Ο Στόχος της αναδιοργάνωσης του Συστήματος Διοίκησης και Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών πρέπει να είναι η διασφάλιση αποδοτικού και αποτελεσματικού οργανωτικού σχήματος, για την Διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός πρέπει καταρχήν να επιλυθούν τα προβλήματα που έχουν εντοπιστεί στην μέχρι τώρα λειτουργία του υπάρχοντος σχήματος και που οφείλονται κυρίως:
Α) στην γραφειοκρατική ανεπάρκεια των υπαρχουσών δομών και στην αδυναμίας στήριξης τους από άλλες κεντρικές ή περιφερειακές δομές.
Β) στην παρουσία πολλών εμπλεκόμενων υπηρεσιών με συναρμοδιότητες
Γ) στην έλλειψη επαρκούς παρουσίας του κεντρικού κράτους και
Δ) στην μικρή αποδοχή από τον ντόπιο πληθυσμό.
Προκειμένου το οποιοδήποτε σχήμα να είναι από την αρχή αποδοτικό και προκειμένου να μην ακυρωθούν τα θετικά αποτελέσματα από τη μέχρι τώρα λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης, το λογικό είναι να διατηρηθούν τα παρόντα σχήματα μέχρι το τέλος του 2015, έτσι ούτως ώστε να ολοκληρωθούν τουλάχιστον τα έργα του ΕΣΠΑ που έχουν ενταχθεί και εκείνα που βρίσκονται στη διαδικασία ένταξης. Η καθυστέρηση που συνεπάγεται η αναδόμηση του οργανωτικού σχήματος μπορεί να ακυρώσει την υλοποίηση έργων του ΕΣΠΑ στις προστατευόμενες περιοχές και να οδηγήσει σε υποχρεώσεις επιστροφής πόρων.
Η επιχειρούμενη «συγχώνευση» Φορέων Διαχείρισης δεν λύνει κανένα από τα προαναφερθέντα προβλήματα, αντίθετα δημιουργεί αναποτελεσματικά σχήματα, αφού από τη μια δεν εξασφαλίζει την παρουσία του κεντρικού κράτους και την εφαρμογή ενιαίας πολιτικής και ενιαίων διαδικασιών για τις προστατευόμενες περιοχές στη χώρα και από την άλλη ακυρώνει ουσιαστικά την παρουσία των τοπικών φορέων.
Το μελλοντικό σχήμα θα πρέπει να συνδυάσει κεντρικό σχεδιασμό και οριζόντια μέτρα για να αποκτήσει κύρος ο θεσμός των Εθνικών Πάρκων, αλλά οπωσδήποτε και τοπική συμμετοχή ώστε να λειτουργήσει αποτελεσματικά και να γίνει αποδεκτό από τις τοπικές κοινωνίες. Επιπλέον θα πρέπει να εξασφαλίζει ενιαία λειτουργία στα κοινά αντικείμενα προκειμένου να μειωθεί το κόστος για την επίτευξη του ίδιου ή και καλύτερου αποτελέσματος.
Με αυτό το σκεπτικό προτείνεται:
1. Ένας κεντρικός Οργανισμός Προστατευόμενων Περιοχών που θα υπάγεται στο ΥΠΕΚΑ, αρμόδιος για ότι αφορά τις προστατευόμενες περιοχές με όλες τις αρμοδιότητες σε αυτό το γεωγραφικό χώρο.
Αναφέρονται ενδεικτικά:
Ενιαίο σώμα φύλαξης με αρμοδιότητες ανακριτικού υπαλλήλου.
Νομική υποστήριξη για τη φύλαξη και όλες τις δραστηριότητες στα εθνικά πάρκα.
Διοικητική και λογιστική υποστήριξη των εθνικών πάρκων με ενιαίο λογιστικό σύστημα.
Τεχνική Υπηρεσία που θα διαθέτει διαχειριστική επάρκεια έτσι ώστε να προκηρύσσει και να παρακολουθεί έργα.
Ενιαία οργάνωση της παρακολούθησης των ειδών και των οικοτόπων.
Ενιαίο πρόγραμμα ενημέρωσης ευαισθητοποίησης.
Οριζόντιοι κανόνες διαχείρισης.
2. Κατάργηση των ΝΠΙΔ που είναι σήμερα οι Φορείς Διαχείρισης και υπαγωγή τους στον κεντρικό οργανισμό. Δημιουργία σε κάθε τοπική διεύθυνση, Επιπέδου Λήψης Αποφάσεων με συμμετοχή τοπικών φορέων και επιστημόνων.
Αυτό το Όργανο Λήψης Αποφάσεων θα έχει αρμοδιότητες όπως:
Παρακολούθησης της πορείας του διαχειριστικού σχεδίου
Σχεδιασμού Προγράμματος Δράσης
Υποβολής μέτρων, έργων και προγραμμάτων για χρηματοδότηση
Σχεδίου φύλαξης Προστατευόμενης Περιοχής
Τοπικού προγράμματος ενημέρωσης ευαισθητοποίησης
Συνεργασίας με τις τοπικές αρχές και φορείς
Έγκρισης των γνωμοδοτήσεων μετά από εισήγηση των υπαλλήλων του Φορέα.
3. Το κεντρικό τμήμα του Εθνικού Οργανισμού Προστατευόμενων Περιοχών, που θα είναι αρμόδιο για τα παραπάνω, μπορεί να στελεχωθεί από το προσωπικό που υπηρετεί σήμερα στην Ομάδα Τεχνικής Στήριξης για τη Βιοποικιλότητα, από άλλα στελέχη της Μ.Ο.Δ. Α.Ε. που θα αποσπαστούν εκεί, από υπαλλήλους του ΥΠΕΚΑ που έχουν ασχοληθεί χρόνια με το αντικείμενο, από υπαλλήλους των Φορέων Διαχείρισης που θέλουν να μεταβούν στην Αθήνα. Το υπάρχον προσωπικό θα ενταχθεί στο νέο οργανισμό, θα πληρώνεται από εκεί με ενιαίο τρόπο και θα διεκπεραιώνει τη φύλαξη την επιστημονική παρακολούθηση, το πρόγραμμα ενημέρωσης ευαισθητοποίησης, την υλοποίηση έργων, μέτρων και προγραμμάτων και τις γνωμοδοτήσεις και θα αναφέρεται στο Τοπικό επίπεδο Λήψης Αποφάσεων και βέβαια στον κεντρικό οργανισμό.
Τελικά η συνολική αντιμετώπιση του θέματος «Εθνικά Πάρκα – Προστατευόμενες Περιοχές» δεν πρέπει να θεωρείται απευκταία επειδή απαιτεί σημαντικές παρεμβάσεις, ούτε αντικαθιστάται με κακής ποιότητας μπαλώματα.
Ο Στόχος της αναδιοργάνωσης του Συστήματος Διοίκησης και Διαχείρισης Προστατευόμενων Περιοχών πρέπει να είναι η διασφάλιση αποδοτικού και αποτελεσματικού οργανωτικού σχήματος, για την Διαχείριση των προστατευόμενων περιοχών, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο. Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός πρέπει καταρχήν να επιλυθούν τα προβλήματα που έχουν εντοπιστεί στην μέχρι τώρα λειτουργία του υπάρχοντος σχήματος και που οφείλονται κυρίως: Α) στην γραφειοκρατική ανεπάρκεια των υπαρχουσών δομών και στην αδυναμίας στήριξης τους από άλλες κεντρικές ή περιφερειακές δομές. Β) στην παρουσία πολλών εμπλεκόμενων υπηρεσιών με συναρμοδιότητες Γ) στην έλλειψη επαρκούς παρουσίας του κεντρικού κράτους και Δ) στην μικρή αποδοχή από τον ντόπιο πληθυσμό. Προκειμένου το οποιοδήποτε σχήμα να είναι από την αρχή αποδοτικό και προκειμένου να μην ακυρωθούν τα θετικά αποτελέσματα από τη μέχρι τώρα λειτουργία των Φορέων Διαχείρισης, το λογικό είναι να διατηρηθούν τα παρόντα σχήματα μέχρι το τέλος του 2015, έτσι ούτως ώστε να ολοκληρωθούν τουλάχιστον τα έργα του ΕΣΠΑ που έχουν ενταχθεί και εκείνα που βρίσκονται στη διαδικασία ένταξης. Η καθυστέρηση που συνεπάγεται η αναδόμηση του οργανωτικού σχήματος μπορεί να ακυρώσει την υλοποίηση έργων του ΕΣΠΑ στις προστατευόμενες περιοχές και να οδηγήσει σε υποχρεώσεις επιστροφής πόρων. Η επιχειρούμενη «συγχώνευση» Φορέων Διαχείρισης δεν λύνει κανένα από τα προαναφερθέντα προβλήματα, αντίθετα δημιουργεί αναποτελεσματικά σχήματα, αφού από τη μια δεν εξασφαλίζει την παρουσία του κεντρικού κράτους και την εφαρμογή ενιαίας πολιτικής και ενιαίων διαδικασιών για τις προστατευόμενες περιοχές στη χώρα και από την άλλη ακυρώνει ουσιαστικά την παρουσία των τοπικών φορέων. Το μελλοντικό σχήμα θα πρέπει να συνδυάσει κεντρικό σχεδιασμό και οριζόντια μέτρα για να αποκτήσει κύρος ο θεσμός των Εθνικών Πάρκων, αλλά οπωσδήποτε και τοπική συμμετοχή ώστε να λειτουργήσει αποτελεσματικά και να γίνει αποδεκτό από τις τοπικές κοινωνίες. Επιπλέον θα πρέπει να εξασφαλίζει ενιαία λειτουργία στα κοινά αντικείμενα προκειμένου να μειωθεί το κόστος για την επίτευξη του ίδιου ή και καλύτερου αποτελέσματος. Με αυτό το σκεπτικό προτείνεται: 1. Ένας κεντρικός Οργανισμός Προστατευόμενων Περιοχών που θα υπάγεται στο ΥΠΕΚΑ, αρμόδιος για ότι αφορά τις προστατευόμενες περιοχές με όλες τις αρμοδιότητες σε αυτό το γεωγραφικό χώρο. Αναφέρονται ενδεικτικά: Ενιαίο σώμα φύλαξης με αρμοδιότητες ανακριτικού υπαλλήλου. Νομική υποστήριξη για τη φύλαξη και όλες τις δραστηριότητες στα εθνικά πάρκα. Διοικητική και λογιστική υποστήριξη των εθνικών πάρκων με ενιαίο λογιστικό σύστημα. Τεχνική Υπηρεσία που θα διαθέτει διαχειριστική επάρκεια έτσι ώστε να προκηρύσσει και να παρακολουθεί έργα. Ενιαία οργάνωση της παρακολούθησης των ειδών και των οικοτόπων. Ενιαίο πρόγραμμα ενημέρωσης ευαισθητοποίησης. Οριζόντιοι κανόνες διαχείρισης. 2. Κατάργηση των ΝΠΙΔ που είναι σήμερα οι Φορείς Διαχείρισης και υπαγωγή τους στον κεντρικό οργανισμό. Δημιουργία σε κάθε τοπική διεύθυνση, Επιπέδου Λήψης Αποφάσεων με συμμετοχή τοπικών φορέων και επιστημόνων. Αυτό το Όργανο Λήψης Αποφάσεων θα έχει αρμοδιότητες όπως: Παρακολούθησης της πορείας του διαχειριστικού σχεδίου Σχεδιασμού Προγράμματος Δράσης Υποβολής μέτρων, έργων και προγραμμάτων για χρηματοδότηση Σχεδίου φύλαξης Προστατευόμενης Περιοχής Τοπικού προγράμματος ενημέρωσης ευαισθητοποίησης Συνεργασίας με τις τοπικές αρχές και φορείς Έγκρισης των γνωμοδοτήσεων μετά από εισήγηση των υπαλλήλων του Φορέα. 3. Το κεντρικό τμήμα του Εθνικού Οργανισμού Προστατευόμενων Περιοχών, που θα είναι αρμόδιο για τα παραπάνω, μπορεί να στελεχωθεί από το προσωπικό που υπηρετεί σήμερα στην Ομάδα Τεχνικής Στήριξης για τη Βιοποικιλότητα, από άλλα στελέχη της Μ.Ο.Δ. Α.Ε. που θα αποσπαστούν εκεί, από υπαλλήλους του ΥΠΕΚΑ που έχουν ασχοληθεί χρόνια με το αντικείμενο, από υπαλλήλους των Φορέων Διαχείρισης που θέλουν να μεταβούν στην Αθήνα. Το υπάρχον προσωπικό θα ενταχθεί στο νέο οργανισμό, θα πληρώνεται από εκεί με ενιαίο τρόπο και θα διεκπεραιώνει τη φύλαξη την επιστημονική παρακολούθηση, το πρόγραμμα ενημέρωσης ευαισθητοποίησης, την υλοποίηση έργων, μέτρων και προγραμμάτων και τις γνωμοδοτήσεις και θα αναφέρεται στο Τοπικό επίπεδο Λήψης Αποφάσεων και βέβαια στον κεντρικό οργανισμό. Τελικά η συνολική αντιμετώπιση του θέματος «Εθνικά Πάρκα – Προστατευόμενες Περιοχές» δεν πρέπει να θεωρείται απευκταία επειδή απαιτεί σημαντικές παρεμβάσεις, ούτε αντικαθιστάται με κακής ποιότητας μπαλώματα.