Σήμερα ο κύριος στόχος πρέπει να είναι η ριζική Διοικητική Μεταρρύθμιση, που θα αλλάξει τις αδυναμίες της Δημόσιας Διοίκησης (ΔΔ). Όμως, η διαδικασία επιλογής προϊσταμένων, δεν φαίνεται να έχει διαμορφωθεί για να εξυπηρετήσει αυτό το στόχο. Αντίθετα, φαίνεται να επιδιώκει να μη στενοχωρήσει όσους ήδη βρίσκονται σε διευθυντικές θέσεις.
Η λογική αντίφαση έγκειται στο εξής:
1. Για έναν οργανισμό που δεν δουλεύει σωστά, την κύρια ευθύνη έχει η ηγεσία.
2. Γι’ αυτό, μια ριζική αλλαγή είναι συνυφασμένη με ριζική αλλαγή της ηγεσίας.
3. Το παρόν νομοσχέδιο δίνει μικρές ευκαιρίες ανανέωσης (μη ανακύκλωσης) της ηγεσίας της ΔΔ.
Πρωταρχικό μέλημα κατά τη σύνταξη του νομοσχεδίου είναι για όσους βρίσκονται ή βρέθηκαν σε θέσεις Γενικών Διευθυντών, Διευθυντών και Τμηματαρχών, επειδή:
1. Οι ανωτέρω, ή θα επιλεγούν για διευθυντικές θέσεις, ή θα «βολευτούν» με άλλους τρόπους, που όχι μόνο δεν ικανοποιούν ανάγκες λειτουργίας της ΔΔ αλλά παρακάμπτουν και διαδικασίες επιλογής που διασφαλίζουν ότι υπάρχουν τα αναγκαία για τις θέσεις αυτές ουσιαστικά προσόντα (π.χ. στο Σώμα Επιθεωρητών ή σε άλλα ελεγκτικά σώματα).
2. Ακόμα και στην αξιολόγηση των προϊσταμένων, το απολύτως λανθασμένο μέτρο της επιβεβλημένης και ενιαίας για όλους ποσόστωσης (και μάλιστα με επιβεβλημένη αιτιολόγηση!), εφαρμόζεται προνομιακά στους ανωτέρω με καλύτερα ποσοστά, αποκλείοντας στην πράξη να αξιολογούνται ως μη καλοί.
Μα, αν όσοι έχουν επιλεγεί σε θέσεις προϊσταμένων με το παλιότερο σύστημα είναι τόσο καλοί, τότε γιατί να αλλάξει το σύστημα αυτό;
Αν έκαναν τόσο σωστά το έργο τους, γιατί να αλλάξει η ΔΔ;
Αφού οι σημερινοί προϊστάμενοι έχουν επιλεγεί με το προηγούμενο σύστημα, μήπως βρίσκονται σε θέσεις προϊσταμένων και άτομα των οποίων τα ουσιαστικά προσόντα δεν βοηθούν στην επιδιωκόμενη διοικητική μεταρρύθμιση;
Αν, τέλος, στη ΔΔ τα πράγματα δεν είναι όπως θα θέλαμε, τότε πώς το νομοσχέδιο εξασφαλίζει ότι τη μεγάλη αλλαγή θα μπορέσουν να κάνουν σήμερα, όσοι δεν το έκαναν τα προηγούμενα χρόνια, όταν κατείχαν τις ίδιες θέσεις;
Αν θέλουμε να αλλάξει η ΔΔ, πρέπει η διαδικασία επιλογής προϊσταμένων να δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθούν τα «ταλέντα», όπου κι’ αν βρίσκονται αυτή τη στιγμή. Πρέπει να δοθεί η δυνατότητα για διευρυμένη ή ανοικτή αξιοκρατική επιλογή, με βάση σαφώς προσδιορισμένα, συστηματικά αποτιμώμενα, και σχετικά με το αντικείμενο ουσιαστικά προσόντα.
Παράλληλα με τη διευρυμένη (και τολμηρότερη) διαδικασία εντοπισμού προϊσταμένων, ας υπάρξει μια αυστηρή ετήσια παρακολούθηση, που θα απομακρύνει τις εσφαλμένες επιλογές, αποτιμώντας την επίτευξη στόχων που οι ίδιοι οι προϊστάμενοι θα έχουν θέσει. (Η ιδέα είναι να μένουν προϊστάμενοι όσοι έχουν ένα όραμα και το υλοποιούν. Όχι όσοι αγαπούν τις καρέκλες).
Ένα κριτήριο που θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στα υποχρεωτικά, επειδή θα ανέβαζε το επίπεδο και θα συντελούσε στον εκσυγχρονισμό της ΔΔ, είναι η πραγματική εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες και τις δυνατότητές τους. Αποτελεί σημαντικό και κατά κανόνα απαραίτητο προσόν για προϊστάμενο στις τρέχουσες συνθήκες, που λίγοι στην κορυφή της υφιστάμενης ιεραρχίας το διαθέτουν. Είναι ένδειξη ενεργητικότητας και προσαρμογής στα νέα δεδομένα, η παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων. Αντίθετα, όποιος εξακολουθεί να κινείται με τους παραδοσιακούς τρόπους, συχνά αισθάνεται ανασφάλεια και φοβάται τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα των νέων εργαλείων. Ακόμη χειρότερα, αναστέλλει πρωτοβουλίες τεχνολογικά προηγμένων υφισταμένων του ή και παρακωλύει μεταρρυθμιστικές δράσεις, καθώς αισθάνεται ότι δεν μπορεί να τις ελέγχει.
Προφανώς υπάρχουν και άλλα ουσιαστικά προσόντα, που, αφού εντοπισθούν, με γνώμονα τί εγγυάται τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό της ΔΔ, θα πρέπει να περιληφθούν στα απαιτούμενα.
Πιστεύω ότι το νομοσχέδιο χρειάζεται περαιτέρω μελέτη για δραστικές βελτιώσεις, εφόσον στόχος είναι να υπάρξει πραγματική αναβάθμιση της ΔΔ.
Σήμερα ο κύριος στόχος πρέπει να είναι η ριζική Διοικητική Μεταρρύθμιση, που θα αλλάξει τις αδυναμίες της Δημόσιας Διοίκησης (ΔΔ). Όμως, η διαδικασία επιλογής προϊσταμένων, δεν φαίνεται να έχει διαμορφωθεί για να εξυπηρετήσει αυτό το στόχο. Αντίθετα, φαίνεται να επιδιώκει να μη στενοχωρήσει όσους ήδη βρίσκονται σε διευθυντικές θέσεις. Η λογική αντίφαση έγκειται στο εξής: 1. Για έναν οργανισμό που δεν δουλεύει σωστά, την κύρια ευθύνη έχει η ηγεσία. 2. Γι’ αυτό, μια ριζική αλλαγή είναι συνυφασμένη με ριζική αλλαγή της ηγεσίας. 3. Το παρόν νομοσχέδιο δίνει μικρές ευκαιρίες ανανέωσης (μη ανακύκλωσης) της ηγεσίας της ΔΔ. Πρωταρχικό μέλημα κατά τη σύνταξη του νομοσχεδίου είναι για όσους βρίσκονται ή βρέθηκαν σε θέσεις Γενικών Διευθυντών, Διευθυντών και Τμηματαρχών, επειδή: 1. Οι ανωτέρω, ή θα επιλεγούν για διευθυντικές θέσεις, ή θα «βολευτούν» με άλλους τρόπους, που όχι μόνο δεν ικανοποιούν ανάγκες λειτουργίας της ΔΔ αλλά παρακάμπτουν και διαδικασίες επιλογής που διασφαλίζουν ότι υπάρχουν τα αναγκαία για τις θέσεις αυτές ουσιαστικά προσόντα (π.χ. στο Σώμα Επιθεωρητών ή σε άλλα ελεγκτικά σώματα). 2. Ακόμα και στην αξιολόγηση των προϊσταμένων, το απολύτως λανθασμένο μέτρο της επιβεβλημένης και ενιαίας για όλους ποσόστωσης (και μάλιστα με επιβεβλημένη αιτιολόγηση!), εφαρμόζεται προνομιακά στους ανωτέρω με καλύτερα ποσοστά, αποκλείοντας στην πράξη να αξιολογούνται ως μη καλοί. Μα, αν όσοι έχουν επιλεγεί σε θέσεις προϊσταμένων με το παλιότερο σύστημα είναι τόσο καλοί, τότε γιατί να αλλάξει το σύστημα αυτό; Αν έκαναν τόσο σωστά το έργο τους, γιατί να αλλάξει η ΔΔ; Αφού οι σημερινοί προϊστάμενοι έχουν επιλεγεί με το προηγούμενο σύστημα, μήπως βρίσκονται σε θέσεις προϊσταμένων και άτομα των οποίων τα ουσιαστικά προσόντα δεν βοηθούν στην επιδιωκόμενη διοικητική μεταρρύθμιση; Αν, τέλος, στη ΔΔ τα πράγματα δεν είναι όπως θα θέλαμε, τότε πώς το νομοσχέδιο εξασφαλίζει ότι τη μεγάλη αλλαγή θα μπορέσουν να κάνουν σήμερα, όσοι δεν το έκαναν τα προηγούμενα χρόνια, όταν κατείχαν τις ίδιες θέσεις; Αν θέλουμε να αλλάξει η ΔΔ, πρέπει η διαδικασία επιλογής προϊσταμένων να δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθούν τα «ταλέντα», όπου κι’ αν βρίσκονται αυτή τη στιγμή. Πρέπει να δοθεί η δυνατότητα για διευρυμένη ή ανοικτή αξιοκρατική επιλογή, με βάση σαφώς προσδιορισμένα, συστηματικά αποτιμώμενα, και σχετικά με το αντικείμενο ουσιαστικά προσόντα. Παράλληλα με τη διευρυμένη (και τολμηρότερη) διαδικασία εντοπισμού προϊσταμένων, ας υπάρξει μια αυστηρή ετήσια παρακολούθηση, που θα απομακρύνει τις εσφαλμένες επιλογές, αποτιμώντας την επίτευξη στόχων που οι ίδιοι οι προϊστάμενοι θα έχουν θέσει. (Η ιδέα είναι να μένουν προϊστάμενοι όσοι έχουν ένα όραμα και το υλοποιούν. Όχι όσοι αγαπούν τις καρέκλες). Ένα κριτήριο που θα έπρεπε να συμπεριληφθεί στα υποχρεωτικά, επειδή θα ανέβαζε το επίπεδο και θα συντελούσε στον εκσυγχρονισμό της ΔΔ, είναι η πραγματική εξοικείωση με τις νέες τεχνολογίες και τις δυνατότητές τους. Αποτελεί σημαντικό και κατά κανόνα απαραίτητο προσόν για προϊστάμενο στις τρέχουσες συνθήκες, που λίγοι στην κορυφή της υφιστάμενης ιεραρχίας το διαθέτουν. Είναι ένδειξη ενεργητικότητας και προσαρμογής στα νέα δεδομένα, η παρακολούθηση των τεχνολογικών εξελίξεων. Αντίθετα, όποιος εξακολουθεί να κινείται με τους παραδοσιακούς τρόπους, συχνά αισθάνεται ανασφάλεια και φοβάται τα πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα των νέων εργαλείων. Ακόμη χειρότερα, αναστέλλει πρωτοβουλίες τεχνολογικά προηγμένων υφισταμένων του ή και παρακωλύει μεταρρυθμιστικές δράσεις, καθώς αισθάνεται ότι δεν μπορεί να τις ελέγχει. Προφανώς υπάρχουν και άλλα ουσιαστικά προσόντα, που, αφού εντοπισθούν, με γνώμονα τί εγγυάται τη βελτίωση και τον εκσυγχρονισμό της ΔΔ, θα πρέπει να περιληφθούν στα απαιτούμενα. Πιστεύω ότι το νομοσχέδιο χρειάζεται περαιτέρω μελέτη για δραστικές βελτιώσεις, εφόσον στόχος είναι να υπάρξει πραγματική αναβάθμιση της ΔΔ.