μέσω άλλων συστημάτων β) τη δημιουργία, με ευθύνη της Κεντρικής Επιτροπής Διαμεσολάβησης και με ανάθεση σε ειδικούς συνεργάτες, ενός συνοπτικού εγχειριδίου που θα περιλαμβάνει βασικές νομικές γνώσεις τόσο για τα αντικείμενα διαφορών του άρθρου 5 όσο και γενικότερα και θα αποτελεί μαζί με το υπόλοιπο υλικό του προγράμματος ύλη προς εξέταση για τους υποψήφιους διαμεσολαβητές.
Στην ενότητα Β, προτείνουμε η υποχρέωση μετεκπαίδευσης του διαμεσολαβητή να καλύπτεται με πρόγραμμα μετεκπαίδευσής του τουλάχιστον 20 ωρών ανά διετία ή με αποδεδειγμένη διεξαγωγή τουλάχιστον 24 διαμεσολαβήσεων (δηλαδή μίας διαμεσολάβησης τον μήνα) συχνότητα που δε θα είναι δύσκολο να επιτευχθεί με την εισαγωγή της υποχρεωτικότητας.
παρ. Β: (i) ποιος θα αναγνωρίζει τους «αναγνωρισμένους φορείς του εξωτερικού» και με ποια κριτήρια; (ii) με ποια διαδικασία γίνεται η αναστολή; Σε κάθε περίπτωση, δεδομένης της ευρείας διακριτικής ευχέρειας της ΚΕΔ σκόπιμο είναι η απόφασή της περί αναστολής να ορίζεται ότι θα είναι αιτιολογημένη.
Όπως πολύ σωστά προβλέπεται στο πρόγραμμα σπουδών το Εμπορικό δίκαιο, έτσι πρέπει να προστεθεί και το Αστικό Δίκαιο στην ύλη. Οι μη δικηγόροι διαμεσολαβητές θα πρέπει να έχουν μία αντίληψη βασικών αρχών- εννοιών αστικού δικαίου, αφού καλούνται να διαμεσολαβήσουν (όχι μόνο σε εμπορικές) αλλά και/κυρίως σε αστικής φύσεως υποθέσεις (εργατικά, οικογενειακά κλπ).
Τι θα προβλεφθεί για εκείνους τους διαμεσολαβητές που έχουν διαπιστευθεί με 40 ώρες βασικής εκπαίδευσης;
Εφόσον ως διαμεσολαβητές μπορούν να εκπαιδευτούν απόφοιτοι όχι μόνο νομικών σχολών αλλά και απόφοιτοι κάθε ΑΕΙ, η διδασκαλία θεμελιωδών εννοιών ιδιωτικού Δικαίου αλλά και Γενικού Εμπορικού Δικαίου είναι απαραίτητες. Ωστόσο και η διδασκαλία αρχών Ψυχολογίας επίσης είναι απαραίτητες κατεξοχήν για τους νομικούς αλλά και για αποφοίτους άλλων τμημάτων που δεν έχουν εκπαιδευτεί σε ανάλογες αρχές.