Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης

Άρθρο 16

Εξώδικη ρύθμιση καταναλωτικών διαφορών

1. Το άρθρο 11 του ν. 2251/94, όπως ισχύει, αντικαθίσταται ως εξής:

«Άρθρο 11

Φιλικός διακανονισμός καταναλωτικών διαφορών

Φιλικός διακανονισμός καταναλωτικών διαφορών

1. Σε κάθε δήμο συνιστάται, με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου, επιτροπή φιλικού διακανονισμού για την εξώδικη επίλυση των διαφορών ανάμεσα σε προμηθευτές και σε καταναλωτές ή ενώσεις καταναλωτών και για την παροχή συνδρομής στα υπερχρεωμένα φυσικά πρόσωπα στην προσπάθεια για επίτευξη εξωδικαστικού συμβιβασμού σύμφωνα με το άρθρο 2 του ν. 3869/2010. Δήμοι που ανήκουν στην ίδια περιφερειακή ενότητα μπορούν, με αποφάσεις των δημοτικών τους συμβουλίων, να συγκροτήσουν κοινή επιτροπή φιλικού διακανονισμού.

2. Οι επιτροπές είναι τριμελείς και αποτελούνται από:

α) Έναν συνταξιούχο δικαστικό λειτουργό ή  δικηγόρο με μεταπτυχιακό τίτλο στο ιδιωτικό δίκαιο ή δικηγόρο που υποδεικνύεται από τον οικείο δικηγορικό σύλλογο  με τον αναπληρωτή του,  ως πρόεδρο.

β) Έναν εκπρόσωπο ένωσης καταναλωτών που συνδράμει καταναλωτές που διαμένουν στον δήμο ή έναν εκπρόσωπο  του  εργατικού κέντρου ή του αγροτικού συλλόγου που καλύπτει την περιφέρεια του δήμου και προτείνεται με τον αναπληρωτή του από το διοικητικό  συμβούλιο του αντίστοιχου φορέα.

γ) Έναν εκπρόσωπο του επαγγελματικού, βιοτεχνικού ή βιομηχανικού επιμελητηρίου ή του εμπορικού συλλόγου  ή άλλου φορέα που εκπροσωπεί προμηθευτές προϊόντων ή παρόχων υπηρεσιών που καλύπτει την περιφέρεια του δήμου και προτείνεται με τον αναπληρωτή του από το διοικητικό  συμβούλιο του αντίστοιχου φορέα.

3. Η Επιτροπή επικουρείται στην άσκηση του έργου της από τουλάχιστον έναν δημοτικό υπάλληλο που ορίζεται με απόφαση του δημάρχου ως επιμελητής της Επιτροπής. Ο  επιμελητής δέχεται τα παράπονα των καταναλωτών, μεριμνά για τη σύσταση των σχετικών φακέλων, προετοιμάζει τις συνεδριάσεις της Επιτροπής, διεκπεραιώνει την επικοινωνία με τους εμπλεκόμενους. Η Επιτροπή δύναται να εξειδικεύει και να αναθέτει περαιτέρω καθήκοντα  διεκπεραίωσης των υποθέσεων στον επιμελητή.

4. Η θητεία των μελών των επιτροπών φιλικού διακανονισμού είναι διετής και μπορεί να ανανεώνεται μία ή περισσότερες φορές. Με την απόφαση ορισμού μπορεί να προβλέπεται η περιοδική στελέχωση ή ανά κατηγορία υποθέσεων των θέσεων των εκπροσώπων των περιπτώσεων β και γ της παραγράφου 2.   Στα μέλη των επιτροπών της παραγράφου 2 καταβάλλεται αποζημίωση ανά συνεδρίαση που ορίζεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου. Δεν καταβάλλεται αποζημίωση σε περίπτωση που μέλος της επιτροπής τελεί σε έμμισθη σχέση με το Δήμο.

5. Αρμόδια για να επιληφθεί της διαφοράς είναι η επιτροπή του δήμου όπου εκτελέστηκε ή συμφωνήθηκε  η παροχή του προμηθευτή στον καταναλωτή ή κατοικεί ο καταναλωτής. Σε περίπτωση που επιληφθεί της διαφοράς επιτροπή άλλου δήμου με βάση το προηγούμενο εδάφιο αρμόδια καθίσταται η επιτροπή του δήμου που επιλήφθηκε πρώτη.

6. Οι υποθέσεις εισάγονται στην αρμόδια, κατά περίπτωση, επιτροπή ύστερα από αίτηση του καταναλωτή ή της τοπικής ένωσης καταναλωτών, καθώς και ύστερα από παραπομπή από τον Συνήγορο του Καταναλωτή. Οι υποθέσεις συζητούνται, κατά  τη σειρά που ορίζει ο πρόεδρος, το αργότερο εντός δεκαπέντε (15) ημερών από την υποβολή της αίτησης ή την παραπομπή τους, μετά από πρόσκληση των ενδιαφερομένων πριν από πέντε (5) τουλάχιστον ημέρες. Οι προθεσμίες αυτές μπορούν να παρατείνονται, με απόφαση του προέδρου της επιτροπής, μέχρι πέντε (5) ημέρες, εφόσον συντρέχουν, προς τούτο, ειδικοί λόγοι. Οι ενδιαφερόμενοι μπορούν κατά τη συζήτηση να παρίστανται αυτοπροσώπως ή να εκπροσωπούνται από πληρεξούσιο δικηγόρο ή τρίτο πρόσωπο που έχει σχετική εξουσιοδότηση.

7. Η επιτροπή συνεδριάζει, νομίμως, με την παρουσία όλων των μελών της και λαμβάνει τις αποφάσεις της κατά πλειοψηφία. Η επιτροπή εκδίδει τα πορίσματά της ή, όταν αυτά έχουν δεσμευτική ισχύ,  τις αποφάσεις της και ενημερώνει τους ενδιαφερόμενους. Η επιτροπή μπορεί να παραπέμπει την υπόθεση στον Συνήγορο του Καταναλωτή.

8. Οι αποφάσεις επιτροπών φιλικού διακανονισμού και του Συνηγόρου του Καταναλωτή για καταναλωτικές διαφορές δεσμεύουν τον προμηθευτή και αποτελούν εκτελεστό τίτλο, εφόσον ο προμηθευτής έχει αποδεχθεί με έγγραφη δήλωσή του προς επιτροπή φιλικού διακανονισμού  δήμου για τις αποφάσεις  αυτής ή προς τον Συνήγορο του Καταναλωτή για τις αποφάσεις που εκδίδονται από τον ίδιο ή/και τις επιτροπές όλης της επικράτειας τον δεσμευτικό  χαρακτήρα τους. Η δέσμευση ισχύει για τις αποφάσεις που αφορούν διαφορές, των οποίων  το αντικείμενο αξίας δεν υπερβαίνει το όριο που ορίζεται με τη δήλωση του προηγούμενου εδαφίου.  Ο προμηθευτής μπορεί οποτεδήποτε να ανακαλέσει με τον ίδιο τρόπο τη δήλωσή του. Η δήλωση ανάκλησης παράγει τα αποτελέσματά της για διαφορές από συναλλαγές που έχουν πραγματοποιηθεί ένα μήνα μετά την υποβολή της. Ο Συνήγορος του Καταναλωτή και οι δήμοι τηρούν και δημοσιοποιούν καταστάσεις με τους προμηθευτές που αποδέχονται τον δεσμευτικό χαρακτήρα των αποφάσεών τους.  Οι προμηθευτές   μπορούν να χρησιμοποιούν ειδική σήμανση  για την ενημέρωση των καταναλωτών για την αποδοχή του  δεσμευτικού χαρακτήρα των αποφάσεων του Συνηγόρου ή/και των Επιτροπών Φιλικού Διακανονισμού που περιλαμβάνει και το ανώτατο ύψος του αντικειμένου των διαφορών για τις οποίες αυτή ισχύει. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης  καθορίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής του τελευταίου εδαφίου.

9. Καταναλωτική διαφορά  με αντικείμενο που δεν υπερβαίνει το ποσόν των χιλίων ευρώ μπορεί να υπαχθεί με έγγραφη συμφωνία των μερών στη διαιτησία της επιτροπής φιλικού διακανονισμού ή του Συνηγόρου του Καταναλωτή.  Στην περίπτωση αυτή η απόφαση της επιτροπής φιλικού διακανονισμού ή του Συνηγόρου του Καταναλωτή αποτελεί δεδικασμένο και εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 322, 324 έως 330, 332 έως 334 του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας.

10. Ο προμηθευτής μπορεί  να ασκήσει κατά της απόφασης της επιτροπής φιλικού διακανονισμού ή του Συνηγόρου του Καταναλωτή που εκδίδεται σύμφωνα με τις παραγράφους 8 και 9 μέσα σε ένα μήνα από τότε που έλαβε γνώση αυτής αγωγή ακυρώσεως που δικάζεται από το Ειρηνοδικείο του τόπου που υπάγεται  ο Δήμος στον οποίο ανήκει η  επιτροπή ή από το Ειρηνοδικείο Αθηνών αν στρέφεται κατά απόφασης του Συνηγόρου του Καταναλωτή  κατά τη διαδικασία των μικροδιαφορών για τους ακόλουθους λόγους:

α) αν δεν  υπήρχε ή δεν μνημονεύεται στην απόφαση η κατά την παράγραφο 8 δήλωση αποδοχής του προμηθευτή ή αυτή είχε ανακληθεί ή η κατά την παράγραφο 9 έγγραφη συμφωνία των μερών,

β) αν η σύνθεση της επιτροπής δεν είναι νόμιμη,

γ) αν δεν κλήθηκε  κατά τη συζήτηση της διαφοράς,

δ) αν η αξία του αντικειμένου της διαφοράς υπερβαίνει το όριο  που ορίζεται αντίστοιχα στις παραγράφους 8 και 9 ποσά.

ε) αν δεν αναφέρονται στην απόφαση τα ονόματα των μελών της επιτροπής, του  προμηθευτή, του καταναλωτή, το αντικείμενο της διαφοράς, το αιτιολογικό της απόφασης ή είναι ασαφές το διατακτικό της.

Το δικαίωμα άσκησης αγωγής ακυρώσεως των αποφάσεων που εκδίδονται σύμφωνα με την παράγραφο 9  έχει για τους ίδιους λόγους και υπό τις ίδιες προϋποθέσεις και ο καταναλωτής.

11. Οι αποφάσεις των επιτροπών φιλικού διακανονισμού αρχειοθετούνται από τους οικείους  δήμους, αναρτώνται στην ιστοσελίδα του δήμου ή δημοσιεύονται ώστε  κάθε ενδιαφερόμενος να μπορεί να λάβει γνώση αυτών. Ο Συνήγορος Καταναλωτή και οι Επιτροπές  Φιλικού Διακανονισμού μπορούν να δημοσιοποιούν συγκεντρωτικά στοιχεία και ανά προμηθευτή σχετικά με τις υποθέσεις που τους αφορούν, την προσέλευσή τους στις διαδικασίες, την έκβαση των πορισμάτων και την αποδοχή τους από αυτούς. Με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικής ασφάλισης ρυθμίζονται οι λεπτομέρειες εφαρμογής της παραγράφου αυτής.

12. Οι επιτροπές φιλικού διακανονισμού μπορούν να δέχονται και να διερευνούν προκαταρκτικά με τη συνδρομή των επιμελητών τους αναφορές ή καταγγελίες καταναλωτών ή ενώσεων καταναλωτών σχετικές με την παραβίαση της νομοθεσίας για την προστασία των καταναλωτών και να τις διαβιβάζουν, όταν δικαιολογείται με βάση τα στοιχεία που συγκεντρώνουν, στις αρμόδιες για τον έλεγχο της παραβίασης και την επιβολή κυρώσεων  αρχές.

13. Με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου  που δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως εγκρίνεται κανονισμός που μπορεί να εξειδικεύει περαιτέρω τους όρους και τις τεχνικές λεπτομέρειες λειτουργίας της επιτροπής φιλικού διακανονισμού του δήμου».

2. Μετά το άρθρο 11 του Ν. 2251/1994 προστίθεται άρθρο 11α που έχει ως εξής:

«Άρθρο 11α

Αρχές συγκρότησης  και  λειτουργίας οργάνων διαμεσολάβησης και επίλυσης καταναλωτικών διαφορών

1. Κάθε όργανο για την εξώδικη διαμεσολάβηση και επίλυση διαφορών ανάμεσα στους προμηθευτές και τους καταναλωτές οφείλει να συγκροτείται και να λειτουργεί σύμφωνα με τις ακόλουθες αρχές.

Α. Να εξασφαλίζεται η ανεξαρτησία του αρμόδιου οργάνου για τη λήψη αποφάσεων, ώστε να παρέχονται εγγυήσεις για την αμεροληψία της δράσης του.

Όταν η απόφαση λαμβάνεται σε ατομικό επίπεδο, η ανεξαρτησία αυτή εξασφαλίζεται με τα ακόλουθα ιδίως μέτρα:

α) το πρόσωπο που ορίζεται ως υπεύθυνο διαθέτει την ικανότητα, την πείρα και τα προσόντα, ιδίως νομικής φύσης, που είναι απαραίτητα για την άσκηση των καθηκόντων του,

β) το πρόσωπο που ορίζεται υπεύθυνο διαθέτει εντολή η διάρκεια της οποίας να είναι επαρκής για την εξασφάλιση της ανεξαρτησίας της δράσης του και η οποία να μην μπορεί να του αφαιρεθεί χωρίς βάσιμη αιτιολόγηση,

γ) όταν το υπεύθυνο πρόσωπο ορίζεται ή αμείβεται από μία επαγγελματική ένωση ή από μία επιχείρηση, δεν πρέπει το πρόσωπο αυτό να έχει εργασθεί στη διάρκεια της τελευταίας τριετίας πριν από την ανάληψη των καθηκόντων του για τη συγκεκριμένη επαγγελματική ένωση ή ένα από τα μέλη της ή για τη συγκεκριμένη επιχείρηση.

Στην περίπτωση που το υπεύθυνο πρόσωπο ορίζεται ή αμείβεται από μία επαγγελματική ένωση ή επιχείρηση, θα πρέπει να μνημονεύεται τούτο ρητά με σχετική προσθήκη στην ονομασία ή τον τίτλο του οργάνου.

Όταν η απόφαση λαμβάνεται σε συλλογικό επίπεδο, η ανεξαρτησία του αρμόδιου οργάνου για τη λήψη της απόφασης εξασφαλίζεται με την ισομερή εκπροσώπηση των καταναλωτών και των επαγγελματιών ή με το σεβασμό των παραπάνω κριτηρίων.

Β. Να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για να εξασφαλίζεται η διαφάνεια της διαδικασίας. Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν την γραπτή ή υπό οποιαδήποτε άλλη κατάλληλη μορφή ανακοίνωση προς οποιονδήποτε υποβάλει σχετικό αίτημα, των ακόλουθων πληροφοριών:

α) αναλυτική περιγραφή του είδους των διαφορών που μπορούν να υποβληθούν στο όργανο αυτό, καθώς και τα όρια που ενδεχομένως υφίστανται ως προς τη γεωγραφική κάλυψη και την αξία του αντικειμένου των διαφορών,

β) κανόνες σχετικά με την προσφυγή στο όργανο, συμπεριλαμβανομένων και των προκαταρκτικών διατυπώσεων που υποχρεούται ενδεχομένως να ακολουθήσει ο καταναλωτής, καθώς και άλλων διαδικαστικών κανόνων, ιδίως όσων αφορούν το γραπτό ή προφορικό χαρακτήρα της διαδικασίας,

γ) το ενδεχόμενο κόστος της διαδικασίας για τα μέρη συμπεριλαμβανομένων των κανόνων που αφορούν την κατανομή εξόδων μετά το πέρας της διαδικασίας,

δ) το είδος των κανόνων, πέραν των ισχυουσών διατάξεων,  επί των οποίων θεμελιώνονται οι αποφάσεις του οργάνου,

ε) τυχόν προϋποθέσεις υπό τις οποίες η απόφαση θα μπορούσε να προσλάβει δεσμευτικό χαρακτήρα.

Το αρμόδιο για την εξώδικη επίλυση των διαφορών όργανο δημοσιεύει κάθε έτος έκθεση σχετικά με τις εκδοθείσες αποφάσεις, που επιτρέπει την αξιολόγηση των αποφάσεων και τον προσδιορισμό του είδους των διαφορών που υποβλήθηκαν στο όργανο.

Γ. Η διαδικασία που ακολουθείται περιλαμβάνει τη δυνατότητα για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη να κοινοποιούν τις απόψεις τους στο αρμόδιο όργανο και να ενημερώνονται για όλα τα επιχειρήματα και τα γεγονότα που ισχυρίζεται το άλλο μέρος και για τις ενδεχόμενες δηλώσεις εμπειρογνωμόνων.

Δ. Η αποτελεσματικότητα της διαδικασίας εξασφαλίζεται από μέτρα τα οποία εγγυώνται:

α. την πρόσβαση του καταναλωτή στη διαδικασία, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να χρησιμοποιήσει νομικό εκπρόσωπο,

β.  την πραγματοποίηση της διαδικασίας δωρεάν ή με εύλογο κόστος,

γ. τον καθορισμό σύντομων προθεσμιών μεταξύ της προσφυγής στο όργανο και της λήψης της απόφασης,

δ. τον ενεργό ρόλο του αρμοδίου οργάνου ώστε να του επιτρέπει να λαμβάνει υπόψη όλα τα χρήσιμα στοιχεία για την επίλυση της διαφοράς.

Ε. Η απόφαση του οργάνου δεν επιτρέπεται να αποδυναμώνει τον καταναλωτή από την προστασία που του παρέχει η κείμενη νομοθεσία. Όλες οι αποφάσεις αιτιολογούνται και ανακοινώνονται γραπτώς ή με οποιαδήποτε άλλη κατάλληλη μορφή στους ενδιαφερόμενους εντός σύντομων προθεσμιών.

Στ. Η απόφαση του οργάνου δεν είναι δεσμευτική για τα μέρη παρά μόνο εάν αυτά έχουν ενημερωθεί προηγουμένως και έχουν αποδεχθεί ρητά το δεσμευτικό χαρακτήρα της απόφασης. Η προσφυγή του καταναλωτή στην εξώδικη διαδικασία δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα δέσμευσης που προϋπήρχε της δημιουργίας της διαφοράς

Ζ. Η διαδικασία δεν μπορεί να στερεί από τα μέρη το δικαίωμα να εκπροσωπούνται ή να συνοδεύονται από τρίτο πρόσωπο σε όλα τα στάδια ης διαδικασίας. Τα μέρη έχουν σε κάθε περίπτωση το δικαίωμα να προσφύγουν σε δεύτερο βαθμό κατά της απόφασης που εκδίδεται από το όργανο επίλυσης καταναλωτικών διαφορών στο Συνήγορο του Καταναλωτή.

Η. Κάθε όργανο διαμεσολάβησης και επίλυσης καταναλωτικών διαφορών, πέραν του Συνηγόρου Καταναλωτή και των Επιτροπών του προηγούμενου άρθρου,  υποχρεούται πριν από την έναρξη της δραστηριότητας διαμεσολάβησης και επίλυσης καταναλωτικών διαφορών να ζητήσει την καταχώρησή του σε ειδικό μητρώο που τηρείται στην Γενική Γραμματεία Καταναλωτή του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Για την καταχώρηση στο μητρώο ελέγχεται η συμμόρφωση προς τις αρχές συγκρότησης και λειτουργίας του παρόντος άρθρου. Αν το όργανο παύσει να συμμορφώνεται προς τις αρχές του παρόντος άρθρου ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης   με αιτιολογημένη απόφαση του διατάσσει τη διαγραφή του από το Μητρώο. Κάθε ένωση καταναλωτών ή  αρμόδια επαγγελματική ένωση μπορεί να ζητά κατά τη διαδικασία της παραγράφου 16 του άρθρου 10 την παύση λειτουργίας οργάνου  επίλυσης καταναλωτικών διαφορών που παραβιάζει τις αρχές του παρόντος άρθρου μέχρι τη συμμόρφωσή του προς αυτές. μέχρι την παράλειψη συμπεριφοράς τροποποίηση κανόνων και  όρων.  Σε περίπτωση συστηματικής ή επανειλημμένης παραβίασης των παραπάνω αρχών μπορεί να διαταχθεί  η μόνιμη παύση λειτουργίας του οργάνου».

3. Όσα όργανα εξώδικης επίλυσης διαφορών προμηθευτών με καταναλωτές έχουν συσταθεί ή λειτουργούν κατά την δημοσίευση του παρόντος νόμου οφείλουν να συμμορφωθούν προς τις παραπάνω αρχές και να εγγραφούν στο Μητρώο του άρθρου 11α του ν. 2251/1994  εντός  δέκα οκτώ μηνών  από την ημερομηνία δημοσίευσης.

4. Οι παράγραφοι 4, 5 και 6 του άρθρου 3 του ν. 3297/2004 (ΦΕΚ 259 Α) καταργούνται και οι παράγραφοι 7 έως 11 του ίδιου άρθρου αναριθμούνται σε 4 έως 8. Στην αναριθμούμενη ως 4 παράγραφος του ίδιου άρθρου η φράση  «των επιτροπών φιλικού διακανονισμού, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 5 του άρθρου 4» αντικαθίσταται από τη φράση «των επιτροπών, με την επιφύλαξη των διατάξεων των παραγράφων 8 και 9 του άρθρου 11 του ν. 2251/1994, όπως ισχύει».

5. Στην παράγραφο 1 του άρθρου 4 του ν. 3297/2004 (ΦΕΚ 259 Α) η φράση  «τις επιτροπές της παρ. 4 του άρθρου 3» αντικαθίσταται από τη φράση «τις επιτροπές φιλικού διακανονισμού».  Στην παράγραφο 2 του ίδιου άρθρου η φράση  «εντός τριών (3) μηνών» αντικαθίσταται από τη φράση «εντός ενός έτους».