Αρχική Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής ΔιακυβέρνησηςΚανόνες και πρότυπα για το σχεδιασμό, ανάπτυξη και λειτουργία των διαδικτυακών τόπων της Δημόσιας ΔιοίκησηςΣχόλιο του χρήστη ΕΘΝΙΚΗ ΣΥΝΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑ ΑΤΟΜΩΝ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΑ | 23 Ιανουαρίου 2012, 13:08
Η Eθνική Συνομοσπονδία Ατόμων με Αναπηρία (Ε.Σ.Α.μεΑ.) υποστηρίζει ότι η προσέγγιση που ακολουθείται και που παρουσιάζεται στα κείμενα που διαμορφώνουν το «Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης», αφήνει εντελώς απροστάτευτο τον Έλληνα πολίτη με αναπηρία, εφόσον στο παρουσιαζόμενο πλαίσιο περιέχονται εσφαλμένες και παρωχημένες τεχνικές προδιαγραφές για τη φιλικότητα και επακόλουθα την προσβασιμότητα των υπηρεσιών προς τους Έλληνες πολίτες με αναπηρία: α) κατά παράβαση των επιταγών: - του Άρθρου 9 «Προσβασιμότητα» της Διεθνούς Σύμβασης για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρία, την οποία η χώρα μας μαζί με το Προαιρετικό της Πρωτόκολλο έχει υπογράψει, η δε Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη υπογράψει και επικυρώσει καθιστώντας τη μέρος του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου, στο οποίο αναφέρεται το εξής: «Προκειμένου να επιτρέψουν στα άτομα με αναπηρίες να ζουν ανεξάρτητα και να συμμετέχουν πλήρως σε όλες τις πτυχές της ζωής, τα Συμβαλλόμενα Κράτη λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα προκειμένου να διασφαλίζουν στα άτομα με αναπηρίες την πρόσβαση, σε ίση βάση με τους άλλους, στο φυσικό περιβάλλον, τα μέσα μεταφοράς, την πληροφορία και τις επικοινωνίες, συμπεριλαμβανομένων και των τεχνολογιών και συστημάτων πληροφορίας και επικοινωνιών και σε άλλες εγκαταστάσεις και υπηρεσίες που είναι ανοικτές ή παρέχονται στο κοινό, τόσο στις αστικές όσο και στις αγροτικές περιοχές…», - του Άρθρου 1 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σύμφωνα με το οποίο η «..ανθρώπινη αξιοπρέπεια είναι απαραβίαστη. Πρέπει να είναι σεβαστή και να προστατεύεται», του Άρθρου 26 στο οποίο αναφέρεται ότι «η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα των ατόμων με αναπηρία να επωφελούνται μέτρων που θα τους εξασφαλίζουν την αυτονομία, την κοινωνική και επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή στον κοινωνικό βίο» και του Άρθρου 21 με το οποίο απαγορεύεται κάθε είδους διάκριση λόγω αναπηρίας, - της παρ. 2 του άρθρου 4 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «Οι Έλληνες και οι Ελληνίδες έχουν ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις.», - τις παραγράφους 1 και 2 του Άρθρου 5Α του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με τις οποίες: «Καθένας έχει δικαίωμα στην πληροφόρηση, όπως νόμος ορίζει…..» και «Καθένας έχει δικαίωμα συμμετοχής στην Κοινωνία της Πληροφορίας. Η διευκόλυνση της πρόσβασης στις πληροφορίες που διακινούνται ηλεκτρονικά, καθώς και της παραγωγής, ανταλλαγής και διάδοσής τους αποτελεί υποχρέωση του Κράτους….», - της παρ. 6, του Άρθρου 21 του Συντάγματος της χώρας, σύμφωνα με την οποία «τα άτομα με αναπηρίες έχουν δικαίωμα να απολαμβάνουν μέτρων που εξασφαλίζουν την αυτονομία, την επαγγελματική ένταξη και τη συμμετοχή τους στην κοινωνική, οικονομική και πολιτική ζωή της Χώρας», - της παρ. 8 του Άρθρου 4 του Νόμου 3979/2011 «Για την ηλεκτρονική διακυβέρνηση και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α΄ 138/16.06.2011), σύμφωνα με την οποία «ο σχεδιασμός και η εφαρμογή υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης και η διαμόρφωση και προμήθεια των αντίστοιχων πληροφοριακών και επικοινωνιακών συστημάτων και υπηρεσιών πρέπει να γίνεται με γνώμονα τη διασφάλιση της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας σε άτομα με αναπηρίες και τη δυνατότητα αξιοποίησης των σχετικών υπηρεσιών από αυτά». και β) σε αντίθεση με: - την «Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία 2010 - 2020: Ανανέωση της δέσμευσης για μια Ευρώπη χωρίς εμπόδια» (COM (2010) 636 τελικό) , σύμφωνα με την οποία: «…Η Επιτροπή προτείνει τη χρήση νομοθετικών και άλλου είδους μέσων, όπως η τυποποίηση, προκειμένου να βελτιστοποιήσει την προσβασιμότητα του δομημένου περιβάλλοντος, των μεταφορών και των ΤΠΕ, σύμφωνα με τις εμβληματικές πρωτοβουλίες ‘Ψηφιακό θεματολόγιο’ και ‘Ένωση καινοτομίας’» και την πρωτοβουλία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη θέσπιση εντός του έτους 2012 μίας «Ευρωπαϊκής Πράξης Προσβασιμότητας». - τις κατευθύνσεις και τους στόχους της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως προσδιορίζονται στο «Ψηφιακό Θεματολόγιο για την Ευρώπη», αλλά και του ιδίου του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας στο οποίο βασική Αρχή αποτελεί η Ένταξη και η Προσβασιμότητα (2.4 Underlying principle 3: Inclusion and accessibility) και στην οποία αναφέρονται σειρά μέτρων τα οποία έχουν αγνοηθεί παντελώς από τους συντάκτες του υπό διαβούλευση κειμένου. Στη βάση των προαναφερθέντων επιταγών και ευρωπαϊκών κατευθύνσεων επιβάλλεται η συμπερίληψη της Αρχής περί Ένταξης και Προσβασιμότητας ως ξεχωριστής αναγραφής στις γενικές αρχές, προσδίδοντας εγκυρότητα στο προδιαγραφόμενο πλαίσιο που αυτή τη στιγμή απουσιάζει. Βάσει αυτής, η προώθηση πρακτικών μέτρων για την υποστήριξη της ένταξης και της προσβασιμότητας πρέπει να αποτυπώνεται ανάγλυφα σε κάθε στάδιο του κύκλου ανάπτυξης των υπηρεσιών, ήτοι από τον αρχικό σχεδιασμό μέχρι και την αξιολόγηση/πιστοποίηση. Σ’ αυτό το σημείο αξίζει να επισημάνουμε ότι σύμφωνα με δημοσιευμένη μελέτη του δείκτη προσβασιμότητας του Ελληνικού Διαδικτύου δεν προσφέρεται καμία προσβάσιμη υπηρεσία από το Δημόσιο. Ως παραδείγματα μεταξύ άλλων αναφέρονται η πύλη της Βουλής των Ελλήνων, η πύλη ΕΡΜΗΣ που φιλοδοξεί να αποτελέσει το μοναδικό μηχανισμό εισόδου στις ηλεκτρονικές υπηρεσίες του Δημοσίου, η πύλη opengov.gr και πλήθος άλλων, τη μη προσβασιμότητα των οποίων η Ε.Σ.Α.μεΑ. έχει επισημάνει πολλάκις. Προς τούτο η Ε.Σ.Α.μεΑ. ζητεί: - η χρησιμοποιούμενη έκφραση «κάλυψη αναγκών ειδικών ομάδων πληθυσμού όπως άτομα με αναπηρία» να αντικατασταθεί με άλλη που αποδίδει πλήρως την απόλυτη διασφάλιση της προσβασιμότητας στις υπηρεσίες και την προώθηση της ένταξης των ατόμων με αναπηρία, ώστε να υπάρχει όντως αλλαγή στην μέχρι τώρα κακή ποιότητα προσφοράς ηλεκτρονικών υπηρεσιών. Προς γνώσιν των συντακτών, η όποια έκφραση επιλεχθεί θα πρέπει να συμπεριληφθεί σε ξεχωριστή Αρχή περί «Ένταξης και Προσβασιμότητας», όπως άλλωστε υπάρχει και στο κείμενο του Ευρωπαϊκού Πλαισίου Διαλειτουργικότητας (European Interoperability Framework (EIF) for European public services, Bruxelles, le 16.12.2010, COM(2010) 744 final, Annex 2). Υπό αυτήν την οπτική προτείνουμε να χρησιμοποιηθεί η παρακάτω διατύπωση: «Ένταξη και η Προσβασιμότητα: Διασφάλιση της φιλικής προς τον πολίτη πρόσβασης, ανεξαρτήτως αναπηρίας, ηλικίας ή άλλων εμποδίων που σχετίζονται με την αλληλεπίδραση με την ψηφιακή πληροφορία ή τις υπηρεσίες». - όπως και σε δευτερεύοντες περιπτώσεις, να συμπεριληφθεί σχετική αναφορά περί «Απαιτήσεων Προσβασιμότητας και Ευχρηστίας» στο τμήμα Ορισμοί, καθώς και ο όρος «Προσβασιμότητα και Ευχρηστία Υπηρεσιών». Η έλλειψη γνώσης των συντακτών του εν λόγω πλαισίου όσον αφορά στην υποστήριξη της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας των υπηρεσιών στην πράξη, αποδεικνύεται περίτρανα από το γεγονός ότι ενώ αναφέρονται λεπτομερείς τεχνικές αναφορές σε πληθώρα σελίδων για υποδεέστερα θέματα (π.χ. για το θέμα της εικαστικής παρουσίασης σπαταλούνται τρεις (3) σελίδες) αναφορικά με την υποστήριξη της ηλεκτρονικής προσβασιμότητας γίνεται αναφορά σε μισή σελίδα της παλαιότερης έκδοσης του de facto προτύπου ηλεκτρονικής προσβασιμότητας και μάλιστα κατά τρόπο που δεν διασφαλίζει διόλου την ποιότητα του τελικού αποτελέσματος. Προς τούτο, και σε πλήρη εναρμόνιση με την Ευρωπαϊκή πολιτική, ως κανόνες (Ενότητα 7. Ηλεκτρονική Προσβασιμότητα) θα πρέπει να διορθωθούν σύμφωνα με τα παρακάτω, τα οποία θα πρέπει να τυγχάνουν αναπροσαρμογής σύμφωνα με τη Εθνική και την Ευρωπαϊκή νομοθεσία: • [ΚΥ.ΧΧ]: Οι δημόσιοι διαδικτυακοί τόποι και ηλεκτρονικές υπηρεσίες ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ συμμορφώνονται με το de facto πρότυπο Οδηγίες για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού, έκδοση 2.0 (Web Content Accessibility Guidelines ver 2.0), σε επίπεδο συμμόρφωσης «ΑΑ». • [ΚΠ.ΧΧ]: Οι δημόσιοι διαδικτυακοί τόποι και ηλεκτρονικές υπηρεσίες σε ειδικές περιπτώσεις (π.χ., υπηρεσίες προς αμεα) ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΝΑ συμμορφώνονται με το de facto πρότυπο Οδηγίες για την Προσβασιμότητα του Περιεχομένου του Ιστού, έκδοση 2.0 (Web Content Accessibility Guidelines ver 2.0), στο μέγιστο επίπεδο συμμόρφωσης «ΑΑΑ». • [ΚΠ.ΧΧ]: Οι δημόσιοι διαδικτυακοί τόποι και ηλεκτρονικές υπηρεσίες που προσφέρονται για χρήση από φορητές συσκευές, επιπλέον της ΚΥ.57, ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΝΑ λαμβάνουν υπόψη τις Βέλτιστες Πρακτικές του Κινητού Παγκοσμίου Ιστού (Mobile Web Best Practices 1.0). • [ΚΥ.ΧΧ]: Οι προσφερόμενες υπηρεσίες και το περιεχόμενο κάθε Δημόσιου Διαδικτυακού Τόπου ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ αναπτύσσεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην απαιτείται η χρήση συγκεκριμένου φυλλομετρητή Ιστού για την πρόσβαση σε αυτά. Κάθε ΔΔΤ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ είναι προσβάσιμος τουλάχιστον με Internet Explorer (έκδοση 7) και Mozilla Firefox (έκδοση 2). • [KΠ.ΧΧ]: Οι προσφερόμενες υπηρεσίες και το περιεχόμενο κάθε Δημόσιου Διαδικτυακού Τόπου ΠΡΟΤΕΙΝΕΤΑΙ ΝΑ αναπτύσσεται με τέτοιο τρόπο ώστε να είναι προσβάσιμο από φορητές συσκευές όπως PDAs και κινητά τηλέφωνα με φυλλομετρητή Ιστού. • [ΚΥ.ΧΧ]: Ηλεκτρονικές υπηρεσίες που δεν εμπίπτουν στην κατηγορία διαδικτυακών τόπων ή διαδικτυακών εφαρμογών ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ τεκμηριώνουν αναλυτικά την εξασφάλιση της προσβασιμότητας βάσει διεθνών προτύπων και οδηγιών ανά περίπτωση. • [KΥ.ΧΧ] Κατά το στάδιο ανάπτυξης διαδικτυακών τόπων και υπηρεσιών, οι φορείς της Δημόσιας Διοίκησης ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ λαμβάνουν τα απαραίτητα μέτρα ώστε στο προϊόν (ηλεκτρονική υπηρεσία ή περιεχόμενο) να αξιολογηθεί αναφορικά με τη συμμόρφωση με τις όποιες τεχνικές προδιαγραφές ηλεκτρονικής προσβασιμότητας με συστηματικό τρόπο προ της οριστικής του παραλαβής. Ο επανέλεγχος ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ πραγματοποιείται στην περίπτωση εκ νέου ανάπτυξης ή παρέλευσης τριετίας. • Τέλος, θα πρέπει να λαμβάνεται ειδική μέριμνα στις διαδικασίες εγγραφής, ταυτοποίηση και ηλεκτρονική αναγνώριση για τις περιπτώσεις πολιτών με αναπηρία. Όσον αφορά στις ως άνω τεχνικές προδιαγραφές ηλεκτρονικής προσβασιμότητας WCAG 2.0, αποτελούν διεθνώς de facto πρότυπο ηλεκτρονικής προσβασιμότητας. Παρόλα αυτά ενδέχεται στη χώρα μας να εφαρμοστούν πιο σύγχρονες ή να προκριθούν άλλες βάσει της επικείμενης ευρωπαϊκής πράξης προσβασιμότητας. Για το λόγο αυτό οι αναφερόμενες πρόνοιες θα πρέπει να αναθεωρούνται ώστε κάθε φορά να εφαρμόζεται η τελευταία έκδοση των προδιαγραφών και στο ανώτερο δυνατό επίπεδο προσβασιμότητας. Σημειώνεται δε ότι η Ε.Σ.Α.μεΑ. συμμετέχει ενεργά στις διαδικασίες αξιολόγησης της ορθής εφαρμογής των ως άνω προδιαγραφών. Ελπίζοντας ότι οι προαναφερθείσες δίκαιες προτάσεις μας θα ενσωματωθούν στο τελικό Πλαίσιο Παροχής Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.