Στην παρ. 3 του άρθρου 7 του ν. 4538/2018 (Α’ 85), τροποποιούνται η περ. ε’ ως προς τις παραπεμπόμενες διατάξεις και η περ. ια΄ ως προς τις προϋποθέσεις καταχώρησης της εισαγωγής σε Μονάδα Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας, και το άρθρο 7 διαμορφώνεται ως εξής:
«Άρθρο 7
Εθνικό Μητρώο Εγκεκριμένων Αναδοχών Ανηλίκων και Ειδικά Μητρώα Εγκεκριμένων Αναδοχών Ανηλίκων
- Το Ε.Κ.Κ.Α. τηρεί Εθνικό Μητρώο Εγκεκριμένων Αναδοχών Ανηλίκων στο οποίο καταχωρίζονται τα απολύτως αναγκαία στοιχεία, τα οποία καθορίζονται με απόφαση του Υπουργού Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων και τα οποία σχετίζονται με την αναδοχή ανηλίκων.
- Κάθε φορέας εποπτείας της αναδοχής υποχρεούται να τηρεί Ειδικό Μητρώο για τις αναδοχές τις οποίες εποπτεύει και να αποστέλλει τα στοιχεία της παραγράφου 3, μέσα σε δεκαπέντε (15) ημέρες από την ημερομηνία ανάληψης εποπτείας στο Ε.Κ.Κ.Α. για εγγραφή τους στο Εθνικό Μητρώο της παραγράφου 1. Κάθε ανάδοχος γονέας οφείλει να ενημερώνει αμελλητί για οποιαδήποτε μεταβολή σχετικά με τα στοιχεία της παραγράφου 1 τον αρμόδιο φορέα εποπτείας, ο οποίος υποχρεούται ανά εξάμηνο να αποστέλλει τις μεταβολές στο Ε.Κ.Κ.Α.
- Στα Ειδικά Μητρώα Εγκεκριμένων Αναδοχών Ανηλίκων καταγράφονται τα στοιχεία των Μητρώων των άρθρων 5 και 6 καθώς και τα εξής:
α. τα στοιχεία του αρμόδιου φορέα εποπτείας του άρθρου 13,
β. ο αριθμός πρωτοκόλλου της κοινωνικής έκθεσης της παραγράφου 4 του άρθρου 10 και της παραγράφου 2 του άρθρου 11,
γ. για τα ορφανά, η ληξιαρχική πράξη θανάτου των γονέων και η βεβαίωση της αρμόδιας αρχής ότι η επιμέλεια του τέκνου δεν έχει ανατεθεί σε άλλο φυσικό πρόσωπο. Για τα τέκνα μονογονεϊκών οικογενειών, αντίγραφο της αίτησης του φυσικού γονέα σύμφωνα με το άρθρο 1532 ΑΚ. Για τα εγκαταλελειμμένα και από τους δύο γονείς ή έκθετα ή κακοποιημένα ή παραμελημένα τέκνα, οποιοδήποτε δημόσιο έγγραφο ή άλλο αποδεικτικό στοιχείο αρμόδιου οργάνου από το οποίο να προκύπτει το γεγονός της εγκατάλειψης ή έκθεσης ή κακοποίησης ή παραμέλησης του ανηλίκου. Για τα ασυνόδευτα ανήλικα, οποιοδήποτε έγγραφο από το οποίο να προκύπτει κάποιο στοιχείο της ταυτότητας, της ηλικίας ή της καταγωγής τους. Τα ανωτέρω στοιχεία καταγράφονται, εφόσον βρίσκονται στη διάθεση της αρμόδιας αρχής,
δ. ο αριθμός της απόφασης που κηρύσσει την αναδοχή ή της εισαγγελικής διάταξης που διατάσσει ως προσωρινό μέτρο την αναδοχή σύμφωνα με το άρθρο 1532 ΑΚ ή ο αριθμός και η ημερομηνία σύναψης της σύμβασης με τους αναδόχους γονείς, ο αριθμός βεβαίωσης της έγκρισης της καταλληλότητας των αναδόχων γονέων και ο αριθμός της πιστοποίησης εκπαίδευσης αναδόχων γονέων,
ε. για τις περιπτώσεις αναδοχής του άρθρου 18 του παρόντος, ο αριθμός της δικαστικής απόφασης που επιβάλλει την αναδοχή ως αναμορφωτικό ή θεραπευτικό μέτρο, σύμφωνα με τα άρθρα 122 ή 123 του Ποινικού Κώδικα (ν. 4619/2019, Α΄95), ή της διάταξης ανακριτή που επιβάλλει την αναδοχή ως περιοριστικό όρο σύμφωνα με το τρίτο εδάφιο της παρ. 1 του άρθρου 283 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ν. 4620/2019, Α’ 96) ή της εισαγγελικής διάταξης που επιβάλλει την αναδοχή, σύμφωνα με την παρ. 2 του άρθρου 46 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ή της απόφασης του Υπουργού Δικαιοσύνης που θέτει τον ανήλικο υπό διοικητική επιμέλεια, σύμφωνα με το άρθρο 8 του π.δ. 49/1979,
στ. η αναφορά της αποδοχής ή παραίτησης εκ μέρους των αναδόχων γονέων της τακτικής οικονομικής ενίσχυσης, που προβλέπεται,
ζ. ο προσδιορισμός της κατηγορίας της εγκεκριμένης τακτικής οικονομικής ενίσχυσης, μεταξύ αυτών που ισχύουν, εφόσον αυτή χορηγείται στους ανάδοχους γονείς,
η. ο προσδιορισμός της μορφής της αναδοχής σε σχέση με τους ανάδοχους γονείς, συγγενική, επαγγελματική ή άλλη, εφόσον κάποια από αυτές υλοποιείται,
θ. ο προσδιορισμός των εξατομικευμένων αναγκών φροντίδας και αποκατάστασης του ανηλίκου που τοποθετείται σε αναδόχους γονείς,
ι. η καταγραφή των σημαντικών αλλαγών που πραγματοποιούνται σχετικά με τον ανήλικο που έχει τοποθετεί για φροντίδα και τους αναδόχους γονείς, όπως η διακοπή αναδοχής, η αλλαγή αναδόχων γονέων, η αλλαγή της σύνθεσης ή της κατοικίας των αναδόχων γονέων, η επιστροφή στη βιολογική οικογένεια ή σε συγγενείς του και η υιοθεσία,
ια. η εισαγωγή σε Μονάδα Παιδικής Προστασίας και Φροντίδας, εφόσον ο ανήλικος πριν την τοποθέτησή του σε αναδοχή βρισκόταν σε μονάδα παιδικής προστασίας, ή η τοποθέτηση σε άλλο πρόγραμμα προστατευμένης φροντίδας, η εμφάνιση αναπηρίας ή σημαντικού προβλήματος υγείας που απαιτεί ειδική φροντίδα ή αποκατάσταση και αλλαγή κατηγορίας οικονομικής ενίσχυσης και τους λόγους αυτών, όπου απαιτείται,
ιβ. η καταγραφή της εκτίμησης της κατάστασης του ανηλίκου που είχε τοποθετηθεί για φροντίδα σε ανάδοχο γονέα, κατά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας του και τα περαιτέρω μέτρα προστασίας και φροντίδας που απαιτούνται.».
Άρθρο 20, στοιχείο θ: συστήνεται η λήψη μέριμνας ειδικά ως προς τα ασυνόδευτα ανήλικα. Η ΜΕΤΑδραση από το 2016 έχει εισαγάγει την αναδοχή ασυνόδευτων ανηλίκων αιτούντων άσυλο και προσφύγων μέσα από το οποίο έχουν τοποθετηθεί περισσότερα από 100 παιδιά σε ανάδοχες οικογένειες σε συνεργασία με τις Περιφέρειες. Ως Πιστοποιημένος φορέας Πρωτοβάθμιας, Δευτεροβάθμιας και Τριτοβάθμιας Κοινωνικής Φροντίδας σύμφωνα με τον ν. Νόμο 4538/2018 ξεκίνησε πρόσφατα την καταγραφή ασυνόδευτων ανήλικων υπηκόων τρίτων χωρών στο Ειδικό Μητρώο Ανηλίκων και στο Ειδικό Μητρώο Ανηλίκων προς Αναδοχή και την υποβολή ΑΣΟΑ στην πλατφόρμα της Anynet. Εντούτοις παρατηρούνται αρκετά προβλήματα, τα οποία παρακωλύουν την τοποθέτηση των ασυνόδευτων παιδιών σε ανάδοχες οικογένειες, τα οποία θα πρέπει να επιλυθούν.
Γενικότερα, επισημαίνουμε ότι παρά το γεγονός ότι περιλαμβάνονται οι ασυνόδευτοι ανήλικοι, δεν δίνεται βαρύτητα στις εξειδικευμένες ανάγκες τους προκειμένου να επιτευχθεί η επιτυχής αναδοχή, όπως ενημέρωση και εκπαίδευση των υποψήφιων αναδόχων γονέων για τις ειδικές ανάγκες των ασυνόδευτων παιδιών υπηκόων τρίτων χωρών, παροχή διερμηνείας στους επαγγελματίες και στους ανάδοχους γονείς, παροχή εξειδικευμένης νομικής στήριξης για την διαδικασία παροχής διεθνούς προστασίας ή/ και άδεις διαμονής κ.α.
Προτείνεται να προβλεφθεί στο Μητρώο Υποψήφιων Ανάδοχων Γονέων η δυνατότητα επιλογής α) αναδοχής ασυνόδευτου ανηλίκου υπηκόων τρίτων χωρών και β) δυνατότητα επιλογής τύπου αναδοχής (μακροχρόνιας, βραχυπρόθεσμης ή κατεπείγουσας ανάδοχης φροντίδας). Με τον τρόπο αυτό θα προωθηθεί η βραχυπρόθεσμη και κατεπείγουσα αναδοχή και θα αποτραπούν μεγάλες καθυστερήσεις στη διαδικασία.
Στην περίπτωση που αναγκαστικά το παιδί, ελλείψει εναλλακτικής φροντίδας, αναγκάζεται να επιστρέψει σε μονάδα παιδικής προστασίας, θα πρέπει να επιστρέψει στη μονάδα η οποία έχει τη γονική μέριμνά του και στην οποία βρισκόταν προτού τοποθετηθεί σε αναδοχή.
Είναι σημαντικό να τονίσουμε πως και για αυτόν το λόγο, και για πολλούς ακόμα, απαιτείται η στενή συνεργασία της Κοινωνικής Υπηρεσίας της δομής παιδικής προστασίας που έχει την μέριμνα του παιδιού με την Περιφέρεια αναφοράς κατά τη διάρκεια της μεταπαρακολούθησης της αναδοχής.
στ: «…αποδοχή ή παραίτηση της οικονομικής ενίσχυσης, που προβλέπεται…» Η οικονομική ενίσχυση αφορά στο παιδί και δίνεται για τις βασικές του ανάγκες, ως υποχρέωση του κράτους. Με ποιο νομικό δικαίωμα παραιτούνται της ενίσχυσης οι ανάδοχοι γονείς; Ακόμα κι αν έχουν την επιμέλεια αυτή δεν τους δίνει τέτοιο δικαίωμα. Επιπλέον: Θα χωρίσουμε τους αναδόχους σε «υπεράνω» που παραιτούνται και σε κάποιους που απαιτούν το επίδομα;; Βεβαίως, ξέρουμε πως όσοι ανάδοχοι δηλώνουν αναδοχή αλλά βασικά ενδιαφέρονται και υποκρύπτουν την επιθυμία για υιοθεσία δεν δίνουν σημασία στην οικονομική ενίσχυση. Συνεπώς η παραίτηση δημιουργεί και επιπλέον «δεσμεύσεις», στις οποίες το κράτος δε μπορεί αβίαστα να εμπλέκεται, και προκειμένου να γλιτώσει κάποια χρήματα να περιπλέκει τις ζωές παιδιών και αγωνιούντων γονέων.
η. Η αναφερόμενη εδώ ως μορφή ¨επαγγελματική αναδοχή¨ δεν έχει θεσμοθετηθεί ακόμα, κακώς βέβαια
ια. Εννοείτε πως ένα παιδί θα φύγει από αναδοχή και θα επιστρέψει στη Μονάδα Παιδικής Προστασίας και ΔΕΝ ΘΑ ΠΑΕΙ ΣΕ ΆΛΛΗ ΑΝΑΔΟΧΗ; Ο συγκεκριμένος σχεδιασμός παραπέμπει στο υπάρχον σύστημα, με τις ατέλειές του και τα ιδρύματα παρόντα και με ανοιχτή την πόρτα για επιστροφές…. Αυτό δεν συνδέεται ούτε με πολιτική αποϊδρυματοποίησης, ούτε με σαφή προτεραιοποίηση της αναδοχής.