Αρχική Δημόσια ηλεκτρονική διαβούλευση για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025Σχόλιο του χρήστη Χ.Ε.Ν. ΕΛΛΑΔΟΣ | 29 Ιουλίου 2021, 11:22
  • Σχόλιο του χρήστη 'Χ.Ε.Ν. ΕΛΛΑΔΟΣ' | 29 Ιουλίου 2021, 11:22

    ΧΕΝ ΕΛΛΑΔΟΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ ΣΤΗ ΔΙΑΒΟΥΛΕΥΣΗ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΔΡΑΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΟΤΗΤΑ ΤΩΝ ΦΥΛΩΝ 2021-2025 Επί της Αρχής του Σχεδίου • Θετικό σημείο η πρόθεση και η προσπάθεια για τον σχεδιασμό και την υλοποίηση διατομεακών πολιτικών για την καταπολέμηση της ανισότητας και των διακρίσεων λόγω φύλου. • Πρόκειται για ένα πολυσυλλεκτικό σχέδιο δράσης, το οποίο για να αποκτήσει συνοχή έχει ανάγκη: 1. Αναμόρφωσης ως προς τη δομή: Κάθε Υπουργείο (Σελ. 13 – 56) ακολουθεί τη δική του λογική ως προς την παρουσίαση των δράσεων που υλοποίησε, υλοποιεί και προτίθεται να υλοποιήσει δίχως διακριτή χρονική κατηγοριοποίηση. Ο αναγνώστης -και κυρίως τα ενδιαφερόμενα μέρη που καλούνται να διαβουλευτούν και μελλοντικά να υλοποιήσουν τις επιμέρους δράσεις ανά άξονα- θα πρέπει να ανατρέχουν στις σελίδες 57 και εντεύθεν για να διαβάσουν τις μελλοντικές δράσεις που παρουσιάζονται πλέον ανά άξονα και όχι κατά Υπουργείο. 2. Εναρμόνισης ως προς τη γλώσσα και την ορολογία: Πρέπει να υπάρχει κοινή ορολογία / γλώσσα για να τεκμηριώνεται η συναντίληψη των Υπουργείων και όλων των ενδιαφερομένων μερών για τα μέτρα καταπολέμησης που θέλει να εισάγει. Για παράδειγμα, στη σελίδα 5 γίνεται λόγος για τις γυναίκες θύματα σκόπιμης ανθρωποκτονίας από μέλος της οικογένειάς τους, ενώ σε άλλο σημείο γίνεται χρήση του όρου «γυναικοκτονία». Η εισαγωγή του όρου «γυναικοκτονία» είναι σημαντική για τη νομική μας ορολογία και τη δικαιακή μας κουλτούρα, πρέπει να γίνει αποδεκτή από όλα τα μέρη, διότι, με αυτόν τον τρόπο καταδεικνύεται η πολιτική βούληση καταπολέμησης της έμφυλης βίας. 3. Επιστημονικής τεκμηρίωσης Δεν υπάρχει επιστημονική τεκμηρίωση στο Σχέδιο. Στο πλαίσιο της πολιτικής του (κεφ 1) πολλά σημεία δεν μπορούν παρά να θεωρηθούν γενικολογίες και «ευχολόγια». Αρκετά δε από τα αναφερόμενα στοιχεία αφορούν παλαιότερα έτη, όπου δεν υπήρχε η πανδημία, της οποίας τις σημαντικές επιπτώσεις πρέπει να λάβουμε υπόψη στην παρούσα φάση. Ο Στόχος 4.8. και τα «παραγόμενα» αποτελέσματα που περιλαμβάνονται (σελ. 90-92) και αφορούν «στην ενίσχυση στατιστικών στοιχείων, ερευνών και πρόσβασης στη γνώση υπό την οπτική του Φύλου», θα έπρεπε, κατά την γνώμη μας, να προταχθεί χρονικά του σχεδιασμού των υπολοίπων, καθώς οι αναφερόμενες σε αυτόν έρευνες και μελέτες, η αναβάθμιση του Παρατηρητηρίου και η ψηφιακή αναβάθμιση της Βιβλιοθήκης θα μπορούσαν να δώσουν όλα εκείνα τα επιστημονικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για τον σχεδιασμό μιας ενιαίας, συνεκτικής και αποτελεσματικής πολιτικής προς την επίτευξη της Ισότητας των Φύλων. 4. Αποσαφήνισης των δράσεων κάθε Υπουργείου Δεν είναι εμφανή /ή δεν καταγράφονται τα αποτελέσματα των δράσεων που υλοποιούνται από τα Υπουργεία, ώστε να ληφθούν υπόψη κατά τη διαδικασία της διαβούλευσης και της αξιολόγησης των προτεινόμενων μελλοντικών δράσεων του Σχεδίου. Ελπίζουμε ότι υπάρχουν και ότι έχουν ληφθεί υπόψη κατά την κατάρτιση του Σχεδίου Δράσης. 5. Συμμετοχής των γυναικείων / φεμινιστικών οργανώσεων Είναι εμφανές ότι υπάρχει έλλειμμα ως προς τη συμμετοχή των γυναικείων / φεμινιστικών οργανώσεων που εργάζονται στο πεδίο και διαθέτουν εμπειρία και τεχνογνωσία. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η σύνθεση του Εθνικού Συμβουλίου Ισότητας Φύλων στο οποίο μόνο 2 εκ των 15 μελών προέρχονται από Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις. Στο Σχέδιο αναφέρεται ότι θα διευρυνθεί η σύνθεση των μελών του (σελ.93) δίχως να γίνεται συγκεκριμένη αναφορά στα κριτήρια, τον αριθμό ή την ποσόστωση των μελών του ανά χώρο. 6. Ποιοτικής και ποσοτικής μέτρησης συγκεκριμένων αποτελεσμάτων Το Σχέδιο παρουσιάζει 4 άξονες με συνολικά 20 στόχους που είναι «σαφείς, μετρήσιμοι, συναφείς, ρεαλιστικοί όπου αυτό είναι δυνατόν», όπως αναφέρεται στη σελίδα 58. Οι 67 συνολικά δράσεις που αντιστοιχούν στους στόχους αυτούς αναλύονται σε δεκάδες «παραγόμενα» αποτελέσματα, τα οποία θα πρέπει να είναι αντιστοίχως μετρήσιμα, συναφή κ.λπ. Ελπίζουμε, αφενός, ότι έχει υπάρξει, ήδη, μέριμνα για την ποσοτική και ποιοτική μέτρηση αποτελεσμάτων, όπως η ενημέρωση, η συνεργασία, η δικτύωση, η διερεύνηση, η συμμετοχή κ.λπ. που αναφέρονται πολλές φορές, αφετέρου, ότι -αν και δεν είναι από τώρα ευκρινές- εκείνοι που θα κληθούν να υλοποιήσουν, θα γνωρίζουν «ποια παραγόμενα αποτελέσματα έχουν οριστικοποιηθεί και θα προκριθούν προς υλοποίηση και ποια θα υλοποιηθούν σε δεύτερο χρόνο», όπως αναφέρεται στη σελίδα 59. Έχει σημασία να το γνωρίζουν αυτό όσοι διαβουλευτούν επί του Σχεδίου, διότι, βάσει αυτού, θα κληθούν να καταθέσουν τις (επιστημονικά τεκμηριωμένες) απόψεις τους, αλλά και τις προτάσεις τους προς τη βελτίωση του Σχεδίου. 7. Κατάθεσης συγκεκριμένου προϋπολογισμού Ελπίζουμε ότι ο Ανάδοχος που έχει αναλάβει την κατάρτιση του Προϋπολογισμού και του χρονοδιαγράμματος να έχει μεριμνήσει επ’ αυτού. (σελ. 96). Θα έπρεπε όμως να έχει κατατεθεί και να είναι σαφής ο προϋπολογισμός στο ΕΣΔΙΦ. 8. Συγκεκριμένου μηχανισμού παρακολούθησης των δράσεων Η διαδικασία παρακολούθησης της υλοποίησης είναι πολύπλοκη. Φαίνεται να εμπλέκονται πολλοί φορείς, δεν υπάρχει σαφήνεια επ΄ αυτού. 9. Χρονοδιαγράμματος παρακολούθησης δράσεων από τη στιγμή έγκρισης Η ολοκλήρωση των ενεργειών για τη λειτουργία του μηχανισμού τοποθετείται στα τέλη του 2022 (σελ. 93). Ελπίζουμε ότι οι αρμόδιοι έχουν μεριμνήσει για την παρακολούθηση όσων δράσεων υλοποιούνται ήδη, όπως αναφέρεται στο κεφάλαιο 2 του Σχεδίου, αλλά και όσων είναι ήδη οριστικοποιημένες. Προκαλεί ερωτηματικά το σημείο που αναφέρεται στη σελίδα 59, ότι η παρακολούθηση θα αρχίσει έως τα τέλη του 2022. Στο μεταξύ, πώς θα γίνεται ο έλεγχος και η ανατροφοδότηση της υλοποίησης; 10. Συμμετοχής στη διαδικασία ελέγχου και παρακολούθησης από την κοινωνία των πολιτών (εμπειρογνώμων, γυναικείων / φεμινιστικών οργανώσεων κλπ.) Από την ανάλυση του μηχανισμού παρακολούθησης είναι εμφανές ότι η προβλεπόμενη συμμετοχή των γυναικείων / φεμινιστικών οργανώσεων είναι εξαιρετικά μικρή. Παράλληλα, φαίνεται πως o συντάκτης του ΕΣΔΙΦ δεν θεωρεί σημαντική τη μέτρηση της αποτελεσματικότητας των πολιτικών από τους αποδέκτες, δηλαδή τις γυναίκες. Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη μέριμνα καταγραφής των αποτελεσμάτων στους τελικούς αποδέκτες με τους κατάλληλους δείκτες. Είναι εξαιρετικής σημασίας η ενεργός συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών και ιδιαίτερα των γυναικείων / φεμινιστικών οργανώσεων που όχι μόνον έχουν την τεχνογνωσία και την εμπειρία, αλλά λειτουργούν και ως συνδετικοί κρίκοι μεταξύ πολιτείας και τελικών αποδεκτών (τις γυναίκες). Μόνον έτσι θα μπορούσε να αξιολογηθεί σωστά η αποτελεσματικότητα των ενεργειών και δράσεων του Εθνικού Σχεδίου. Η μέτρηση της αποτελεσματικότητας ενός μέτρου / μιας ενέργειας θα πρέπει να αφορά και την επίδρασή τους στην καθημερινότητα των γυναικών. Δεν μπορεί να εκφράζεται μονόπλευρα μέσα από ποσοτικούς δείκτες, όπως ο αριθμός των δημόσιων φορέων που διαθέτουν Σχέδια Ισότητας, τα ποσοστά απασχόλησης, ή τα νούμερα καταγγελιών. Χρειάζεται και ποιοτική προσέγγιση / ανάλυση. Ελπίζουμε ο ανάδοχος να έχει λάβει υπόψη του αυτές τις παραμέτρους κατά τη διαδικασία σχεδιασμού. Ειδικότερα ανά κεφάλαιο του Σχεδίου και προς επίρρωση των παραπάνω γενικότερων παρατηρήσεων και σχολίων: Κεφάλαιο 1: Πλαίσιο πολιτικής Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025 Τεκμηρίωση στρατηγικών επιλογών ΕΣΔΙΦ 2021-2025 Η αναφορά στους ήδη ψηφισμένους νόμους, όπως ο 4531/2018 και ν.4604/2019 με στόχο «…την ενσωμάτωση της οπτικής του φύλου στις τομεακές πολιτικές αλλά και στο τοπικό επίπεδο», ενώ οι στερεοτυπικές αντιλήψεις και ανισότητες συνεχίζουν να είναι υπαρκτές και να διαχέονται σε όλους τους τομείς της ζωής, όπως της πολιτικής, κοινωνικής, προσωπικής και επαγγελματικής» (σελ 5) αποτελεί, κατά την άποψη μας, ευχολόγιο και έμμεση αποδοχή της μη αποτελεσματικής εφαρμογής τους και όχι επιστημονική τεκμηρίωση. «Σύμφωνα με την Eurostat, 7 γυναίκες σκοτώθηκαν από τον σύντροφό τους μέσα στο 2020, ενώ δεν υπάρχουν διαθέσιμα δεδομένα για τις γυναίκες θύματα σκόπιμης ανθρωποκτονίας από μέλος της οικογένειάς τους. Επιπρόσθετα, εκτιμάται ότι το 25% - 42% των κοριτσιών που ανήκουν στον πληθυσμό των μεταναστών κατοίκων απειλούνται με τον κίνδυνο ακρωτηριασμού των γυναικείων γεννητικών οργάνων, ενώ το 2% των γυναικών δηλώνουν ότι έχουν υποστεί διαδικτυακή παρενόχληση. Επίσης, το 2016 υπήρχαν 138 καταχωρημένες γυναίκες θύματα εμπορίας ανθρώπων» (σελ 5). Επιχειρείται τεκμηρίωση με τη χρήση μιας επιλεκτικής μείξης στοιχείων με διασπορά χρονική για ζητήματα που έχουν ανάγκη εξειδικευμένης και κατά περίπτωση αντιμετώπισης. «Απαιτούνται, συνεπώς, σημαντικές προσπάθειες σε επίπεδο κινητροδότησης, ευαισθητοποίησης και υποστήριξης, για την αύξηση της συμμετοχής των γυναικών σε θέσεις εξουσίας, ευθύνης και ηγεσίας, τη μείωση του χάσματος σε σχέση με τη συμμετοχή των ανδρών, αλλά και τις επιδόσεις σε επίπεδο ΕΕ, καθώς επίσης και για την ουσιαστική εφαρμογή των ποσοστώσεων που πλέον προβλέπονται στη νομοθεσία» (σελ 6). Σε συνδυασμό με τις προβλέψεις του Σχεδίου που «χαμηλώνουν τον πήχη» σε ό,τι αφορά την επιχειρούμενη ποσόστωση -καθώς δεν προβλέπεται μέτρο για ποσόστωση 50% - 50% - ανάγεται και πάλι η τεκμηρίωση σε ευχολόγιο. Η ποσόστωση 50% - 50% είναι αδιαπραγμάτευτο αίτημα, ιδιαίτερα όταν αναφερόμαστε σε Σχέδιο Δράσης που αφορά στην Ισότητα των Φύλων. «Συνεπώς, αναγνωρίζονται ανάγκες για δράσεις που διευκολύνουν και ενθαρρύνουν τον συνδυασμό οικογενειακής και προσωπικής ζωής και εργασίας, ιδιαίτερα δε σε σχέση με τη φροντίδα βρεφών και νηπίων ηλικίας από 3 μηνών έως 2,5 ετών, που προάγουν την ισότητα στις αμοιβές, αντιμετωπίζουν τα επαγγελματικά στερεότυπα λόγω φύλου, προωθούν τη γυναικεία επιχειρηματικότητα και ενισχύουν την εκπαίδευση και κατάρτιση γυναικών και κοριτσιών στην έρευνα και την τεχνολογία σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης». (σελ 7) Ευχολόγιο: χρειάζονται τεκμηριωμένες και συγκεκριμένες προτάσεις για την εναρμόνιση οικογενειακής και προσωπικής ζωής με δείκτες καταμερισμού χρόνου για φροντίδα παιδιών / αναπαραγωγικές εργασίες (μεταξύ συζύγων) «Η οριζόντια ενσωμάτωση της οπτικής του φύλου στις τομεακές πολιτικές και στην πολυεπίπεδη διακυβέρνηση αποτελεί βασικό μέσο για την προώθηση της ισότητας και την αντιμετώπιση πολλαπλών και παγιωμένων διακρίσεων. Η θεματική της ισότητας των φύλων υπεισέρχεται στα εθνικά σχέδια δράσης άλλων φορέων (όπως Δικαιώματα του Παιδιού, Ρατσισμού, Κοινωνικής Ένταξης Μεταναστών και ΑμεΑ) με τα οποία απαιτείται διαρκής και αποτελεσματικός συντονισμός» . (Σελ. 8) Δεν αναφέρεται με σαφήνεια ο φορέας συντονισμού, οι μηχανισμοί ελέγχου και οι δείκτες παρακολούθησης και αξιολόγησης. Κυρίως, δεν προβλέπεται η συμμετοχή των τελικών αποδεκτών στη διαδικασία μέτρησης της αποτελεσματικότητας. «Στον τομέα της οικονομίας, η αρχή της ένταξης της διάστασης του φύλου στους προϋπολογισμούς (gender budgeting) εισήχθη για πρώτη φορά στην κεντρική διοίκηση με τον ν.4604/2019 και θα απαιτηθεί προσπάθεια και συνεργασία για την ορθή εφαρμογή των προβλέψεων και την αξιοποίηση θα απαιτηθεί προσπάθεια και συνεργασία για την ορθή εφαρμογή των προβλέψεων και την αξιοποίηση αυτού του εργαλείου από τα Υπουργεία». (Σελ. 8) Η χρήση του όρου «προσπάθεια», όπως και σε άλλα σημεία είναι ενδεικτική του χαρακτήρα του «ευχολογίου» που λαμβάνει το Σχέδιο. «Η καταπολέμηση των έμφυλων διακρίσεων και των στερεοτύπων σε όλες τις εκφάνσεις του βίου και των δημόσιων πολιτικών καθίσταται επιτακτική για τη βελτίωση της θέσης αλλά και της ζωής των ανθρώπων και ειδικότερα των γυναικών. Οι σχετικές θεματικές δράσεις απαιτούν μεγαλύτερη προσπάθεια για την ενσωμάτωση της οπτικής του φύλου σε όλους τους τομείς της ζωής, (π.χ. στην πολιτική, κοινωνική, προσωπική και επαγγελματική), εντατική και αποτελεσματική διακυβέρνηση για τα θέματα της ισότητας με οριζόντιες και κάθετες συνεργασίες, καθώς και διοργάνωση περισσότερων ενημερωτικών σεμιναρίων και ενεργειών που έχουν ως κύριο σκοπό την ευαισθητοποίηση των ατόμων και της κοινωνίας γύρω από την ισότητα των φύλων» (Σελ. 9) Και πάλι η έννοια της «προσπάθειας» προσδίδει τον χαρακτήρα «ευχολογίου» στο Σχέδιο και φαίνεται να δίνει εξαρχής περιθώρια για τη μη υλοποίηση των απαιτούμενων πολιτικών και μέτρων. Επιπλέον, η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση είναι σημαντικοί παράμετροι αλλά δεν είναι το όλον, καθώς πέραν της πρόληψης εξ ίσου σημαντική είναι η υλοποίηση συγκεκριμένων πολιτικών και η λήψη μέτρων που θα πρέπει να τηρούνται και να ελέγχεται η τήρηση τους ή μη. Κεφάλαιο 2 : Προτάσεις για την οριζόντια εφαρμογή της διάστασης του Φύλου και τον σχεδιασμό πολιτικών και δράσεων στο πλαίσιο του ΕΣΔΙΦ 2021-2025 2.1 Διαβούλευση στο Εθνικό Συμβούλιο Ισότητας Φύλων Η συμμετοχή δύο εκπροσώπων από οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών σε σύνολο δεκαπέντε μελών του Εθνικού Συμβουλίου Ισότητας των Φύλων αναδεικνύει το έλλειμμα συμμετοχής των γυναικείων / φεμινιστικών οργανώσεων στη διαδικασία σχεδιασμού. 2.2. Συμμετοχή των κυβερνητικών φορέων στην διαμόρφωση των τομεακών πολιτικών για την ενσωμάτωση της οπτικής του φύλου. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει και επί της Αρχής του Εθνικού Σχεδίου 1. η προβληματική δομή παρουσίασης των πολιτικών που έχουν ήδη εφαρμοστεί, αυτών που εφαρμόζονται και αυτών που θα εφαρμοστούν, δίχως διακριτή χρονική κατηγοριοποίησή τους και ανά Υπουργείο, 2. η έλλειψη τεκμηρίωσης π.χ. σε ό,τι αφορά προηγούμενα πορίσματα, όπως αυτό που αναφέρεται στη Δράση 1.4.3 του Υπουργείου Εξωτερικών και το οποίο δεν περιλαμβάνεται ή στη μέτρηση αποτελεσματικότητας των πολιτικών και των μέτρων που έχουν ήδη εφαρμοστεί (σελ.22) a. δεν διευκολύνουν την παρακολούθηση του Σχεδίου από τον αναγνώστη και άρα την καταγραφή τεκμηριωμένων και κυρίως συγκεκριμένων απόψεων, b. δεν συμβάλλουν στην απαιτούμενη συνοχή του, αν και ο συντάκτης προσβλέπει σε οριζόντιες πολιτικές, c. δεν διευκολύνει τον εντοπισμό τυχόν ελλειμμάτων που πρέπει να καλυφθούν, ώστε το Σχέδιο να μεριμνήσει σχετικά και να επιτευχθεί η βάση πάνω στην οποία θα εφαρμοστούν οι οριζόντιες πολιτικές. d. Αντίθετα, εκκινείται ένας οριζόντιος σχεδιασμός πάνω σε ανομοιογενή βάση με κίνδυνο την αποσπασματικότητα των παρεμβάσεων. e. Στο ίδιο κεφάλαιο είναι εμφανές το έλλειμμα ως προς την πρόβλεψη ενεργούς συμμετοχής των γυναικείων / φεμινιστικών οργανώσεων και των εμπειρογνωμόνων με αποτέλεσμα να μην αξιοποιείται επί της ουσίας η πολυετής εμπειρία και τεχνογνωσία τους Παράδειγμα 1 : Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη (σελ 24, 25) Ως προς την «Ευαισθητοποίηση του αστυνομικού προσωπικού και ιδιαιτέρως του προσωπικού Υπηρεσιών «πρώτης γραμμής», το οποίο παρουσιάζει υψηλή πιθανότατα επαφής με πιθανές υποθέσεις (θύματα, δράστες) και τη «Συμμετοχή σε εκπαιδευτικά προγράμματα και ημερίδες στο εσωτερικό και εξωτερικό. Θέματα που αφορούν την πρόληψη και καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών, της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας και του trafficking, αποτελούν ευρύτερο αντικείμενο διδασκαλίας στις Σχολές της Αστυνομικής Ακαδημίας, στο πλαίσιο μαθημάτων, διαλέξεων και εκπαιδεύσεων» Παράδειγμα 2 : Άξονας Υπουργείο Προστασίας του Πολίτη Προτεραιότητα 4: Ενσωμάτωση διάστασης φύλου σε τομεακές Πολιτικές (Σελ. 26). Στόχος 4.3 : Βελτίωση θέσης γυναικών που υφίστανται πολλαπλές διακρίσεις και άρση του κοινωνικού αποκλεισμού τους. Δράση 4.3.4. Υποστήριξη κρατούμενων και αποφυλακισμένων μητέρων «Εκπαίδευση αποφυλακιζομένων και αποφυλακισμένων γυναικών σε θέματα οικογενειακής επανένταξης. •Εκπαίδευση και κατάρτιση αποφυλακιζομένων και αποφυλακισμένων γυναικών σε στοχευμένα θέματα ένταξης στην αγορά εργασίας. •Εκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού (καταστήματα κράτησης, Αστυνομίας, ΟΑΕΔ, Δήμων, Υπηρεσιών Ασύλου, Αλλοδαπών κ.λπ.) σε θέματα οικογενειακής επανένταξης κρατουμένων και αποφυλακισμένων γυναικών». Αν και οι προτάσεις είναι στη σωστή κατεύθυνση, θεωρούμε μείζονος σημασίας την πρόβλεψη της συνέργειας στο πεδίο με τις γυναικείες / φεμινιστικές οργανώσεις και με εμπειρογνώμονες, ώστε το θεωρητικό υπόβαθρο να συνδυαστεί με τις πραγματικές ανάγκες της ομάδας στόχου. Παράδειγμα 3 : Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (σελ. 36): «Περαιτέρω, περιλαμβάνεται η ενίσχυση της συνεργασίας των επιτελικών υπηρεσιών του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων με την Επιθεώρηση Εργασίας και τον Συνήγορο του Πολίτη για τη βελτίωση της εφαρμογής του θεσμικού πλαισίου για την αντιμετώπιση των διακρίσεων και την προώθηση των ίσων ευκαιριών και της ισότητας μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην εργασία και απασχόληση, αλλά και του νέου πλαισίου για τη βία και παρενόχληση στην εργασία μετά την κύρωση της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας 190 και την υιοθέτηση των σχετικών εφαρμοστικών μέτρων στο Μέρος ΙΙ του ν. 4808/2021». Η υιοθέτηση της Διεθνούς Σύμβασης Εργασίας 190 είναι πολύ θετική, αλλά χρειάζεται να ληφθούν υπόψη οι παρατηρήσεις των γυναικείων / φεμινιστικών οργανώσεων για το θέμα. Παράδειγμα 4 : Υπουργείο Υγείας (σελ.37) «Στο πλαίσιο της εξασφάλισης της καθολικής πρόσβασης των γυναικών σε καινοτόμο, βιώσιμης και υψηλού επιπέδου ποιότητας υγειονομική περίθαλψης, το Υπουργείο Υγείας έχει, ήδη, αναπτύξει μηχανισμούς διατομεακής συνεργασίας αναφορικά με: ✓ Προγράμματα ενημέρωσης και εκπαίδευσης αναφορικά με ζητήματα αναπαραγωγικής υγείας και οικογενειακού προγραμματισμού Χρειάζονται συγκεκριμένες προτάσεις και ενεργή συμμετοχή των γυναικείων/φεμινιστικών οργανώσεων. Οι προτάσεις της ΧΕΝ Ελλάδος για διατομεακές πολιτικές και ανά άξονα δράσεις: Η ΧΕΝ Ελλάδος είναι μία από τις παλαιότερες γυναικείες, εθελοντικές οργανώσεις στην Ελλάδα και παγκόσμια, με όραμα έναν κόσμο συμπερίληψης για όλες τις γυναίκες ανεξάρτητα από φυλή, καταγωγή, χρώμα, ηλικία, πίστη, ιδεολογία, σεξουαλικό προσανατολισμό, έναν κόσμο ισότητας, ασφάλειας και δικαιοσύνης, έναν κόσμο όπου οι γυναίκες υποστηρίζονται να ηγηθούν θετικών κοινωνικών αλλαγών για τις ίδιες και για τις κοινότητες μέσα στις οποίες ζουν. Με γνώμονα την ανάγκη κάθετων και οριζόντιων συνεργειών για την αντιμετώπιση όχι μόνο των επιπτώσεων, αλλά και των αιτιών της ανισότητας και των διακρίσεων λόγω Φύλου, καταθέτει τις εξής συγκεκριμένες προτάσεις διατομεακών πολιτικών και ανά άξονα δράσεων προς υλοποίηση στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για την Ισότητα των Φύλων 2021-2025: 1. Διατομεακές πολιτικές: • Να είναι υποχρεωτική η εφαρμογή των πολιτικών ισότητας και να μην εναπόκειται στη διακριτική ευχέρεια των φορέων: π.χ. δημιουργία και λειτουργία των Δημοτικών Επιτροπών Ισότητας των Δήμων, Επιτροπές Ισότητας στα ΑΕΙ κ.λπ. • Να είναι υποχρεωτική η εφαρμογή Κώδικα Δεοντολογίας για την αντιμετώπιση ανισοτήτων και διακρίσεων (ιδιαίτερα λόγω φύλου) εντός των φορέων στο Δημόσιο και τον Ιδιωτικό τομέα και να δημιουργηθούν οι κατάλληλοι μηχανισμοί ελέγχου εφαρμογής και αντιμετώπισης των παραβάσεων • Να δημιουργηθούν επιστημονικά τεκμηριωμένα εργαλεία αξιολόγησης και διερεύνησης των προσωπικών στάσεων και αντιλήψεων του προσωπικού και των ηγετών (διευθυντών, εργοδοτών) στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και η επιμόρφωση μέσω σεμιναρίων να αφορούν όλους (προσωπικό και ηγεσία). • Διευκόλυνση της συμμετοχής στο σχεδιασμό, την υλοποίηση και τον έλεγχο της μέτρησης της αποτελεσματικότητας των πολιτικών – όπου είναι εφικτό – των ομάδων στόχου (νέες/νέοι, εργαζόμενες/εργαζόμενοι, μετανάστες μετανάστριες κ.ο.κ.): με στόχο την εστίαση στα θέματα που πραγματικά απασχολούν την κάθε ομάδα. • Η λειτουργία των ομάδων στόχου ως μηχανισμοί ελέγχου για τη διαφάνεια και τη χρηστή διοίκηση και την αποτελεσματικότητα των πολιτικών πρέπει να θεωρείται εξαιρετικά σημαντική. • Οι δράσεις και οι εκπαιδεύσεις ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης πρέπει να απευθύνονται και να αφορούν και τους άνδρες/αγόρια. Η ενημέρωση και η ευαισθητοποίηση των γυναικών και κοριτσιών τις ενδυναμώνει να ηγηθούν των αλλαγών σε προσωπικό, οικογενειακό και κοινωνικό επίπεδο, ωστόσο, η ενημέρωση & η ευαισθητοποίηση των ανδρών και αγοριών θα συμβάλει άμεσα στην αντιμετώπιση των ζητημάτων μέσα από τη μετατροπή των κοινωνικών και πολιτιστικών κανόνων. • Η συμμετοχή της Κοινωνίας των Πολιτών, ιδιαίτερα των γυναικείων και φεμινιστικών οργανώσεων και η αξιοποίηση της εμπειρίας και της τεχνογνωσίας τους στο πεδίο είναι σημαντική στον σχεδιασμό και την εφαρμογή των επιμέρους πολιτικών και εν γένει η ανάπτυξη στρατηγικών συνεργειών, ώστε οι πολιτικές και τα μέτρα να απαντούν στις πραγματικές ανάγκες των γυναικών. • Τέλος, αλλά εξ ίσου σημαντική είναι η ενημέρωση του κοινωνικού συνόλου σε σχέση με τις πολιτικές των υπουργείων για την δημιουργία μιας βάσης ουσιαστικής έμφυλης ισότητας, με παροχή ίσων ευκαιριών τόσο στην ιδιωτική, όσο και στην δημόσια σφαίρα, προκειμένου να εξαλειφτούν οι διακρίσεις σε βάρος των γυναικών 2. Προτάσεις για ανά άξονα δράσεις: 1. Πρόληψη και καταπολέμηση της έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας Για την καταπολέμηση των αιτιών που προκαλούν τη βία κατά των γυναικών, την προστασία όσων γυναικών επιβιώνουν και την καταστολή των βίαιων συμπεριφορών εναντίον τους: • Την ενημέρωση/ευαισθητοποίηση της σχολικής κοινότητας, παιδιών και εκπαιδευτικών, όλων των βαθμίδων σε συνέργεια με φεμινιστικές/γυναικείες οργανώσεις και αντικείμενο o την έμφυλη ισότητα, o την καταπολέμηση των έμφυλων διακρίσεων, o την καταπολέμηση σεξιστικών στερεοτύπων και προκαταλήψεων (στο παιγνίδι, στη διδακτέα ύλη, στην επιλογή επαγγελμάτων) o την αντιμετώπιση των πατριαρχικών αντιλήψεων (ανωτερότητα / κατωτερότητα του ενός φύλου έναντι του άλλου) και των σχέσεων εξουσίας, εντός και εκτός οικογένειας • Την βελτίωση των ήδη υπαρχουσών υποδομών και την επέκταση του δικτύου με περισσότερα καταφύγια κακοποιημένων γυναικών και παιδιών (συμπεριλαμβανομένων και των εφήβων, κοριτσιών και αγοριών) και με πλήρη στελέχωση από εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό (νομικούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς λειτουργούς, συμβούλους απασχόλησης), αλλά και διοικητικό προσωπικό. Υιοθέτηση Κανόνων Δεοντολογίας για όλο το προσωπικό σε σχέση με τη διαχείριση και αντιμετώπιση των περιστατικών. • Σε ό,τι αφορά τις Αστυνομικές Αρχές:  συνεχής εσωτερικός έλεγχος για την εφαρμογή των πολιτικών ισότητας και εντός του Σώματος,  διερεύνηση των στάσεων των ίδιων των αστυνομικών σε θέματα φύλου, έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας,  δημιουργία μηχανισμών ελέγχου και αντιμετώπισης εγκληματικών ενεργειών και συμπεριφορών των ίδιων των αστυνομικών οργάνων σε θέματα έμφυλης βίας,  συνεργασία με νομικούς, ψυχολόγους, κοινωνικούς επιστήμες και κοινωνικούς λειτουργούς στην διαχείριση των θυμάτων έμφυλης βίας,  παρουσία ψυχολόγου ή κοινωνικού επιστήμονα / κοινωνικού λειτουργού κατά τη διαδικασία καταγγελίας από τα θύματα,  χρήση επιστημονικά τεκμηριωμένων εργαλείων καταγραφής και διαχείρισης περιπτώσεων (π.χ. ερωτηματολόγια)  τήρηση της ιδιωτικότητας κατά τη διαδικασία καταγγελίας που θα αφορά και τα πρόσωπα του κοινωνικού, οικογενειακού, φιλικού περιβάλλοντος του θύματος που αποφασίζουν να προβούν σε καταγγελία. Θεωρούμε τα παραπάνω σημαντικά, καθώς ακόμη και σήμερα υπάρχουν καταγγελίες ότι • αποσιωπούνται ή/και συγκαλύπτονται περιστατικά έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας, • στα θύματα γίνονται «υποδείξεις» να τα «βρουν» με τον κακοποιητή τους και να επιστρέψουν στο σπίτι, για να μην διαλύσουν την οικογένειά τους, • αστυνομικοί είναι και οι ίδιοι θύτες, • πρόσωπα του οικογενειακού, φιλικού, κοινωνικού περιβάλλοντος θυμάτων που αποφασίζουν να καταγγείλουν περιστατικά στοχοποιούνται από τους θύτες. • Σε ό,τι αφορά τις Δικαστικές Αρχές:  συνεχής εσωτερικός έλεγχος για την εφαρμογή των πολιτικών ισότητας και εντός του Δικαστικού Σώματος,  διερεύνηση των στάσεων των ίδιων των δικαστικών λειτουργών σε θέματα φύλου, έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας,  δημιουργία μηχανισμών ελέγχου και αντιμετώπισης συμπεριφορών των ίδιων των δικαστικών λειτουργών σε θέματα έμφυλης βίας,  συνεργασία με ψυχολόγους, κοινωνικούς επιστήμες και κοινωνικούς λειτουργούς στην διαχείριση των θυμάτων έμφυλης βίας και ιδιαίτερα για την αποφυγή έκδοσης δικαστικών αποφάσεων επικοινωνίας των κακοποιητών με τα θύματα (δυστυχώς συχνά εκδίδονται τέτοιες αποφάσεις κυρίως για παιδιά, ακόμη και αν βρίσκονται σε καταφύγια κακοποιημένων).  παρουσία εξειδικευμένου επιστήμονα (ψυχολόγου, κοινωνικού επιστήμονα, κοινωνικού λειτουργού) κατά τη διαδικασία κατάθεσης από τα θύματα • Σε ό,τι αφορά το Σύστημα Υγείας:  Υιοθέτηση εργαλείων για την καταγραφή περιπτώσεων έμφυλης βίας / βιασμών από τα δημόσια νοσοκομεία (π.χ. το rape kit)  Δημιουργία δικτύου κατάλληλα επιμορφωμένων συνηγόρων για να συνοδεύουν τις γυναίκες που έχουν υποστεί βία στα δημόσια νοσοκομεία • Εντατικοποίηση της ενημέρωσης / ευαισθητοποίησης της ευρύτερης κοινωνίας μέσα από καμπάνιες για τις οποίες θα πρέπει να θεσπιστεί και το πλαίσιο προώθησης τους από τα δημόσια και ιδιωτικά ΜΜΕ. 2. Ισότιμη συμμετοχή γυναικών σε θέσεις λήψης αποφάσεων/ ηγετικούς ρόλους Με σκοπό την ενεργοποίηση των γυναικών και των κοριτσιών για τη συμμετοχή τους στα κοινά και την προετοιμασία κάλυψης θέσεων ευθύνης: o Αδιαπραγμάτευτη η ποσόστωση 50% - 50% τόσο στον δημόσιο όσο και στον ιδιωτικό τομέα. o Η ενδυνάμωση και η ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων των γυναικών για την συμμετοχή στη δημόσια σφαίρα, αλλά και σε ανώτερες βαθμίδες ηγεσίας να αναχθεί σε επιστημονικό πεδίο/επιστημονική κατεύθυνση και να ενταχθεί στη τριτοβάθμια εκπαίδευση. o Δημιουργία περισσότερων υποδομών (βρεφονηπιακοί σταθμοί κλπ.) που θα εξυπηρετούν τους νέους γονείς και θα τους επιτρέπουν μεγαλύτερη εμπλοκή τους στη δημόσια σφαίρα (επαγγελματικές και πολιτικές δραστηριότητες). o Σεμινάρια ενδυνάμωσης ανδρών για μεγαλύτερη εμπλοκή τους στην ιδιωτική σφαίρα και αποδοχής του γονεϊκού τους ρόλου. o Ενημέρωση σχολικής κοινότητας, παιδιών και εκπαιδευτικών και των δύο βαθμίδων, σε συνέργεια με φεμινιστικές, γυναικείες οργανώσεις με στόχο τα αγόρια και τα κορίτσια να υποστηριχθούν ως προς την ισότιμη συμμετοχή στην ιδιωτική και δημόσια σφαίρα και ιδιαίτερα τα κορίτσια να αποκτήσουν δεξιότητες για την ανάληψη ηγετικών ρόλων. 3. Ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας • Για την ενίσχυση της γυναικείας εργασίας και επιχειρηματικότητας και την εναρμόνιση της επαγγελματικής και της προσωπικής ζωής απαιτείται η ενσωμάτωση της διάστασης φύλου σε τομεακές πολιτικές, προκειμένου να αναδειχθούν τα οφέλη της για όλους τους εμπλεκόμενους, την κοινωνία, την οικονομία και την ανάπτυξη: Ενδεικτικά: • Δημιουργία περισσότερων βρεφονηπιακών σταθμών και δομών φροντίδας ηλικιωμένων και ατόμων με προβλήματα υγείας που θα συμβάλουν στην εναρμόνιση της επαγγελματικής και προσωπικής ζωής και θα επιτρέπουν την απρόσκοπτη επαγγελματική δραστηριότητα των γυναικών στηρίζοντας ενεργά τον ρόλο τους ως φροντιστές της οικογένειας. • Παράλληλα, οι σύζυγοι / σύντροφοι πατέρες πρέπει να ενδυναμωθούν στο να συμμετέχουν ενεργά στην αναπαραγωγική μη αμειβόμενη εργασία της ιδιωτικής σφαίρας υποστηρίζοντας τις γυναίκες στην συμμετοχή τους στην αμειβόμενη παραγωγική εργασία και σε κάθε επαγγελματική τους δραστηριότητα. • Να διευκολυνθεί και να ενισχυθεί η επιλογή των γυναικών να αναπτύξουν επιχειρηματική δράση ή ελεύθερο επάγγελμα και να υπάρχει ποσόστωση 50% στη συμμετοχή τους σε υψηλές θέσεις ευθύνης στις επιχειρήσεις. • Να γίνονται επιπλέον σεμινάρια και να κινητροδοτηθεί η συμμετοχή γυναικών σε τομείς όπου παραδοσιακά δεν έχουν υψηλά ποσοστά συμμετοχής π.χ. Έρευνα και Τεχνολογία • Ενημέρωση/ ευαισθητοποίηση του προσωπικού και της ηγεσίας σε εργασιακά περιβάλλοντα, που οι γυναίκες βρίσκονται αντιμέτωπες με σεξιστικές αντιλήψεις π.χ. στον τομέα των ΜΜΕ, σε παραδοσιακά «ανδροκρατούμενα» εργασιακά περιβάλλοντα, π.χ στον Στρατό, στην Αστυνομία στα σώματα ασφαλείας κ.λπ. 4. Υποχρεωτική κατάρτιση (όπου δεν υπάρχει) και παρακολούθηση της εφαρμογής Κώδικα Δεοντολογίας στον δημόσιο και τον Ιδιωτικό τομέα για την αντιμετώπιση ανισοτήτων και διακρίσεων (ιδιαίτερα λόγω φύλου). 4. Ενσωμάτωση διάστασης Φύλου σε τομεακές πολιτικές Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά τη ένταξη της εκπαίδευσης σε θέματα σεξουαλικότητας, σεξουαλικών δικαιωμάτων, σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας στα σχολεία όλων των βαθμίδων: o Επιμόρφωση εκπαιδευτικών με ιδιαίτερη έμφαση και αφετηρία την αναγνώριση της δικής τους στάσης έναντι της σεξουαλικότητας, των σεξουαλικών δικαιωμάτων κ.λπ. o Ενεργό συμμετοχή και διάδραση των νέων στη διαδικασία – ποιες είναι οι δικές τους ανάγκες ως προς την ενημέρωση – την ανάπτυξη δεξιοτήτων και των υγειών /ασφαλών συμπεριφορών. o Μάθημα σεξουαλικότητας σε όλες τις βαθμίδες με γλώσσα και ορολογία ανάλογη o Θετική προσέγγιση της σεξουαλικής και αναπαραγωγικής υγείας ως δικαίωμα, και όχι μόνο ως τρόπος αντιμετώπισης/επίλυσης προβλημάτων. o Δημιουργία μονάδων Υγείας σε όλα τα σχολεία (σωματική, πνευματική, κοινωνική ευεξία) στελεχωμένες με γιατρό/νοσηλεύτρια, ψυχολόγο, κοινωνικό επιστήμονα, κοινωνικό λειτουργό).