Οι δεσμεύσεις που έχουν τεθεί σε διαβούλευση δεν φαίνεται να προωθούν την περαιτέρω εφαρμογή της πολιτικής για την προώθηση της ανοικτής διάθεσης και περαιτέρω χρήσης εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του δημοσίου τομέα αλλά στην πλειοψηφία τους αφορούν τη διάθεση νέων συνόλων δεδομένων, δηλαδή εφαρμογή του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου (Ν. 4305/2014). Οι δεσμεύσεις θα πρέπει να αναδιαμορφωθούν ώστε να ανταποκρίνονται στους στόχους και τις αξίες της Ανοιχτής Διακυβέρνησης, διαφορετικά φαίνεται η Ελλάδα να υπαναχωρεί από τους αρχικούς στόχους του https://www.opengovpartnership.org/ .
Ως ΕΕΛ/ΛΑΚ θεωρούμε ότι για να αντιμετωπιστεί η διαπιστούμενη υστέρηση στη ποσότητα αλλά και στη ποιότητα των ανοιχτών δεδομένων θα πρέπει να υιοθετηθούν δράσεις όπως:
Να ορισθεί, ανά φορέα του δημοσίου που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν.4305/2014, υπεύθυνος για θέματα ανοικτών δεδομένων και να δημοσιοποιηθεί σχετική ηλεκτρονική διεύθυνση αλληλογραφίας (e-mail) ώστε να μπορούν να επικοινωνούν στοχευμένα ενδιαφερόμενοι φορείς τόσο αναφορικά με αιτήματα διάθεσης δεδομένων όσο και για παρατηρήσεις αναφορικά με την ποιότητα των σχετικών δεδομένων.
Να δημιουργηθεί στο Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης δομή “διαμεσολάβησης” αναφορικά με τα ανοικτά δεδομένα η οποία θα υποστηρίζει ενδιαφερόμενους φορείς τόσο αναφορικά με αιτήματα διάθεσης δεδομένων όσο και για παρατηρήσεις αναφορικά με τη ποιότητα των σχετικών δεδομένων οι οποίοι δεν έχουν βρει ανταπόκριση από τους παραγωγούς – διαχειριστές των σχετικών δεδομένων.
Να οριστεί ότι κάθε φορέας που δημοσιεύει δεδομένα πρέπει να τα ταυτοποιεί με χρήση ημερομηνίας δημοσίευσης, έκδοσης (version number) και να συμπεριλαμβάνει κατάλογο αλλαγών από την προηγούμενη έκδοση (changelog). Φυσικά αυτό δεν αφορά περιπτώσεις on-line δεδομένων. Επίσης σε περίπτωση που κάποιοι φορείς παρέχουν δεδομένα που περιλαμβάνουν ή συσχετίζουν και άλλα σύνολα δεδομένων (για παράδειγμα αντιστοίχιση ΚΕΝ με ICD-10) θα πρέπει να περιγράφουν την ημερομηνία δημοσίευσης και τον αριθμό έκδοσης (version) αυτών των δεδομένων. Έτσι θα διασφαλιστεί η ιχνηλασιμότητα και θα μειώνονται τα λάθη.
Να μεγιστοποιηθεί η ένταξη του data.gov.gr στη παραγωγική διαδικασία της διάθεσης των δεδομένων από φορείς, ορίζοντας ότι η σχετική διάθεση θα γίνεται είτε αποκλειστικά μέσω του data.gov.gr είτε από διαδικτυακές διευθύνσεις των φορέων οι οποίες είναι υποχρεωτικά ορισμένες στο data.gov.gr. Σήμερα παρατηρείται το φαινόμενο κάποιοι φορείς να δημοσιεύουν δεδομένα τα οποία αργότερα αναρτούν και στο data.gov.gr. Έτσι δημιουργούνται αντίγραφα με προφανή προβλήματα συγχρονισμού, αναντιστοιχίας και διαχείρισης.
Να οριστεί στο data.gov.gr πίνακας με σύνολο δεδομένων στο οποίο να περιγράφεται και ο “ιδιοκτήτης – διαχειριστής” του κάθε συνόλου. Φορείς που στα πλαίσια των δραστηριοτήτων τους αναδημοσιεύουν σύνολα δεδομένων που διαχειρίζονται άλλοι φορείς θα πρέπει να παρέχουν Link προς το κατάλληλο σημείο του data.gov.gr και να μην δημιουργούν αντίγραφα γιατί μια τροποποίηση του αρχικού συνόλου δεδομένων δεν διαχέεται εύκολα και γρήγορα και έτσι δημιουργούνται διαφορετικές εκδόσεις του ίδιου συνόλου δεδομένων με διαφοροποιήσεις στο περιεχόμενο. Ενδεικτικά στα πλαίσια των δραστηριοτήτων τους φορείς όπως Υπουργείο Υγείας, ΕΟΠΥΥ, ΗΔΙΚΑ κ.λπ. χρησιμοποιούν κωδικοποιήσεις όπως ICD-10, ΚΕΝ κλπ. Θα πρέπει να είναι ορισμένο ποιος φορέας είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση του κάθε συνόλου δεδομένων και να παρέχεται link στην ίδια διεύθυνση του data.gov.gr
Επιπρόσθετα ο κύκλος ζωής των ανοιχτών δεδομένων θα πρέπει να περιλαμβάνει τα βήματα:
συλλογής, καταγραφής, προτεραιοποίησης, επιλογής και κατηγοριοποίησης των δεδομένων,
προετοιμασίας αυτών με όρους διασφάλισης ποιότητας, εμπλουτισμού από τεχνική σκοπιά, προσθήκης μεταδεδομένων και εναρμόνισης με το νομικό πλαίσιο,
δημοσίευσης/ανάρτησης των δεδομένων,
συντήρηση μέσω τακτικών ενημερώσεων, ελέγχων και της παρακολούθησης των σχολίων και προτάσεων των χρηστών.
Η εφαρμογή των παραπάνω βημάτων θα οδηγήσει στην εγκαθίδρυση ενός δομημένου μηχανισμού για τη δημοσίευση/ανάρτηση δεδομένων από έναν οργανισμό. Η υλοποίηση των βημάτων αυτών εξαρτάται από τις εσωτερικές διαδικασίες του οργανισμού και είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί ρητά και στη στρατηγική του, ενώ συνιστάται να υιοθετεί, όπου αυτό είναι δυνατό, βέλτιστες πρακτικές, όπως η ενσωμάτωση μεταδεδομένων και η δημοσίευση των δεδομένων ως linked data.
Τέλος η διεθνής εμπειρία έχει αναδείξει την ανάγκη για εκπαίδευση στα στελέχη φορέων του δημοσίου. Η πλειονότητα των στελεχών του δημοσίου συχνά δεν έχει την απαραίτητη γνώση για την υλοποίηση του νέου θεσμικού πλαισίου που έχει διαμορφωθεί από την ψήφιση του Νόμου 4305/2014 για τα Ανοικτά Δεδομένα και είναι αρνητική ως προς το άνοιγμα δεδομένων, αγνοώντας τα οφέλη που απορρέουν από αυτά. Η ανάγκη εκπαίδευσης γύρω από τα Ανοικτά Δεδομένα γίνεται εύκολα αντιληπτή παρατηρώντας την ποσότητα και κυρίως την ποιότητα των δεδομένων που έχουν αναρτηθεί στο data.gov.gr. Τα σύνολα δεδομένων που έχουν αναρτηθεί έχουν στην πλειοψηφία τους χαμηλή ποιότητα. Πρόκειται για αρχεία χωρίς μηχαναγνώσιμη μορφή (format) τα οποία δεν συνοδεύονται από κατάλληλα μεταδεδομένα (τίτλος, περιγραφή, άδεια χρήσης κλπ). Στο σχεδιασμό των προγραμμάτων εκπαίδευσης μπορεί να αξιοποιηθεί η μελέτη για τα δυνητικά οφέλη των ανοιχτών δεδομένων στην Ελληνική Οικονομία, η πλήρης μελέτη είναι διαθέσιμη στο στο https://go.eellak.gr/od_impact
Σχεδιασμός εκπαιδευτικών σεμιναρίων στοχευμένων για στελέχη του δημοσίου
Σεμινάρια διάρκειας μίας έως τριών ημερών τα οποία μπορεί να καλύψουν τα παρακάτω θέματα:
Εισαγωγή στα Ανοικτά Δεδομένα (Open Data in a Day) (1η ημέρα)
Τεχνικές λύσεις για τον καθαρισμό και τη δημοσίευση των Ανοικτών Δεδομένων (2η ημέρα)
Εργασία σε ενδεικτικά σύνολα δεδομένων του εκάστοτε οργανισμού οπου οι συμμετέχοντες θα εργαστούν με σκοπό την δημοσίευση ποιοτικών συνόλων δεδομένων. (3η ημέρα).
Τα σεμινάρια μπορούν να απευθύνονται τόσο σε μεμονωμένους οργανισμούς (στελέχη από έναν οργανισμό) όσο και σε οριζόντιες δράσεις (ομοειδή τμήματα από διαφορετικούς οργανισμούς). Ανάλογα με τους συμμετέχοντες το σεμινάριο μπορεί να προσαρμόζεται ώστε να καλύπτει ιδανικά την ιδιότητα και το επίπεδο των συμμετεχόντων.
Τα σεμινάρια θα πρέπει να εκτελούνται σε μικρές ομάδες συμμετεχόντων (κάτω των 20 ατόμων) με σκοπό την επίτευξη του καλύτερο δυνατού αποτελέσματος.
Σχεδιασμός πλατφόρμας εκπαίδευσης στελεχών δημοσίου - eToolkit
Ηλεκτρονική πλατφόρμα ασύγχρονης εκπαίδευσης για στελέχη του δημοσίου. Η πλατφόρμα θα χωρίζεται σε δύο μέρη:
Μαθήματα (courses) με εκπαιδευτικό περιεχόμενο γύρω από τις βασικές αρχές των Ανοικτών Δεδομένων, αξιοποίηση του εισαγωγικού μαθήματος “Ανοικτά Δεδομένα & Δημόσιοι Φορείς” (https://elearn.ellak.gr/course/view.php?id=54).
Έναν οδηγό με βήμα προς βήμα διαδικασία για το καθαρισμό και τη δημοσίευση των δεδομένων. Ο οδηγός θα περιέχει παραδείγματα καλών πρακτικών και σύντομους οδηγούς αξιοποίησης ανοιχτών εργαλείων (ΕΛ/ΛΑΚ) για την εκτέλεση των προτεινόμενων διαδικασιών.
Όλο το περιεχόμενο και το λογισμικό να διατίθενται με άδειες ανοιχτού λογισμικού και ανοιχτού περιεχομένου, για ενημέρωση δείτε το https://mathe.ellak.gr/?page_id=95 .
Οι δεσμεύσεις που έχουν τεθεί σε διαβούλευση δεν φαίνεται να προωθούν την περαιτέρω εφαρμογή της πολιτικής για την προώθηση της ανοικτής διάθεσης και περαιτέρω χρήσης εγγράφων, πληροφοριών και δεδομένων του δημοσίου τομέα αλλά στην πλειοψηφία τους αφορούν τη διάθεση νέων συνόλων δεδομένων, δηλαδή εφαρμογή του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου (Ν. 4305/2014). Οι δεσμεύσεις θα πρέπει να αναδιαμορφωθούν ώστε να ανταποκρίνονται στους στόχους και τις αξίες της Ανοιχτής Διακυβέρνησης, διαφορετικά φαίνεται η Ελλάδα να υπαναχωρεί από τους αρχικούς στόχους του https://www.opengovpartnership.org/ . Ως ΕΕΛ/ΛΑΚ θεωρούμε ότι για να αντιμετωπιστεί η διαπιστούμενη υστέρηση στη ποσότητα αλλά και στη ποιότητα των ανοιχτών δεδομένων θα πρέπει να υιοθετηθούν δράσεις όπως: Να ορισθεί, ανά φορέα του δημοσίου που εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του ν.4305/2014, υπεύθυνος για θέματα ανοικτών δεδομένων και να δημοσιοποιηθεί σχετική ηλεκτρονική διεύθυνση αλληλογραφίας (e-mail) ώστε να μπορούν να επικοινωνούν στοχευμένα ενδιαφερόμενοι φορείς τόσο αναφορικά με αιτήματα διάθεσης δεδομένων όσο και για παρατηρήσεις αναφορικά με την ποιότητα των σχετικών δεδομένων. Να δημιουργηθεί στο Υπουργείο Διοικητικής Ανασυγκρότησης δομή “διαμεσολάβησης” αναφορικά με τα ανοικτά δεδομένα η οποία θα υποστηρίζει ενδιαφερόμενους φορείς τόσο αναφορικά με αιτήματα διάθεσης δεδομένων όσο και για παρατηρήσεις αναφορικά με τη ποιότητα των σχετικών δεδομένων οι οποίοι δεν έχουν βρει ανταπόκριση από τους παραγωγούς – διαχειριστές των σχετικών δεδομένων. Να οριστεί ότι κάθε φορέας που δημοσιεύει δεδομένα πρέπει να τα ταυτοποιεί με χρήση ημερομηνίας δημοσίευσης, έκδοσης (version number) και να συμπεριλαμβάνει κατάλογο αλλαγών από την προηγούμενη έκδοση (changelog). Φυσικά αυτό δεν αφορά περιπτώσεις on-line δεδομένων. Επίσης σε περίπτωση που κάποιοι φορείς παρέχουν δεδομένα που περιλαμβάνουν ή συσχετίζουν και άλλα σύνολα δεδομένων (για παράδειγμα αντιστοίχιση ΚΕΝ με ICD-10) θα πρέπει να περιγράφουν την ημερομηνία δημοσίευσης και τον αριθμό έκδοσης (version) αυτών των δεδομένων. Έτσι θα διασφαλιστεί η ιχνηλασιμότητα και θα μειώνονται τα λάθη. Να μεγιστοποιηθεί η ένταξη του data.gov.gr στη παραγωγική διαδικασία της διάθεσης των δεδομένων από φορείς, ορίζοντας ότι η σχετική διάθεση θα γίνεται είτε αποκλειστικά μέσω του data.gov.gr είτε από διαδικτυακές διευθύνσεις των φορέων οι οποίες είναι υποχρεωτικά ορισμένες στο data.gov.gr. Σήμερα παρατηρείται το φαινόμενο κάποιοι φορείς να δημοσιεύουν δεδομένα τα οποία αργότερα αναρτούν και στο data.gov.gr. Έτσι δημιουργούνται αντίγραφα με προφανή προβλήματα συγχρονισμού, αναντιστοιχίας και διαχείρισης. Να οριστεί στο data.gov.gr πίνακας με σύνολο δεδομένων στο οποίο να περιγράφεται και ο “ιδιοκτήτης – διαχειριστής” του κάθε συνόλου. Φορείς που στα πλαίσια των δραστηριοτήτων τους αναδημοσιεύουν σύνολα δεδομένων που διαχειρίζονται άλλοι φορείς θα πρέπει να παρέχουν Link προς το κατάλληλο σημείο του data.gov.gr και να μην δημιουργούν αντίγραφα γιατί μια τροποποίηση του αρχικού συνόλου δεδομένων δεν διαχέεται εύκολα και γρήγορα και έτσι δημιουργούνται διαφορετικές εκδόσεις του ίδιου συνόλου δεδομένων με διαφοροποιήσεις στο περιεχόμενο. Ενδεικτικά στα πλαίσια των δραστηριοτήτων τους φορείς όπως Υπουργείο Υγείας, ΕΟΠΥΥ, ΗΔΙΚΑ κ.λπ. χρησιμοποιούν κωδικοποιήσεις όπως ICD-10, ΚΕΝ κλπ. Θα πρέπει να είναι ορισμένο ποιος φορέας είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση του κάθε συνόλου δεδομένων και να παρέχεται link στην ίδια διεύθυνση του data.gov.gr Επιπρόσθετα ο κύκλος ζωής των ανοιχτών δεδομένων θα πρέπει να περιλαμβάνει τα βήματα: συλλογής, καταγραφής, προτεραιοποίησης, επιλογής και κατηγοριοποίησης των δεδομένων, προετοιμασίας αυτών με όρους διασφάλισης ποιότητας, εμπλουτισμού από τεχνική σκοπιά, προσθήκης μεταδεδομένων και εναρμόνισης με το νομικό πλαίσιο, δημοσίευσης/ανάρτησης των δεδομένων, συντήρηση μέσω τακτικών ενημερώσεων, ελέγχων και της παρακολούθησης των σχολίων και προτάσεων των χρηστών. Η εφαρμογή των παραπάνω βημάτων θα οδηγήσει στην εγκαθίδρυση ενός δομημένου μηχανισμού για τη δημοσίευση/ανάρτηση δεδομένων από έναν οργανισμό. Η υλοποίηση των βημάτων αυτών εξαρτάται από τις εσωτερικές διαδικασίες του οργανισμού και είναι σημαντικό να συμπεριληφθεί ρητά και στη στρατηγική του, ενώ συνιστάται να υιοθετεί, όπου αυτό είναι δυνατό, βέλτιστες πρακτικές, όπως η ενσωμάτωση μεταδεδομένων και η δημοσίευση των δεδομένων ως linked data. Τέλος η διεθνής εμπειρία έχει αναδείξει την ανάγκη για εκπαίδευση στα στελέχη φορέων του δημοσίου. Η πλειονότητα των στελεχών του δημοσίου συχνά δεν έχει την απαραίτητη γνώση για την υλοποίηση του νέου θεσμικού πλαισίου που έχει διαμορφωθεί από την ψήφιση του Νόμου 4305/2014 για τα Ανοικτά Δεδομένα και είναι αρνητική ως προς το άνοιγμα δεδομένων, αγνοώντας τα οφέλη που απορρέουν από αυτά. Η ανάγκη εκπαίδευσης γύρω από τα Ανοικτά Δεδομένα γίνεται εύκολα αντιληπτή παρατηρώντας την ποσότητα και κυρίως την ποιότητα των δεδομένων που έχουν αναρτηθεί στο data.gov.gr. Τα σύνολα δεδομένων που έχουν αναρτηθεί έχουν στην πλειοψηφία τους χαμηλή ποιότητα. Πρόκειται για αρχεία χωρίς μηχαναγνώσιμη μορφή (format) τα οποία δεν συνοδεύονται από κατάλληλα μεταδεδομένα (τίτλος, περιγραφή, άδεια χρήσης κλπ). Στο σχεδιασμό των προγραμμάτων εκπαίδευσης μπορεί να αξιοποιηθεί η μελέτη για τα δυνητικά οφέλη των ανοιχτών δεδομένων στην Ελληνική Οικονομία, η πλήρης μελέτη είναι διαθέσιμη στο στο https://go.eellak.gr/od_impact Σχεδιασμός εκπαιδευτικών σεμιναρίων στοχευμένων για στελέχη του δημοσίου Σεμινάρια διάρκειας μίας έως τριών ημερών τα οποία μπορεί να καλύψουν τα παρακάτω θέματα: Εισαγωγή στα Ανοικτά Δεδομένα (Open Data in a Day) (1η ημέρα) Τεχνικές λύσεις για τον καθαρισμό και τη δημοσίευση των Ανοικτών Δεδομένων (2η ημέρα) Εργασία σε ενδεικτικά σύνολα δεδομένων του εκάστοτε οργανισμού οπου οι συμμετέχοντες θα εργαστούν με σκοπό την δημοσίευση ποιοτικών συνόλων δεδομένων. (3η ημέρα). Τα σεμινάρια μπορούν να απευθύνονται τόσο σε μεμονωμένους οργανισμούς (στελέχη από έναν οργανισμό) όσο και σε οριζόντιες δράσεις (ομοειδή τμήματα από διαφορετικούς οργανισμούς). Ανάλογα με τους συμμετέχοντες το σεμινάριο μπορεί να προσαρμόζεται ώστε να καλύπτει ιδανικά την ιδιότητα και το επίπεδο των συμμετεχόντων. Τα σεμινάρια θα πρέπει να εκτελούνται σε μικρές ομάδες συμμετεχόντων (κάτω των 20 ατόμων) με σκοπό την επίτευξη του καλύτερο δυνατού αποτελέσματος. Σχεδιασμός πλατφόρμας εκπαίδευσης στελεχών δημοσίου - eToolkit Ηλεκτρονική πλατφόρμα ασύγχρονης εκπαίδευσης για στελέχη του δημοσίου. Η πλατφόρμα θα χωρίζεται σε δύο μέρη: Μαθήματα (courses) με εκπαιδευτικό περιεχόμενο γύρω από τις βασικές αρχές των Ανοικτών Δεδομένων, αξιοποίηση του εισαγωγικού μαθήματος “Ανοικτά Δεδομένα & Δημόσιοι Φορείς” (https://elearn.ellak.gr/course/view.php?id=54). Έναν οδηγό με βήμα προς βήμα διαδικασία για το καθαρισμό και τη δημοσίευση των δεδομένων. Ο οδηγός θα περιέχει παραδείγματα καλών πρακτικών και σύντομους οδηγούς αξιοποίησης ανοιχτών εργαλείων (ΕΛ/ΛΑΚ) για την εκτέλεση των προτεινόμενων διαδικασιών. Όλο το περιεχόμενο και το λογισμικό να διατίθενται με άδειες ανοιχτού λογισμικού και ανοιχτού περιεχομένου, για ενημέρωση δείτε το https://mathe.ellak.gr/?page_id=95 .