1. Έργο του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας είναι η επίβλεψη και ο έλεγχος της εφαρμογής των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας και της τήρησης των όρων των συλλογικών συμβάσεων εργασίας, η έρευνα της ασφαλιστικής κάλυψης και παράνομης απασχόλησης των εργαζομένων, η συμφιλίωση και επίλυση των εργατικών διαφορών καθώς και η παροχή πληροφοριών σε εργαζόμενους και εργοδότες σχετικά με τα πλέον αποτελεσματικά μέσα για την τήρηση των κείμενων διατάξεων.
2. Για την εκτέλεση του έργου του, το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε) έχει τις εξής αρμοδιότητες:
α. Να επιθεωρεί και να ελέγχει τους χώρους εργασίας με κάθε πρόσφορο μέσο, να προβαίνει σε κάθε είδους αναγκαία εξέταση και έλεγχο σε όλες τις επιχειρήσεις πρωτογενούς, δευτερογενούς και τριτογενούς τομέα και γενικότερα σε κάθε ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο εργασίας ή εκμετάλλευσης ή χώρο όπου πιθανολογείται ότι απασχολούνται εργαζόμενοι, εκτός από τις περιπτώσεις που ορίζεται διαφορετικά από ειδικές διατάξεις, και να επιβλέπει την τήρηση και εφαρμογή:
αα) των διατάξεων της εργατικής νομοθεσίας της σχετικής ιδίως με τους όρους και τις συνθήκες εργασίας, τα χρονικά όρια εργασίας, την αμοιβή ή άλλες παροχές, την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων, τους ειδικούς όρους και συνθήκες εργασίας των ευπαθών ομάδων εργαζομένων (όπως ανήλικοι, νέοι, γυναίκες σε κατάσταση εγκυμοσύνης ή λοχείας, άτομα με αναπηρία), καθώς και ειδικών κατηγοριών εργαζόμενων,
αβ) των κάθε είδους συλλογικών συμβάσεων εργασίας,
αγ) των διατάξεων της ασφαλιστικής νομοθεσίας της σχετικής με την ασφαλιστική κάλυψη των εργαζομένων, την αδήλωτη εργασία και την παράνομη απασχόληση
αδ) των διατάξεων σχετικά με τη νομιμότητα της απασχόλησης των εργαζομένων υπηκόων τρίτων χωρών και
αε) της νομοθεσίας για την προώθηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης στον τομέα της απασχόλησης και στην εργασία.
β. Να ερευνά, να ανακαλύπτει, να εντοπίζει και να διώκει, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις, παράλληλα και ανεξάρτητα από άλλες Αρχές, τους παραβάτες των υπό στοιχεία αα έως αε υποπεριπτώσεων της περίπτωσης α της παραγράφου 2 της παρούσας διάταξης.
γ. Να καταγράφει, να αξιολογεί και να αναφέρει προς τον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης τις ελλείψεις ή τις παραλείψεις που δεν καλύπτονται από την ισχύουσα νομοθεσία, καθώς και τα τυχόν προβλήματα που δημιουργούνται κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας και να ενημερώνει σχετικά τις καθ’ ύλην αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης.
δ. Να ερευνά οποιαδήποτε ώρα κατά τη διάρκεια της ημέρας ή της νύχτας τους χώρους εργασίας, όταν κρίνει αναγκαίο, χωρίς προειδοποίηση προς τον εργοδότη, και να έχει ελεύθερη πρόσβαση σε οποιοδήποτε από τα τηρούμενα βιβλία, μητρώα, έγγραφα, αρχεία και κάθε άλλου είδους στοιχείο της επιχείρησης, να λαμβάνει αντίγραφα καθώς και να έχει πρόσβαση στη δομή της παραγωγικής διαδικασίας. Να προβαίνει σε δειγματοληψίες και αναλύσεις δειγμάτων από τους χώρους εργασίας, να λαμβάνει φωτογραφίες ή να μαγνητοσκοπεί και να προβαίνει σε μετρήσεις επιβλαβών φυσικών, χημικών και βιολογικών παραγόντων στο περιβάλλον εργασίας, με σκοπό τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και την προστασία της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων και τον εντοπισμό νέων και αναδυομένων κινδύνων που προκαλούνται από την εισαγωγή νέων τεχνολογιών και τις αλλαγές στην οργάνωση της εργασίας. Στον εργοδότη που αρνείται την κατά τα προηγούμενα εδάφια πρόσβαση ή την παροχή στοιχείων ή πληροφοριών ή παρέχει ανακριβείς πληροφορίες ή στοιχεία, επιβάλλονται οι διοικητικές κυρώσεις της περ. Α’ της παραγράφου 1 του άρθρου 24 του παρόντος νόμου, όπως ισχύουν κάθε φορά.
ε. Να ερευνά τα αίτια και τις συνθήκες εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών, να προτείνει μέτρα για την πρόληψή τους, να συντάσσει σχετικές εκθέσεις με επισήμανση των παραβάσεων της εργατικής νομοθεσίας που εμπλέκονται σε αυτά και σχετίζονται με την ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων και να υποβάλλει μηνυτήρια αναφορά όταν προκύπτουν ευθύνες.
στ. Να εξετάζει κάθε καταγγελία και αίτημα που υποβάλλεται σε αυτό και να παρεμβαίνει άμεσα στους χώρους εργασίας.
ζ. Να ελέγχει την εφαρμογή της αρχής των ίσων ευκαιριών και της ίσης μεταχείρισης ανδρών και γυναικών στην εργασία και απασχόληση και ειδικότερα του νόμου 3896/2010 (ΦΕΚ Α’ 207), καθώς και την τήρηση των διατάξεων για την προστασία της μητρότητας και των διατάξεων συμφιλίωσης επαγγελματικού, οικογενειακού και προσωπικού βίου.
η. Να ελέγχει την εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης ανεξαρτήτως φύλου, φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, θρησκευτικών ή άλλων πεποιθήσεων, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετησίου προσανατολισμού κατά τα ειδικότερα προβλεπόμενα στα άρθρα 19 και 22 του νόμου 3304/2005 (ΦΕΚ Α’ 16), όπως αυτός ισχύει κάθε φορά. Να ελέγχει την τήρηση των προβλεπόμενων στο άρθρο 10 του ν. 3304/2005 περί ευλόγων προσαρμογών για τα άτομα με αναπηρία και να παρέχει συμβουλές και υποδείξεις προς τους εργοδότες και τους εργαζομένους σχετικά με τους όρους της ίσης μεταχείρισης (εύλογες προσαρμογές, πρόσβαση σε όλα τα είδη και όλα τα επίπεδα του επαγγελματικού προσανατολισμού, της επαγγελματικής κατάρτισης, διαμόρφωση των όρων και των συνθηκών εργασίας κ.α.).
θ. Να αναπτύσσει δράσεις στο πλαίσιο του σχεδιασμού και της υλοποίησης έργων ηλεκτρονικής διακυβέρνησης του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, λαμβανομένων υπόψη και των αναγκών των ατόμων με αναπηρία, προκειμένου να εκσυγχρονιστεί η λειτουργία του, να υποστηρίζεται αποτελεσματικότερα το έργο του και να διευκολύνονται εργοδότες και εργαζόμενοι στις συναλλαγές τους με το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας.
ι. Να ελέγχει στο πλαίσιο άσκησης των αρμοδιοτήτων του και την εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας περί απαγορεύσεως του καπνίσματος και να επιβάλλει στις επιχειρήσεις τις προβλεπόμενες κυρώσεις, σε περίπτωση παραβιάσεώς της.
ια. Να κυρώνει, να εγκρίνει ή να απορρίπτει τους εσωτερικούς κανονισμούς εργασίας επιχειρήσεων, κατά τις διατάξεις του ν.δ. 3789/1957 (ΦΕΚ Α’ 210), να εγκρίνει ή να απορρίπτει παραπόνα οργανώσεων εργαζομένων κατά διατάξεων κανονισμών εργασίας σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 2 του ν.δ. 3789/1957 και να επεκτείνει την υποχρέωση κύρωσης εσωτερικών κανονισμών σε επιχειρήσεις, εκμεταλλεύσεις και εργασίες που απασχολούν προσωπικό ανώτερο των σαράντα (40) ατόμων. Εφέσεις κατά ποινών που επιβάλλονται στους εργαζομένους με βάση τους κανονισμούς εργασίας, που έχουν κυρωθεί κατά τη διαδικασία του ν.δ. 3789/1957, εκδικάζονται από την αρμόδια Επιτροπή Εργασίας.
ιβ. Να συνδράμει συμβουλευτικά, σε όλα τα επίπεδα και εφόσον ζητηθεί, εργαζόμενους και εργοδότες για τη διεξαγωγή συλλογικών διαπραγματεύσεων και επίλυση συλλογικών και ατομικών διαφορών εργασίας.
ιγ. Να υποστηρίζει τους εργοδότες και εργαζόμενους με την παροχή πληροφοριών, συμβουλών και υποδείξεων προς αυτούς, σχετικά με τα πλέον αποτελεσματικά μέτρα για την τήρηση των κειμένων διατάξεων.
ιδ. Να συντάσσει την ετήσια έκθεση, σύμφωνα με τις υποχρεώσεις της Χώρας μας που απορρέουν από την υπ’ αριθμ. 81 Διεθνή Σύμβαση Εργασίας (ν. 3249/1955, ΦΕΚ Α’ 139), την οποία ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, ανακοινώνει και αποστέλλει στο Διεθνές Γραφείο Εργασίας. Να προβαίνει στα πλαίσια του έργου του στη συστηματική συλλογή και επεξεργασία των στατιστικών στοιχείων σχετικά με τα εργατικά ατυχήματα και τις επαγγελματικές ασθένειες, σε συνεργασία με τη Γενική Διεύθυνση Συνθηκών και Υγιεινής της Εργασίας (Γ.Δ.Σ.Υ.Ε.) και την Ελληνική Στατιστική Αρχή και σύμφωνα με την ευρωπαϊκή μεθοδολογία και νομοθεσία και κατά τα πρότυπα και τα πορίσματα της Eurostat.
ιε. Να συνεργάζεται και να ανταλλάσσει στοιχεία και πληροφορίες με τις αρμόδιες υπηρεσίες των Γενικών Διευθύνσεων Διοικητικής Υποστήριξης, Εργασίας και Συνθηκών Υγιεινής της Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, οργανώσεις κοινωνικών εταίρων, επιστημονικούς φορείς στον τομέα της εργασίας καθώς και συναφείς Υπηρεσίες του εξωτερικού.
ιστ. Να ενημερώνει και να συνεργάζεται με τον Συνήγορο του Πολίτη, σύμφωνα με τις διατάξεις των παραγράφων 8 περ. α και 10 του άρθρου 25 του νόμου 3896/2010 (ΦΕΚ Α’ 207), να ενημερώνει το Τμήμα Ισότητας των Φύλων της Διεύθυνσης Όρων Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης για θέματα του νόμου 3896/2010, να συνεργάζεται με το Τμήμα Ισότητας των Φύλων της Διεύθυνσης Όρων Εργασίας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, το Συνήγορο του Πολίτη και τη Γενική Γραμματεία Ισότητας του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης, για την ενημέρωση και για την εφαρμογή από τους Επιθεωρητές Εργασιακών Σχέσεων των ρυθμίσεων του νόμου 3896/2010. Για το σκοπό αυτόν τα σχετικά στατιστικά στοιχεία τηρούνται ανά φύλο.
ιζ. Να προβαίνει σε κάθε άλλη συναφή ενέργεια και πράξη για την εκτέλεση του έργου του.