Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

Δικτυακός Τόπος Διαβουλεύσεων

• Σχόλιο του χρήστη 'Κωνσταντίνα Ζολώτα' | 5 Δεκεμβρίου 2023, 13:25

  Μόνιμος Σύνδεσμος

  #1 ΖΗΤΗΜΑ: Ανώτατο Ποσό εισφορών και Φορολόγηση εισφορών και παροχών. ΕΠΕΞΗΓΗΣΕΙΣ (Α) Υφίσταται μία σύγχυση μεταξύ των άρθρων 105 και 106. Συγκεκριμένα: Στο Άρθρο 105 τίθεται ανώτατο όριο εισφορών και ασφαλίστρων σε ΤΕΑ ή Ομαδικό ύψους 15 χιλ. ευρώ ή 20% του ακαθάριστου εισοδήματος (όποιο είναι μικρότερο), από το οποίο εξαιρείται μόνο η κάλυψη λειτουργικών δαπανών. Πρόκειται ουσιαστικά για όριο στο ύψος της επαγγελματικής αποταμίευσης στη χώρα, κάτι που θεωρείται αντισυνταγματικό, ενώ δεν προβλέπεται από καμία Κοινοτική Οδηγία ή Κατευθυντήρια γραμμή. Ταυτόχρονα όμως στο άρθρο 106 αναφέρεται ότι οι εισφορές του εργαζόμενου σε ΤΕΑ ή ταmασφάλιστρα σε Ομαδικά μειώνουν το εισόδημά του, αρκεί να μην υπερβαίνουν το ποσό των 15 χιλ. ευρώ ή το 20% του ακαθάριστου εισοδήματος (όποιο είναι μικρότερο). Εξαιτίας όμως του άρθρου 105, απαγορεύεται να υπάρξει υπέρβαση αυτών των ορίων εισφορών και ασφαλίστρων. (Β) Οι εισφορές/ασφάλιστρα των εργοδοτών σε ΤΕΑ/Ομαδικά θα πρέπει να παραμείνουν χωρίς φορολογικό όριο, ώστε να μην περιοριστεί η δυνατότητά τους για χρηματοδότηση:  Προγραμμάτων «Καθορισμένης Παροχής» ή υβριδικών προγραμμάτων με εγγυήσεις επί των αποδόσεων (όπως του ΤΕΚΑ),  Βελτίωσης παροχών. Ενδεικτικά αναφέρεται ότι: (α) Σήμερα υφίστανται εν ενεργεία Ομαδικά μέσω των οποίων ο εργοδότης εγγυάται το ύψος των παροχών των εργαζομένων (προγράμματα «Καθορισμένων Παροχών»), αναλαμβάνοντας το σχετικό κόστος. Σε περίπτωση που τεθεί ανώτατο όριο στις εισφορές του εργοδότη, τότε προκύπτουν οι ακόλουθες εναλλακτικές: είτε μέρος αυτού του κόστους μεταφέρεται και αναλαμβάνεται αυτόματα από τον εργαζόμενο, είτε το ύψος των προσφερόμενων παροχών θα μειωθεί από τον εργοδότη ώστε να μην υπερβαίνει το όριο της φορολογικής απαλλαγής, μειώνοντας με τον τρόπο αυτό την παροχή προς τον εργαζόμενο. Έχει μετρήσει το Υπουργείο την επίδραση θέσπισης ορίου στις εισφορές εργοδότη στα υφιστάμενα ΤΕΑ και Ομαδικά, και το κόστος που θα κληθούν να αναλάβουν οι εργαζόμενοι εξαιτίας του; (β) Μόνο ένας εργοδότης μπορεί να χρηματοδοτήσει αντίστοιχη όπως του ΤΕΚΑ εγγύηση του συνόλου των εισφορών κατά τη λήψη της παροχής σε ένα ΤΕΑ. Εάν οι εισφορές/ασφάλιστρα ενός εργοδότη έχουν όριο, τότε ενώ για τους νεοεισερχόμενους στην εργασία η αντίστοιχη εγγύηση του ΤΕΚΑ αναλαμβάνεται από το κράτος δίχως να τους επιβαρύνει, για τους ασφαλισμένους σε ΤΕΑ η αντίστοιχη εγγύηση θα αναλαμβάνεται από τους ίδιους τους εργαζόμενους. (γ) Κατά μέσο όρο στην Ευρώπη, κάθε 1€ των εργαζομένων «ματσάρεται» από 2€ από τον εργοδότη. Σε περίπτωση που τεθεί όριο στις εισφορές του εργοδότη η πρακτική του «ματσαρίσματος», η οποία υιοθετείται και στην Ελλάδα, θα επιβαρύνει τον ίδιο τον εργαζόμενο στον βαθμό που υπερβαίνει τα όρια. (Γ) Κάθε ανώτατο όριο στις εισφορές εργαζομένων πρέπει να αφορά μόνο κλάδο συνταξιοδοτικών και όχι συμπληρωματικών παροχών, καθώς στους τελευταίους δεν υφίσταται επιστροφή κεφαλαίου. Δεν είναι δυνατό να εκτιμηθεί στον κλάδο συμπληρωματικών παροχών, αν το όριο των 1.500 ευρώ ανά ασφαλισμένο τηρείται, καθώς τα ΤΕΑ, δεδομένου ότι δεν μπορούν βάσει της παρ.3 του άρθρου 9 να επιλέξουν ατομικούς κινδύνους, υιοθετούν το συλλογικό (και όχι το ατομικό) μοντέλο εκτίμησης κινδύνων. Παράλληλα, είναι αναγκασμένα βάσει της παρ.4 του άρθρου 6 να μεριμνούν για την αρχή της δίκαιης κατανομής κινδύνων μεταξύ γενεών. Πρόκειται για μέριμνα που συμβαίνει σε συλλογικό, δια-γενεακό επίπεδο – ως εκ τούτου, ένα ΤΕΑ δεν μπορεί να επιβαρύνει τις νέες γενιές (για τις οποίες τότε οι εισφορές μπορεί να υπερέβαιναν το αφορολόγητο όριο των 1.500 ευρώ/ασφαλισμένο) και να ελαφρύνει τις παλαιότερες (για τις οποίες οι εισφορές μπορεί να μην υπερέβαιναν το όριο των 1.500 ευρώ/ασφαλισμένο). Επομένως, επί ποιας τεχνικής βάσης θα γίνει εφικτή η τεχνική εκτίμηση της τήρησης του ορίου των 1.500 ευρώ/ασφαλισμένο ώστε να εφαρμοστεί ή όχι η αντίστοιχη φοροαπαλλαγή; (Δ) Το ύψος των φορολογικών συντελεστών επί των συνταξιοδοτικών παροχών του Ν/Σ κρίνονται τιμωρητικοί για την επαγγελματική ασφάλιση. Για του λόγου το αληθές: Δ1) Ο μέσος φορολογικός συντελεστής ενός μισθωτού ανέρχεται σε λιγότερο από 15% (π.χ. για έναν εργαζόμενο με αποδοχές 1.500 ευρώ/μήνα ανέρχεται σε 12%). Δ2) Για μεσήλικες εργαζόμενους 45 ετών (πρόκειται για τη μέση ηλικία των νέων ασφαλισμένων σε ΤΕΑ βάσει μελέτης ΙΟΒΕ, βλ. πίνακα 2.4), με οριακό συντελεστή 22% ή 28% (δηλ. ετήσια εισοδήματα από 20 έως 30 χιλ. ευρώ) και λαμβάνοντας υπόψη ότι ο μ.ό. ετών ασφάλισής τους αναμένεται μικρότερος από 10 έτη (αφού η μέση παραμονή στον ίδιο εργοδότη ανέρχεται σε 9,91 έτη στην ΕΕ και ως μεσήλικες εργαζόμενοι αναμένεται να έχουν ήδη συμπληρώσει κάποια χρόνια εργασίας στον συγκεκριμένο εργοδότη), η επαγγελματική ασφάλιση καθίσταται ασύμφορη και πανάκριβη για την πρώτη 15ετία (μεταξύ 15-20%) συγκριτικά με την κατανάλωση, ενώ γίνεται ελκυστική αποκλειστικά για τους υψηλόμισθους. Για την ίδρυση όμως ΤΕΑ απαιτούνται τουλάχιστον 100 μέλη που απλά δεν γίνεται να είναι υψηλόμισθοι. Τα ΤΕΑ είναι βιώσιμα χάρη στη μαζική συμμετοχή και τη συνεχή ανανέωση με νέα μέλη από μεσήλικες εργαζόμενους για τους οποίους υφίσταται κενό κεφαλαιοποιητικής σύνταξης μετά την ίδρυση του ΤΕΚΑ (το οποίο καλύπτει μόνο τους νεοεισερχόμενους στην εργασία), και όχι εξαιτίας της συμμετοχής κάποιων λίγων υψηλόμισθων (οι οποίοι θα παίξουν μεν ρόλο στην ίδρυση αλλά όχι στη βιώσιμη μετέπειτα λειτουργία ενός ΤΕΑ). Δ3) Ειδικότερα δε για τα ΤΕΑ στα οποία δεν συμμετέχει Εργοδότης (π.χ. ΤΕΑ δημοσίου τομέα; ΤΕΑ ελεύθερων επαγγελματιών), υφίσταται ήδη μία μέση παρακράτηση 5% επί των εισφορών για κάλυψη λειτουργικών δαπανών. Ως εκ τούτου, ένας μέσος εργαζόμενος με εισόδημα οριακού συντελεστή 22%, επιβαρύνεται συνολικά με 20% επί της παροχής μέσω ενός ΤΕΑ, καθώς για τα πρώτα 15 έτη ασφάλισης φορολογείται με 15% και επιβαρύνεται με παρακράτηση εξόδων λειτουργίας 5%. Δηλαδή, η αποταμίευση υπολείπεται μόλις 2 ποσοστιαίες μονάδες (20% έναντι 22%) έναντι της κατανάλωσης για τα πρώτα 15 έτη! Με ποια λογική θα προσελκυστεί να αποταμιεύσει ένας τέτοιος εργαζόμενος, ειδικά αν συνταξιοδοτείται σε λιγότερο από 15 έτη; Και αν δεν προσελκυστεί ένας τέτοιος εργαζόμενος, πώς είναι δυνατό το ισοζύγιο εγγραφών-διαγραφών ενός ΤΕΑ να παραμένει θετικό, δεδομένου ότι οι νεοεισερχόμενοι στην εργασία ήδη αλλά και στο μέλλον θα υπολείπονται των εξερχόμενων; (Δ4) Με βάση το νέο Ν/Σ φορολογούνται:  Οι εισφορές σε περίπτωση που υπερβαίνουν το όριο των 15 χιλ. ευρώ ή το 20% του ακαθάριστου εισοδήματος του εργαζόμενου σε ΤΕΑ και σε Ομαδικά.  Το εισόδημα επενδύσεων με φορολογία εισοδήματος (σήμερα 22%) μόνο σε ΤΕΑ αλλά όχι σε Ομαδικά (μηδενική φορολόγηση).  Ολόκληρη η παροχή βάσει του άρθρου 107 σε ΤΕΑ και σε Ομαδικά. Με απλά λόγια, τα ΤΕΑ με το Ν/Σ, θα υπόκεινται πλέον σε τριπλή φορολόγηση, σε κάθε φάση της λειτουργικής τους διαδικασίας, καθώς με το νέο πλαίσιο φορολογείται η είσοδος (δηλ. η εισφορά από το κατώφλι των 15 χιλ. ευρώ ή 20% του εισοδήματος), η παραμονή (δηλ. η υπεραξία) και η έξοδος (δηλ. η παροχή), κατά παράβαση της αρχής ότι πρέπει να φορολογηθεί είτε μόνο το πρώτο είτε μόνο το δεύτερο μέρος της λειτουργικής εξίσωσης, «Εισφορές + Εισόδημα από Επενδύσεις = Παροχή». Από τα ανωτέρω προκύπτει ότι: 1. Ο τρόπος φορολόγησης που υιοθετείται από το Ν/Σ πρέπει να αλλάξει καθώς είναι αποτρεπτικός για τις βασικές ενδιαφερόμενες ομάδες εργαζομένων, και συγκεκριμένα: a. Για μεσήλικες εργαζόμενους ηλικίας 45+ με μέσο και χαμηλό εισόδημα, για τους οποίους η φορολόγηση επί της παροχής είναι αποτρεπτική. b. Για υψηλόμισθους εργαζόμενους για τους οποίους το όριο των 15 χιλ. ευρώ κρίνεται ιδιαιτέρως χαμηλό (βλ. και σημείο (Ε) κατωτέρω), ενώ οποιαδήποτε εισφορά άνω του σχετικού ορίου φορολογείται με ιδιαιτέρως επαχθείς συντελεστές. 2. Θα πρέπει να αλλαχτεί η κλίμακα φορολόγησης όσον αφορά τα έτη (κομβική η 10ετή μέση παραμονή στην ίδια εργασία και όχι τα 5, 15 και 25 έτη ασφάλισης που έχουν αυθαίρετα επιλεχτεί στο Ν/Σ) αλλά και να μειωθεί το ύψος των φορολογικών συντελεστών (ώστε να διαχυθεί η επαγγελματική ασφάλιση στους εργαζόμενους με μέσο εισόδημα και να μην παραμένει ελκυστική μόνο για εργαζόμενους με αποδοχές άνω των 40 χιλ. ευρώ). 3. Θα πρέπει να προβλεφθεί ότι η υπεραξία των αποδόσεων παραμένει αφορολόγητη για τα ΤΕΑ (ειδάλλως υφίσταται διπλή φορολόγηση). 4. Θα πρέπει να προβλεφθεί ότι για εισφορές που υπερβαίνουν το ανώτατο όριο φοροαπαλλαγής, το μέρος της παροχής που τους αντιστοιχεί δεν φορολογείται, δεδομένου ότι υφίσταται επιστροφή (ήδη φορολογημένου) κεφαλαίου. Διαφορετικά (δηλ. ως έχει στο Ν/Σ), εφαρμόζεται διπλή φορολόγηση. (Ε) Το όριο των 15 χιλ. ευρώ επί των εισφορών του εργαζομένου σε κλάδο συνταξιοδοτικών παροχών, υπονοεί ότι ο ανώτατος μισθός επί του οποίου καταβάλλονται συνταξιοδοτικές εισφορές σε ΤΕΑ ανέρχεται σε 5.357 ευρώ (15.000/20%/14). Δεδομένου ότι οι ανώτατες ασφαλιστέες αποδοχές του ΕΦΚΑ ανέρχονται σε 7.126 ευρώ, το χαμηλότερο όριο των 5.357 ευρώ δεν επιτρέπει στα ΤΕΑ να λειτουργήσουν συμπληρωματικά προς τον ΕΦΚΑ και να ασφαλίσουν υψηλότερες των 7.126 ευρώ αποδοχές, τις οποίες ο ΕΦΚΑ σήμερα δεν ασφαλίζει. Δεν είναι λογικό η Κοινωνική Ασφάλιση να ασφαλίζει ίσες ή υψηλότερες αποδοχές από την Επαγγελματική Ασφάλιση και να μην επιτρέπεται η Επαγγελματική Ασφάλιση να λειτουργήσει συμπληρωματικά προς την Κοινωνική. Ούτε είναι συμβατό με την Ευρωπαϊκή πρακτική η συνταξιοδοτική κεφαλαιοποίηση να υλοποιείται, όπως στην Ελλάδα, μέσω του 1ου πυλώνα (δηλ. του ΤΕΚΑ στην Ελλάδα) και να καταδικάζεται ο 2ος πυλώνας σε συρρίκνωση με ανώτατες εισφορές μικρότερες από αυτές που προβλέπονται για τον 1ο , όταν στην Ευρώπη η συνταξιοδοτική κεφαλαιοποίηση πραγματοποιείται από τον 2ο πυλώνα, και ο 1ος πυλώνας αναλαμβάνει την εθνική και διανεμητική σύνταξη! Έτσι περαιτέρω, το ανώτατο ποσό των 15 χιλ. ευρώ αποθαρρύνει εργοδότες να μπουν στη διαδικασία ίδρυσης ΤΕΑ, καθώς κρίνεται χαμηλό για ουσιαστική συσσώρευση κεφαλαίων σε Ατομικούς Λογαριασμούς υψηλόβαθμων στελεχών με υψηλό οριακό συντελεστή (π.χ. 36% και 44%) αλλά λίγα έτη ασφάλισης (κάτω των 10 ετών, με βάση την πραγματικότητα της μέσης παραμονής στην ίδια εργασία και εξαιτίας της εγγενούς υψηλής κινητικότητας που χαρακτηρίζει τέτοια στελέχη και της υψηλότερης συγκριτικά ηλικίας τους). Προτείνεται επομένως να παραμείνει μόνο το όριο 20% επί του ακαθάριστου εισοδήματος του εργαζομένου. Εκτιμάται ότι η κατάργηση του ορίου των 15 χιλ. ευρώ για κάθε 400 εκ. ευρώ συνολικών, άνευ ορίου εισφορών προς ΤΕΑ και Ομαδικά, επιβαρύνει τον κάθε φορολογούμενο στη χώρα που δεν ανήκει σε ΤΕΑ ή σε Ομαδικό κάτω από έξι (6) ευρώ το έτος στο συντηρητικότερο σενάριο (από 1,92 ευρώ έως 5,77 ευρώ το έτος, αναλόγως του σεναρίου)! Ως εκ τούτου, κάθε επίκληση ότι η απόσυρση του ορίου των 15 χιλ. ευρώ επιβαρύνει τους υπόλοιπους φορολογούμενους, απλά στερείται περιεχομένου. (ΣΤ) Δεν μπορεί να συνδέεται ο φόρος επί των παροχών ενός ΤΕΑ με τα έτη εισφορών όπως συμβαίνει στην κοινωνική ασφάλιση, αλλά με τα έτη υπαγωγής ως μέλος (δηλ. τα έτη ενεργούς επένδυσης) στο ΤΕΑ. Τα έτη ασφάλισης (εισφορών) προσιδιάζουν στην κοινωνική ασφάλιση. Αντίθετα, τα έτη υπαγωγής ως μέλος (δηλ. τα έτη ενεργούς επένδυσης) είναι συναφή με την επαγγελματική ασφάλιση, καθώς ακόμα και αν διακοπεί η εισφορά, στην επαγγελματική ασφάλιση (μέσω ΤΕΑ ή Ομαδικού) υφίσταται συσσωρευμένο κεφάλαιο (όχι όμως και στον ΕΦΚΑ) το οποίο εξακολουθεί να επενδύεται και επομένως υπόκειται στους κινδύνους επενδύσεων όπως ακριβώς και των ενεργών μελών που εισφέρουν, ενώ επιβαρύνεται και από έξοδα λειτουργίας/διαχείρισης. Ως εκ τούτου, η απλή διακοπή της εισφοράς δεν συνεπάγεται μεταβολή της αντιμετώπισης ή των κινδύνων που αναλαμβάνει το ανενεργό μέλος (αποχωρούν εργαζόμενος) έναντι των ενεργών μελών. Σε περίπτωση που παραμείνουν τα έτη ασφάλισης ως έτη εισφοράς ως υιοθετείται από το Ν/Σ, τότε επιβαρύνεται ο αποχωρούν εργαζόμενος για κάθε έτος παραμονής του με επενδυτικούς κινδύνους και έξοδα διαχείρισης, ενώ παράλληλα του αφαιρείται κάθε κίνητρο να παραμείνει ειδικά μάλιστα όταν πληροί τις προϋποθέσεις λήψης της παροχής του – οι δε πρόωρες «προεξοφλήσεις» αναμένεται να αυξηθούν, μειώνοντας τον ορίζοντα επένδυσης των ΤΕΑ. (Ε') Σύμφωνα με το άρθρο 107 του Ν/Σ, ειδικά για τα πρόσωπα που ασφαλίστηκαν μετά τα 55 έτη, οι φορολογικοί συντελεστές της παροχής προσαυξάνονται κατά 5% για κάθε έτος που υπολείπεται των 5 ετών ασφάλισης. Οι εργαζόμενοι με πρώτη ασφάλιση μετά τα 55 έτη, έχουν διαχρονικά στερηθεί την πρόσβαση στην επαγγελματική ασφάλιση και έχουν μικρό ορίζοντα αποταμίευσης. Επομένως, αναλαμβάνουν υψηλότερο κίνδυνο αρνητικών επενδύσεων, δεδομένου ότι αντίθετα από το ΤΕΚΑ, το σύνολο των εισφορών τους ΔΕΝ είναι εγγυημένο. Από τη μία δηλ. έχουν υψηλότερο κίνδυνο να μην λάβουν το σύνολο των εισφορών τους εξαιτίας αρνητικών αποδόσεων, από την άλλη, αν συνταξιοδοτούνται σε λιγότερα από 5 έτη (κάτι για το οποίο αντικειμενικά ΔΕΝ ευθύνονται) θα υποστούν υψηλότερο φόρο σύμφωνα με τις προβλέψεις του νέου Ν/Σ. Η μελέτη του ΙΟΒΕ προτείνει τη θέσπιση κινήτρων (και όχι αντικινήτρων) υπέρ των εργαζομένων με πρώτη ασφάλιση μετά τα 55 έτη. Προτείνεται η κατάργηση της σχετικής τιμωρητικής πρόβλεψης. ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ (1) Υιοθέτηση νέας στρατηγικής φορολόγησης: (1α) Νέα κλίμακα φορολογίας εφάπαξ και σύνταξης: Έτη υπαγωγής ως μέλος Εφάπαξ Σύνταξη Έως 10 10% 5% 10+ 5% 2,5% Ειδική περίπτωση: Για λήψη της παροχής για έτη υπαγωγής ως μέλους έως 5 έτη, ο συντελεστής φορολόγησης αυξάνεται κατά 5π.μ. (δηλ. ίσος με 15%) για το υπερβάλλον των 50 χιλ. ευρώ ποσό. (1β) Κατάργηση της φορολόγησης όλων των εισοδημάτων από επενδύσεις των ΤΕΑ. (1γ) Διευκρίνιση ότι σε περίπτωση που εισφορές προς συνταξιοδοτικό κλάδο υπερβαίνουν το ανώτατο όριο φοροαπαλλαγής, το μέρος της παροχής εφάπαξ που τους αντιστοιχεί αποδίδεται αφορολόγητο (κατ’ αναλογία εφαρμογή σε περίπτωση σύνταξης). (2) Οι εισφορές των εργοδοτών σε ΤΕΑ να μην υπάγονται σε ανώτατο φορολογικό όριο ή/και να μην θεωρούνται εισόδημα για τον εργαζόμενο. (3) Κατάργηση του απόλυτου αφορολόγητου ορίου των 15 χιλ. ευρώ και διατήρηση του ποσοστιαίου ορίου 20% επί των ακαθαρίστων εισοδημάτων του εργαζόμενου, όσον αφορά εισφορές για συνταξιοδοτικές παροχές που καταβάλλει ο εργαζόμενος. (4) Κατάργηση του αφορολόγητου ορίου των 1.500 ευρώ όσον αφορά εισφορές για συμπληρωματικές παροχές που καταβάλλει ο εργαζόμενος. (5) Κατάργηση της πρόβλεψης του άρθρου 107 για επιπρόσθετες φορολογικές επιβαρύνσεις για εργαζόμενους που ασφαλίστηκαν μετά τα 55 έτη για κάθε έτος που υπολείπεται των 5 ετών ασφάλισης. (6) Τα έτη ασφάλισης για την εφαρμογή του άρθρου 13 να αφορούν έτη υπαγωγής ωςμέλος και όχι έτη εισφορών προς το ΤΕΑ.