Έχοντας μια προϋπηρεσία δεκαέξι χρόνων στο δημόσιο και έχοντας περάσει από τέσσερις διαφορετικές υπηρεσίες, μπορώ να προβλέψω με αρκετή ακρίβεια ότι το προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης δημοσίων υπαλλήλων είναι καταδικασμένο σε αποτυχία, κυρίως γιατί αναφέρεται σε έναν ιδεατό οργανισμό, ο οποίος λειτουργεί σαν καλολαδωμένη μηχανή - ακριβώς το αντίθετο δηλαδή από αυτό που είναι σήμερα ο δημόσιος τομέας.
Η πρόταση μου είναι να αναβληθεί η εφαρμογή του εν λόγω συστήματος αξιολόγησης για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται μέχρι να γίνει πραγματική κάθαρση του δημόσιου τομέα. Και όταν λέω κάθαρση, δεν ενοώ να γίνουν απολύσεις εν είδει κρεατομηχανής, αλλά να απαλλαχθεί επιτέλους ο δημόσιος τομέας από την στενή εξάρτηση από την κεντρική, περιφερειακή και τοπική εξουσία. Αυτή η μεταβατική κατάσταση περιλαμβάνει πολλές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο δημόσιο, πριν να είναι σε θέση κανείς να εφαρμόσει αντικειμενική αξιολόγηση των υπαλλήλων.
Και εξηγούμαι:
Μερικές από τις βασικότερες πηγές της κακοδιοίκησης στο δημόσιο είναι
- οι άνωθεν πολιτικές παρεμβάσεις στο έργο των υπαλλήλων με τραγικά αποτελέσματα σε ορισμένες περιπτώσεις
- η δυνατότητα λειτουργίας ορισμένων υπηρεσιών σαν παραμάγαζα κεντρικών ή τοπικών κομματαρχών ή και διευθυντών με κομματικά ερείσματα
- η επιλογή προϊσταμένων με κομματικά κριτήρια (ανεξαρτήτως συστήματος επιλογής τους)
- η δυνατότητα συνδιαλλαγής μεταξύ πολιτικού προσώπου και ανώτερου στελέχους του δημοσίου για ατομικό όφελος
- η συγκάλυψη της συγκάλυψης και η αμοιβαιότητα της διαφθοράς μεταξύ στελεχών του δημοσίου
- η στενή σχέση συνδικαλισμού και πολιτικής/κομματικής εξουσίας
και άλλες πολλές που πρέπει να απαριθμηθούν και να αναλυθούν.
Δεν πρόκειται να συνέλθει ο δημόσιος τομέας εαν το πολιτικό/κομματικό σύστημα δεν διαχωριστεί από αυτόν μια για πάντα.
Αυτό μπορεί να επιτευχθεί τοποθετώντας επικεφαλής του οργανισμού του δημοσίου όχι τον Υπουργό Εσωτερικών, τους άλλους Υπουργούς, υφυπουργούς και τους Γενικούς Γραμματείς, αλλά ένα πρόσωπο-θεσμό με ανώτατη μόρφωση, που θα επιβλέπει και θα ελέγχει τη λειτουργία όλων των Υπηρεσιών. Κάτω από αυτόν/ήν θα υπάρχουν δομές για την επίβλεψη και τον εσωτερικό έλεγχο κάθε υπηρεσίας ξεχωριστά, οι οποίες θα αναφέρονται στον ανώτατο διοικητή και όχι στους υπουργούς. Κάθε Υπηρεσία θα έχει στόχους και μετρήσιμους δείκτες απόδοσης και αν δεν τους ικανοποιεί θα υπάρχουν συνέπειες. Τα Υπουργεία θα είναι επιτελικά, θα χαράσσουν πολιτικές, αλλά δεν θα έρχονται σε λειτουργική επαφή με τον οργανισμό του δημοσίου.
Η αξιολόγηση κάθε υπαλλήλου πρέπει να γίνει όταν θα έχει εδραιωθεί ένα τέτοιο σχήμα διοίκησης του δημόσιου τομέα, οπότε θα είναι εφικτή η αξιοκρατία. Όχι τώρα που είναι δεδομένο ότι οι κρίσεις θα είναι παραμορφωμένες από κομματικούς φακούς και αλλοιωμένες από τη διαφθορά που ενδημεί εδώ και χρόνια στο δημόσιο.
Υπάρχει ο κίνδυνος η παραμόρφωση να είναι τέτοια που μετά την αξιολόγηση, το δημόσιο να γίνει ακόμη χειρότερο από ότι είναι σήμερα, καθώς οι τρόποι που προτείνονται είναι διαβλητοί με τα σημερινά δεδομένα.
Προτείνω η αξιολόγηση επί του παρόντος να γίνει με απολύτως αντικειμενικά κριτήρια και καθόλου με κρίσεις και συνεντεύξεις κ.α.
Δηλαδή να καθιερωθεί ένα συμβατικό σύστημα μοριοδότησης, όπως με το ΑΣΕΠ, και να γίνει με αυτόν τον τρόπο η αξιολόγηση για όσο χρόνο θα αναμορφώνεται το δημόσιο.
Είναι σίγουρο ότι οι απώλειες θα είναι πολύ μικρότερες από τα όσα προτείνονται στο παρόν σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος.
Έχοντας μια προϋπηρεσία δεκαέξι χρόνων στο δημόσιο και έχοντας περάσει από τέσσερις διαφορετικές υπηρεσίες, μπορώ να προβλέψω με αρκετή ακρίβεια ότι το προτεινόμενο σύστημα αξιολόγησης δημοσίων υπαλλήλων είναι καταδικασμένο σε αποτυχία, κυρίως γιατί αναφέρεται σε έναν ιδεατό οργανισμό, ο οποίος λειτουργεί σαν καλολαδωμένη μηχανή - ακριβώς το αντίθετο δηλαδή από αυτό που είναι σήμερα ο δημόσιος τομέας. Η πρόταση μου είναι να αναβληθεί η εφαρμογή του εν λόγω συστήματος αξιολόγησης για όσο χρονικό διάστημα απαιτείται μέχρι να γίνει πραγματική κάθαρση του δημόσιου τομέα. Και όταν λέω κάθαρση, δεν ενοώ να γίνουν απολύσεις εν είδει κρεατομηχανής, αλλά να απαλλαχθεί επιτέλους ο δημόσιος τομέας από την στενή εξάρτηση από την κεντρική, περιφερειακή και τοπική εξουσία. Αυτή η μεταβατική κατάσταση περιλαμβάνει πολλές αλλαγές που πρέπει να γίνουν στο δημόσιο, πριν να είναι σε θέση κανείς να εφαρμόσει αντικειμενική αξιολόγηση των υπαλλήλων. Και εξηγούμαι: Μερικές από τις βασικότερες πηγές της κακοδιοίκησης στο δημόσιο είναι - οι άνωθεν πολιτικές παρεμβάσεις στο έργο των υπαλλήλων με τραγικά αποτελέσματα σε ορισμένες περιπτώσεις - η δυνατότητα λειτουργίας ορισμένων υπηρεσιών σαν παραμάγαζα κεντρικών ή τοπικών κομματαρχών ή και διευθυντών με κομματικά ερείσματα - η επιλογή προϊσταμένων με κομματικά κριτήρια (ανεξαρτήτως συστήματος επιλογής τους) - η δυνατότητα συνδιαλλαγής μεταξύ πολιτικού προσώπου και ανώτερου στελέχους του δημοσίου για ατομικό όφελος - η συγκάλυψη της συγκάλυψης και η αμοιβαιότητα της διαφθοράς μεταξύ στελεχών του δημοσίου - η στενή σχέση συνδικαλισμού και πολιτικής/κομματικής εξουσίας και άλλες πολλές που πρέπει να απαριθμηθούν και να αναλυθούν. Δεν πρόκειται να συνέλθει ο δημόσιος τομέας εαν το πολιτικό/κομματικό σύστημα δεν διαχωριστεί από αυτόν μια για πάντα. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί τοποθετώντας επικεφαλής του οργανισμού του δημοσίου όχι τον Υπουργό Εσωτερικών, τους άλλους Υπουργούς, υφυπουργούς και τους Γενικούς Γραμματείς, αλλά ένα πρόσωπο-θεσμό με ανώτατη μόρφωση, που θα επιβλέπει και θα ελέγχει τη λειτουργία όλων των Υπηρεσιών. Κάτω από αυτόν/ήν θα υπάρχουν δομές για την επίβλεψη και τον εσωτερικό έλεγχο κάθε υπηρεσίας ξεχωριστά, οι οποίες θα αναφέρονται στον ανώτατο διοικητή και όχι στους υπουργούς. Κάθε Υπηρεσία θα έχει στόχους και μετρήσιμους δείκτες απόδοσης και αν δεν τους ικανοποιεί θα υπάρχουν συνέπειες. Τα Υπουργεία θα είναι επιτελικά, θα χαράσσουν πολιτικές, αλλά δεν θα έρχονται σε λειτουργική επαφή με τον οργανισμό του δημοσίου. Η αξιολόγηση κάθε υπαλλήλου πρέπει να γίνει όταν θα έχει εδραιωθεί ένα τέτοιο σχήμα διοίκησης του δημόσιου τομέα, οπότε θα είναι εφικτή η αξιοκρατία. Όχι τώρα που είναι δεδομένο ότι οι κρίσεις θα είναι παραμορφωμένες από κομματικούς φακούς και αλλοιωμένες από τη διαφθορά που ενδημεί εδώ και χρόνια στο δημόσιο. Υπάρχει ο κίνδυνος η παραμόρφωση να είναι τέτοια που μετά την αξιολόγηση, το δημόσιο να γίνει ακόμη χειρότερο από ότι είναι σήμερα, καθώς οι τρόποι που προτείνονται είναι διαβλητοί με τα σημερινά δεδομένα. Προτείνω η αξιολόγηση επί του παρόντος να γίνει με απολύτως αντικειμενικά κριτήρια και καθόλου με κρίσεις και συνεντεύξεις κ.α. Δηλαδή να καθιερωθεί ένα συμβατικό σύστημα μοριοδότησης, όπως με το ΑΣΕΠ, και να γίνει με αυτόν τον τρόπο η αξιολόγηση για όσο χρόνο θα αναμορφώνεται το δημόσιο. Είναι σίγουρο ότι οι απώλειες θα είναι πολύ μικρότερες από τα όσα προτείνονται στο παρόν σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος.