1. Προνοιακές αναπηρικές παροχές σε χρήμα της περ. ε) της παρ. 1 του άρθρου 4 του ν. 4520/2018 (Α’ 30) οι οποίες καταβλήθηκαν αχρεωστήτως μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος, δεν καταλογίζονται στους λήπτες και δεν αναζητούνται, αν έχουν ήδη καταλογισθεί από τον Οργανισμό Προνοιακών Επιδομάτων και Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ο.Π.Ε.Κ.Α.) και δεν έχουν εισπραχθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος. Οι διαδικασίες καταλογισμού και αναζήτησης εκκινούν ή κινούνται, αν διακόπηκαν σύμφωνα με το πρώτο εδάφιο, αν διαπιστωθεί ότι η καταβολή της παροχής οφείλεται σε πράξεις ή παραλείψεις που αποδίδονται σε δόλο του δικαιούχου ή του νόμιμου εκπροσώπου του.
2. Ο Ηλεκτρονικός Εθνικός Φορέας Κοινωνικής Ασφάλισης ενημερώνει αμελλητί τον Ο.Π.Ε.Κ.Α. για την έκδοση κάθε νέας σύνταξης.
Οι διατάξεις του συγκεκριμένου νομοσχεδίου είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Επισημαίνουμε όμως πως πρέπει να συμπεριληφθεί η αποσύνδεση του προνοιακού επιδόματος της Βαριάς Νοητικής Υστέρησης από τη σύνταξη του θανόντα γονέα την οποία δικαιώνονται τα ανάπηρα τέκνα. Καθιστά κατάφορη αδικία προς τους συνανθρώπους μας με ΒΝΥ οι οποίοι αποκόπτωνται από τις προνοιακές παροχές όταν η σύνταξη του θανόντος ξεπεράσει τα 360 ευρώ. Είναι αδιανόητο να συμβαίνει αυτή η διάκριση μεταξύ των ΑΜΕΑ καθώς σε άλλες κατηγορίες επιτρέπει η νομοθεσία να εργάζονται και παράλληλα να λαμβάνουν και το επίδομα που τους αναλογεί. Όμως στα άτομα με ΒΝΥ τα οποία κρίνονται ανίκανα για κάθε βιοποριστική εργασία, δεν τους επιτρέπεται άλλη πηγή εισοδήματος. Καλούμε την πολιτεία να μεριμνήσει άμεσα ώστε λυθεί το συγκεκριμένο θέμα που έχει οδηγήσει σε απόγνωση πλείστες οικογένειες που φροντίζουν τους ανάπηρους συγγενείς τους.
1. Είναι προφανές ότι υπάρχει άνιση αντιμετώπιση των αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών σε δικαιούχους παροχών του ΟΠΕΚΑ που τους καταλογίσθηκαν και δεν έχουν εισπραχθεί μέχρι την έναρξη ισχύος του παρόντος και σε όσους καταλογισθούν μετά την ημερομηνία αυτή. Απαιτείται δίκαιη λύση για όλους.
2. Είναι απόλυτα αναγκαίο να προσδιορισθεί με σαφήνεια, η διαδικασία, τα όργανα και οι περιπτώσεις που συνιστούν ότι η καταβολή της παροχής οφείλεται σε δόλο του δικαιούχου ή του νόμιμου εκπροσώπου του. Αν δεν υπάρξει αυτός ο σαφής προσδιορισμός θα προκύψουν κίνδυνοι αδικιών ή αυθαιρεσιών με απρόβλεπτα αποτελέσματα.
3. Το ίδιο ισχύει και για το επόμενο άρθρο 42 που επίσης προβλέπεται ανάλογη ρύθμιση για τον καταλογισμό ποσών που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως λόγω πλάνης του Ο.Π.Ε.Κ.Α. ως προς την πλήρωση των προϋποθέσεων χορήγησής τους και η πλάνη αυτή προκλήθηκε με δόλο του λήπτη τους. Είναι επίσης απόλυτα αναγκαίο να προσδιορισθεί με σαφήνεια, η διαδικασία, τα όργανα και οι περιπτώσεις που συνιστούν ότι η καταβολή της παροχής οφείλεται σε δόλο του δικαιούχου ή του νόμιμου εκπροσώπου του. Αν δεν υπάρξει αυτός ο σαφής προσδιορισμός θα προκύψουν κίνδυνοι αδικιών ή αυθαιρεσιών με απρόβλεπτα αποτελέσματα
η Ε.Σ.Α.μεΑ. προτείνει τα εξής:
Κρίνουμε θετικές τις διατάξεις του άρθρου αυτού, αλλά κρίνουμε επιβεβλημένη και τη συμπερίληψη των ακόλουθων διατάξεων σε αυτό:
α) την πλήρη αποσύνδεση της αναπηρικής σύνταξης από το επίδομα του ΟΠΕΚΑ. Να μην γίνεται διακοπή του επιδόματος στα ανασφάλιστα ή έμμεσα ασφαλισμένα τέκνα, στα οποία χορηγείται επίδομα αναπηρίας, όταν σε περίπτωση θανάτου των γονέων τους, τους χορηγηθεί σύνταξη μεγαλύτερη από το ποσό του προνοιακού επιδόματος. Η διακοπή του εν λόγω επιδόματος, το οποίο αξίζει να αναφέρουμε ότι δίνεται για την κάλυψη του πρόσθετου κόστους των αναγκών που προκύπτουν από την αναπηρία, δημιουργεί πολύ σοβαρά προβλήματα στην αξιοπρεπή διαβίωση των ατόμων με αναπηρία και των οικογενειών τους, εάν λάβουμε υπόψη την έλλειψη κρατικών υποστηρικτικών δομών και
β) την επαναφορά του επιστημονικού επιδόματος, το οποίο χορηγείτο κατά πάγια πρακτική επί 47 συναπτά έτη στους τυφλούς επιστήμονες που ασκούν αποδεδειγμένα επάγγελμα σύμφωνα με την ειδικότητα και το πτυχίο τους, οι οποίοι παράλληλα τυγχάνουν συνταξιούχοι, το οποίο διεκόπη αδικαιολόγητα και αυθαίρετα με πράξη του ΟΠΕΚΑ, η οποία ήταν στερούμενη νομικών ερεισμάτων, και απόδοση των ποσών που είχαν περικοπεί, αναδρομικά. Άλλωστε, καταλυτική είναι και η θέση του Συνηγόρου του Πολίτη που συνηγορεί υπέρ του αιτήματος.
Θετική η πρόβλεψη να μην αναζητούνται προνοιακές παροχές σε χρήμα που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως στους/στις λήπτες, χωρίς υπαιτιότητά τους. ωστόσο αναμένουμε νομοθετική ρύθμιση για την σύνταξη θανόντος γονέα σε τέκνο ΑΜΕΑ με ΒΝΥ που παίρνει την πλήρη εθνική 384€. και έρχεται σε αντιπαράθεση με την νομοθεσία του οπεκα που θέτει όριο τα 360€ για την οικονομική ενίσχυση ΒΝΥ
Θετική η πρόβλεψη να μην αναζητούνται προνοιακές παροχές σε χρήμα που καταβλήθηκαν αχρεωστήτως στους/στις λήπτες, χωρίς υπαιτιότητά τους. Ωστόσο, για λόγους ισότιμης μεταχείρισης των συγκεκριμένων περιπτώσεων προσώπων, μελλοντικά εκτιμούμε ότι θα πρέπει να εξεταστεί η συμπερίληψη στο πεδίο εφαρμογής της ρύθμισης όχι μόνο των περιπτώσεων αχρεωστήτως καταβληθέντων ποσών που «έχουν ήδη καταλογισθεί [….] και δεν έχουν εισπραχθεί», αλλά του συνόλου τους, για χρονικό διάστημα που ανατρέχει σε βάθος πενταετίας από την έκδοση των καταλογιστικών πράξεων, ακόμη και αν αυτό προϋποθέτει καταβολή ποσών που έχουν επιστραφεί, συμψηφιστικά ή με άλλο τρόπο, στη δημόσια διοίκηση.
Προσέτι, αναφορικά με την προβλεπόμενη εκκίνηση των διαδικασιών καταλογισμού και αναζήτησης των αχρεωστήτως καταβληθεισών παροχών «αν διαπιστωθεί ότι η καταβολή της παροχής οφείλεται σε πράξεις ή παραλείψεις που αποδίδονται σε δόλο του δικαιούχου ή του νόμιμου εκπροσώπου του», θεωρούμε αυτονόητα ότι χρήζει διευκρινίσεων ο τρόπος απόδειξης της επικαλούμενης μορφής υπαιτιότητας – δόλου, συνεπώς, αποδεκτά προβλέπεται ο καθορισμός με Υπουργική Απόφαση της διαδικασίας διαπίστωσής του, που πρέπει να συντρέχει εκ μέρους των δικαιούχων (παρ.6 άρθρου 58 «Εξουσιοδοτικές διατάξεις» της προωθούμενης ρύθμισης).
Περαιτέρω, λαμβάνοντας υπόψη ότι: (α) ο ‘δόλος’ συνιστά ορισμένης μορφής βουλητικό σύνδεσμο του/της λήπτη της παροχής (ή του/της εκπροσώπου του) με την πράξη του/της (ή την παράλειψή του/της λ.χ. ‘παράλειψη’ γνωστοποίησης στη δημόσια διοίκηση της αχρεώστητης καταβολής ποσών που έχουν υποπέσει στην αντίληψή του/της, ‘συνειδητής’ – με δόλο ή ‘άνευ συνειδήσεως’), και (β) η συγκεκριμένη ‘υπαιτιότητα’ συγκροτείται τόσο από το ‘βουλητικό’ όσο και από το ‘γνωστικό – διανοητικό’ στοιχείο, με τις όποιες ιδιαιτερότητες και διαφοροποιήσεις εντοπίζονται ως προς τα στοιχεία αυτά μεταξύ διαφορετικών κατηγοριών αναπηρίας, ζητάμε και αναμένουμε όπως η εν θέματι Υ.Α. τεθεί, πριν την υπογραφή της, είτε επίσημα σε δημόσια διαβούλευση προκειμένου όλες οι ενδιαφερόμενες πλευρές να εκφράσουν δημόσια τις θέσεις τους, είτε σε διαβούλευση επί του περιεχομένου της με τις οργανώσεις του αναπηρικού κινήματος.